Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hürmüz Savaşı 1622'de gerçekleşti. 10 haftalık bir kuşatmanın ardından İngiliz-Safevi devletlerinin müttefik kuvvetleri, kaledeki Portekiz garnizonunu yenmeyi başardı. Böylece İngiltere ile Safevi devleti arasındaki ticaret yolu Basra Körfezi'nde açıldı. Hürmüz, Safeviler tarafından yeniden ele geçirilmeden önce, Portekiz onu yaklaşık yüzyıl boyunca fethetmişti. Hürmüz, Portekizli general Alfonso de Albuerque tarafından fethedildiği 1507 yılından beri Portekiz'e bağlıydı. Bu yer aracılığıyla Portekiz, Hindistan ile Avrupa arasındaki tüm ticareti kontrol ediyordu.
| Hürmüz Kuşatması | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 17. yüzyılda Hürmüz şehri ve kalesi. | |||||||||||
| |||||||||||
| Taraflar | |||||||||||
 Safevîler İngiliz Doğu Hindistan Şirketi |  Portekiz KrallığıHürmüz Emirliği | ||||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||||
| İmam Kulu Han Kaptan Blayte | Vali Simao de Melo | ||||||||||
| Çatışan birlikler | |||||||||||
| 3.000 Safevi askeri 5 İngiliz savaş gemisi, 4 küçük gemi | 1.000'den fazla | ||||||||||
| Kayıplar | |||||||||||
| Tam olarak bilinmiyor ama azdı. | Kayıplar düşüktü, 1.000 asker esir alındı | ||||||||||
İngiliz-Safevi ittifakı
İngiliz tarafı, savaşta Doğu Hindistan Şirketi tarafından sağlanan 5 savaş gemisi ve 4 küçük gemi ile temsil edildi. Safeviler, İngilizlerle ittifak kurulmadan önce zaten bir savaş başlatmıştı. Şah Abbas'ın ordusu Portekizlileri Kesşm Adası'ndaki kalede kuşattı. Şah Abbas İngilizlerin onlara yardım edeceğini umuyordum. Allahverdi Han'ın oğlu İmam Kulu Han, Şah Abbas'ın emriyle İngilizlerle müzakerelere başladı ve onların desteğini almayı başardı. Buna karşılık Safevi devleti ipek ticaretinde İngiltere'ye tavizler vermek zorunda kaldı. Ayrıca taraflar, Hürmüz gümrük gelirlerinin ve toplanacak ganimetlerin paylaşılması, esirlerin inançlarına göre ülkelerine verilmesi ve savaşa katılan İngiliz donanmasının maliyetinin yarısının Safeviler tarafından karşılanması konularında da anlaştılar.
Kuşatma
Zaferden iki hafta sonra - 10 Şubat'ta Kızılbaş ordu'su Hürmüz'e çıkarıldı, bölge hızla ele geçirildi ve şehir hızla ele geçirildi. İskender Bey Münşi'nin "Frenklerin kale inşa etme sanatındaki maharetinin seçkin bir örneği" olarak tanımladığı kaleyi kuşattı. Kaleyi denizden bombalayan İngilizler, sadece kaleyi değil, kale duvarlarının yakınına sığınan Portekiz gemilerini de bombaladı. Kişm Adası'nda olduğu gibi, karada bir İngiliz top bataryası düzenlendi. Portekizliler bu sefer inatla direndiler. 17 Mart'ta kale duvarlarından birinin yıkılmasının ardından Kızılbaşlar saldırdı, ancak kaleyi ele geçiremedi. Portekiz garnizonu, bu kadar şiddetli bir şekilde direnerek, yardımın yakında Goa'dan geleceğini umuyordu. Böyle bir yardım gelse bile çok az savaşçıyla savaşa çok geç katıldı. 23 Nisan 1622'de, iki aylık şiddetli direnişin ardından Portekizliler, Kızılbaşlar kaleyi ele geçirdiğinde katliam yapacaklarından korkarak teslim oldu.
Böylece Basra Körfezi'ndeki asırlık Portekiz egemenliği sona erdi. Fiqueroa, bu trajediyi İspanya-Portekiz'in aptalca saldırgan politikasına bağlıyor:
| “ | Özellikle İngilizler gibi yetenekli bir ulus tarafından desteklenen Konsey'i, Şah Abbas'a savaş açacak kadar aptal bir Kral'a ve kendi ülkesinde ona saldırmaya kimin zorladığını söylemeyeceğim. Hindistan'da küçük bir kuvvetin varlığına rağmen, bu kale ve her şeyden önce Hürmüz bölgesi, bariz kaçınılmaz yenilgiye ve ilk saldırganın insafına bırakıldı. | ” |
Hayatta kalan Portekizli savaşçılar, kadınlar ve çocuklar Maskar ve Sohar'a götürüldü. Yine Portekizlilerin yanında savaşan Müslümanlar idam edildi. Hürmüz, önemli servetiyle birlikte yağmalandı.
Monnoks bunu şu şekilde açıklıyor:
| “ | Safeviler ve İngilizler öyle bir yağmalamaya başladılar ki görünce hem üzüldüm hem de utandım; ancak bunun için herhangi bir çözüm bulamadım. | ” |
Kızılbaşlar, ele geçirdikleri Portekiz toplarının gücünden özellikle etkilendi. Bu toplar İsfahan'a götürüldü ve Şah sarayı önünde sergilendi. İskender Bey Münşi, bu topları "Frank top yapımcılarının sanatının bir şaheseriydi" olarak tanımlıyor. İngilizler daha sonra Kızılbaşların ganimetten paylarına düşenden fazlasını aldıklarından şikayet ettiler. Kızılbaşlar'ın kaleyi kuşatmak için kalıcı olarak iki gemi göndermedikçe kalenin işgaline katılamayacakları yönündeki taleplerinden de endişe duyuyorlardı ve bu nedenle Kızılbaşlar'ın Hürmüz'den sonra Maskat'a Portekizlilere birlikte saldırma teklifini reddettiler. Ayrıca İngilizlerin zafer sonucu ele geçirdikleri ganimet, kuyumcular tarafından ucuza satın alındı.
Hürmüz'ün alınmasından sonra buranın Şah Abbas için önemi kalmamıştır. Tüm ticareti daha iyi koruyabileceği bir limana, önce Gembrun'a, sonra Bandar-Abbas'a taşıdı. Bu alan hızla büyümüş ve İngiliz ticaret gemilerinin giriş alanı olan Fıçı işlevini üstlenmiştir. Kısa bir süre sonra Hollanda Doğu Hindistan Ticaret Şirketi, İngilizlerin önce müttefiki, sonra rakibi olarak buraya müdahale etmeye başladı. Portekizliler bölgedeki topraklarını kaybettikten sonra onları geri almak için çeşitli girişimlerde bulundular. 11 Şubat 1625'te Hürmüz'de Portekiz gemileri ile İngiliz-Hollanda gemileri arasında bir savaş gerçekleşti. Kıyıdan seyreden Safevi ordusunun, ateş ve duman çıkaran gemileri görünce şaşkına döndüğü söylenir. Savaş her iki taraf için de mutlak zaferle sonuçlanmasa da Portekizliler artık Hürmüz için bir tehdit oluşturmuyordu. Aynı yıl Portekizliler, Avrupalılar arasındaki rekabetin yalnızca kendisine fayda sağlayacağını görerek Abbas'ın yanına geldiler ve Kong'da bir fabrika kurmalarına ve kıyıda bir kale inşa etmelerine izin verdiler. Portekizliler, Basra'nın hükümdarı Osmanlı Paşası ile de iyi ilişkiler sürdürdüler. Basra hükümdarı, İstanbul'dan bağımsızlığını koruması için Portekizlilerle iyi ilişkiler kurmasını önemli görüyordu.
Hürmüz'ün ele geçirilmesinden sonra İspanya kralı, İngiliz hükûmetinin askeri müdahalesini protesto etti ve iki devletin monarşisinin birleşmesi nedeniyle bir açıklama istedi. Açıklama olarak şirketin Safevi Devleti'nin zorlamasıyla savaşa girdiği bildirildi. İngiliz Kralı I. James ve gözdesi Buckingham Dükü, Portekiz protestolarına aldırış etmediler ve ganimeti paylaşma niyetindeydiler. Buckingham Dükü, Yüksek Lord Amiral olarak, Doğu Hindistan Şirketi gemilerinin son yıllarda hem Portekiz'den hem de Hürmüz'den aldığı ganimetlerin onda birini almaya hak kazandığını iddia etti. Bu 100.000 £ olarak tahmin ediliyordu. Şirketi Admiralty Court'a götürmekle ve gemilerini limanda durdurmakla tehdit ettikten sonra 10.000 sterlinini aldı. Kral da, "Seni İspanyolların şikayetinden kurtardım mı? Ve sen bana karşılığında hiçbir şey vermiyorsun?" dedikden sonra kendisine 10.000 pound da verildi.
Sonuç
Portekiz ve İspanya 1580'den 1640'a kadar aynı hanedan tarafından yönetilse de İngiltere ve Portekiz savaş durumunda değildi. Buckingham Dükü George Villiers, Safevilere yardım eden şirketi tehdit etmeye başladı. Ancak Safevîler ile yapılan anlaşmada öngörülen 10.000 poundu aldıktan sonra buna son verdi. Kral da, "Seni İspanyolların şikayetinden kurtardım mı? Ve sen bana karşılığında hiçbir şey vermiyorsun?" dedikden sonra kendisine 10.000 pound da verildi.
Hürmüz'ün ele geçirilmesi, Doğu Hindistan Şirketi'nin Safevilerle ticareti geliştirmesi için verimli koşullar yarattı. İngilizler hazır giyim ve diğer ürünleri ipekle değiştiriyorlardı.Ancak bazı zorluklar hala devam etti. İngiliz maceraperest Robert Shirley de bu ticari ilişkilerin geliştirilmesiyle ilgilendi.
Galeri
-
![image]()
Hürmüz kalesinin ele geçirilmesi sırasında öldürülen William Baffin. -
![image]()
Keşm Adası'ndaki Portekiz kalesi -
![image]()
Portekiz kalesi
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ K. N. Chaudhuri (1999). The English East India Company: The Study of an Early Joint-Stock Company 1600–1640. Taylor & Francis. ISBN .
- ^ Sykes 2006, s. 279
- ^ "A History of Christianity in India by Stephen Neill p.549". 18 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2019.
- ^ "Biography Charles Knight, p.7". 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2019.
- ^ Pazuki 1317, s. 336.
- ^ a b c Blow 2009, s. 127.
- ^ a b c Blow 2009, s. 128.
- ^ Streck 1993, s. 516.
- ^ Streck 1993, s. 515-516.
- ^ Blow 2009, s. 128-129.
- ^ George Robert Gleig (1830). The History of the British Empire in India. 1. Murray. s. 346. 9 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2023.
Kaynak
- Rıza Pazuki. Târih-i İran (Ez Moğol Tâ Afşâriyye). Şirket-i Çaphâne-i Ferheng.
- David Blow (2009). Shah Abbas: The Ruthless King Who Became an Iranian Legend. I.B. Tauris. ISBN . 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2023.
- Sir Percy Sykes (1915). A History of Persia. MacMillan. A History of Persia. Londra: MacMillan. Erişim tarihi: 9 Mart 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hurmuz Savasi 1622 de gerceklesti 10 haftalik bir kusatmanin ardindan Ingiliz Safevi devletlerinin muttefik kuvvetleri kaledeki Portekiz garnizonunu yenmeyi basardi Boylece Ingiltere ile Safevi devleti arasindaki ticaret yolu Basra Korfezi nde acildi Hurmuz Safeviler tarafindan yeniden ele gecirilmeden once Portekiz onu yaklasik yuzyil boyunca fethetmisti Hurmuz Portekizli general Alfonso de Albuerque tarafindan fethedildigi 1507 yilindan beri Portekiz e bagliydi Bu yer araciligiyla Portekiz Hindistan ile Avrupa arasindaki tum ticareti kontrol ediyordu Hurmuz Kusatmasi17 yuzyilda Hurmuz sehri ve kalesi Tarih1622 Subat 1622 NisanBolgeHurmuz Adasi Basra KorfeziSebepHurmuz un Portekiz tarafindan ele gecirilmesiSonucIngiliz Safevi ittifakinin zaferiCografi DegisikliklerHurmuz Safevi devletine dahil edildi Hurmuz emirligi dustu Basra Korfezi ndeki Portekiz gucunun merkezi Maskat a tasindi TaraflarSafeviler Ingiliz Dogu Hindistan SirketiPortekiz Kralligi Hurmuz EmirligiKomutanlar ve liderlerImam Kulu Han Kaptan BlayteVali Simao de MeloCatisan birlikler3 000 Safevi askeri 5 Ingiliz savas gemisi 4 kucuk gemi1 000 den fazlaKayiplarTam olarak bilinmiyor ama azdi Kayiplar dusuktu 1 000 asker esir alindiIngiliz Safevi ittifakiIngiliz tarafi savasta Dogu Hindistan Sirketi tarafindan saglanan 5 savas gemisi ve 4 kucuk gemi ile temsil edildi Safeviler Ingilizlerle ittifak kurulmadan once zaten bir savas baslatmisti Sah Abbas in ordusu Portekizlileri Kessm Adasi ndaki kalede kusatti Sah Abbas Ingilizlerin onlara yardim edecegini umuyordum Allahverdi Han in oglu Imam Kulu Han Sah Abbas in emriyle Ingilizlerle muzakerelere basladi ve onlarin destegini almayi basardi Buna karsilik Safevi devleti ipek ticaretinde Ingiltere ye tavizler vermek zorunda kaldi Ayrica taraflar Hurmuz gumruk gelirlerinin ve toplanacak ganimetlerin paylasilmasi esirlerin inanclarina gore ulkelerine verilmesi ve savasa katilan Ingiliz donanmasinin maliyetinin yarisinin Safeviler tarafindan karsilanmasi konularinda da anlastilar KusatmaZaferden iki hafta sonra 10 Subat ta Kizilbas ordu su Hurmuz e cikarildi bolge hizla ele gecirildi ve sehir hizla ele gecirildi Iskender Bey Munsi nin Frenklerin kale insa etme sanatindaki maharetinin seckin bir ornegi olarak tanimladigi kaleyi kusatti Kaleyi denizden bombalayan Ingilizler sadece kaleyi degil kale duvarlarinin yakinina siginan Portekiz gemilerini de bombaladi Kism Adasi nda oldugu gibi karada bir Ingiliz top bataryasi duzenlendi Portekizliler bu sefer inatla direndiler 17 Mart ta kale duvarlarindan birinin yikilmasinin ardindan Kizilbaslar saldirdi ancak kaleyi ele geciremedi Portekiz garnizonu bu kadar siddetli bir sekilde direnerek yardimin yakinda Goa dan gelecegini umuyordu Boyle bir yardim gelse bile cok az savasciyla savasa cok gec katildi 23 Nisan 1622 de iki aylik siddetli direnisin ardindan Portekizliler Kizilbaslar kaleyi ele gecirdiginde katliam yapacaklarindan korkarak teslim oldu Boylece Basra Korfezi ndeki asirlik Portekiz egemenligi sona erdi Fiqueroa bu trajediyi Ispanya Portekiz in aptalca saldirgan politikasina bagliyor Ozellikle Ingilizler gibi yetenekli bir ulus tarafindan desteklenen Konsey i Sah Abbas a savas acacak kadar aptal bir Kral a ve kendi ulkesinde ona saldirmaya kimin zorladigini soylemeyecegim Hindistan da kucuk bir kuvvetin varligina ragmen bu kale ve her seyden once Hurmuz bolgesi bariz kacinilmaz yenilgiye ve ilk saldirganin insafina birakildi Hayatta kalan Portekizli savascilar kadinlar ve cocuklar Maskar ve Sohar a goturuldu Yine Portekizlilerin yaninda savasan Muslumanlar idam edildi Hurmuz onemli servetiyle birlikte yagmalandi Monnoks bunu su sekilde acikliyor Safeviler ve Ingilizler oyle bir yagmalamaya basladilar ki gorunce hem uzuldum hem de utandim ancak bunun icin herhangi bir cozum bulamadim Kizilbaslar ele gecirdikleri Portekiz toplarinin gucunden ozellikle etkilendi Bu toplar Isfahan a goturuldu ve Sah sarayi onunde sergilendi Iskender Bey Munsi bu toplari Frank top yapimcilarinin sanatinin bir saheseriydi olarak tanimliyor Ingilizler daha sonra Kizilbaslarin ganimetten paylarina dusenden fazlasini aldiklarindan sikayet ettiler Kizilbaslar in kaleyi kusatmak icin kalici olarak iki gemi gondermedikce kalenin isgaline katilamayacaklari yonundeki taleplerinden de endise duyuyorlardi ve bu nedenle Kizilbaslar in Hurmuz den sonra Maskat a Portekizlilere birlikte saldirma teklifini reddettiler Ayrica Ingilizlerin zafer sonucu ele gecirdikleri ganimet kuyumcular tarafindan ucuza satin alindi Hurmuz un alinmasindan sonra buranin Sah Abbas icin onemi kalmamistir Tum ticareti daha iyi koruyabilecegi bir limana once Gembrun a sonra Bandar Abbas a tasidi Bu alan hizla buyumus ve Ingiliz ticaret gemilerinin giris alani olan Fici islevini ustlenmistir Kisa bir sure sonra Hollanda Dogu Hindistan Ticaret Sirketi Ingilizlerin once muttefiki sonra rakibi olarak buraya mudahale etmeye basladi Portekizliler bolgedeki topraklarini kaybettikten sonra onlari geri almak icin cesitli girisimlerde bulundular 11 Subat 1625 te Hurmuz de Portekiz gemileri ile Ingiliz Hollanda gemileri arasinda bir savas gerceklesti Kiyidan seyreden Safevi ordusunun ates ve duman cikaran gemileri gorunce saskina dondugu soylenir Savas her iki taraf icin de mutlak zaferle sonuclanmasa da Portekizliler artik Hurmuz icin bir tehdit olusturmuyordu Ayni yil Portekizliler Avrupalilar arasindaki rekabetin yalnizca kendisine fayda saglayacagini gorerek Abbas in yanina geldiler ve Kong da bir fabrika kurmalarina ve kiyida bir kale insa etmelerine izin verdiler Portekizliler Basra nin hukumdari Osmanli Pasasi ile de iyi iliskiler surdurduler Basra hukumdari Istanbul dan bagimsizligini korumasi icin Portekizlilerle iyi iliskiler kurmasini onemli goruyordu Hurmuz un ele gecirilmesinden sonra Ispanya krali Ingiliz hukumetinin askeri mudahalesini protesto etti ve iki devletin monarsisinin birlesmesi nedeniyle bir aciklama istedi Aciklama olarak sirketin Safevi Devleti nin zorlamasiyla savasa girdigi bildirildi Ingiliz Krali I James ve gozdesi Buckingham Duku Portekiz protestolarina aldiris etmediler ve ganimeti paylasma niyetindeydiler Buckingham Duku Yuksek Lord Amiral olarak Dogu Hindistan Sirketi gemilerinin son yillarda hem Portekiz den hem de Hurmuz den aldigi ganimetlerin onda birini almaya hak kazandigini iddia etti Bu 100 000 olarak tahmin ediliyordu Sirketi Admiralty Court a goturmekle ve gemilerini limanda durdurmakla tehdit ettikten sonra 10 000 sterlinini aldi Kral da Seni Ispanyollarin sikayetinden kurtardim mi Ve sen bana karsiliginda hicbir sey vermiyorsun dedikden sonra kendisine 10 000 pound da verildi SonucPortekiz ve Ispanya 1580 den 1640 a kadar ayni hanedan tarafindan yonetilse de Ingiltere ve Portekiz savas durumunda degildi Buckingham Duku George Villiers Safevilere yardim eden sirketi tehdit etmeye basladi Ancak Safeviler ile yapilan anlasmada ongorulen 10 000 poundu aldiktan sonra buna son verdi Kral da Seni Ispanyollarin sikayetinden kurtardim mi Ve sen bana karsiliginda hicbir sey vermiyorsun dedikden sonra kendisine 10 000 pound da verildi Hurmuz un ele gecirilmesi Dogu Hindistan Sirketi nin Safevilerle ticareti gelistirmesi icin verimli kosullar yaratti Ingilizler hazir giyim ve diger urunleri ipekle degistiriyorlardi Ancak bazi zorluklar hala devam etti Ingiliz maceraperest Robert Shirley de bu ticari iliskilerin gelistirilmesiyle ilgilendi GaleriHurmuz kalesinin ele gecirilmesi sirasinda oldurulen William Baffin Kesm Adasi ndaki Portekiz kalesi Portekiz kalesiAyrica bakinizSafevi Imparatorlugu Sah I Abbas in Bahreyn i fethi Sah I Abbas Bender Abbas in Safeviler tarafindan ele gecirilmesiKaynakca K N Chaudhuri 1999 The English East India Company The Study of an Early Joint Stock Company 1600 1640 Taylor amp Francis ISBN 0 415 19076 2 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Sykes 2006 s 279 A History of Christianity in India by Stephen Neill p 549 18 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2019 Biography Charles Knight p 7 30 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2019 Pazuki 1317 s 336 a b c Blow 2009 s 127 a b c Blow 2009 s 128 Streck 1993 s 516 Streck 1993 s 515 516 Blow 2009 s 128 129 George Robert Gleig 1830 The History of the British Empire in India 1 Murray s 346 9 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2023 KaynakRiza Pazuki Tarih i Iran Ez Mogol Ta Afsariyye Sirket i Caphane i Ferheng erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim David Blow 2009 Shah Abbas The Ruthless King Who Became an Iranian Legend I B Tauris ISBN 1845119894 8 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2023 Sir Percy Sykes 1915 A History of Persia MacMillan A History of Persia Londra MacMillan Erisim tarihi 9 Mart 2023