Panteizm ya da tüm tanrıcılık, her şeyi kapsayan içkin bir Tanrı'nın,Evren'in ya da doğanın Tanrı ile aynı olduğu görüşüdür. Panteistler kişileştirilmiş ya da antropomorfik bir Tanrıya inanmazlar.
Panteizm, genellikle monizm ile ilişkili bir kavramdır. Panteizmde her şey Tanrı'nın bir parçası olarak kabul edilir, Tanrı her şeydir ve her şey Tanrı'dır. Tanrı doğada, nesnelerde, insan dünyasında vardır.
Panteizm, 17. yüzyıl filozofu olan Baruch Spinoza'nın çalışmalarına dayalı bir teoloji ve felsefe olarak modern çağda popüler oldu.Monizm, Spinoza'nın felsefesinin temel bir parçasıdır. Spinoza, terimin adı o öldükten sonra konulsa da panteizmin en ünlü savunucusu olarak kabul edilir.
Etimoloji
Panteizm, Yunanca: pan ("tüm" anlamında) ve Yunanca: theos ("Tanrı" anlamında) köklerinden türetilmiştir.
Tarihçe
Tahminen 2. veya 3. yüzyılda yayınlanan ve Hermetik bir derleme olan Asclepius (logos teleios) da “Her şey bir bütünün parçasıdır veya tek biri hepsidir” cümlesi ile karşılaşıyoruz.
Felsefî bir görüş olarak panteizm, Eski Yunan felsefesinde Plotinos (205-270), Rönesans'tan sonra Giordano Bruno (1548-1600) ve Spinoza (1632-1677) tarafından ağırlıklı olarak temsil edilmiştir. Spinoza ağırlıklı panteizm algılayışına göre Tanrı her şeydir ve her şey Tanrı'dır. Tanrı-Evren-insan ayrımı yoktur, böyle bir ayrım aklın illüzyonu, yanılsamasıdır. Bilimsel olarak Tanrı, evren ve insan birdir, aynıdır.
19. yüzyılda panteizm pek çok önde gelen yazar ve filozofun teolojik bakış açısı oldu. Britanya'da William Wordsworth ve ; Almanya'da Johann Gottlieb Fichte, Friedrich Wilhelm Joseph Schelling ve Georg Wilhelm Friedrich Hegel; Amerika Birleşik Devletleri'nde Walt Whitman, Ralph Waldo Emerson ve Henry David Thoreau panteist yaklaşıma sahip kişilerdir.
Albert Einstein birçok yazısında panteist eğilimler sergiler, kişileştirilmiş bir tanrıya inanmadığını belirten "Asla doğaya bir amaç ya da hedef ya da insanmerkezci (antroposantris) olarak anlaşılabilecek herhangi bir şey yüklemedim" sözü, Spinoza hayranlığını belirttiği yazısı "Evren'in harikulade düzenlenmiş olduğunu ve belli yasalara uygun hareket ettiğini görüyoruz ama bu yasaları sadece bulanık bir şekilde anlayabiliyoruz. Spinoza’nın panteizmine hayranım, ama onun modern düşünceye katkısına çok daha fazla hayranım, çünkü o ruh ve bedenî iki ayrı şey değil de bir bütünmüş gibi gören ilk filozoftur" ve "Tanrıya inanıyor musun?" sorusuna verdiği cevap "Varolanların düzenli uyumunda kendini gösteren Spinoza’nın Tanrısı’na inanıyorum, insanların kaderiyle ve eylemleriyle ilgilenen bir Tanrı’ya değil."
20. yüzyılın sonlarına doğru panteizm, genellikle neopaganizmin benimsediği teolojik yaklaşım olarak ilan edildi. ve panteistler, panteizm için özel olarak örgütler kurmaya başladı.
Sınıflandırma
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Yakın zamanda panteizmi sınıflandırmıştır; göreli monistik, akosmistik, , immanentistic, hylozoistic, karşıtlıkların özdeşliği, neoplatonik ya da panteizm.
Örgütler
20. yüzyılın son çeyreğinde iki panteist örgüt kuruldu. Tüm çeşitli panteistlere açık olan Evrensel Panteist Derneği 1975 yılında kuruldu. Dünya Panteist Hareketi bir çevreci, yazar ve eski 'nin başkan yardımcısı olan tarafından yönetilmektedir. panteizmin natüristik sürümünü teşvik amacıyla 1999 yılında kurulmuştur.
Dinlerde panteizm
Dinlerde panteizmin kökeni Hint ve yerli Amerikan dinlerine kadar uzanır. Bilinen en eski panteist fikirlerin Hindu dini metinlerinde yer aldığı iddia edilmektedir.Alevilik panteist unsurlar içerir. Alevilik'te vahdet-i vücud olarak isimlendirilen yaklaşımda Dünya'daki bütün varlıklar ve tüm Evren, Tanrı'nın yansımaları olarak görülür. Vika gibi modern pagan dinleri panteist görüşler içermektedir.
Ayrıca bakınız
- Akosmizm
- Monizm
- Pandeizm
- Panenteizm
- Panteistler listesi
- Teopanizm
- ^ The New Oxford Dictionary Of English. Oxford: Clarendon Press. 1998. ss. 1341. ISBN .
- ^ A Companion to Philosophy of Religion edited by Charles Taliaferro, Paul Draper, Philip L. Quinn, p.340 "They deny that God is "totally other" than the world or ontologically distinct from it."
- ^ Picton, James Allanson, Pantheism: Its story and significance, Archibald Constable & Co., 1905. online 2 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Shoham, Schlomo Giora (2010). To Test the Limits of Our Endurance. Cambridge Scholars. s. 111. ISBN .
- ^ Ebeling, Florian; Assmann, Jan; Lorton, David (1 Eylül 2011). The Secret History of Hermes Trismegistus. Cornell University Press. ISBN .
- ^ Albert Einstein, replying to a letter in 1954 or 1955; from Albert Einstein the Human Side, Helen Dukas and Banesh Hoffman, eds., Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1981, p. 39.
- ^ Frankenberry, Nancy K. (2009-08-11). The Faith of Scientists: In Their Own Words. Princeton University Press. p. 153. .
- ^ Autobiographical Notes (1949, p.103)
- ^ Margot Adler, Drawing Down the Moon, Beacon Press, 1986.
- ^ , edited by Walter A. Elwell, p. 887
- ^ "Home page". Universal Pantheist Society. 31 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ağustos 2012.
- ^ World Pantheist Movement. . 29 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Kasım 2013.
- ^ Plumptre, Constance (1879). General sketch of the history of pantheism, Volume 2. Londra: Samuel Deacon and Co. ss. 3-5, 8, 29. ISBN .
- ^ Carpenter, Dennis D. (1996). "Emergent Nature Spirituality: An Examination of the Major Spiritual Contours of the Contemporary Pagan Worldview". In Lewis, James R.. Magical Religion and Modern Witchcraft. Albany: State University of New York Press. . p 50
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Panteizm ya da tum tanricilik her seyi kapsayan ickin bir Tanri nin Evren in ya da doganin Tanri ile ayni oldugu gorusudur Panteistler kisilestirilmis ya da antropomorfik bir Tanriya inanmazlar Panteizm genellikle monizm ile iliskili bir kavramdir Panteizmde her sey Tanri nin bir parcasi olarak kabul edilir Tanri her seydir ve her sey Tanri dir Tanri dogada nesnelerde insan dunyasinda vardir Panteizm 17 yuzyil filozofu olan Baruch Spinoza nin calismalarina dayali bir teoloji ve felsefe olarak modern cagda populer oldu Monizm Spinoza nin felsefesinin temel bir parcasidir Spinoza terimin adi o oldukten sonra konulsa da panteizmin en unlu savunucusu olarak kabul edilir EtimolojiPanteizm Yunanca pan tum anlaminda ve Yunanca theos Tanri anlaminda koklerinden turetilmistir TarihceTahminen 2 veya 3 yuzyilda yayinlanan ve Hermetik bir derleme olan Asclepius logos teleios da Her sey bir butunun parcasidir veya tek biri hepsidir cumlesi ile karsilasiyoruz Felsefi bir gorus olarak panteizm Eski Yunan felsefesinde Plotinos 205 270 Ronesans tan sonra Giordano Bruno 1548 1600 ve Spinoza 1632 1677 tarafindan agirlikli olarak temsil edilmistir Spinoza agirlikli panteizm algilayisina gore Tanri her seydir ve her sey Tanri dir Tanri Evren insan ayrimi yoktur boyle bir ayrim aklin illuzyonu yanilsamasidir Bilimsel olarak Tanri evren ve insan birdir aynidir 19 yuzyilda panteizm pek cok onde gelen yazar ve filozofun teolojik bakis acisi oldu Britanya da William Wordsworth ve Almanya da Johann Gottlieb Fichte Friedrich Wilhelm Joseph Schelling ve Georg Wilhelm Friedrich Hegel Amerika Birlesik Devletleri nde Walt Whitman Ralph Waldo Emerson ve Henry David Thoreau panteist yaklasima sahip kisilerdir Albert Einstein bircok yazisinda panteist egilimler sergiler kisilestirilmis bir tanriya inanmadigini belirten Asla dogaya bir amac ya da hedef ya da insanmerkezci antroposantris olarak anlasilabilecek herhangi bir sey yuklemedim sozu Spinoza hayranligini belirttigi yazisi Evren in harikulade duzenlenmis oldugunu ve belli yasalara uygun hareket ettigini goruyoruz ama bu yasalari sadece bulanik bir sekilde anlayabiliyoruz Spinoza nin panteizmine hayranim ama onun modern dusunceye katkisina cok daha fazla hayranim cunku o ruh ve bedeni iki ayri sey degil de bir butunmus gibi goren ilk filozoftur ve Tanriya inaniyor musun sorusuna verdigi cevap Varolanlarin duzenli uyumunda kendini gosteren Spinoza nin Tanrisi na inaniyorum insanlarin kaderiyle ve eylemleriyle ilgilenen bir Tanri ya degil 20 yuzyilin sonlarina dogru panteizm genellikle neopaganizmin benimsedigi teolojik yaklasim olarak ilan edildi ve panteistler panteizm icin ozel olarak orgutler kurmaya basladi SiniflandirmaBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Yakin zamanda panteizmi siniflandirmistir goreli monistik akosmistik immanentistic hylozoistic karsitliklarin ozdesligi neoplatonik ya da panteizm Orgutler20 yuzyilin son ceyreginde iki panteist orgut kuruldu Tum cesitli panteistlere acik olan Evrensel Panteist Dernegi 1975 yilinda kuruldu Dunya Panteist Hareketi bir cevreci yazar ve eski nin baskan yardimcisi olan tarafindan yonetilmektedir panteizmin naturistik surumunu tesvik amaciyla 1999 yilinda kurulmustur Dinlerde panteizmDinlerde panteizmin kokeni Hint ve yerli Amerikan dinlerine kadar uzanir Bilinen en eski panteist fikirlerin Hindu dini metinlerinde yer aldigi iddia edilmektedir Alevilik panteist unsurlar icerir Alevilik te vahdet i vucud olarak isimlendirilen yaklasimda Dunya daki butun varliklar ve tum Evren Tanri nin yansimalari olarak gorulur Vika gibi modern pagan dinleri panteist gorusler icermektedir Ayrica bakinizAkosmizm Monizm Pandeizm Panenteizm Panteistler listesi Teopanizm The New Oxford Dictionary Of English Oxford Clarendon Press 1998 ss 1341 ISBN 0 19 861263 X A Companion to Philosophy of Religion edited by Charles Taliaferro Paul Draper Philip L Quinn p 340 They deny that God is totally other than the world or ontologically distinct from it Picton James Allanson Pantheism Its story and significance Archibald Constable amp Co 1905 online 2 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Shoham Schlomo Giora 2010 To Test the Limits of Our Endurance Cambridge Scholars s 111 ISBN 1443820687 Ebeling Florian Assmann Jan Lorton David 1 Eylul 2011 The Secret History of Hermes Trismegistus Cornell University Press ISBN 978 0 8014 6482 9 Albert Einstein replying to a letter in 1954 or 1955 from Albert Einstein the Human Side Helen Dukas and Banesh Hoffman eds Princeton New Jersey Princeton University Press 1981 p 39 Frankenberry Nancy K 2009 08 11 The Faith of Scientists In Their Own Words Princeton University Press p 153 ISBN 978 0 691 13487 1 Autobiographical Notes 1949 p 103 Margot Adler Drawing Down the Moon Beacon Press 1986 edited by Walter A Elwell p 887 Home page Universal Pantheist Society 31 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Agustos 2012 World Pantheist Movement 29 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2012 Arsivlenmis kopya 5 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Kasim 2013 Plumptre Constance 1879 General sketch of the history of pantheism Volume 2 Londra Samuel Deacon and Co ss 3 5 8 29 ISBN 9780766155022 Carpenter Dennis D 1996 Emergent Nature Spirituality An Examination of the Major Spiritual Contours of the Contemporary Pagan Worldview In Lewis James R Magical Religion and Modern Witchcraft Albany State University of New York Press ISBN 978 0 7914 2890 0 p 50 ol section