Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şehit Ali Paşa Kütüphanesi, 1715 yılında Şehit Ali Paşa tarafından yaptırılan kütüphane.
| Ülke | Türkiye |
|---|---|
| Kuruluş | 1715) |
| Konum | Vefa Lisesi Fatih, İstanbul |
| Koordinatlar | 41°00′52″N 28°57′30″E / 41.014337°K 28.958404°D |
| Website | http://vefalisesi.meb.k12.tr |
Şehzade Camii'nin Vefa'ya çıkan arka kapısının biraz ilerisinde, şimdiki Vefa Lisesi avlusundadır. Şehit Ali Paşa'nın kişisel kitap koleksiyonunu bulunduran kütüphane, 1894 Büyük İstanbul Depremi'nde zarar görmüş ve kütüphaneye ait koleksiyonlar 1933 yılında Süleymaniye Kütüphanesi'ne taşınmıştır.
Tarihçe
18. yüzyılın başında gerek külliye programları içinde gerekse bağımsız olarak önceki dönemlerde görülmeyen bir biçimde kütüphane yapılarının artış göstermesi basılı kitabın Türk kültür hayatına girmesi ile açıklanabilecek bir durumdur. Matbaanın kurulması ile kitaba, okumaya duyulan bu yeni ilgi kitabın saklanacağı, geniş çapta okuyucuya hizmet verebileceği mekanları da çoğaltmış kitabı, cami ve medrese gibi yapıların dolap bölmelerinden çıkararak özel yapılara taşınmasını sağlamıştır. İstanbul'un bağımsız bir binaya sahip ilk kütüphanesi olan Divanyolu'nda Köprülü Kütüphanesi'ni bu dönemde Vefa'da Şehit Ali Paşa Kütüphanesi izlemiştir.
Hüseyin Ayvansarayî'nin kütüphanenin inşa tarihi olarak verdiği "tarih düşürme mısrası" Hicrî 1122, Miladi 1710 tarihlidir. Asıl kitaplık bölümünde bulunan kapı iç kitabesindeki "tarih düşürme mısrası" Hüseyin Ayvansarayî'nin verdiği ile aynı olmasına karşılık Hicrî 1127, Miladi 1715 tarihini vermektedir.
Şehit Ali Paşa şiir, ilim ve özellikle astronomi ile ilgilenirdi. Kitaplara büyük bir ilgi gösterirdi ve yurtdışına kitap satılmasını yasaklamıştı.Şehit Ali Paşa'nın Nisan 1716 tarihli vakfiyesinde bu kütüphaneden söz edilmekte ve bir yerde, daha önce yaptığı vakfa ve Üskübî mahallesinde kurduğu kütüphaneye atıfta bulunulmaktadır. Vakfiyede kütüphanenin bir taraftan I. Süleyman vakfının su kemeri ve iki taraftan Şehzade Camii imaret ve tabhanesi duvarı, bir taraftan da ana yol ile çevrildiği kaydedilmektedir. Kitabesinden anlaşıldığına göre binanın yapımı 1715'te tamamlanmış, Şehit Ali Paşa kitaplarının bir bölümünü buraya vakfederek katalogunu hazırlatmış ve kütüphane Mart 1716 tarihinde faaliyete geçmiştir.
Şehit Ali Paşa 4 cilt defterde yazılı kitapları ve Mora seferi sırasında elde ettiği sarayında ve gayri mahallerde olan kitaplarından 1. cilt defterde yazılı kitaplarını 1715'e kadarki dönemde koyma imkanını bulmuş, tüm kitaplarını kütüphaneye vakfettikten sonra Avusturya seferine çıkmıştır. Paşanın seferde vakitsiz şehit oluşu üzerine Şeyhülislam Ebu İshak İsmail Efendi, Şehit Ali Paşa'nın kitaplarının felsefeye, astrolojiye, şiire ve tarihe ait olup vakfının caiz olmayacağına dair fetva kararı vererek kitapların bazılarının elden çıkmasına sebep olmuştur.
1894 Büyük İstanbul Depremi'nde büyük zarar gören kütüphanenin 2908 kitaplık (2483 yazma, 65 basma) kıymetli ve nadide eserleri içeren vakıf kütüphane koleksiyonları 1933 yılında Süleymaniye Kütüphanesi'ne taşınmıştır. Taşınan koleksiyon günümüzde hala Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunmaktadır.
Mimari
Devrinin Hassa baş mimarı Kayserili Mehmed Ağa tarafında yapılan bina bodrum, zemin ve iç içe iki odası bulunan üst kattan oluşur. Kütüphanenin batı cephesinde yuvarlak kemerli, zemini doldurulmuş bir çeşme ile merdiven altında bir mihrap nişinin yer aldığı namazgâhı bulunmaktadır. Biri giriş kapısında, diğeri içeride olmak üzere iki kitâbesi vardır. Süsleme açısından, Şehit Ali Paşa Kütüphanesi'nde ahşap, alçı, taş ve çini süslemenin iç mekanda uyumlu bir şekilde kullanımı dikkati çeker.
Bodrum katı, göz göz geniş kemerle güney ve batıya açılmış, bir hava dehlizi gibidir. Giriş, üstü tonozlu açık yanlı bir merdiven ile başlar. Zemin katta içi kitap dolaplı ve loş olan (4.50 x 7.25 m) yer kitap deposudur. Birinci kattaki iç içe iki mekandan büyüğü şimdi okuma salonu olup, 5.25 x 7.25 m ölçüsündedir, kitap dolapları ve bir ocağı vardır, zemini altıgen tuğlalarla döşeli ve üstü bir kubbe ve bir aynalı tonoz ile örtülüdür, 8+1 pencere ile aydınlatılmış olup, pencere ve dolap üstünden mermer raflar dolaşmaktadır. Salonun dekorasyonu ahşap, taş ve çini malzemeleriyle renkli bir atmosfer yaratır. Plan ve pencereler düzeni, kat yükseklikleri; homojen olmayan yapısı ve özellikle açık dış merdiveni ile değişik tarzdaki mimarisi ayrıca incelenmeye değer bulunmaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . envanter.gov.tr. 10 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2016.
- ^ Eroğlu, Bahtiyar (1990). (PDF). Konya: Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. s. 25. 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2016.
- ^ a b Canca Erol, Gülçin. . 17 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2016.
- ^ Küçükkalfa, Ahmet (1984). Şehid Ali Paşa Kütüphanesi (XXXII/3 bas.). Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni. ss. 132-143.
- ^ İslâm Ansiklopedisi (PDF). s. 328. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Şubat 2016.
- ^ İstanbul Şer‘iyye Sicilleri, Rumeli Sadâreti. s. nr. 189, vr. 48b.
- ^ a b Erünsal, İsmail, (Ed.) (2013). . TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. s. 436. 10 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2016.
- ^ Altınay, Ahmet Refik (1930). Hicri 12. Asırda İstanbul Hayatı. İstanbul: Hatt-ı Hümayun. ss. 56-57.
- ^ Dener, Halit (1957). Süleymaniye Kütüphanesi. İstanbul. ss. 52-53.
- ^ . Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı. 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2016.
- ^ Aldoğan, Aysen (1981). Şehit Ali Paşa Kütüphanesi. İstanbul: Türkiyemiz Dergisi. ss. 1-7.
- ^ Ünsal, Behçet. "Türk Vakfı İstanbul Kütüphanelerinin Mimari Yöntemi" (PDF). Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi. 17 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Şubat 2016.
Dış bağlantılar
- Şehit Ali Paşa Kütüphanesi üst kat planı 17 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Vefa Lisesi30 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sehit Ali Pasa Kutuphanesi 1715 yilinda Sehit Ali Pasa tarafindan yaptirilan kutuphane Sehit Ali Pasa KutuphanesiUlkeTurkiyeKurulus1715 308 yil once 1715 KonumVefa Lisesi Fatih IstanbulKoordinatlar41 00 52 N 28 57 30 E 41 014337 K 28 958404 D 41 014337 28 958404Websitehttp vefalisesi meb k12 tr Sehzade Camii nin Vefa ya cikan arka kapisinin biraz ilerisinde simdiki Vefa Lisesi avlusundadir Sehit Ali Pasa nin kisisel kitap koleksiyonunu bulunduran kutuphane 1894 Buyuk Istanbul Depremi nde zarar gormus ve kutuphaneye ait koleksiyonlar 1933 yilinda Suleymaniye Kutuphanesi ne tasinmistir Tarihce18 yuzyilin basinda gerek kulliye programlari icinde gerekse bagimsiz olarak onceki donemlerde gorulmeyen bir bicimde kutuphane yapilarinin artis gostermesi basili kitabin Turk kultur hayatina girmesi ile aciklanabilecek bir durumdur Matbaanin kurulmasi ile kitaba okumaya duyulan bu yeni ilgi kitabin saklanacagi genis capta okuyucuya hizmet verebilecegi mekanlari da cogaltmis kitabi cami ve medrese gibi yapilarin dolap bolmelerinden cikararak ozel yapilara tasinmasini saglamistir Istanbul un bagimsiz bir binaya sahip ilk kutuphanesi olan Divanyolu nda Koprulu Kutuphanesi ni bu donemde Vefa da Sehit Ali Pasa Kutuphanesi izlemistir Huseyin Ayvansarayi nin kutuphanenin insa tarihi olarak verdigi tarih dusurme misrasi Hicri 1122 Miladi 1710 tarihlidir Asil kitaplik bolumunde bulunan kapi ic kitabesindeki tarih dusurme misrasi Huseyin Ayvansarayi nin verdigi ile ayni olmasina karsilik Hicri 1127 Miladi 1715 tarihini vermektedir Sehit Ali Pasa siir ilim ve ozellikle astronomi ile ilgilenirdi Kitaplara buyuk bir ilgi gosterirdi ve yurtdisina kitap satilmasini yasaklamisti Sehit Ali Pasa nin Nisan 1716 tarihli vakfiyesinde bu kutuphaneden soz edilmekte ve bir yerde daha once yaptigi vakfa ve Uskubi mahallesinde kurdugu kutuphaneye atifta bulunulmaktadir Vakfiyede kutuphanenin bir taraftan I Suleyman vakfinin su kemeri ve iki taraftan Sehzade Camii imaret ve tabhanesi duvari bir taraftan da ana yol ile cevrildigi kaydedilmektedir Kitabesinden anlasildigina gore binanin yapimi 1715 te tamamlanmis Sehit Ali Pasa kitaplarinin bir bolumunu buraya vakfederek katalogunu hazirlatmis ve kutuphane Mart 1716 tarihinde faaliyete gecmistir Sehit Ali Pasa 4 cilt defterde yazili kitaplari ve Mora seferi sirasinda elde ettigi sarayinda ve gayri mahallerde olan kitaplarindan 1 cilt defterde yazili kitaplarini 1715 e kadarki donemde koyma imkanini bulmus tum kitaplarini kutuphaneye vakfettikten sonra Avusturya seferine cikmistir Pasanin seferde vakitsiz sehit olusu uzerine Seyhulislam Ebu Ishak Ismail Efendi Sehit Ali Pasa nin kitaplarinin felsefeye astrolojiye siire ve tarihe ait olup vakfinin caiz olmayacagina dair fetva karari vererek kitaplarin bazilarinin elden cikmasina sebep olmustur 1894 Buyuk Istanbul Depremi nde buyuk zarar goren kutuphanenin 2908 kitaplik 2483 yazma 65 basma kiymetli ve nadide eserleri iceren vakif kutuphane koleksiyonlari 1933 yilinda Suleymaniye Kutuphanesi ne tasinmistir Tasinan koleksiyon gunumuzde hala Suleymaniye Kutuphanesi nde bulunmaktadir MimariDevrinin Hassa bas mimari Kayserili Mehmed Aga tarafinda yapilan bina bodrum zemin ve ic ice iki odasi bulunan ust kattan olusur Kutuphanenin bati cephesinde yuvarlak kemerli zemini doldurulmus bir cesme ile merdiven altinda bir mihrap nisinin yer aldigi namazgahi bulunmaktadir Biri giris kapisinda digeri iceride olmak uzere iki kitabesi vardir Susleme acisindan Sehit Ali Pasa Kutuphanesi nde ahsap alci tas ve cini suslemenin ic mekanda uyumlu bir sekilde kullanimi dikkati ceker Bodrum kati goz goz genis kemerle guney ve batiya acilmis bir hava dehlizi gibidir Giris ustu tonozlu acik yanli bir merdiven ile baslar Zemin katta ici kitap dolapli ve los olan 4 50 x 7 25 m yer kitap deposudur Birinci kattaki ic ice iki mekandan buyugu simdi okuma salonu olup 5 25 x 7 25 m olcusundedir kitap dolaplari ve bir ocagi vardir zemini altigen tuglalarla doseli ve ustu bir kubbe ve bir aynali tonoz ile ortuludur 8 1 pencere ile aydinlatilmis olup pencere ve dolap ustunden mermer raflar dolasmaktadir Salonun dekorasyonu ahsap tas ve cini malzemeleriyle renkli bir atmosfer yaratir Plan ve pencereler duzeni kat yukseklikleri homojen olmayan yapisi ve ozellikle acik dis merdiveni ile degisik tarzdaki mimarisi ayrica incelenmeye deger bulunmaktadir Ayrica bakinizSehit Ali PasaKaynakca envanter gov tr 10 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2016 Eroglu Bahtiyar 1990 PDF Konya Selcuk Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu s 25 16 Subat 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2016 a b Canca Erol Gulcin 17 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2016 Kucukkalfa Ahmet 1984 Sehid Ali Pasa Kutuphanesi XXXII 3 bas Ankara Turk Kutuphaneciler Dernegi Bulteni ss 132 143 Islam Ansiklopedisi PDF s 328 28 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Subat 2016 Istanbul Ser iyye Sicilleri Rumeli Sadareti s nr 189 vr 48b a b Erunsal Ismail Ed 2013 TDV Islam Arastirmalari Merkezi s 436 10 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2016 Altinay Ahmet Refik 1930 Hicri 12 Asirda Istanbul Hayati Istanbul Hatt i Humayun ss 56 57 Dener Halit 1957 Suleymaniye Kutuphanesi Istanbul ss 52 53 Turkiye Cumhuriyeti Kultur ve Turizm Bakanligi 15 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2016 Aldogan Aysen 1981 Sehit Ali Pasa Kutuphanesi Istanbul Turkiyemiz Dergisi ss 1 7 Unsal Behcet Turk Vakfi Istanbul Kutuphanelerinin Mimari Yontemi PDF Fatih Sultan Mehmet Universitesi 17 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Subat 2016 Dis baglantilarSehit Ali Pasa Kutuphanesi ust kat plani 17 Eylul 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Vefa Lisesi30 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde