Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dr. William Charles Wells FRS FRSE FRCP (24 Mayıs 1757 – 18 Eylül 1817) İskoç-Amerikalı bir doktor ve matbaacıdır. Sıra dışı bir hayat yaşamış, dikkate değer tıbbi araştırmalar yapmış ve doğal seçilim hakkındaki ilk net açıklamayı yapmıştır. Bu fikri insan ırklarındaki farklı ten renklerinin kökenine uyguladı ve bağlamdan bakıldığında daha yaygın olarak uygulanabileceğini düşündü. Charles Darwin onunla ilgili olarak şöyle bir ifade kullanır: " [Wells] doğal seçilim ilkesini açıkça kabul ediyor ve bu, belirtilen ilk tanımadır ".
William Charles Wells | |
|---|---|
| Doğum | 24 Mayıs 1757 Charleston, Güney Karolina, ABD |
| Ölüm | 18 Eylül 1817 (60 yaşında) Londra, Birleşik Krallık |
| Ölüm sebebi | Atriyal fibrilasyon |
| Defin yeri | St Bride's Kilisesi 51°30′50″K 00°06′1″B / 51.51389°K 0.10028°B |
| Milliyet | İskoç |
| Vatandaşlık | Amerika |
| Eğitim | Edinburgh Üniversitesi, Leiden Üniversitesi |
| Tanınma nedeni | Doğal seçilim hakkındaki ilk net açıklama |
| Ödüller | Rumford Madalyası (1814) Royal Society Üyesi (FRS) Royal Society of Edinburgh Üyesi (FRSE) Royal College of Physicians Üyesi (FRCP) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Doktor (tıp) |
| Tez | Soğuk algınlığı üzerine (De frigore) (1780) |
Hayatı
Wells, 24 Mayıs 1757'de Charleston'da Mary ile matbaacı Robert Wells'in ikinci oğlu olarak dünyaya geldi. Ebeveynleri, 1753'te Güney Carolina'ya yerleşmiş olan İskoçlardı. Kendisi aynı zamanda Louisa Susannah Wells ve Helena Wells'in erkek kardeşidir.
1768'de 11 yaşında iken İskoçya'nın Dumfries kentindeki okula gönderildi ve hazırlık okulunu tamamladıktan sonra bir yıl boyunca Edinburgh Üniversitesi'ne devam etti.
Wells, 1771 yılında Charleston'a geri döndü ve kendisi de Edinburgh'daki Kraliyet Botanik Bahçeleri Yönetcisi Charles Alston'ın bir öğrencisi olan doğa bilimci ve doktor Alexander Garden'ın yanında tıbbi bir çırak oldu.
1775'te, Amerikan Bağımsızlık Savaşı'nın başlamasından kısa bir süre sonra, aniden Charleston'dan ayrıldı ve İngiltere'ye Londra'ya gitti. 1776'da tıp okumak için Edinburgh Üniversitesi'ne döndü ve 1778'de tıp diplomasıyla mezun oldu. Sonbaharda tekrar Londra'ya döndü ve William Hunter'ın derslerine katılarak, pratik Anatomi dersleri aldı ve St Bartholomew's Hospital'da bir cerrahın öğrencisi oldu .
1779'da bir İskoç alayına bağlı İngiliz Ordusunda cerrah olarak Hollanda'ya gitti. Orada komutanından kötü muamele gördü ve görevinden istifa etti. Wells daha sonra Hollanda'da Leiden'e taşındı ve 19 Şubat 1780'de Leiden Üniversitesi'ne kaydoldu. Bu üniversitede tezini hazırladı. Bu, 1780'de Tıp Doktoru derecesini aldığında Edinburgh'da yayınlanan Açılış Tezi idi; tezinin konusu Soğuk algınlığı üzerine ( De frigore ) idi. Tezinin başlık açıklaması şöyledir: Disputatio medica, inauguralis, de frigore... - Edinburg : Balfour ve Smellie, 1780.
1781 yılının başlarında, ailesinin işlerini düzene sokmak için Carolina'ya döndü. Kendisi, "aynı zamanda gönüllülerden oluşan bir kolorduda subaydı; matbaacı, kitapçı ve tüccardı; babasının İngiltere'deki bazı arkadaşlarının, Carolina'daki önemli işlerinin yönetimi için mütevellisiydi; ve bir keresinde Milislerin Albay Komutanı davasında, milis subaylarından oluşan bir genel askeri mahkemede bir kovuşturma yürütürken Askeri Savcı makamını kullandı." İngilizler Aralık 1782'de Charleston'dan çekildiğinde, St. Augustine, Florida'ya gitti. Orada, Florida'da basılan ilk haftalık gazete olan East Florida Gazette'yi yayınladı. 1784 yılında doktorluk yapmak için İngiltere'ye döndü.
1790'da Finsbury Dispanserine doktor olarak atandı ve 1798'e kadar burada çalıştı. 1793'te Londra Royal Society üyeliğine seçildi. 1798'de St Thomas's Hastanesine Doktor Yardımcısı olarak görevlendirildi ve 1800'de Hekimlerden biri oldu. 1800 yılından itibaren sağlığı belirsiz bir hal aldı ama yine de tıbbi araştırmalarda oldukça verimliydi ancak daha sınırlı bir yaşam sürüyordü.
Wells, 1814'te İskoçya'nın ulusal bilim ve edebiyat akademisi olan Royal Society of Edinburgh üyeliğine seçildi. Kendisini üyeliğe önerenler İskoç bir avukat, yargıç ve toprak sahibi olan Lord William Miller Glenlee, İskoç matematikçi ve bilim insanı John Playfair ve filozof David Hume'un yeğeni olan İskoçyalı avukat, yargıç ve hukuk bilgini Baron Hume idi. Aynı yıl, Londra Kraliyet Derneği, Essay on Dew (Çiğ Üzerine Deneme) adlı eseri için ona Rumford Madalyası verdi.
18 Eylül 1817'de Londra'daki Serjeant's Inn'de kalp yetmezliği semptomları (kulak fibrilasyonu) yaşadıktan sonra öldü. St Bride's Kilisesi'ne gömüldü. Louisa Susannah Wells tarafından "ebeveynlerine karşı bir görev ve erkek kardeşine olan sevgisinin bir anısı olarak" adına bir tablet yerleştirildi.
Wells'in doğal seçilimi tanıması
Wells, 1813–1819 yılları arasında evrimsel fikirleri formüle eden üç İngiliz tıp adamının en büyüğüydü. Hatta İngiliz doktor ve etnolog James Cowles Prichard ve İngiliz cerrah William Lawrence ile birlikte ele alındığında tartışmasız en başarılı olan oydu.
1813'te Wells'in bir makalesi Royal Society'nin huzurunda okundu; Bu çalışması 1818'de "Beyaz ve zenci ırkları arasındaki renk ve biçim farklılıklarının nedenleri üzerine bazı gözlemler içeren İki Deneme Rahmetli W. C. Wells tarafından… hayatının bir Anısıyla, kendi yazdığı" adıyla yayınlandı.
Wells, farklı ırkların nasıl ortaya çıkmış olabileceğiyle açıkça ilgileniyordu. Farklı insan ırkları ve evcilleştirilmiş hayvanların seçimi üzerine bazı ön açıklamalardan sonra şunları gözlemler:
- "[Hayvanlar için yapay olarak yapılanlar], yaşadıkları ülkeye uygun insan çeşitlerinin oluşumunda, doğası gereği daha yavaş olsa da, eşit verimlilikle yapılıyor gibi görünüyor. İlk dağınık sakinler arasında ortaya çıkan tesadüfi insan çeşitlerinden bazıları, ülkenin hastalıklarını taşımaya diğerlerinden daha uygun olacaktır. Bu ırk çoğalırken diğerleri azalacak ve [Afrika] iklimi için en karanlık ırk en uygun ırk olacağından, sonunda tek ırk olmasa da en yaygın olan [onlar] haline geleceklerdi."
Charles Darwin ve Britanyalı doğabilimci, antropolog ve biyolog Alfred Russel Wallace, 1858'de kendi teorilerini yayınladıklarında bu çalışmadan haberdar değillerdi, ancak daha sonra Darwin şunu kabul eder:
- "Bu yazıda [Wells] doğal seçilim ilkesini açıkça tanımlıyor ve bu, belirtilen ilk tanıma; ama o bunu yalnızca insana ve yalnızca belirli karakterlere uyguluyor. Zencilerin ve melezlerin bazı tropikal hastalıklara karşı bağışıklığa sahip olduklarını belirttikten sonra, ilk olarak, tüm hayvanların bir dereceye kadar değişme eğiliminde olduğunu ve ikinci olarak, çiftçilerin evcilleştirilmiş hayvanlarını seçme yoluyla iyileştirdiklerini gözlemler; ve sonra ekler, ama bu ikinci durumda sanatın yaptığı şey, daha yavaş da olsa, eşit etkinlikle, yaşadıkları ülkeye uygun insan çeşitlerinin oluşumunda yapılıyor gibi görünüyor."
Bu nedenle, doğal seçilimi ilk kez tasvir etmesi nedeniyle övgüler, Edward Blyth veya Patrick Matthew'dan çok Wells'e gidebilir. Yine de bu övgü, Darwin ve Wallace'ın yaptığı gibi tüm yaşam yelpazesine değil, yalnızca ten rengine uygulanacağı ölçüde sınırlıdır. Fikrin bir biçimi, eski bir Edinburgh yazarı olan James Hutton tarafından zaten ortaya konmuştu, ancak bu durumda etki, yeni türlerin oluşumundan ziyade çeşitlerin iyileştirilmesiyle sınırlıydı.
Wells'in çiy üzerindeki çalışması
1780'li yıllarda Wells ve bazı kişiler, yerin üstündeki havadan birkaç derece daha soğuk olduğu durumda çiy ve donun meydana geldiği fikrine sahipti. Ama soğuğun çiy ve dondan kaynaklandığını düşündüler, tersi bir durum akıllarına gelmedi. 1811 sonbaharında Wells bazı ölçümler yaptığında, çok geçmeden eski fikrinden şüphe etmeye başladı. Kısa süre sonra daha ciddi deneylere başladı ve elde ettiği sonuçları Ağustos 1814'te yayınladı. Çeşitli malzeme, konum, sıcaklık, nem, hava durumu, bulut örtüsü, mevsim ve günün saati koşullarında çiy oluşumunu karşılaştırdı. Wells, çiğin, özellikle sıcaklık, sıcaklık değişimi ve malzemelerin ısı iletkenliğini içeren koşulların doğru kombinasyonunun neden olduğu bir havadaki su buharının yoğunlaşması durumu olduğu sonucuna ulaştı.
Wells'in çiğin doğasına ilişkin araştırması, 1830'larda tümevarımsal bilimsel araştırmanın seçkin bir örneği olarak geniş çapta alıntılanmıştır.Sir John Herschel bunu, Doğa Felsefesi Çalışmaları Üzerine Söylev'inde birincil örnek olarak kullandı ve teoriyi "ılımlı bir pusula içinde yatan tümevarımsal deneysel araştırmanın akla çağırabileceğimiz en güzel örneklerinden biri" olarak adlandırdı. 1836'da Metropolitana Ansiklopedisi, "Günümüzde Dr. Wells'in İncelemesi kadar evrensel olarak beğenilen başka bir çalışma bilmiyoruz ve kesinlikle hiçbiri Bacon'ın öğretmeyi amaçladığı hayranlık uyandıran tümevarım sistemini daha saf ve daha iyi bir biçimde pratikte örneklendiremez." John Tyndall ve William Whewell de Dr. Wells'in incelemesini benzer şekilde övdüler.
Yayınları
- Wells W.C. 1814. Çiy üzerine bir deneme. Taylor & Hessay, Londra. [ Rumford Madalyasının temeli]
- Wells W.C. 1818. İki deneme: iki gözle tek bir vizyon üzerine, diğeri çiy üzerine. Constable, Londra. Bu çalışma, "Beyaz ve zenci insan ırkları arasındaki renk ve biçim farklılıklarının nedenine dair bazı gözlemlerle birlikte, derisinin bir kısmı bir zencininkine benzeyen, İnsanlığın beyaz ırkından bir dişinin hikayesi" başlıklı bir ek bölüm içerir. [Doğal seçilim fikrini içeren bu son kısımdır. Hayatına dair kendi yazdığı bir anı ile son bulan kitap, ölümünden önce yayınlanmak üzere belirlediği materyali içeriyor; görünüşe göre onun talimatıyla yok edilen başka materyaller de vardı]. [1]
Tıbbi konulardaki yazı ve makalelerinin çoğu, Transactions of a Society for the Promotion of Medical and Chirurgical Knowledge 1811-12'nin ikinci ve üçüncü ciltlerinde yer almaktadır. Bu yazıları şunlardır:
- Erizipel Üzerine Gözlemler.
- İnsan vücudundaki tüm saç eksikliğinin bir örneği.
- Kızıl hastalığının ardından gelen ödem üzerine gözlemler.
- Hastalıkla ilgili gözlemlerle bir tetanoz vakası.
- Pulmoner arter ile bağlantılı bir aort anevrizması olgusu.
- Cœcum ve Colon'un önemli ölçüde genişlemesi vakası.
- Boyun ve göğüs kasları ile derisi arasındaki Hücre zarının yaygın kangreni vakası.
- Kalp romatizması hakkında.
- Kızıl'dan kaynaklanmayan damlalı idrarda kırmızı madde ve kan serumunun varlığı üzerine.
- Akciğer Tüketimi ve aralıklı ateş ile ilgili gözlemler, esas olarak birbirine zıt hastalıklar olarak; aralarında var olan ittifaka veya muhalefete ve önceki ikisinden biri veya diğerine göre birkaç başka hastalığı düzenleme girişimi ile.
Kaynaklar
- ^ Green, J. H. S. (1957). "William Charles Wells, F.R.S. (1757–1817)". Nature (İngilizce). 179 (4568): 997-999. doi:10.1038/179997a0. ISSN 0028-0836. 4 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ağustos 2023.
- ^ a b Darwin, Charles (1866). On the Origin of Species by Means of Natural Selection, Or, The Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life. 4th (İngilizce). John Murray. ss. xiv. 4 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ağustos 2023.
- ^ (PDF). The Royal Society of Edinburgh. July 2006. ISBN . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2023.
- ^ Bartlett, Elisha (1849). A brief sketch of the life, character, and writings of William Charles Wells, M.D., F.R.S. (İngilizce). Louisville, KY, United States: Prentice and Weissinger. ss. all.
- ^ Album Studiosorum Academiae Lugduno Batavae MDLXXV-MDCCCLXXV, kol. 1133.
- ^ Index to English speaking students who have graduated at Leyden university / by Edward Peacock, F.S.A. - London : For the Index society, by Longmans, Green & co. 1883, p. 103, 1133.
- ^ English-speaking students of medicine at the University of Leyden / R.W. Innes Smith. - Edinburgh/London : Oliver and Boyd, 1932, p. 245.
- ^ National Union Catalogue: NW 0184086; DNLM, PPL.
- ^ Gentleman's Magazine, November 1817.
- ^ (PDF). The Royal Society of Edinburgh. July 2006. ISBN . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2023.
- ^ William Dock. The lure of medical history: William Charles Wells. California and Western Medicine, 31, 340-341.
- ^ Wade N.J. 2003. Destined for distinguished oblivion: the scientific vision of William Charles Wells (1752–1817). Springer.
- ^ Wells, Kentwood D. 1973. William Charles Wells and the races of man. Isis 64, 215.
- ^ Zirkle, Conrad 1941. Natural selection before the Origin of Species. Proc Am Phil Soc 84, 71-123.
- ^ Wells W.C. 1818. Two essays: upon a single vision with two eyes, the other on dew. Constable, London. This contains an appendix entitled An account of a female of the white race of mankind, part of whose skin resembles that of a negro, with some observations on the cause of the differences in colour and form between the white and negro races of man. It is this last part which contains the idea of natural selection.
- ^ Darwin (1858). "On the Tendency of Species to form Varieties; and on the Perpetuation of Varieties and Species by Natural Means of Selection". Journal of the Proceedings of the Linnean Society of London. Zoology 3: 46-50.
- ^ Pearson, Paul N. (2003). "In retrospect". Nature. 425 (6959): 665. doi:10.1038/425665a., "More on James Hutton". The Dispersal of Darwin. 5 Haziran 2007. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ağustos 2015.
- ^ Preface to An Essay on Dew and Several Appearances Connected with It, edited, with annotations by L. P. Casella (London: 1866)
Daha fazla okuma
Tüm kaynaklar nihayetinde Wells'in hayatıyla ilgili kendi açıklamasına bağlıdır.
- William Munk'un Royal College of Physicians Listesi
- Ulusal Biyografi Sözlüğü
- James RR William Charles Wells. British Journal of Ophthalmology, Kasım 1928.
Dış bağlantılar
![image]()
Vikikaynak'ta William Charles Wells ile ilgili metin bulabilirsiniz.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dr William Charles Wells FRS FRSE FRCP 24 Mayis 1757 18 Eylul 1817 Iskoc Amerikali bir doktor ve matbaacidir Sira disi bir hayat yasamis dikkate deger tibbi arastirmalar yapmis ve dogal secilim hakkindaki ilk net aciklamayi yapmistir Bu fikri insan irklarindaki farkli ten renklerinin kokenine uyguladi ve baglamdan bakildiginda daha yaygin olarak uygulanabilecegini dusundu Charles Darwin onunla ilgili olarak soyle bir ifade kullanir Wells dogal secilim ilkesini acikca kabul ediyor ve bu belirtilen ilk tanimadir William Charles WellsDogum24 Mayis 1757 1757 05 24 Charleston Guney Karolina ABDOlum18 Eylul 1817 60 yasinda Londra Birlesik KrallikOlum sebebiAtriyal fibrilasyonDefin yeriSt Bride s Kilisesi 51 30 50 K 00 06 1 B 51 51389 K 0 10028 B 51 51389 0 10028MilliyetIskocVatandaslikAmerikaEgitimEdinburgh Universitesi Leiden UniversitesiTaninma nedeniDogal secilim hakkindaki ilk net aciklamaOdullerRumford Madalyasi 1814 Royal Society Uyesi FRS Royal Society of Edinburgh Uyesi FRSE Royal College of Physicians Uyesi FRCP KariyeriDaliDoktor tip TezSoguk alginligi uzerine De frigore 1780 HayatiWells 24 Mayis 1757 de Charleston da Mary ile matbaaci Robert Wells in ikinci oglu olarak dunyaya geldi Ebeveynleri 1753 te Guney Carolina ya yerlesmis olan Iskoclardi Kendisi ayni zamanda Louisa Susannah Wells ve Helena Wells in erkek kardesidir 1768 de 11 yasinda iken Iskocya nin Dumfries kentindeki okula gonderildi ve hazirlik okulunu tamamladiktan sonra bir yil boyunca Edinburgh Universitesi ne devam etti Wells 1771 yilinda Charleston a geri dondu ve kendisi de Edinburgh daki Kraliyet Botanik Bahceleri Yonetcisi Charles Alston in bir ogrencisi olan doga bilimci ve doktor Alexander Garden in yaninda tibbi bir cirak oldu 1775 te Amerikan Bagimsizlik Savasi nin baslamasindan kisa bir sure sonra aniden Charleston dan ayrildi ve Ingiltere ye Londra ya gitti 1776 da tip okumak icin Edinburgh Universitesi ne dondu ve 1778 de tip diplomasiyla mezun oldu Sonbaharda tekrar Londra ya dondu ve William Hunter in derslerine katilarak pratik Anatomi dersleri aldi ve St Bartholomew s Hospital da bir cerrahin ogrencisi oldu 1779 da bir Iskoc alayina bagli Ingiliz Ordusunda cerrah olarak Hollanda ya gitti Orada komutanindan kotu muamele gordu ve gorevinden istifa etti Wells daha sonra Hollanda da Leiden e tasindi ve 19 Subat 1780 de Leiden Universitesi ne kaydoldu Bu universitede tezini hazirladi Bu 1780 de Tip Doktoru derecesini aldiginda Edinburgh da yayinlanan Acilis Tezi idi tezinin konusu Soguk alginligi uzerine De frigore idi Tezinin baslik aciklamasi soyledir Disputatio medica inauguralis de frigore Edinburg Balfour ve Smellie 1780 Serjeants Inn Chancery Lane in disinda 1800 lerin basinda Wells in oldugu yer 1781 yilinin baslarinda ailesinin islerini duzene sokmak icin Carolina ya dondu Kendisi ayni zamanda gonullulerden olusan bir kolorduda subaydi matbaaci kitapci ve tuccardi babasinin Ingiltere deki bazi arkadaslarinin Carolina daki onemli islerinin yonetimi icin mutevellisiydi ve bir keresinde Milislerin Albay Komutani davasinda milis subaylarindan olusan bir genel askeri mahkemede bir kovusturma yuruturken Askeri Savci makamini kullandi Ingilizler Aralik 1782 de Charleston dan cekildiginde St Augustine Florida ya gitti Orada Florida da basilan ilk haftalik gazete olan East Florida Gazette yi yayinladi 1784 yilinda doktorluk yapmak icin Ingiltere ye dondu 1790 da Finsbury Dispanserine doktor olarak atandi ve 1798 e kadar burada calisti 1793 te Londra Royal Society uyeligine secildi 1798 de St Thomas s Hastanesine Doktor Yardimcisi olarak gorevlendirildi ve 1800 de Hekimlerden biri oldu 1800 yilindan itibaren sagligi belirsiz bir hal aldi ama yine de tibbi arastirmalarda oldukca verimliydi ancak daha sinirli bir yasam suruyordu Wells 1814 te Iskocya nin ulusal bilim ve edebiyat akademisi olan Royal Society of Edinburgh uyeligine secildi Kendisini uyelige onerenler Iskoc bir avukat yargic ve toprak sahibi olan Lord William Miller Glenlee Iskoc matematikci ve bilim insani John Playfair ve filozof David Hume un yegeni olan Iskocyali avukat yargic ve hukuk bilgini Baron Hume idi Ayni yil Londra Kraliyet Dernegi Essay on Dew Cig Uzerine Deneme adli eseri icin ona Rumford Madalyasi verdi 18 Eylul 1817 de Londra daki Serjeant s Inn de kalp yetmezligi semptomlari kulak fibrilasyonu yasadiktan sonra oldu St Bride s Kilisesi ne gomuldu Louisa Susannah Wells tarafindan ebeveynlerine karsi bir gorev ve erkek kardesine olan sevgisinin bir anisi olarak adina bir tablet yerlestirildi Wells in dogal secilimi tanimasiWells 1813 1819 yillari arasinda evrimsel fikirleri formule eden uc Ingiliz tip adaminin en buyuguydu Hatta Ingiliz doktor ve etnolog James Cowles Prichard ve Ingiliz cerrah William Lawrence ile birlikte ele alindiginda tartismasiz en basarili olan oydu 1813 te Wells in bir makalesi Royal Society nin huzurunda okundu Bu calismasi 1818 de Beyaz ve zenci irklari arasindaki renk ve bicim farkliliklarinin nedenleri uzerine bazi gozlemler iceren Iki Deneme Rahmetli W C Wells tarafindan hayatinin bir Anisiyla kendi yazdigi adiyla yayinlandi Wells farkli irklarin nasil ortaya cikmis olabilecegiyle acikca ilgileniyordu Farkli insan irklari ve evcillestirilmis hayvanlarin secimi uzerine bazi on aciklamalardan sonra sunlari gozlemler Hayvanlar icin yapay olarak yapilanlar yasadiklari ulkeye uygun insan cesitlerinin olusumunda dogasi geregi daha yavas olsa da esit verimlilikle yapiliyor gibi gorunuyor Ilk daginik sakinler arasinda ortaya cikan tesadufi insan cesitlerinden bazilari ulkenin hastaliklarini tasimaya digerlerinden daha uygun olacaktir Bu irk cogalirken digerleri azalacak ve Afrika iklimi icin en karanlik irk en uygun irk olacagindan sonunda tek irk olmasa da en yaygin olan onlar haline geleceklerdi Charles Darwin ve Britanyali dogabilimci antropolog ve biyolog Alfred Russel Wallace 1858 de kendi teorilerini yayinladiklarinda bu calismadan haberdar degillerdi ancak daha sonra Darwin sunu kabul eder Bu yazida Wells dogal secilim ilkesini acikca tanimliyor ve bu belirtilen ilk tanima ama o bunu yalnizca insana ve yalnizca belirli karakterlere uyguluyor Zencilerin ve melezlerin bazi tropikal hastaliklara karsi bagisikliga sahip olduklarini belirttikten sonra ilk olarak tum hayvanlarin bir dereceye kadar degisme egiliminde oldugunu ve ikinci olarak ciftcilerin evcillestirilmis hayvanlarini secme yoluyla iyilestirdiklerini gozlemler ve sonra ekler ama bu ikinci durumda sanatin yaptigi sey daha yavas da olsa esit etkinlikle yasadiklari ulkeye uygun insan cesitlerinin olusumunda yapiliyor gibi gorunuyor Bu nedenle dogal secilimi ilk kez tasvir etmesi nedeniyle ovguler Edward Blyth veya Patrick Matthew dan cok Wells e gidebilir Yine de bu ovgu Darwin ve Wallace in yaptigi gibi tum yasam yelpazesine degil yalnizca ten rengine uygulanacagi olcude sinirlidir Fikrin bir bicimi eski bir Edinburgh yazari olan James Hutton tarafindan zaten ortaya konmustu ancak bu durumda etki yeni turlerin olusumundan ziyade cesitlerin iyilestirilmesiyle sinirliydi Wells in ciy uzerindeki calismasi1780 li yillarda Wells ve bazi kisiler yerin ustundeki havadan birkac derece daha soguk oldugu durumda ciy ve donun meydana geldigi fikrine sahipti Ama sogugun ciy ve dondan kaynaklandigini dusunduler tersi bir durum akillarina gelmedi 1811 sonbaharinda Wells bazi olcumler yaptiginda cok gecmeden eski fikrinden suphe etmeye basladi Kisa sure sonra daha ciddi deneylere basladi ve elde ettigi sonuclari Agustos 1814 te yayinladi Cesitli malzeme konum sicaklik nem hava durumu bulut ortusu mevsim ve gunun saati kosullarinda ciy olusumunu karsilastirdi Wells cigin ozellikle sicaklik sicaklik degisimi ve malzemelerin isi iletkenligini iceren kosullarin dogru kombinasyonunun neden oldugu bir havadaki su buharinin yogunlasmasi durumu oldugu sonucuna ulasti Wells in cigin dogasina iliskin arastirmasi 1830 larda tumevarimsal bilimsel arastirmanin seckin bir ornegi olarak genis capta alintilanmistir Sir John Herschel bunu Doga Felsefesi Calismalari Uzerine Soylev inde birincil ornek olarak kullandi ve teoriyi ilimli bir pusula icinde yatan tumevarimsal deneysel arastirmanin akla cagirabilecegimiz en guzel orneklerinden biri olarak adlandirdi 1836 da Metropolitana Ansiklopedisi Gunumuzde Dr Wells in Incelemesi kadar evrensel olarak begenilen baska bir calisma bilmiyoruz ve kesinlikle hicbiri Bacon in ogretmeyi amacladigi hayranlik uyandiran tumevarim sistemini daha saf ve daha iyi bir bicimde pratikte orneklendiremez John Tyndall ve William Whewell de Dr Wells in incelemesini benzer sekilde ovduler YayinlariWells W C 1814 Ciy uzerine bir deneme Taylor amp Hessay Londra Rumford Madalyasinin temeli Wells W C 1818 Iki deneme iki gozle tek bir vizyon uzerine digeri ciy uzerine Constable Londra Bu calisma Beyaz ve zenci insan irklari arasindaki renk ve bicim farkliliklarinin nedenine dair bazi gozlemlerle birlikte derisinin bir kismi bir zencininkine benzeyen Insanligin beyaz irkindan bir disinin hikayesi baslikli bir ek bolum icerir Dogal secilim fikrini iceren bu son kisimdir Hayatina dair kendi yazdigi bir ani ile son bulan kitap olumunden once yayinlanmak uzere belirledigi materyali iceriyor gorunuse gore onun talimatiyla yok edilen baska materyaller de vardi 1 Tibbi konulardaki yazi ve makalelerinin cogu Transactions of a Society for the Promotion of Medical and Chirurgical Knowledge 1811 12 nin ikinci ve ucuncu ciltlerinde yer almaktadir Bu yazilari sunlardir Erizipel Uzerine Gozlemler Insan vucudundaki tum sac eksikliginin bir ornegi Kizil hastaliginin ardindan gelen odem uzerine gozlemler Hastalikla ilgili gozlemlerle bir tetanoz vakasi Pulmoner arter ile baglantili bir aort anevrizmasi olgusu Cœcum ve Colon un onemli olcude genislemesi vakasi Boyun ve gogus kaslari ile derisi arasindaki Hucre zarinin yaygin kangreni vakasi Kalp romatizmasi hakkinda Kizil dan kaynaklanmayan damlali idrarda kirmizi madde ve kan serumunun varligi uzerine Akciger Tuketimi ve aralikli ates ile ilgili gozlemler esas olarak birbirine zit hastaliklar olarak aralarinda var olan ittifaka veya muhalefete ve onceki ikisinden biri veya digerine gore birkac baska hastaligi duzenleme girisimi ile Kaynaklar Green J H S 1957 William Charles Wells F R S 1757 1817 Nature Ingilizce 179 4568 997 999 doi 10 1038 179997a0 ISSN 0028 0836 4 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Agustos 2023 a b Darwin Charles 1866 On the Origin of Species by Means of Natural Selection Or The Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life 4th Ingilizce John Murray ss xiv 4 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Agustos 2023 PDF The Royal Society of Edinburgh July 2006 ISBN 978 0 902198 84 5 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 2 Agustos 2023 Bartlett Elisha 1849 A brief sketch of the life character and writings of William Charles Wells M D F R S Ingilizce Louisville KY United States Prentice and Weissinger ss all Album Studiosorum Academiae Lugduno Batavae MDLXXV MDCCCLXXV kol 1133 Index to English speaking students who have graduated at Leyden university by Edward Peacock F S A London For the Index society by Longmans Green amp co 1883 p 103 1133 English speaking students of medicine at the University of Leyden R W Innes Smith Edinburgh London Oliver and Boyd 1932 p 245 National Union Catalogue NW 0184086 DNLM PPL Gentleman s Magazine November 1817 PDF The Royal Society of Edinburgh July 2006 ISBN 978 0 902198 84 5 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 2 Agustos 2023 William Dock The lure of medical history William Charles Wells California and Western Medicine 31 340 341 Wade N J 2003 Destined for distinguished oblivion the scientific vision of William Charles Wells 1752 1817 Springer Wells Kentwood D 1973 William Charles Wells and the races of man Isis 64 215 Zirkle Conrad 1941 Natural selection before the Origin of Species Proc Am Phil Soc 84 71 123 Wells W C 1818 Two essays upon a single vision with two eyes the other on dew Constable London This contains an appendix entitled An account of a female of the white race of mankind part of whose skin resembles that of a negro with some observations on the cause of the differences in colour and form between the white and negro races of man It is this last part which contains the idea of natural selection Darwin 1858 On the Tendency of Species to form Varieties and on the Perpetuation of Varieties and Species by Natural Means of Selection Journal of the Proceedings of the Linnean Society of London Zoology 3 46 50 Pearson Paul N 2003 In retrospect Nature 425 6959 665 doi 10 1038 425665a More on James Hutton The Dispersal of Darwin 5 Haziran 2007 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Agustos 2015 Preface to An Essay on Dew and Several Appearances Connected with It edited with annotations by L P Casella London 1866 Daha fazla okumaTum kaynaklar nihayetinde Wells in hayatiyla ilgili kendi aciklamasina baglidir William Munk un Royal College of Physicians Listesi Ulusal Biyografi Sozlugu James RR William Charles Wells British Journal of Ophthalmology Kasim 1928 Dis baglantilarVikikaynak ta William Charles Wells ile ilgili metin bulabilirsiniz