Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin listelenen bazıları olmayabilir. (Aralık 2015) () |
Diyalektik Materyalizm (Eytişimsel Maddecilik ya da Eytişimsel Özdekçilik), materyalizmin Karl Marx tarafından yorumlanmış biçimi, Marksist felsefenin adlandırılma biçimi ya da Marksizmin felsefi öğretisidir.
Marx ve Engels'in öncülük ettiği, ancak Marx'tan çok -sistematik bir felsefe olarak- Engels'te açılımları bulunabilecek felsefe akımı. Engels, Marx daha hayattayken söz konusu kuramı şekillendirmeye başlamıştır ve Marx'ın buna yönelik bilinen bir itirazı yoktur. Bununla birlikte, Marx kendi felsefi çalışmalarını bu şekilde adlandırmaya ve kategorize etmeye çok eğilim göstermemiştir.
Marx, diyalektik yöntemin üstünlüğünü ve Hegel'de "idealist bir kabuk" içinde saklı ve "baş aşağı çevrilmiş" olarak bulunan diyalektiğin rasyonel özünü ortaya çıkarabilmek için onu tamamen materyalist temelde yeniden ele almak gerektiğini savunmuştur. Bu anlamda, Marx'ın diyalektik materyalizmden söz ettiği ve onu çalışmalarında kullandığı bilinir, ancak sistematize edilmiş bir disiplin ya da yöntem olarak diyalektik materyalizm daha çok Marx'ın ardılları tarafından onun teorik çalışmalarından ve analizlerinden yararlanılarak geliştirilmiştir.
"Benim diyalektik yöntemim, Hegelci yöntemden yalnızca farklı değil, onun tam karşıtıdır da. Hegel için insan beyninin yaşam-süreci, yani düşünme süreci —Hegel bunu "Fikir" ("Idea") adı altında bağımsız bir özneye dönüştürür— gerçek dünyanın yaratıcısı ve mimarı olup, gerçek dünya, yalnızca "Fikir"in dışsal ve görüngüsel (Phenomenal) biçimidir. Benim için ise tersine, fikir, maddi dünyanın insan aklında yansımasından ve düşünce biçimlerine dönüşmesinden başka bir şey değildir." (Das Kapital, Almanca ikinci baskıya sonsöz, 24 Ocak 1873)
Diyalektik materyalizm uzun bir felsefi geleneği, karşıt eğilimleri ve çatışmalarıyla birlikte mat ettiği ve onu aştığı iddiasındadır. Bir yandan Hegel'den diyalektiği, öte yandan Feuerbach'tan materyalizmi almıştır. Bunlar belirli bir anlamda işlemlerden geçirilmiş ve birleştirilerek her iki eğilimin kendinde taşıdıkları teorik sorunların bu şekilde aşıldığı ve yepyeni bir felsefi düzleme ulaşıldığı savunulmuştur. Böylece teorik düzlemde, diyalektiğin değişimci teorisi ile materyalizmin maddeci açıklaması birleştirilmek istenmiştir. Buradan da bilginin, düşüncenin, doğanın ve toplumun açıklanmasında başka tür bir teorik modellemeye gidilmiştir. Buna göre sürekli bir değişkenlik içindeki madde bu değişkenliği ile birlikte bilinebilmekte ve bilgi bu süreçlerin akışı içinde maddi gerçekliğe her geçen gün daha da çok yaklaşmaktadır. Dolayısıyla tek ve biricik olan gerçeğin, biricik yöntemi ve teorisi de diyalektik materyalizmdir. Diyalektik materyalizmin bu noktada hem bir yöntem hem de teori niteliğini kazanır.
Yansıma teorisi ve diyalektik materyalizm
Diyalektik Materyalizm, genel felsefi kategorileri ve kavramları (varoluş-öz, biçim-töz, gerçeklik-yanılsama, nesnellik-hakikat, nedensellik-olasılık, zorunluluk-özgürlük vb.) da kullanır ve onlarla çalışır. Aydınlanma Çağı'ndaki felsefi akımların çatıştıkları ve çözümleyemedikleri konuları (bilginin kaynağı, düşüncenin temeli, aklın yapısı ve işleyişi, duyumların yeri vb.) özgün -ve pozitif bilimlerce de kanıtlandığı üzere- çözümlere bağlamış, temel aldığı yasaların, gerçekliğin yasaları olarak formüle etmiştir. Yani, buna göre gerçekliğin(doğanın) işleyiş süreçlerinin yasaları, diyalektik materyalizmin bilgi mekanizmalarının da yasalarıdır. Düşünceyi maddenin, bilgiyi gerçekliğin bir yansıması olarak alması dolayısıyla olarak bilinen teoriyle aynı zemine dayandığı söylenebilir. Böylece de kendisini gerçekliğin işleyiş süreçlerine uyduran, daha doğrusu o süreçlerin zihinsel yansımalarının sonucu olan bir teori olarak ayrıcalıklı bir yere oturtur.
Rus-Sovyet marksizmi ve diyalektik materyalizm
Rus Marksizminin kurucusu Georgi Plehanov ve ardından İlyiç Lenin diyalektik felsefi materyalizmi çeşitli eserlerinde geliştirmeye çalıştılar. Plehanov Militan Materyalizm, Monist Tarih Anlayışının Gelişimi gibi eserlerinde, Marks ve Engels'in ölümlerinin ardından Avrupa Marksizminde etkisini giderek arttıran "yeni-Kantçılık" eğilimine savaş açtı. E. Bernstein gibi düşünürlerin başını çektiği bu yeni eğilimin Marksist felsefeyi ileriye değil, geriye götüren bir hareket olduğunu kanıtlamaya çalıştı. Lenin de onun izinden giderek materyalist diyalektiğin çok yönlü ve gelişmiş bir bilimsel yöntem olarak vazgeçilmezliğini savundu. Rusya'da kapitalist üretim biçiminin gelişimi üzerine ayrıntılı çalışmalarında bu yöntemi uygulamaya çalıştı ve diyalektik materyalizmin yeterince kavranamamasından doğan yanlış anlayışları göstermeye çalıştı. Lenin bir dizi makalesinde Felsefe Defterleri'nde Marks, Engels ve Plehanov'un izinden giderek diyalektik düşünceye Hegel'in yaptığı katkıların önemini ve büyüklüğünü vurguladı.
Lenin'in bu alandaki en önemli katkısı 1908 tarihinde yayınlanan Materyalizm ve Ampriokritisizm oldu. Burada Lenin bir tür fideizm olarak gördüğü ve özellikle Avusturyalı fizikçi Ernst Mach'ın felsefi çalışmalarının etkisinde kalan Bogdanov, , gibi bazı önde gelen Rus Marksistlerinin "diyalektik materyalizmi aşan" ve "en yeni bilimsel bulgulara uygun bir felsefe" olarak sundukları yeni-Kantçı "Ampiriokritisizm" felsefelerini kıyasıya eleştirdi. Bu eser aynı zamanda Lenin'in 1905 Rus devriminin yenilgisinden sonra gerek halk kesimleri, gerekse de aydınlar arasında hızla yaygınlaşan kaderci, fideist, tanrı-yaratıcı görüşlere karşı sert bir tepki niteliğindeydi. Lenin'in eseri Rus Marksistleri ve devrimci çevreleri arasında derhal büyük bir yankı uyandırdıysa da, Avrupa'daki Marksistler arasında Lenin'in uluslararası işçi hareketinin önde gelen bir otoritesi olarak kabul göreceği Ekim devrimi sonrasına kadar hemen hiç bilinmeden kaldı. Lenin bu eserinde ayrıca Marx, Engels ve Plehanov'un çalışmalarından olduğu kadar, "diyalektik materyalizm" felsefesini Marx ve Engles'den bağımsız olarak geliştiren işçi-filozof Joseph Dietzgen'in eserinden de yararlandı, büyük Rus devrimci yazar Çernişevski'nin bu alandaki katkılarını tekrar hatırlattı.
Stalin'e göre "Diyalektik materyalizm, Marksist-Leninist partinin dünya görüşüdür. Doğa olaylarına yaklaşımı, onları inceleme ve anlama yöntemleri diyalektik, doğa olaylarını yorumlayışı, bu olayları kavrayışı ve teorisi materyalist olduğundan, bu dünya görüşü, diyalektik materyalizm adını almıştır." (Diyalektik ve Tarihsel Materyalizm, 1938)
Sovyet düşüncesinde oturmuş olan anlayışa göre : "Materyalist diyalektik, doğayı ve toplumu incelemenin felsefi yöntemidir. Nesnel gerçekliğin karmaşık niteliğini, bilimin gelişmesinin her aşamasında, mutlak ile göreli'nin, sabit ile değişir'in unsurları arasındaki ilişkiyi; bir dizi genelleştirme formundan, daha derin diğer formlara geçişin anlaşılmasını yalnız ve yalnız diyalektik yaklaşım tarzı sağlar. Hiçbir katılaşma ve kalıplaşma taşımayan materyalist diyalektik'in devrimci özü, toplumun yeniden kurulmasında anahtar vazifesi görür." (M. Rosenthal, P. Yudin, Materyalist Felsefe Sözlüğü)
SSCB'de diyalektik materyalizmin toplum bilimlerinde olduğu kadar doğa bilimlerinde de uygulanması -her zaman eşit başarıyla olmasa da- teşvik edildi.
Geç sovyet felsefesinde özellikle özgün çalışmalarıyla SSCB'de ve dışında adından söz ettirebildi. İlyenkov, Hegel diyalektiğini inceledi, bir dizi çalışmasında, Marx, Engels ve Lenin'in, eserlerinde diyalektik yöntemi çeşitli olguların analizine nasıl uyguladıklarını ayrıntılı olarak göstermeye çalıştı ve Lenin'in izinden giderek, yeni-Kantçı ve yeni-pozitivist okulların çağdaş biçimlerini diyalektik materyalizm açısından eleştirisine girişti.
Diyalektik materyalizmin edinimleri
Daha çok ve asıl olarak Marx sonrası Marksizm'in benimsediği bir tanımlama olmuştur Diyalektik Materyalizm; özellikle Engels'in bu disiplini belirginleştirdiği söylenebilirse de daha çok Lenin'den sonra belirli yasaları ve formülasyonları olan bir yöntemsel disiplin olarak anlaşılmaya başlanmıştır. Lenin sonrasında ise genel Marksizm yorumunda tamamen bir felsefi ilkeler ve prosedürler şeklini almıştır. Sovyet Rusya'da, Stalin'in formülasyonlarıyla "Dia-mat" olarak aldığı biçim bunu gösterir.
Georgi Plehanov, 1891'de Alman Sosyal Demokrat Partisinin 'Neue Zeit' dergisinde yazdığı "Hegel'in Ölümünün Altmışıncı Yıldönümü Adına" makalesinde Diyalektik Materyalizm terimini ilk kez kullanmıştır. Bu terim daha öncesinde Marx tarafından hiç kullanılmamıştır. Plahanov'un kendi oluşturduğu bir terimdir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . 20 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2020.
- ^ Kevin B. Anderson, 'Lenin, Hegel ve Batı Marksizmi'[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin listelenen kaynaklarindan bazilari guvenilir olmayabilir Lutfen daha iyi daha guvenilir kaynaklar arayarak bu maddeye yardimci olun Guvenilir olmayan kaynaklar sorgulanabilir veya silinebilir Aralik 2015 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Diyalektik Materyalizm Eytisimsel Maddecilik ya da Eytisimsel Ozdekcilik materyalizmin Karl Marx tarafindan yorumlanmis bicimi Marksist felsefenin adlandirilma bicimi ya da Marksizmin felsefi ogretisidir Marx ve Engels in onculuk ettigi ancak Marx tan cok sistematik bir felsefe olarak Engels te acilimlari bulunabilecek felsefe akimi Engels Marx daha hayattayken soz konusu kurami sekillendirmeye baslamistir ve Marx in buna yonelik bilinen bir itirazi yoktur Bununla birlikte Marx kendi felsefi calismalarini bu sekilde adlandirmaya ve kategorize etmeye cok egilim gostermemistir Marx diyalektik yontemin ustunlugunu ve Hegel de idealist bir kabuk icinde sakli ve bas asagi cevrilmis olarak bulunan diyalektigin rasyonel ozunu ortaya cikarabilmek icin onu tamamen materyalist temelde yeniden ele almak gerektigini savunmustur Bu anlamda Marx in diyalektik materyalizmden soz ettigi ve onu calismalarinda kullandigi bilinir ancak sistematize edilmis bir disiplin ya da yontem olarak diyalektik materyalizm daha cok Marx in ardillari tarafindan onun teorik calismalarindan ve analizlerinden yararlanilarak gelistirilmistir Benim diyalektik yontemim Hegelci yontemden yalnizca farkli degil onun tam karsitidir da Hegel icin insan beyninin yasam sureci yani dusunme sureci Hegel bunu Fikir Idea adi altinda bagimsiz bir ozneye donusturur gercek dunyanin yaraticisi ve mimari olup gercek dunya yalnizca Fikir in dissal ve gorungusel Phenomenal bicimidir Benim icin ise tersine fikir maddi dunyanin insan aklinda yansimasindan ve dusunce bicimlerine donusmesinden baska bir sey degildir Das Kapital Almanca ikinci baskiya sonsoz 24 Ocak 1873 Diyalektik materyalizm uzun bir felsefi gelenegi karsit egilimleri ve catismalariyla birlikte mat ettigi ve onu astigi iddiasindadir Bir yandan Hegel den diyalektigi ote yandan Feuerbach tan materyalizmi almistir Bunlar belirli bir anlamda islemlerden gecirilmis ve birlestirilerek her iki egilimin kendinde tasidiklari teorik sorunlarin bu sekilde asildigi ve yepyeni bir felsefi duzleme ulasildigi savunulmustur Boylece teorik duzlemde diyalektigin degisimci teorisi ile materyalizmin maddeci aciklamasi birlestirilmek istenmistir Buradan da bilginin dusuncenin doganin ve toplumun aciklanmasinda baska tur bir teorik modellemeye gidilmistir Buna gore surekli bir degiskenlik icindeki madde bu degiskenligi ile birlikte bilinebilmekte ve bilgi bu sureclerin akisi icinde maddi gerceklige her gecen gun daha da cok yaklasmaktadir Dolayisiyla tek ve biricik olan gercegin biricik yontemi ve teorisi de diyalektik materyalizmdir Diyalektik materyalizmin bu noktada hem bir yontem hem de teori niteligini kazanir Yansima teorisi ve diyalektik materyalizmDiyalektik Materyalizm genel felsefi kategorileri ve kavramlari varolus oz bicim toz gerceklik yanilsama nesnellik hakikat nedensellik olasilik zorunluluk ozgurluk vb da kullanir ve onlarla calisir Aydinlanma Cagi ndaki felsefi akimlarin catistiklari ve cozumleyemedikleri konulari bilginin kaynagi dusuncenin temeli aklin yapisi ve isleyisi duyumlarin yeri vb ozgun ve pozitif bilimlerce de kanitlandigi uzere cozumlere baglamis temel aldigi yasalarin gercekligin yasalari olarak formule etmistir Yani buna gore gercekligin doganin isleyis sureclerinin yasalari diyalektik materyalizmin bilgi mekanizmalarinin da yasalaridir Dusunceyi maddenin bilgiyi gercekligin bir yansimasi olarak almasi dolayisiyla olarak bilinen teoriyle ayni zemine dayandigi soylenebilir Boylece de kendisini gercekligin isleyis sureclerine uyduran daha dogrusu o sureclerin zihinsel yansimalarinin sonucu olan bir teori olarak ayricalikli bir yere oturtur Rus Sovyet marksizmi ve diyalektik materyalizmRus Marksizminin kurucusu Georgi Plehanov ve ardindan Ilyic Lenin diyalektik felsefi materyalizmi cesitli eserlerinde gelistirmeye calistilar Plehanov Militan Materyalizm Monist Tarih Anlayisinin Gelisimi gibi eserlerinde Marks ve Engels in olumlerinin ardindan Avrupa Marksizminde etkisini giderek arttiran yeni Kantcilik egilimine savas acti E Bernstein gibi dusunurlerin basini cektigi bu yeni egilimin Marksist felsefeyi ileriye degil geriye goturen bir hareket oldugunu kanitlamaya calisti Lenin de onun izinden giderek materyalist diyalektigin cok yonlu ve gelismis bir bilimsel yontem olarak vazgecilmezligini savundu Rusya da kapitalist uretim biciminin gelisimi uzerine ayrintili calismalarinda bu yontemi uygulamaya calisti ve diyalektik materyalizmin yeterince kavranamamasindan dogan yanlis anlayislari gostermeye calisti Lenin bir dizi makalesinde Felsefe Defterleri nde Marks Engels ve Plehanov un izinden giderek diyalektik dusunceye Hegel in yaptigi katkilarin onemini ve buyuklugunu vurguladi Lenin in bu alandaki en onemli katkisi 1908 tarihinde yayinlanan Materyalizm ve Ampriokritisizm oldu Burada Lenin bir tur fideizm olarak gordugu ve ozellikle Avusturyali fizikci Ernst Mach in felsefi calismalarinin etkisinde kalan Bogdanov gibi bazi onde gelen Rus Marksistlerinin diyalektik materyalizmi asan ve en yeni bilimsel bulgulara uygun bir felsefe olarak sunduklari yeni Kantci Ampiriokritisizm felsefelerini kiyasiya elestirdi Bu eser ayni zamanda Lenin in 1905 Rus devriminin yenilgisinden sonra gerek halk kesimleri gerekse de aydinlar arasinda hizla yayginlasan kaderci fideist tanri yaratici goruslere karsi sert bir tepki niteligindeydi Lenin in eseri Rus Marksistleri ve devrimci cevreleri arasinda derhal buyuk bir yanki uyandirdiysa da Avrupa daki Marksistler arasinda Lenin in uluslararasi isci hareketinin onde gelen bir otoritesi olarak kabul gorecegi Ekim devrimi sonrasina kadar hemen hic bilinmeden kaldi Lenin bu eserinde ayrica Marx Engels ve Plehanov un calismalarindan oldugu kadar diyalektik materyalizm felsefesini Marx ve Engles den bagimsiz olarak gelistiren isci filozof Joseph Dietzgen in eserinden de yararlandi buyuk Rus devrimci yazar Cernisevski nin bu alandaki katkilarini tekrar hatirlatti Stalin e gore Diyalektik materyalizm Marksist Leninist partinin dunya gorusudur Doga olaylarina yaklasimi onlari inceleme ve anlama yontemleri diyalektik doga olaylarini yorumlayisi bu olaylari kavrayisi ve teorisi materyalist oldugundan bu dunya gorusu diyalektik materyalizm adini almistir Diyalektik ve Tarihsel Materyalizm 1938 Sovyet dusuncesinde oturmus olan anlayisa gore Materyalist diyalektik dogayi ve toplumu incelemenin felsefi yontemidir Nesnel gercekligin karmasik niteligini bilimin gelismesinin her asamasinda mutlak ile goreli nin sabit ile degisir in unsurlari arasindaki iliskiyi bir dizi genellestirme formundan daha derin diger formlara gecisin anlasilmasini yalniz ve yalniz diyalektik yaklasim tarzi saglar Hicbir katilasma ve kaliplasma tasimayan materyalist diyalektik in devrimci ozu toplumun yeniden kurulmasinda anahtar vazifesi gorur M Rosenthal P Yudin Materyalist Felsefe Sozlugu SSCB de diyalektik materyalizmin toplum bilimlerinde oldugu kadar doga bilimlerinde de uygulanmasi her zaman esit basariyla olmasa da tesvik edildi Gec sovyet felsefesinde ozellikle ozgun calismalariyla SSCB de ve disinda adindan soz ettirebildi Ilyenkov Hegel diyalektigini inceledi bir dizi calismasinda Marx Engels ve Lenin in eserlerinde diyalektik yontemi cesitli olgularin analizine nasil uyguladiklarini ayrintili olarak gostermeye calisti ve Lenin in izinden giderek yeni Kantci ve yeni pozitivist okullarin cagdas bicimlerini diyalektik materyalizm acisindan elestirisine giristi Diyalektik materyalizmin edinimleriDaha cok ve asil olarak Marx sonrasi Marksizm in benimsedigi bir tanimlama olmustur Diyalektik Materyalizm ozellikle Engels in bu disiplini belirginlestirdigi soylenebilirse de daha cok Lenin den sonra belirli yasalari ve formulasyonlari olan bir yontemsel disiplin olarak anlasilmaya baslanmistir Lenin sonrasinda ise genel Marksizm yorumunda tamamen bir felsefi ilkeler ve prosedurler seklini almistir Sovyet Rusya da Stalin in formulasyonlariyla Dia mat olarak aldigi bicim bunu gosterir Georgi Plehanov 1891 de Alman Sosyal Demokrat Partisinin Neue Zeit dergisinde yazdigi Hegel in Olumunun Altmisinci Yildonumu Adina makalesinde Diyalektik Materyalizm terimini ilk kez kullanmistir Bu terim daha oncesinde Marx tarafindan hic kullanilmamistir Plahanov un kendi olusturdugu bir terimdir Ayrica bakinizFelsefe Defterleri Marksizm MateryalizmKaynakca 20 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Nisan 2020 Kevin B Anderson Lenin Hegel ve Bati Marksizmi olu kirik baglanti