Türkistan Millî Özerk Hükûmeti, Türkistan Millî Muhtar Hükûmeti, 1917'de Rus devriminin meydana geldiği dönemlerde eski Hive, Hokant ve Buhara hanlıklarının topraklarının üzerinde özerkliğini ilan eden ve ileride diğer iki Türki bölgeyle (Alaş Orda ve İtil-Ural)birleşmeyi öngören hükûmet.[]
Türkistan Millî Muhtar Hükûmeti Türkistan Millî Özerk Hükûmeti | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
27 Kasım 1917-22 Şubat 1918 | |||||||||
Bayrak | |||||||||
1918'in başlarında Orta Asya'nın siyasi haritası. Türkistan Millî Özerk Hükûmeti (koyu mavi renkte). | |||||||||
Başkent | Taşkent | ||||||||
Yaygın dil(ler) | Özbekce Kırgızca Kazakça | ||||||||
Hükûmet | Cumhuriyet | ||||||||
Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
Yüzölçümü | |||||||||
• Toplam | 86600 km2 | ||||||||
Nüfus | |||||||||
• Sayılan | 7.037.867 | ||||||||
| |||||||||
Günümüzdeki durumu | Özbekistan Kırgızistan Kazakistan |
Türkistan özerk hükûmeti bir cedidçi olan Mustafa Çokayev tarafından kurulmuştu ve meclis Hive, Hokand ve Buhara halklarının temsilcilerinden oluşuyordu. Cedidciler, Pan-Türkist ve Pan-İslam görüşler barındırmaktaydı.
Cedid reformcularının geçici hükûmeti olarak da tanımlanan oluşum, 'ı başkent olarak göstererek Türkistan'ın özerkliğini deklare etti. Rusya, Taşkent'teki birliklerini hemen Hokant üzerine yöneltti ve Hokant'taki yeni hükûmetini kırmaya çalıştı. Kısa bir süre sonra, Buhara ve Hive toprakları üzerinde kurulu olan yarı-özerk devlet ortadan kaldırıldı. Özerklik ve Bağımsızlık yanlısı Türkistan kuvvetleri lav edildi. Özerklik ve Bağımsızlık yanlısı Türkistanlılar, Basmacı isyanlarına başladılar. Ancak Basmacı isyanı 1924'e değin etkinliğini korudu.[]
Türkistan özerk hükûmeti; daha ileri de Kazak Hanlığı (Alaş Orda), Tatar ve Başkırtlar (İtil-Kama) ve Orenburg Türkleri ile birleşme öngörülüyordu. Buna bağlı olarak, yine Çokayev önderliğinde Kazak-Kırgızlar tarafından kurulmuş olan Alaş Orda hareketi ile sıkı bir iş birliği içindeydi. Ayrıca Osmanlı İmparatorluğu'nda kurulmuş olan Jön Türkler harekâtı ve İtil-Kama bölgesinde Mir Sultan Galiyev tarafından kurulmuş olan Türk-Tatar Komitesi ile sıkı iş birliği yapmaktaydılar.
1917 sonlarında ve 1918 başlarında biçim değiştirerek Orta Asya'ya geri gelen Sovyet Rusya birlikleri bu özerk devlete son vermiştir. Türkistan özerk hükûmeti topraklarında 1918 yılında Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuştur.
Sovyet Rusya'nın bundan sonraki politikası eski hanlıkları birbirinden farklılaştırarak ayrı uluslar yaratmak olmuştur.
Kaynakça
- ^ . 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2021.
Ayrıca bakınız
Türk tarihi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turkistan Milli Ozerk Hukumeti Turkistan Milli Muhtar Hukumeti 1917 de Rus devriminin meydana geldigi donemlerde eski Hive Hokant ve Buhara hanliklarinin topraklarinin uzerinde ozerkligini ilan eden ve ileride diger iki Turki bolgeyle Alas Orda ve Itil Ural birlesmeyi ongoren hukumet kaynak belirtilmeli Turkistan Milli Muhtar Hukumeti Turkistan Milli Ozerk Hukumeti27 Kasim 1917 22 Subat 1918BayrakMilli mars1918 in baslarinda Orta Asya nin siyasi haritasi Turkistan Milli Ozerk Hukumeti koyu mavi renkte BaskentTaskentYaygin dil ler Ozbekce Kirgizca KazakcaHukumetCumhuriyetTarihce Kurulusu27 Kasim 1917 Dagilisi22 Subat 1918Yuzolcumu Toplam86600 km2Nufus Sayilan7 037 867Onculler ArdillarRus Turkistani Turkistan Ozerk Sovyet Sosyalist CumhuriyetiGunumuzdeki durumu Ozbekistan Kirgizistan Kazakistan Turkistan ozerk hukumeti bir cedidci olan Mustafa Cokayev tarafindan kurulmustu ve meclis Hive Hokand ve Buhara halklarinin temsilcilerinden olusuyordu Cedidciler Pan Turkist ve Pan Islam gorusler barindirmaktaydi Cedid reformcularinin gecici hukumeti olarak da tanimlanan olusum i baskent olarak gostererek Turkistan in ozerkligini deklare etti Rusya Taskent teki birliklerini hemen Hokant uzerine yoneltti ve Hokant taki yeni hukumetini kirmaya calisti Kisa bir sure sonra Buhara ve Hive topraklari uzerinde kurulu olan yari ozerk devlet ortadan kaldirildi Ozerklik ve Bagimsizlik yanlisi Turkistan kuvvetleri lav edildi Ozerklik ve Bagimsizlik yanlisi Turkistanlilar Basmaci isyanlarina basladilar Ancak Basmaci isyani 1924 e degin etkinligini korudu kaynak belirtilmeli Turkistan ozerk hukumeti daha ileri de Kazak Hanligi Alas Orda Tatar ve Baskirtlar Itil Kama ve Orenburg Turkleri ile birlesme ongoruluyordu Buna bagli olarak yine Cokayev onderliginde Kazak Kirgizlar tarafindan kurulmus olan Alas Orda hareketi ile siki bir is birligi icindeydi Ayrica Osmanli Imparatorlugu nda kurulmus olan Jon Turkler harekati ve Itil Kama bolgesinde Mir Sultan Galiyev tarafindan kurulmus olan Turk Tatar Komitesi ile siki is birligi yapmaktaydilar 1917 sonlarinda ve 1918 baslarinda bicim degistirerek Orta Asya ya geri gelen Sovyet Rusya birlikleri bu ozerk devlete son vermistir Turkistan ozerk hukumeti topraklarinda 1918 yilinda Turkistan Ozerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurulmustur Sovyet Rusya nin bundan sonraki politikasi eski hanliklari birbirinden farklilastirarak ayri uluslar yaratmak olmustur Turkistan ozerk hukumetinin yayilma alani yesil renkdeKaynakca 11 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Haziran 2021 Ayrica bakinizTurkistan Musluman KonseyiTurk tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz