Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Ocak 2024) () |
Bengi dönüş (Almanca: Ewige Wiederkunft), zamanın döngüsel bir formda olduğu ve olayların bu döngüsellikte sonsuza dek yinelenmiş olduğu, yinelendiği ve yineleneceği tezini içermektedir. Friedrich Nietzsche bu düşünceyi etik anlamda oluştaki yaratıcılığın, en yüksek yaşama gücünü elde etmenin, acıyla başa çıkmanın ve Üstinsan'ı meydana getirme aracı ve koşulu olarak geliştirmiştir. Ayrıca bengi dönüş, aktif nihilizmin kendini gösterdiği güçlü sınıfın karşılaşacağı bir sorudur.[]
Bengi dönüş, Friedrich Nietzsche'nin başyapıtı Böyle Buyurdu Zerdüşt'ün ana sorunudur.
Gelişimi
Friedrich Nietzsche, otobiyografik ve özeleştirel kitabında düşüncenin gelişimini şöyle anlatır:
| “ | Zerdüşt’ün öyküsünü anlatayım artık. Yapıtın ana sorunu olan bengi dönüş düşüncesi, erişilebilecek olan en yüksek onaylama ilkesi – 1881 Ağustosuna aittir: bir kâğıt parçası üstüne karalanmış, altına şu yazılmıştır: ‘‘İnsan ve zamanın 6000 ayak ötesinde.” | „ |
Nietzsche bengi dönüşten ilk kez Şen Bilim'de şöyle söz eder:
| “ | Yaşadığın ve yaşamakta olduğun bu hayatı, yeniden ve sayısız kere daha yaşamak zorunda kalacaksın; içinde yeni hiçbir şey olmayacak: Yaşamındaki her acı, her sevinç, her bir düşünce ve her bir soluk, tarif edilemeyecek kadar küçük ya da büyük her şey, arka arkaya ve aynı sırayla, sana dönecek - ağaçların arasından süzülen şu alacakaranlık ve şu örümcek bile, şu an ve ben kendim bile. Varoluşun sonsuz kum saati, içinde toz lekesi olan sen ile, yeniden ve yeniden başaşağı çevrilecek! | „ |
Etik
Bengi dönüş etik düzeyde, insanların yaşamlarını en yüksek noktaya "onu bir daha yaşamayı isteyerek" ulaştıracaklarını anlatır. Varlığın en kesin gerçeği olan yok oluş, bengi dönüş ile olumlanabildiğinde korkutuculuğunu yitirir. Nietzsche'ye göre, insan yaşamını tamamladığında ölüm korkusu ortadan kalkacaktır. Bu "yaşamı tamamlama" olgusu, bengi dönüşe, yani bütün acılarıyla ya da fatalist yapısıyla da olsa yaşamı yeniden yaşamaya "evet" diyebilme gücüne sahip olmaktır. Zerdüşt'ün andığı "Kişinin kendi gönüllü ölümünü seçmesi" düşüncesinde yaşamı en yüksek düzeyde kendi elinde bulundurabilmesi vurgulanır.
Bengi dönüş amor fatinin de ön koşuludur. İnsanların kendi seçimleri olmayan yazgılarını sevebilmeleri için onu acılarla birlikte yeniden yaşamayı onaylamak ve bengi dönüşle yaşamı böylece olumlamak gerekir.
Poincaré yinelenme teoremi
Matematikte bengi dönüş kavramıyla ilgili olarak Poincaré yinelenme teoremi bulunmaktadır. Buna göre, dinamikleri hacmini koruyan ve sınırlı mekansal hacimle sınırlanan bir sistem, yeterli süre sonra, baştaki durumuna çok yakın bir biçimde yinelenecektir. Bu bengi dönüşe bir kanıt sayılabilir, ancak Nietzsche'nin tam olarak önerdiği şey, evrendeki en büyükten en küçüğe kadar bütün olayların aynı sıralamayla hiç şaşmayacak biçimde yineleneceğidir. Bunun nedeni ise 19. yüzyıla egemen olmuş nedensellik ilkesidir. Egemen görüşe göre nedensellik ilkesi kesin ve çok ağır bir determinizmi getirerek insan için özgürlük sorununu yaratır; ancak Nietzsche, özgürlüğü bir çeşit paradoks olarak olanaklı kabul eder. Şöyle ki, insanın bengi dönüş karşısında vereceği yanıt belirsizdir ve aktif-pasif nihilizm ikiliği insanın yaşamı boyunca belirsiz kalacaktır. İnsan yaşamının çeşitli dönemlerinde bengi dönüş karşısında aktif ya da pasif nihilistçe tepki gösterebilir. Nietzsche bu belirsizliği de över ve belirsizliğe sanat için uygun bir ortam olarak yaklaşır. Onaylama ilkesi olarak bengi dönüş bu belirsizlikle yaratmayı getirir. Fatalizm Nietzsche felsefesinde her zaman olumlanır.
Fizikteki nedensellik ilkesi göz önünde bulundurulduğunda Poincaré yinelenme teoremine göre bengi dönüşün kozmolojik anlamda olasılığının varlığı kanıtlanmış olur; çünkü nedensellikle, eğer sistemdeki etkiler aynıysa sonuçlar da aynı olacaktır.
Modern kozmoloji
1930'larda ortaya atılan Sarkaç Evren teorisi evrenin Big Bang ile başlayıp Big Crunch ile süren sonsuz bir dönüş içinde olduğuna dayanır. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü profesörü Max Tegmark'a göre, eğer evren yeterince sabitse ya da enerjinin korunumu yasasındaki gibi sınırlıysa, Dünya'nın bütün Hubble hacminin tarihindeki özdeş durumlar yeniden görülebilir.
Modern kozmolojik tasarılar Peter Lynds tarafından da yapılmıştır. , 2006 yılında bir sonsuz yinelenme modeli öne sürmüştür. Aynı zamanda James Quirk, sonsuz yinelenme düşüncesine kuantum mekaniğinin işleyişini yorumlayarak yaklaşmıştır.
Varlıktan oluşa
Friedrich Nietzsche'nin varlık görüşü de bengi dönüşü temel alır. Ona göre varlık sonsuz dönüş içindeki oluştur, Ur-Eine'dir (tek birlik). Bütün çeşitlilik ve formlar oluşa dayanır ve oluşla bütündür.
Nietzsche kendi içindeliği ile sınırları reddeder. Varlık sonsuz oluş olduğuna göre bu oluştan bağımsız "şey"ler ya da bağımsız formlar düşünmek yanlıştır. Oluş hiçbir zaman durmayacağına göre formların kendi başına varlıkları yoktur ve dolayısıyla da kendi içinde bir şey yoktur.
Sınırları reddedip tek birliğe, Ur-Eine'ye ulaşmak Dionysosça birlik ve bütünlüğü getirir. Ulaşılabilecek en yüksek güç bu birliktedir. Varlıkla bu derecede bütün olmak egonun gereksizliğini ortaya koyar. Friedrich Nietzsche, 1867 yılında bir mektupta "insanlığın egoizminin yeterince zeki olmadığını ve zekasının da yeterince egoist olmadığını" yazar.Böyle Buyurdu Zerdüşt'ün her sayfasına dağılmış olan bu düşünceler bengi dönüş ile anlam kazanmaktadır.
Kaynakça
- Özel
- ^ a b "...her bir düşünce ve her bir soluk, tarif edilemeyecek kadar küçük ya da büyük her şey, arka arkaya ve aynı sırayla, sana dönecek..." Friedrich Nietzsche, Şen Bilim, En Ağır Yük.
- ^ Ecce Homo
- ^ Friedrich Nietzsche, 1882, Şen Bilim, En Ağır Yük çev: Mete Avcı Metheus
- ^ a b Güç İstenci
- ^ Max Tegmark (2003). "Parallel Universes". In "Science and Ultimate Reality: from Quantum to Cosmos", honoring John Wheeler's 90th birthday. J. D. Barrow, P.C.W. Davies, & C.L. Harper eds. Cambridge University Press (2003). arXiv:astro-ph/0302131. Bibcode 2003astro.ph..2131T.
- ^ Lynds, "On a finite universe with no beginning or end" 12 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Circular causality: A physical hypothesis of eternal recurrence" 14 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Friedrich Nietzsche, Güç İstenci, Kendi İçindelik ve Görünüş, 1886-1887
- ^ Friedrich Nietzsche, Seçilmiş Mektuplar, Naumburg'da 6 Nisan 1867 tarihli bir mektubunda.
- Genel
- Metheus (2013). Felsefe Kaynak Kütüphanesi. Metheus. 17 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mayıs 2014.
- Hatab, Lawrence J. (2005). Nietzsche's Life Sentence: Coming to Terms with Eternal Recurrence. New York: Routledge. ISBN .
- Lorenzen, Michael (2006). . MLA Forum 5, no. 1. 25 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2013.
- Lukacher, Ned (1998). Time-Fetishes: The Secret History of Eternal Recurrence. Durham, N.C.: Duke University Press. ISBN .
- Magnus, Bernd (1978). . Bloomington: Indiana University Press.
- Jung, Carl (1988). Nietzsche's Zarathustra: Notes of the Seminar Given in 1934 - 1939 (2 Volume Set). Princeton University Press. ISBN . 6 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ocak 2013.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Bengi donus haber gazete kitap akademik JSTOR Ocak 2024 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bengi donus Almanca Ewige Wiederkunft zamanin dongusel bir formda oldugu ve olaylarin bu dongusellikte sonsuza dek yinelenmis oldugu yinelendigi ve yinelenecegi tezini icermektedir Friedrich Nietzsche bu dusunceyi etik anlamda olustaki yaraticiligin en yuksek yasama gucunu elde etmenin aciyla basa cikmanin ve Ustinsan i meydana getirme araci ve kosulu olarak gelistirmistir Ayrica bengi donus aktif nihilizmin kendini gosterdigi guclu sinifin karsilasacagi bir sorudur kaynak belirtilmeli Bengi donus Friedrich Nietzsche nin basyapiti Boyle Buyurdu Zerdust un ana sorunudur GelisimiFriedrich Nietzsche otobiyografik ve ozelestirel kitabinda dusuncenin gelisimini soyle anlatir Zerdust un oykusunu anlatayim artik Yapitin ana sorunu olan bengi donus dusuncesi erisilebilecek olan en yuksek onaylama ilkesi 1881 Agustosuna aittir bir kagit parcasi ustune karalanmis altina su yazilmistir Insan ve zamanin 6000 ayak otesinde Nietzsche bengi donusten ilk kez Sen Bilim de soyle soz eder Yasadigin ve yasamakta oldugun bu hayati yeniden ve sayisiz kere daha yasamak zorunda kalacaksin icinde yeni hicbir sey olmayacak Yasamindaki her aci her sevinc her bir dusunce ve her bir soluk tarif edilemeyecek kadar kucuk ya da buyuk her sey arka arkaya ve ayni sirayla sana donecek agaclarin arasindan suzulen su alacakaranlik ve su orumcek bile su an ve ben kendim bile Varolusun sonsuz kum saati icinde toz lekesi olan sen ile yeniden ve yeniden basasagi cevrilecek EtikBengi donus etik duzeyde insanlarin yasamlarini en yuksek noktaya onu bir daha yasamayi isteyerek ulastiracaklarini anlatir Varligin en kesin gercegi olan yok olus bengi donus ile olumlanabildiginde korkutuculugunu yitirir Nietzsche ye gore insan yasamini tamamladiginda olum korkusu ortadan kalkacaktir Bu yasami tamamlama olgusu bengi donuse yani butun acilariyla ya da fatalist yapisiyla da olsa yasami yeniden yasamaya evet diyebilme gucune sahip olmaktir Zerdust un andigi Kisinin kendi gonullu olumunu secmesi dusuncesinde yasami en yuksek duzeyde kendi elinde bulundurabilmesi vurgulanir Bengi donus amor fatinin de on kosuludur Insanlarin kendi secimleri olmayan yazgilarini sevebilmeleri icin onu acilarla birlikte yeniden yasamayi onaylamak ve bengi donusle yasami boylece olumlamak gerekir Poincare yinelenme teoremiMatematikte bengi donus kavramiyla ilgili olarak Poincare yinelenme teoremi bulunmaktadir Buna gore dinamikleri hacmini koruyan ve sinirli mekansal hacimle sinirlanan bir sistem yeterli sure sonra bastaki durumuna cok yakin bir bicimde yinelenecektir Bu bengi donuse bir kanit sayilabilir ancak Nietzsche nin tam olarak onerdigi sey evrendeki en buyukten en kucuge kadar butun olaylarin ayni siralamayla hic sasmayacak bicimde yinelenecegidir Bunun nedeni ise 19 yuzyila egemen olmus nedensellik ilkesidir Egemen goruse gore nedensellik ilkesi kesin ve cok agir bir determinizmi getirerek insan icin ozgurluk sorununu yaratir ancak Nietzsche ozgurlugu bir cesit paradoks olarak olanakli kabul eder Soyle ki insanin bengi donus karsisinda verecegi yanit belirsizdir ve aktif pasif nihilizm ikiligi insanin yasami boyunca belirsiz kalacaktir Insan yasaminin cesitli donemlerinde bengi donus karsisinda aktif ya da pasif nihilistce tepki gosterebilir Nietzsche bu belirsizligi de over ve belirsizlige sanat icin uygun bir ortam olarak yaklasir Onaylama ilkesi olarak bengi donus bu belirsizlikle yaratmayi getirir Fatalizm Nietzsche felsefesinde her zaman olumlanir Fizikteki nedensellik ilkesi goz onunde bulunduruldugunda Poincare yinelenme teoremine gore bengi donusun kozmolojik anlamda olasiliginin varligi kanitlanmis olur cunku nedensellikle eger sistemdeki etkiler ayniysa sonuclar da ayni olacaktir Modern kozmoloji1930 larda ortaya atilan Sarkac Evren teorisi evrenin Big Bang ile baslayip Big Crunch ile suren sonsuz bir donus icinde olduguna dayanir Massachusetts Teknoloji Enstitusu profesoru Max Tegmark a gore eger evren yeterince sabitse ya da enerjinin korunumu yasasindaki gibi sinirliysa Dunya nin butun Hubble hacminin tarihindeki ozdes durumlar yeniden gorulebilir Modern kozmolojik tasarilar Peter Lynds tarafindan da yapilmistir 2006 yilinda bir sonsuz yinelenme modeli one surmustur Ayni zamanda James Quirk sonsuz yinelenme dusuncesine kuantum mekaniginin isleyisini yorumlayarak yaklasmistir Varliktan olusaFriedrich Nietzsche nin varlik gorusu de bengi donusu temel alir Ona gore varlik sonsuz donus icindeki olustur Ur Eine dir tek birlik Butun cesitlilik ve formlar olusa dayanir ve olusla butundur Nietzsche kendi icindeligi ile sinirlari reddeder Varlik sonsuz olus olduguna gore bu olustan bagimsiz sey ler ya da bagimsiz formlar dusunmek yanlistir Olus hicbir zaman durmayacagina gore formlarin kendi basina varliklari yoktur ve dolayisiyla da kendi icinde bir sey yoktur Sinirlari reddedip tek birlige Ur Eine ye ulasmak Dionysosca birlik ve butunlugu getirir Ulasilabilecek en yuksek guc bu birliktedir Varlikla bu derecede butun olmak egonun gereksizligini ortaya koyar Friedrich Nietzsche 1867 yilinda bir mektupta insanligin egoizminin yeterince zeki olmadigini ve zekasinin da yeterince egoist olmadigini yazar Boyle Buyurdu Zerdust un her sayfasina dagilmis olan bu dusunceler bengi donus ile anlam kazanmaktadir KaynakcaOzel a b her bir dusunce ve her bir soluk tarif edilemeyecek kadar kucuk ya da buyuk her sey arka arkaya ve ayni sirayla sana donecek Friedrich Nietzsche Sen Bilim En Agir Yuk ISBN 975468507X Ecce Homo Friedrich Nietzsche 1882 Sen Bilim En Agir Yuk cev Mete Avci Metheus a b Guc Istenci Max Tegmark 2003 Parallel Universes In Science and Ultimate Reality from Quantum to Cosmos honoring John Wheeler s 90th birthday J D Barrow P C W Davies amp C L Harper eds Cambridge University Press 2003 arXiv astro ph 0302131 Bibcode 2003astro ph 2131T Lynds On a finite universe with no beginning or end 12 Agustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Circular causality A physical hypothesis of eternal recurrence 14 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Friedrich Nietzsche Guc Istenci Kendi Icindelik ve Gorunus 1886 1887 Friedrich Nietzsche Secilmis Mektuplar Naumburg da 6 Nisan 1867 tarihli bir mektubunda ISBN 9754689167 GenelMetheus 2013 Felsefe Kaynak Kutuphanesi Metheus 17 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mayis 2014 Hatab Lawrence J 2005 Nietzsche s Life Sentence Coming to Terms with Eternal Recurrence New York Routledge ISBN 0 415 96758 9 Lorenzen Michael 2006 MLA Forum 5 no 1 25 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Ocak 2013 Lukacher Ned 1998 Time Fetishes The Secret History of Eternal Recurrence Durham N C Duke University Press ISBN 0 8223 2253 6 Magnus Bernd 1978 ISBN 0 253 34062 4 Bloomington Indiana University Press Jung Carl 1988 Nietzsche s Zarathustra Notes of the Seminar Given in 1934 1939 2 Volume Set Princeton University Press ISBN 978 0 691 09953 8 6 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ocak 2013