Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mesa ya da düz tepe, genellikle düz ve yanları sarp kayalıktan oluşan yüksek tepelerdir. Kendisi ile yakından ilgili olan tanık tepeden daha büyüktür.
Bir mesa, her yönden dik yamaçlarla sınırlanan ve çevreleyen bir ovanın üzerinde belirgin bir şekilde duran, izole edilmiş, düz tepeli bir yükselti, sırt veya tepedir. Mesa karakteristik olarak, daha dirençli bir katmanla veya daha sert kaya katmanlarıyla örtülmüş, düz uzanan yumuşak tortul kayaçlardan oluşur; şeyller üzerine kumtaşları gelir. Dirençli katman, bir mesanın düz zirvesini oluşturan bir başlık gibi davranır. , kumtaşı ve kireçtaşı gibi tortul kayalardan oluşabilir; parçalara ayrılmış lav akışları; veya toprak yüzeyinde bulunan sert bir tabakanın derinden aşınması. Kullanımı yatay ana kaya katmanları anlamına gelmeyen platonun aksine, ör. Tibet Platosu, mesa terimi, yalnızca düz yatık tabakalardan inşa edilen yer şekillerine uygulanır. Bunun yerine, düz tepeli platolar özellikle yaylalar olarak bilinir.
Bryan tarafından 1922'de belirtildiği gibi, mesa üzerinde durduğu zeminin üzerinde bir masa durduğu için çevredeki ülkenin belirgin bir şekilde üzerinde durur. Bu görünümden itibaren mesa terimi, İspanyolca bir kelime anlam tablosundan benimsenmiştir.
Bir mesa, tanık tepeye benzer, ancak daha geniş bir zirve alanına sahiptir. Bununla birlikte, mesaları tanık tepelerden veya platolardan ayıran üzerinde mutabık kalınmış bir boyut sınırı yoktur. Örneğin, Kuzey-Batı Avustralya'nın Cockburn Sıradağlarında mesa olarak bilinen düz tepeli dağlar 350 kilometre (220 mil) kadar alana sahiptir. Buna karşılık, Almanya Elbsandsteingebirge'de 0,1 kilometre (0,062 mi) kadar küçük olan düz tepeli tepeler mesas olarak tanımlanmaktadır.
İngilizce jeomorfik ve jeolojik literatürde, mesa için başka terimler de kullanılmıştır. Örneğin, Venezuela'nın Roraima bölgesinde yerel Pomón dilinden gelen geleneksel ad olan tepui ve masa dağları terimi yerel düz tepeli dağları tanımlamak için kullanılmıştır. Güney Avustralya'daki benzer yer şekilleri sofra tepeleri, masa üstü tepeleri veya çadır tepeleri olarak bilinir. Almanca Tafelberg terimi de geçmişte İngiliz bilim literatüründe kullanılmıştır.
Oluşumu
Mesalar, tektonik aktivite ile yükseltilen yatay katmanlı kayaçların havalanması ve erozyonu ile oluşur. Farklı kaya türlerinin hava koşullarına ve erozyona karşı koyabilme yeteneğindeki değişimler, daha zayıf kaya türlerinin aşınmasına neden olarak, daha dirençli kaya türlerini topoğrafik olarak çevrelerinden daha yüksekte bırakır. Bu sürece diferansiyel erozyon denir. En dayanıklı kaya türleri arasında kumtaşı, çakıltaşı, kuvarsit, bazalt, çört, kireçtaşı, lav akıntıları ve siller bulunur. Özellikle lav akıntıları ve siller, hava koşullarına ve erozyona karşı çok dayanıklıdır ve genellikle bir mesanın düz tepesini veya baş kayasını oluşturur. Daha az dirençli kaya katmanları, daha kolay hava alan ve aşınan daha yumuşak bir kaya olan şeylden oluşur.
Çeşitli kaya katmanlarının sertliklerindeki farklılıklar, mesaya kendine özgü şekillerini veren şeydir. Daha az dirençli kayalar yüzeyde vadilere doğru aşındırılır ve burada çevredeki alandan su drenajı toplanırken, daha dayanıklı tabakalar dışarıda bırakılır. Bir sil gibi çok dirençli büyük bir kaya alanı, altındaki katmanları erozyona karşı koruyabilirken, onu çevreleyen daha yumuşak kaya vadiler halinde aşınır ve böylece bir oluşturur.
Kaya tipindeki farklılıklar, düzgün eğimler yerine "uçurum ve bank topografyası" adı verilen bir merdiven desenine bölündüğünden, düz tepenin yanlarını da yansıtır. Daha dirençli tabakalar kayalıkları veya merdiven basamaklarını oluştururken, daha az dirençli tabakalar kayalıklar arasında yumuşak yamaçlar veya banklar oluşturur. Kayalıklar geri çekilir ve sonunda ana uçurumdan veya platodan bazal kesilme ile kesilir. Uçurum kenarı düzgün bir şekilde geri çekilmediğinde, bunun yerine baştan aşağı aşınan akarsularla girintili olduğunda, bir bölüm ana uçurumdan kesilerek bir mesa oluşturur.
Bazal kesilmesi, mesanın kaya katmanlarının etrafından akan suyun, altta yatan yumuşak şeyl katmanlarını, mesa tepesinden yüzey akışı veya geçirgen üst katmanlar boyunca hareket eden yeraltı suyundan dolayı aşındırmasıyla meydana gelir, bu da şistlerin çökmesine ve akışına yol açar. Alttaki şeyl aşınırken, artık çöküp geri çekilen üstteki uçurum katmanlarını destekleyemez. , çok az kaldığı noktaya kadar çöktüğünde tanık tepe olarak bilinir.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Düz tepe ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ a b c Duszyński, Filip; Migoń, Piotr; Strzelecki, Mateusz C. (Eylül 2019). "Escarpment retreat in sedimentary tablelands and cuesta landscapes – Landforms, mechanisms and patterns". Earth-Science Reviews. 196: 102890. doi:10.1016/j.earscirev.2019.102890. ISSN 0012-8252.
- ^ a b Lugo Hubp, José (20 Şubat 2012). "Goudie, A.S. (ed.; 2004), Encyclopedia of Geomorphology, 2 vols. Routledge, Londres. 1156 p." Investigaciones Geográficas (54): 165. doi:10.14350/rig.30188. ISSN 2448-7279.
- ^ a b Warner, John Harley (Şubat 2000). Jackson, James, Jr. (1810-1834), physician. American National Biography Online. Oxford University Press.
- ^ Briceño, Henry O; Schubert, Carlos (Haziran 1990). "Geomorphology of the Gran Sabana, Guayana Shield, southeastern Venezuela". Geomorphology. 3 (2): 125-141. doi:10.1016/0169-555x(90)90041-n. ISSN 0169-555X.
- ^ Doerr, S. H. (18 Mart 1999). "Karst-like landforms and hydrology in quartzites of the Venezuelan Guyana shield: Pseudokarst or "real" karst?". Zeitschrift für Geomorphologie. 43 (1): 1-17. doi:10.1127/zfg/43/1999/1. ISSN 0372-8854.
- ^ Arditto, Peter A. (Ağustos 1983). "Mineral-groundwater interactions and the formation of authigenic kaolinite within the southeastern intake beds of the Great Australian (Artesian) Basin, New South Wales, Australia". Sedimentary Geology. 35 (4): 249-261. doi:10.1016/0037-0738(83)90061-1. ISSN 0037-0738.
- ^ R. H. R. (Şubat 1943). "South African Scenery: A Textbook of Geomorphology. L. C. King. pp. xxiv + 340, with 144 plates, 64 text-figures, and a map. Edinburgh and London: Oliver and Boyd, 1942. Price 25s." Geological Magazine. 80 (1): 36-38. doi:10.1017/s0016756800076093. ISSN 0016-7568.
- ^ Easterbrook, Don J. (1999). Surface Processes and Landforms. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
- ^ a b c d e . Science Clarified. 2008. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2017.
- ^ Choreley, Richard J.; Stanley A. Schumm; (1985). Geomorphology. New York: Methuen.
 | Bir dağ veya dağ grubu ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mesa ya da duz tepe genellikle duz ve yanlari sarp kayaliktan olusan yuksek tepelerdir Kendisi ile yakindan ilgili olan tanik tepeden daha buyuktur Bir mesa her yonden dik yamaclarla sinirlanan ve cevreleyen bir ovanin uzerinde belirgin bir sekilde duran izole edilmis duz tepeli bir yukselti sirt veya tepedir Mesa karakteristik olarak daha direncli bir katmanla veya daha sert kaya katmanlariyla ortulmus duz uzanan yumusak tortul kayaclardan olusur seyller uzerine kumtaslari gelir Direncli katman bir mesanin duz zirvesini olusturan bir baslik gibi davranir kumtasi ve kirectasi gibi tortul kayalardan olusabilir parcalara ayrilmis lav akislari veya toprak yuzeyinde bulunan sert bir tabakanin derinden asinmasi Kullanimi yatay ana kaya katmanlari anlamina gelmeyen platonun aksine or Tibet Platosu mesa terimi yalnizca duz yatik tabakalardan insa edilen yer sekillerine uygulanir Bunun yerine duz tepeli platolar ozellikle yaylalar olarak bilinir Canyonlands Ulusal Parki Bryan tarafindan 1922 de belirtildigi gibi mesa uzerinde durdugu zeminin uzerinde bir masa durdugu icin cevredeki ulkenin belirgin bir sekilde uzerinde durur Bu gorunumden itibaren mesa terimi Ispanyolca bir kelime anlam tablosundan benimsenmistir Bir mesa tanik tepeye benzer ancak daha genis bir zirve alanina sahiptir Bununla birlikte mesalari tanik tepelerden veya platolardan ayiran uzerinde mutabik kalinmis bir boyut siniri yoktur Ornegin Kuzey Bati Avustralya nin Cockburn Siradaglarinda mesa olarak bilinen duz tepeli daglar 350 kilometre 220 mil kadar alana sahiptir Buna karsilik Almanya Elbsandsteingebirge de 0 1 kilometre 0 062 mi kadar kucuk olan duz tepeli tepeler mesas olarak tanimlanmaktadir Ingilizce jeomorfik ve jeolojik literaturde mesa icin baska terimler de kullanilmistir Ornegin Venezuela nin Roraima bolgesinde yerel Pomon dilinden gelen geleneksel ad olan tepui ve masa daglari terimi yerel duz tepeli daglari tanimlamak icin kullanilmistir Guney Avustralya daki benzer yer sekilleri sofra tepeleri masa ustu tepeleri veya cadir tepeleri olarak bilinir Almanca Tafelberg terimi de gecmiste Ingiliz bilim literaturunde kullanilmistir OlusumuMesalar tektonik aktivite ile yukseltilen yatay katmanli kayaclarin havalanmasi ve erozyonu ile olusur Farkli kaya turlerinin hava kosullarina ve erozyona karsi koyabilme yetenegindeki degisimler daha zayif kaya turlerinin asinmasina neden olarak daha direncli kaya turlerini topografik olarak cevrelerinden daha yuksekte birakir Bu surece diferansiyel erozyon denir En dayanikli kaya turleri arasinda kumtasi cakiltasi kuvarsit bazalt cort kirectasi lav akintilari ve siller bulunur Ozellikle lav akintilari ve siller hava kosullarina ve erozyona karsi cok dayaniklidir ve genellikle bir mesanin duz tepesini veya bas kayasini olusturur Daha az direncli kaya katmanlari daha kolay hava alan ve asinan daha yumusak bir kaya olan seylden olusur Cesitli kaya katmanlarinin sertliklerindeki farkliliklar mesaya kendine ozgu sekillerini veren seydir Daha az direncli kayalar yuzeyde vadilere dogru asindirilir ve burada cevredeki alandan su drenaji toplanirken daha dayanikli tabakalar disarida birakilir Bir sil gibi cok direncli buyuk bir kaya alani altindaki katmanlari erozyona karsi koruyabilirken onu cevreleyen daha yumusak kaya vadiler halinde asinir ve boylece bir olusturur Kaya tipindeki farkliliklar duzgun egimler yerine ucurum ve bank topografyasi adi verilen bir merdiven desenine bolundugunden duz tepenin yanlarini da yansitir Daha direncli tabakalar kayaliklari veya merdiven basamaklarini olustururken daha az direncli tabakalar kayaliklar arasinda yumusak yamaclar veya banklar olusturur Kayaliklar geri cekilir ve sonunda ana ucurumdan veya platodan bazal kesilme ile kesilir Ucurum kenari duzgun bir sekilde geri cekilmediginde bunun yerine bastan asagi asinan akarsularla girintili oldugunda bir bolum ana ucurumdan kesilerek bir mesa olusturur Bazal kesilmesi mesanin kaya katmanlarinin etrafindan akan suyun altta yatan yumusak seyl katmanlarini mesa tepesinden yuzey akisi veya gecirgen ust katmanlar boyunca hareket eden yeralti suyundan dolayi asindirmasiyla meydana gelir bu da sistlerin cokmesine ve akisina yol acar Alttaki seyl asinirken artik cokup geri cekilen ustteki ucurum katmanlarini destekleyemez cok az kaldigi noktaya kadar coktugunde tanik tepe olarak bilinir Ayrica bakinizTanik tepeDis baglantilarWikimedia Commons ta Duz tepe ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir a b c Duszynski Filip Migon Piotr Strzelecki Mateusz C Eylul 2019 Escarpment retreat in sedimentary tablelands and cuesta landscapes Landforms mechanisms and patterns Earth Science Reviews 196 102890 doi 10 1016 j earscirev 2019 102890 ISSN 0012 8252 a b Lugo Hubp Jose 20 Subat 2012 Goudie A S ed 2004 Encyclopedia of Geomorphology 2 vols Routledge Londres 1156 p Investigaciones Geograficas 54 165 doi 10 14350 rig 30188 ISSN 2448 7279 a b Warner John Harley Subat 2000 Jackson James Jr 1810 1834 physician American National Biography Online Oxford University Press Briceno Henry O Schubert Carlos Haziran 1990 Geomorphology of the Gran Sabana Guayana Shield southeastern Venezuela Geomorphology 3 2 125 141 doi 10 1016 0169 555x 90 90041 n ISSN 0169 555X Doerr S H 18 Mart 1999 Karst like landforms and hydrology in quartzites of the Venezuelan Guyana shield Pseudokarst or real karst Zeitschrift fur Geomorphologie 43 1 1 17 doi 10 1127 zfg 43 1999 1 ISSN 0372 8854 Arditto Peter A Agustos 1983 Mineral groundwater interactions and the formation of authigenic kaolinite within the southeastern intake beds of the Great Australian Artesian Basin New South Wales Australia Sedimentary Geology 35 4 249 261 doi 10 1016 0037 0738 83 90061 1 ISSN 0037 0738 R H R Subat 1943 South African Scenery A Textbook of Geomorphology L C King pp xxiv 340 with 144 plates 64 text figures and a map Edinburgh and London Oliver and Boyd 1942 Price 25s Geological Magazine 80 1 36 38 doi 10 1017 s0016756800076093 ISSN 0016 7568 Easterbrook Don J 1999 Surface Processes and Landforms Upper Saddle River NJ Prentice Hall a b c d e Science Clarified 2008 2 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Temmuz 2017 Choreley Richard J Stanley A Schumm 1985 Geomorphology New York Methuen Bir dag veya dag grubu ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz