Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Koryo-Hıtay Savaşları (Çince: 遼麗戰爭; Korece: 고려-거란 전쟁), 10. ve 11. yüzyıllar arasında Kore'nin Koryo Hanedanı ile Çin'de Hıtay önderliğindeki Liao Hanedanı arasında meydana gelen savaşlardır.
| Koryo-Hıtay Savaşları | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Koryo-Hıtay Savaşları | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Koryo | Liao Hanedanı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Hyeonjong Gang Gam-chan Seo Hui Gang Jo (ölü) Yang Gyu (ölü) | Shengzong Xiao Xunning Xiao Paiya Yelü Pennu | ||||||
Arka plan
MS 918'de Kore Yarımadası'nda Silla'nın yerine Koryo Hanedanı kuruldu. MS 926'da Balhae, Liao Hanedanı tarafından fethedildi ve halkı göç etmeye zorlandı. Balhae halkının bir kısmı yönetici sınıf da dahil olmak üzere güneye taşındı ve yeni kurulan Koryo Hanedanı'na katıldı.
Liao Hanedanı, Çin'in küçük bir parçası olan sadece Merkez Ova'yı yöneten kısa ömürlü Hou Jin Hanedanı'nın kuruluşuna yardım etmek için Çin Seddi'nin güneyindeki 16 eyaletin kontrolünü ele geçirdi.
MS 922'de Liao imparatoru Yelü Abaoji, Koryo'ya dostluk hediyesi olarak atlar ve develer gönderdi. Ancak, Balhae birkaç yıl sonra Hıtaylara düştüğünde, Kral Taejo Balhae'den gelen mültecileri kucakladı ve kuzeye yayılma politikası izledi. MS 942'de Hıtaylar, Koryo'ya 50 deve daha gönderdi, ancak bu sefer Taejo hediyeyi reddetti, elçiyi bir adaya sürgün etti ve develeri açlıktan öldürdü.
Başarılı Koryo hükümdarları, Liao karşıtı politikayı sürdürdüler. Koryo'nun üçüncü hükümdarı Jeongjong, Liao'ya karşı savunmak için 300.000 kişilik bir ordu kurdu. Gwangjong, kuzeybatı boyunca kaleler inşa etti ve günümüzün Pyongan ve Hamgyong vilayetlerinin askeri tahkimatlarını agresif bir şekilde geliştirdi.
MS 962'de Gwangjong, orta Çin'de Song Hanedanı ile ittifak kurdu ve kuzeye yayılma politikası izledi. Ek olarak, bazı Balhae mültecileri Yalu Nehri'nin ortasında Jeongan adında küçük bir devlet kurmuş ve Liao'ya karşı Song ve Koryo ile ittifak kurmuştu.
Liao Hanedanı sonunda bölgesel izolasyona karşı koymaya çalışan İmparator Shengzong'un güçlü liderliği altında iç istikrarı yeniden kazandı. MS 986'da Jeongan-guk'u fethettikten ve MS 991'de aşağı Yalu Nehri'ndeki Curçenlere saldırdıktan sonra, Liao Hanedanı Koryo'ya saldırılar başlattı.
İlk işgal
MS 993'te Liao Hanedanı, Koryo'nun kuzeybatı sınırını, Liao komutanının 800.000 olduğunu iddia ettiği bir orduyla işgal etti. Askeri bir çıkmazdan sonra, iki devlet arasında müzakereler başladı ve çeşitli tavizler verildi. İlk olarak Koryo, Song Hanedanı'yla olan tüm ilişkilerini resmen sona erdirdi, Liao'ya vergi ödemeyi ve Liao'nun takvimini kabul etmeyi kabul etti. İkincisi, Goryeo diplomatı Seo Hui liderliğindeki müzakerelerden sonra, Koryo, Liao ve Koryo sınırı arasındaki araziyi, o zamanlar sorunlu Curçen kabileleri tarafından işgal edilen Yalu Nehri'ne kadar resmi olarak birleştirdi ve geçmişte Koguryo'ya ait arazinin kendisine ait olduğunu belirtti. Bu anlaşma ile Liao kuvvetleri geri çekildi. Ancak, yerleşime rağmen, Koryo, yeni kazanılan kuzey bölgelerinde kaleler inşa ederek savunmasını güçlendirerek Song ile iletişim kurmaya devam etti.
İkinci işgal
1009'da Koryo'dan General Gang Jo, Kral Mokjong'a karşı bir darbe düzenleyerek onu öldürdü ve askeri yönetim kurdu. Liao Hanedanı, öldürülen Mokjong'un intikamını almak için 1010'da 400.000 askerle saldırdı. Gang Jo, Liao'nun ilk saldırısını engelledi, ancak ikinci saldırıda yenildi ve idam edildi. Koryo Kralı Hyeonjong, Liao tarafından yağmalanan ve yakılan başkentten geçici olarak Naju'ya kaçmak zorunda kaldı. Bir dayanak oluşturamayan ve yeniden gruplanan Koryo ordularının karşı saldırısından kaçınamayan Liao kuvvetleri geri çekildi. Daha sonra, Koryo kralı barış önerisinde bulundu, ancak Liao imparatoru kralın şahsen gelmesini ve ayrıca kilit sınır bölgelerini kendisine devretmesini istedi. Koryo sarayı ise bu talepleri reddetti ve iki ulus arasında on yıllık bir düşmanlığa neden oldu ve bu süre zarfında her iki taraf da savaş hazırlığı için sınırlarını güçlendirdi. Liao, 1015, 1016 ve 1017'de Goryeo'ya saldırdı, ancak sonuçlar kararsızdı.
Üçüncü işgal
1018'de Liao, Koryo'yu işgal etmek için 100.000 kişilik bir ordu kurdu. Hazırlık aşamasında, General Gang Gam-chan, Heunghwajin'in doğusundaki bir dereye baraj yapılmasını emretti. Liao birlikleri Yalu Nehri'ni geçtiğinde, Gang Gam-chan barajı açtı ve 12.000 atlı askerle düşman birliklerine saldırdı, onları şaşırttı, ciddi kayıplar verdi ve geri çekilme hatlarını kesti. Liao birlikleri askere gitti ve başkente doğru yöneldi, ancak sert direniş ve sürekli saldırılarla karşılandı ve kuzeye geri çekilmek zorunda kaldı. Gang Gam-chan ve birlikleri Gwiju'da bekledi ve Liao güçlerini kuşatarak çoğunu yok etti. Gwiju Muharebesi'nden sonra ancak birkaç bin Liao askeri hayatta kaldı. Ancak ertesi yıl, Liao başka bir büyük ordu topladı. Kesin bir zafer elde etmenin zorluğunu anlayan iki ulus, 1022'de bir barış anlaşması imzaladı.
Kaynakça
- ^ Rossabi, Morris (20 Mayıs 1983). China Among Equals: The Middle Kingdom and Its Neighbors, 10th-14th Centuries (İngilizce). University of California Press. s. 323. ISBN . Erişim tarihi: 25 Ekim 2022.
- ^ (Rusça). 30 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2022.
- ^ 이상각 (2014). 고려사 - 열정과 자존의 오백년 (Korece). 들녘. ISBN . Erişim tarihi: 25 Ekim 2022.
- ^ Rossabi, Morris (20 Mayıs 1983). China Among Equals: The Middle Kingdom and Its Neighbors, 10th-14th Centuries (İngilizce). University of California Press. s. 323. ISBN . 14 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ekim 2022.
- ^ . m.koreatimes.co.kr. 4 Nisan 2012. 21 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2022.
- ^ Twitchett, Denis C.; Franke, Herbert; Fairbank, John King (1978). The Cambridge History of China: Volume 6, Alien Regimes and Border States, 907-1368 (İngilizce). Cambridge University Press. s. 103. ISBN . Erişim tarihi: 25 Ekim 2022.
- ^ Kim, Djun Kil (30 Mayıs 2014). The History of Korea, 2nd Edition (İngilizce). ABC-CLIO. s. 66. ISBN . Erişim tarihi: 25 Ekim 2022.
- ^ Twitchett, Denis C.; Franke, Herbert; Fairbank, John King (1978). The Cambridge History of China: Volume 6, Alien Regimes and Border States, 907-1368 (İngilizce). Cambridge University Press. s. 111. ISBN . Erişim tarihi: 25 Ekim 2022.
Ek okuma
- Ebrey, Patricia Buckley; Walthall, Anne (2014), Pre-Modern East Asia: To 1800: A Cultural, Social, and Political History, Third Edition, Boston, MA: Wadsworth, Cengage Learning, ISBN
- Hatada, Takashi; Smith Jr, Warren W.; Hazard, Benjamin H. (1969), A History of Korea, Santa Barbara, CA: ABC-CLIO, ISBN
- Hyun, Jeongwon (2013). Gift Exchange among States in East Asia during the Eleventh Century (Ph.D. tez). University of Washington. hdl:1773/24231.
- Nahm, Andrew C. (1988), Korea: Tradition & Transformation: A History of the Korean People, Elizabeth, NJ: Hollym, ISBN
- Simons, Geoff (1995), Korea: The Search for Sovereignty, New York, NY: St. Martin's Press, ISBN
- Twitchett, Denis; Tietze, Klaus-Peter (1994). "The Liao". Franke, Herbert; Twitchett, Denis (Ed.). The Cambridge History of China (Tez). 6: Alien Regime and Border States, 907-1368. Cambridge, England: Cambridge University Press. ss. 43–153. ISBN .
- Yun, Peter I. (1998). Rethinking the Tribute System: Korean States and northeast Asian Interstate Relations, 600-1600 (Ph.D. tez). University of California, Los Angeles. ISBN .
Dış bağlantılar
- Korea Britannica 10 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Doosan Encyclopedia
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Koryo Hitay Savaslari Cince 遼麗戰爭 Korece 고려 거란 전쟁 10 ve 11 yuzyillar arasinda Kore nin Koryo Hanedani ile Cin de Hitay onderligindeki Liao Hanedani arasinda meydana gelen savaslardir Koryo Hitay SavaslariKoryo Hitay SavaslariTarih993 1010 1018 1019BolgeKuzey Kore YarimadasiSonucKoryo zaferiTaraflarKoryoLiao HanedaniKomutanlar ve liderlerHyeonjong Gang Gam chan Seo Hui Gang Jo olu Yang Gyu olu Shengzong Xiao Xunning Xiao Paiya Yelu PennuArka planMS 918 de Kore Yarimadasi nda Silla nin yerine Koryo Hanedani kuruldu MS 926 da Balhae Liao Hanedani tarafindan fethedildi ve halki goc etmeye zorlandi Balhae halkinin bir kismi yonetici sinif da dahil olmak uzere guneye tasindi ve yeni kurulan Koryo Hanedani na katildi Liao Hanedani Cin in kucuk bir parcasi olan sadece Merkez Ova yi yoneten kisa omurlu Hou Jin Hanedani nin kurulusuna yardim etmek icin Cin Seddi nin guneyindeki 16 eyaletin kontrolunu ele gecirdi MS 922 de Liao imparatoru Yelu Abaoji Koryo ya dostluk hediyesi olarak atlar ve develer gonderdi Ancak Balhae birkac yil sonra Hitaylara dustugunde Kral Taejo Balhae den gelen multecileri kucakladi ve kuzeye yayilma politikasi izledi MS 942 de Hitaylar Koryo ya 50 deve daha gonderdi ancak bu sefer Taejo hediyeyi reddetti elciyi bir adaya surgun etti ve develeri acliktan oldurdu Basarili Koryo hukumdarlari Liao karsiti politikayi surdurduler Koryo nun ucuncu hukumdari Jeongjong Liao ya karsi savunmak icin 300 000 kisilik bir ordu kurdu Gwangjong kuzeybati boyunca kaleler insa etti ve gunumuzun Pyongan ve Hamgyong vilayetlerinin askeri tahkimatlarini agresif bir sekilde gelistirdi MS 962 de Gwangjong orta Cin de Song Hanedani ile ittifak kurdu ve kuzeye yayilma politikasi izledi Ek olarak bazi Balhae multecileri Yalu Nehri nin ortasinda Jeongan adinda kucuk bir devlet kurmus ve Liao ya karsi Song ve Koryo ile ittifak kurmustu Liao Hanedani sonunda bolgesel izolasyona karsi koymaya calisan Imparator Shengzong un guclu liderligi altinda ic istikrari yeniden kazandi MS 986 da Jeongan guk u fethettikten ve MS 991 de asagi Yalu Nehri ndeki Curcenlere saldirdiktan sonra Liao Hanedani Koryo ya saldirilar baslatti Ilk isgalMS 993 te Liao Hanedani Koryo nun kuzeybati sinirini Liao komutaninin 800 000 oldugunu iddia ettigi bir orduyla isgal etti Askeri bir cikmazdan sonra iki devlet arasinda muzakereler basladi ve cesitli tavizler verildi Ilk olarak Koryo Song Hanedani yla olan tum iliskilerini resmen sona erdirdi Liao ya vergi odemeyi ve Liao nun takvimini kabul etmeyi kabul etti Ikincisi Goryeo diplomati Seo Hui liderligindeki muzakerelerden sonra Koryo Liao ve Koryo siniri arasindaki araziyi o zamanlar sorunlu Curcen kabileleri tarafindan isgal edilen Yalu Nehri ne kadar resmi olarak birlestirdi ve gecmiste Koguryo ya ait arazinin kendisine ait oldugunu belirtti Bu anlasma ile Liao kuvvetleri geri cekildi Ancak yerlesime ragmen Koryo yeni kazanilan kuzey bolgelerinde kaleler insa ederek savunmasini guclendirerek Song ile iletisim kurmaya devam etti Ikinci isgal1009 da Koryo dan General Gang Jo Kral Mokjong a karsi bir darbe duzenleyerek onu oldurdu ve askeri yonetim kurdu Liao Hanedani oldurulen Mokjong un intikamini almak icin 1010 da 400 000 askerle saldirdi Gang Jo Liao nun ilk saldirisini engelledi ancak ikinci saldirida yenildi ve idam edildi Koryo Krali Hyeonjong Liao tarafindan yagmalanan ve yakilan baskentten gecici olarak Naju ya kacmak zorunda kaldi Bir dayanak olusturamayan ve yeniden gruplanan Koryo ordularinin karsi saldirisindan kacinamayan Liao kuvvetleri geri cekildi Daha sonra Koryo krali baris onerisinde bulundu ancak Liao imparatoru kralin sahsen gelmesini ve ayrica kilit sinir bolgelerini kendisine devretmesini istedi Koryo sarayi ise bu talepleri reddetti ve iki ulus arasinda on yillik bir dusmanliga neden oldu ve bu sure zarfinda her iki taraf da savas hazirligi icin sinirlarini guclendirdi Liao 1015 1016 ve 1017 de Goryeo ya saldirdi ancak sonuclar kararsizdi Ucuncu isgal1018 de Liao Koryo yu isgal etmek icin 100 000 kisilik bir ordu kurdu Hazirlik asamasinda General Gang Gam chan Heunghwajin in dogusundaki bir dereye baraj yapilmasini emretti Liao birlikleri Yalu Nehri ni gectiginde Gang Gam chan baraji acti ve 12 000 atli askerle dusman birliklerine saldirdi onlari sasirtti ciddi kayiplar verdi ve geri cekilme hatlarini kesti Liao birlikleri askere gitti ve baskente dogru yoneldi ancak sert direnis ve surekli saldirilarla karsilandi ve kuzeye geri cekilmek zorunda kaldi Gang Gam chan ve birlikleri Gwiju da bekledi ve Liao guclerini kusatarak cogunu yok etti Gwiju Muharebesi nden sonra ancak birkac bin Liao askeri hayatta kaldi Ancak ertesi yil Liao baska bir buyuk ordu topladi Kesin bir zafer elde etmenin zorlugunu anlayan iki ulus 1022 de bir baris anlasmasi imzaladi Kaynakca Rossabi Morris 20 Mayis 1983 China Among Equals The Middle Kingdom and Its Neighbors 10th 14th Centuries Ingilizce University of California Press s 323 ISBN 9780520045620 Erisim tarihi 25 Ekim 2022 Rusca 30 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ekim 2022 이상각 2014 고려사 열정과 자존의 오백년 Korece 들녘 ISBN 9791159250248 Erisim tarihi 25 Ekim 2022 Rossabi Morris 20 Mayis 1983 China Among Equals The Middle Kingdom and Its Neighbors 10th 14th Centuries Ingilizce University of California Press s 323 ISBN 9780520045620 14 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ekim 2022 m koreatimes co kr 4 Nisan 2012 21 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Ekim 2022 Twitchett Denis C Franke Herbert Fairbank John King 1978 The Cambridge History of China Volume 6 Alien Regimes and Border States 907 1368 Ingilizce Cambridge University Press s 103 ISBN 9780521243315 Erisim tarihi 25 Ekim 2022 Kim Djun Kil 30 Mayis 2014 The History of Korea 2nd Edition Ingilizce ABC CLIO s 66 ISBN 9781610695824 Erisim tarihi 25 Ekim 2022 Twitchett Denis C Franke Herbert Fairbank John King 1978 The Cambridge History of China Volume 6 Alien Regimes and Border States 907 1368 Ingilizce Cambridge University Press s 111 ISBN 9780521243315 Erisim tarihi 25 Ekim 2022 Ek okumaEbrey Patricia Buckley Walthall Anne 2014 Pre Modern East Asia To 1800 A Cultural Social and Political History Third Edition Boston MA Wadsworth Cengage Learning ISBN 978 1 133 60651 2 Hatada Takashi Smith Jr Warren W Hazard Benjamin H 1969 A History of Korea Santa Barbara CA ABC CLIO ISBN 0 87436 064 1 Hyun Jeongwon 2013 Gift Exchange among States in East Asia during the Eleventh Century Ph D tez University of Washington hdl 1773 24231 Nahm Andrew C 1988 Korea Tradition amp Transformation A History of the Korean People Elizabeth NJ Hollym ISBN 0 930878 56 6 Simons Geoff 1995 Korea The Search for Sovereignty New York NY St Martin s Press ISBN 0 312 12531 3 Twitchett Denis Tietze Klaus Peter 1994 The Liao Franke Herbert Twitchett Denis Ed The Cambridge History of China Tez 6 Alien Regime and Border States 907 1368 Cambridge England Cambridge University Press ss 43 153 ISBN 0 521 24331 9 Yun Peter I 1998 Rethinking the Tribute System Korean States and northeast Asian Interstate Relations 600 1600 Ph D tez University of California Los Angeles ISBN 9780599031203 Dis baglantilarKorea Britannica 10 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Doosan Encyclopedia