Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Piroksen, mantonun önemli bileşenlerinden biri olduğu sanılan, magmatik ve metamorfik taşlarda sıkça rastlanan karmaşık bir inosilikat mineral grubudur.
En yaygın üyesi , siyah opak bir mineraldir. Birbirine dik iki yönde klivaj gösterir. Kristal yapısı tekli zincirinden ibarettir. Tekli zincirlar birbirine demir ve magnezyumla bağlanmıştır. Bu son elementlerin bağlantı yerleri klivaj düzlemine karşılık gelir. Ojit bazaltların yaygın bileşenidir. Okyanus kabuğunda bolca bulunur.[] Piroksenler (genellikle Px olarak kısaltılır), birçok magmatik ve metamorfik kayaçta bulunan bir grup önemli kayaç oluşturan inosilikat mineralidir. Piroksenlerin genel formülü XY (Si, Al) 2O6'dır (X'in kalsiyum, sodyum, demir veya magnezyum ve daha nadiren çinko, manganez veya lityumu temsil ettiği ve Y'nin, krom, alüminyum, demir, magnezyum gibi daha küçük boyutlu iyonları temsil ettiği, kobalt, manganez, skandiyum, titanyum, vanadyum veya hatta demir). Alüminyum, feldspatlar ve amfiboller gibi silikatlarda silisyum için geniş ölçüde ikame edilmesine rağmen, ikame, çoğu piroksenlerde sadece sınırlı bir ölçüde meydana gelir. Silika tetrahedranın tek zincirlerinden oluşan ortak bir yapıyı paylaşırlar. Monoklinik sistemde kristalleşen piroksenler klinopiroksenler olarak bilinir ve ortorombik sistemde kristalize olanlara ortopiroksen adı verilir . Pyroxene adı ateş (πυρ) ve yabancı (ξένος) için Eski Yunanca sözcüklerden türetilmiştir. Piroksenler, volkanik camlarda bulundukları için, bazen volkanik camlara gömülmüş kristaller olarak görüldükleri için çok isimlendirilmiştir; Camda safsızlıklar olduğu varsayıldı, dolayısıyla adı "yangın yabancılar". Bununla birlikte, bunlar, lavlar patlak vermeden önce kristalleşen, erken biçimlendirici minerallerdir. Kayaç yapıcı mineraller arasında önemli bir yer tutan piroksenler iki farkl kristal sisteminde kristalleşir. A - Ortorombik piroksenler MgSi03 Enstatit % 0-10 Fe(Si03 ) Bronzit % 10-30 Fe(Si03 ) Hipersten % 30-50 Fe(Si03 ) Ferrohiperrsten % 50-70 Fe(Si03 ) Eulit % 70-90 Fe(Si03 ) FeSi03 Ferrosilit % 90-100 Fe(Si03 ) B- Monoklinik piroksenler 1- Kalsiyumlu ve ferro-magnezyumlu piroksenler Klinoenstatit Mg(Si03 )2 = MgSi2 06 Klinoferrosilit Fe(Si03 )2 = FeSi206 Diyopsit CaMg(Si03 )2 = CaMgSi2 06 Hedenberjit CaFe(Si03 )2 = CaFeSi2 0(s Johansenit CaMn (Si03 )2 = CaMnSi2 06 Ojit Ca(Mg,Fe,Al)Si2 06 2 - Alkalen piroksenler Ejirın NaFe+,(Si03 )2 =NaFe+1Si206 Jadeit NaAl (Si03 )2 =NaAlSi2 06 Şpodumen LiAl(Si03 )2=LiAlSi2 06 532 rURKIYE IV. MERMER SEMPOZYUMU (MERSEM^OOJ) BİLDİRİLER Kİ I ABI 18-19 Altılık 2003 Piroksenler, kimyasal bakımdan iki değerli elementlerin basit meta sikatlanna uyan, dilinimleri birbirine dik (87°) kristaller halindedir. Rombusal, monoklinal ve triklinal sistemde kristalleşir. En önemli monoklinik üyeleri ojittir. Piroksenlerden bazıları şunlardır. . Ojit CaMgSi2Ofl Sertlik = 6 Yoğunluk = 3,3 - 3,5 gr/cm1 Bileşiminde Al ve Fe'de bulunabilir. Monoklinal sistemde kristalleşir. Yan saydam, genellikle opak: koyu yeşil veya kahverengi, çoğunlukla siyahtır. Üfleçte eriyerek siyah ve çoğunca manyetik cam halini alır. * Bayağı ojit (Fe 2 0 3 > AI 2 0 3 ) Rengi siyah olup, piroksenitlerde ve piroksen-hornfelslerde bulunur. * Bazaltik ojit Genç lavların çoğunda, özellikle bazaltlarda, melafirlerde ve diyabazlarda bulunur. Her tarafından tam şekilli olarak büyümüş kristalleri bazen volkanlar tarafından fırlatılmışlardır. . Fassait Yeşil renklidir. Kontakt metamorfik kayaçların çatlaklarında, kristalen kireçtaşları içinde büyümüş olarak bulunur. . Diallaj Kahverengi, yeşilimsi gri metal parıltılıdır. Gabro, peridotit ve piroksenit gibi bazik ve ultrabazik derinlik kayaçlarının ana minerallerindendir. . Ejirin (NaFeSi2 06 ) Alkali yüzey kayaçlarının ve pegmatitlerin karakteristik bir minerali olarak bulunur. Yeşilimsi veya kahverengimsi siyahtır. Opak ve kenarları yarı saydamdır. Ejirin ile ojitin izomorf karışımlarına ejirin-ojit denir. 533 7 URKİYEIV. MERMER SEMPOZYUMU (MERSEM'2003) BİLDİRİLER KITABI I8-I9 Aralık 2003 . Spodümen LiAlSi2 06 Mücevher taşı olarak değer taşır. Menekşe veya pembe renklisine kumzit, yeşil renklisine hiddenit denir. Pegmatitlerde görülür. Çok iyi dilinimlidir. Üfleçte kolay erir. Lityum tuzları elde etmek için önemlidir. .Jadeit NaAlSi 2 06 Sıkı ve yoğun görünüşlü, mikro kristalin taneli veya lifli keçemsi agregatlı, çok fazla sert, beyaz veya yeşilimsi, çoğunlukla damarlıdır. . Diopsid CaMgSi2 06 . Enstatit MgSiCh Çoğunlukla sıkı, gri beyaz, yeşilimsi, kahverengimsidir. Bazik kayaçların (derinlik kayaçları=gabro gibi) minerallerindendir. Pegmatit ve aplit damarlarında 50 cm. ye varan uzunlukta kristallerine rastlanır. . Bronzit (Fe,Mg ) SiOı Bronz renginde parıltılıdır. Lifımsi şekilde (100 ) düzlemi boyunca ayrılır. . Hipersten (Fe,Mg ) Si0 3 Çoğunlukla sıkı dilinim parçası ve taneli yaprağımsı agregatlar halindedir. Zift siyahı, Kahverengi siyahtır. (100) düzlemi üzerinde parıltılıdır. Tüm piroksenler genel olarak ele alındığında şu özellikleri belirtilebilir. Yassı ve prizmatik görünüşe sahip kristaller halinde olan piroksenlerde hemen hemen dik iki dilinim sistemi vardır ve dilinim düzlemleri boyunca kırılır. El örneklerinde genellikle siyahtır. Yahut yeşilin çeşitli tonlanndandır. Sertliği: 6 civarında olup, yoğunluğu 3.2 - 3.5 gr/cm3 tür. Biyotitten daha az parlaktır.Piroksenleri amfibollerden gözle ayırt etmek çoğunlukla güçtür. Dilinim düzlemleri arasındaki açıya ve amfibol ile piroksene eşlik eden minerallere dikkat edilmelidir ( Piroksen 87' - Amfibol 56"- 124" ). Bazik plajiyoklaslar (labrador, bitownit, anortit ) ile birlikte bazik kayaçlar içinde bulunur (örneğin,gabro). Ayrıca olivin ile birlikte ultrabazik kayaçları oluşturur. 534 TURKIYEIV MERMER SEMPOZYUMU (MERSEM'IOOI) BİLDİRİLER KİTABI IH 19 Atalık 2003
 | Mineral ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Piroksen mantonun onemli bilesenlerinden biri oldugu sanilan magmatik ve metamorfik taslarda sikca rastlanan karmasik bir inosilikat mineral grubudur Piroksen En yaygin uyesi siyah opak bir mineraldir Birbirine dik iki yonde klivaj gosterir Kristal yapisi tekli zincirinden ibarettir Tekli zincirlar birbirine demir ve magnezyumla baglanmistir Bu son elementlerin baglanti yerleri klivaj duzlemine karsilik gelir Ojit bazaltlarin yaygin bilesenidir Okyanus kabugunda bolca bulunur kaynak belirtilmeli Piroksenler genellikle Px olarak kisaltilir bircok magmatik ve metamorfik kayacta bulunan bir grup onemli kayac olusturan inosilikat mineralidir Piroksenlerin genel formulu XY Si Al 2O6 dir X in kalsiyum sodyum demir veya magnezyum ve daha nadiren cinko manganez veya lityumu temsil ettigi ve Y nin krom aluminyum demir magnezyum gibi daha kucuk boyutlu iyonlari temsil ettigi kobalt manganez skandiyum titanyum vanadyum veya hatta demir Aluminyum feldspatlar ve amfiboller gibi silikatlarda silisyum icin genis olcude ikame edilmesine ragmen ikame cogu piroksenlerde sadece sinirli bir olcude meydana gelir Silika tetrahedranin tek zincirlerinden olusan ortak bir yapiyi paylasirlar Monoklinik sistemde kristallesen piroksenler klinopiroksenler olarak bilinir ve ortorombik sistemde kristalize olanlara ortopiroksen adi verilir Pyroxene adi ates pyr ve yabanci 3enos icin Eski Yunanca sozcuklerden turetilmistir Piroksenler volkanik camlarda bulunduklari icin bazen volkanik camlara gomulmus kristaller olarak goruldukleri icin cok isimlendirilmistir Camda safsizliklar oldugu varsayildi dolayisiyla adi yangin yabancilar Bununla birlikte bunlar lavlar patlak vermeden once kristallesen erken bicimlendirici minerallerdir Kayac yapici mineraller arasinda onemli bir yer tutan piroksenler iki farkl kristal sisteminde kristallesir A Ortorombik piroksenler MgSi03 Enstatit 0 10 Fe Si03 Bronzit 10 30 Fe Si03 Hipersten 30 50 Fe Si03 Ferrohiperrsten 50 70 Fe Si03 Eulit 70 90 Fe Si03 FeSi03 Ferrosilit 90 100 Fe Si03 B Monoklinik piroksenler 1 Kalsiyumlu ve ferro magnezyumlu piroksenler Klinoenstatit Mg Si03 2 MgSi2 06 Klinoferrosilit Fe Si03 2 FeSi206 Diyopsit CaMg Si03 2 CaMgSi2 06 Hedenberjit CaFe Si03 2 CaFeSi2 0 s Johansenit CaMn Si03 2 CaMnSi2 06 Ojit Ca Mg Fe Al Si2 06 2 Alkalen piroksenler Ejirin NaFe Si03 2 NaFe 1Si206 Jadeit NaAl Si03 2 NaAlSi2 06 Spodumen LiAl Si03 2 LiAlSi2 06 532 rURKIYE IV MERMER SEMPOZYUMU MERSEM OOJ BILDIRILER KI I ABI 18 19 Altilik 2003 Piroksenler kimyasal bakimdan iki degerli elementlerin basit meta sikatlanna uyan dilinimleri birbirine dik 87 kristaller halindedir Rombusal monoklinal ve triklinal sistemde kristallesir En onemli monoklinik uyeleri ojittir Piroksenlerden bazilari sunlardir Ojit CaMgSi2Ofl Sertlik 6 Yogunluk 3 3 3 5 gr cm1 Bilesiminde Al ve Fe de bulunabilir Monoklinal sistemde kristallesir Yan saydam genellikle opak koyu yesil veya kahverengi cogunlukla siyahtir Uflecte eriyerek siyah ve cogunca manyetik cam halini alir Bayagi ojit Fe 2 0 3 gt AI 2 0 3 Rengi siyah olup piroksenitlerde ve piroksen hornfelslerde bulunur Bazaltik ojit Genc lavlarin cogunda ozellikle bazaltlarda melafirlerde ve diyabazlarda bulunur Her tarafindan tam sekilli olarak buyumus kristalleri bazen volkanlar tarafindan firlatilmislardir Fassait Yesil renklidir Kontakt metamorfik kayaclarin catlaklarinda kristalen kirectaslari icinde buyumus olarak bulunur Diallaj Kahverengi yesilimsi gri metal pariltilidir Gabro peridotit ve piroksenit gibi bazik ve ultrabazik derinlik kayaclarinin ana minerallerindendir Ejirin NaFeSi2 06 Alkali yuzey kayaclarinin ve pegmatitlerin karakteristik bir minerali olarak bulunur Yesilimsi veya kahverengimsi siyahtir Opak ve kenarlari yari saydamdir Ejirin ile ojitin izomorf karisimlarina ejirin ojit denir 533 7 URKIYEIV MERMER SEMPOZYUMU MERSEM 2003 BILDIRILER KITABI I8 I9 Aralik 2003 Spodumen LiAlSi2 06 Mucevher tasi olarak deger tasir Menekse veya pembe renklisine kumzit yesil renklisine hiddenit denir Pegmatitlerde gorulur Cok iyi dilinimlidir Uflecte kolay erir Lityum tuzlari elde etmek icin onemlidir Jadeit NaAlSi 2 06 Siki ve yogun gorunuslu mikro kristalin taneli veya lifli kecemsi agregatli cok fazla sert beyaz veya yesilimsi cogunlukla damarlidir Diopsid CaMgSi2 06 Enstatit MgSiCh Cogunlukla siki gri beyaz yesilimsi kahverengimsidir Bazik kayaclarin derinlik kayaclari gabro gibi minerallerindendir Pegmatit ve aplit damarlarinda 50 cm ye varan uzunlukta kristallerine rastlanir Bronzit Fe Mg SiOi Bronz renginde pariltilidir Lifimsi sekilde 100 duzlemi boyunca ayrilir Hipersten Fe Mg Si0 3 Cogunlukla siki dilinim parcasi ve taneli yapragimsi agregatlar halindedir Zift siyahi Kahverengi siyahtir 100 duzlemi uzerinde pariltilidir Tum piroksenler genel olarak ele alindiginda su ozellikleri belirtilebilir Yassi ve prizmatik gorunuse sahip kristaller halinde olan piroksenlerde hemen hemen dik iki dilinim sistemi vardir ve dilinim duzlemleri boyunca kirilir El orneklerinde genellikle siyahtir Yahut yesilin cesitli tonlanndandir Sertligi 6 civarinda olup yogunlugu 3 2 3 5 gr cm3 tur Biyotitten daha az parlaktir Piroksenleri amfibollerden gozle ayirt etmek cogunlukla guctur Dilinim duzlemleri arasindaki aciya ve amfibol ile piroksene eslik eden minerallere dikkat edilmelidir Piroksen 87 Amfibol 56 124 Bazik plajiyoklaslar labrador bitownit anortit ile birlikte bazik kayaclar icinde bulunur ornegin gabro Ayrica olivin ile birlikte ultrabazik kayaclari olusturur 534 TURKIYEIV MERMER SEMPOZYUMU MERSEM IOOI BILDIRILER KITABI IH 19 Atalik 2003 Mineral ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz