Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Samsun Büyük Camii (Valide Camisi, Hamidiye), Samsun şehir merkezinde bulunan, 19. yüzyılın son çeyreğinde yapılmış bir cami.
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Kale, İlkadım, Samsun |
| Koordinatlar | 41°17′40″K 36°19′58″D / 41.29444°K 36.33278°D |
| İnanç | İslam |
| Mimari | |
| Mimari tür | Cami |
| İnşaat başlangıcı | 1864 |
| Tamamlanma | 1866 |
| Özellikler | |
| Minare sayısı | 2 |
Samsun'daki en büyük tarihî camidir. İlkadım ilçesinin Kale mahallesinde, Saathane Meydanı'nın yanıbaşında bir avlu içindedir.
14. yüzyılda bir Selçuklu komutanı tarafından yaptırılmış ahşap bir caminin 1869 yılındaki büyük Samsun yangınında yanmasından sonra yerine kesme taştan inşa edilmiştir. İnşaat, 1884-1886 arasında yılında tamamlanmıştır.
Caminin yuvarlak gövdeli ve birer şerefeli iki minaresi, büyük bir avlusu vardır. Sekizgen bir kasnak üzerine oturtulmuş kubbesinin içi bitkisel ve geometrik şekillerle süslenmiştir. Merkezî kubbenin etrafı dört köşedeki kulelerle desteklenir.
Tarihçe
Büyük Cami, 14. yüzyılda yapılmış ahşap bir caminin yerine inşa edilmiştir. Orijinal yapının, Samsun Kalesi'nin camisi olarak Selçuklu komutanlarından Hıdır Bey tarafından yapıldığı sanılmaktadır.
Büyük Cami, Vakıflar Bölge Müdürlüğü envanterinde "Hızır Bey Vakfı" olarak geçer. Hızır Bey, Candaroğlu İsfendiyar Bey’in oğludur; Samsun’da 1420-30 yılları arasında beylik yapmıştır.
Ahşap caminin 1869'daki yangınında tamamen yanmasından sonra aynı yerde yeniden bir cami yapılmasına karar verildi. 1873 tarihinde başlanan inşaat; para eksikliği, kalfaların ve tahmini maliyetlerin değişmesi, kış mevsiminde inşaata ara verilmesi gibi sebeplerle epeyce uzun sürdü. 1882'de caminin ancak üçte biri tamamlanabilmişti. Bu tarihten sonra hızlı bir tamamlama sürecine girildi. Batumlu Hacı Ali'nin, cami inşaatının tamamlanmasına maddi katkı veren bir kişi olduğu tahmin edilir. Caminin iki minareli olmasından ötürü bir selatin camisi olduğu, camiin inşasına II. Abdülhamid’in önemli katkı sağlamış olabileceği düşünülür.
Büyük Cami'nin ihtiyaçlarının karşılanması için 1889'a kadar on bir adet vakıf oluşturulmuştur. Cami, Sultan Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Sultan'ın cami için gerekli olan onarım ve bakım masraflarını üstlendiği bilinir, cami bu nedenle Valide Camisi olarak da bilinir. Cami 1906 yılında gerçekleşen depremle hasar görmüş, 1906-1907'de onarılmıştır. Bu onarım sırasında kiremit çatı, bakır kaplanmıştır.
Minarenin şerefeden yukarısı 1944 yılındaki depremde yıkılmış ve 1945 yılında aslından farklı olarak yenilendikten sonra 2000'li yıllarda aslına uygun hale getirilmiştir.
Mimari özellikleri
Kesme taştan yapılmış, çifte minareli, avlulu bir camidir. Örtü sistemi merkezde kurlunla kaplı bir ana kubbe ve etrafında dört küçük kubbeden oluşur. Ayrıca son cemaat yerinin üzerinde iki kubbe bulunur. Ana kubbe kasnağı 16 adet yuvarlak kemerli pencere ile çevrilidir.
Harimde altta doğu ve batıda karşılıklı üçer, kuzey ve güneyde ise karşılıklı ikişer adet pencere, üstte ise yuvarlak düzende daha küçük pencereler bulunmaktadır.
Mihrap, mermerdendir, kıble duvarının ortasındaki iki alçı sütun arasındadır. Sağında ise ahşap minber yer alır. Yapının doğu duvarında köşk şeklinde vaaz kürsüsü bulunmaktadır.
Süslemeleri
Büyük Cami'nin kubbesi ve kubbeye geçiş elemanları duvar resimleri ile süslenmiştir. Alt kesimlerde de pencere aralarında ve kadınlar mahfilinde daha seyrek olarak kalem işi süslemeler bulunur.
Duvar işlerinde genellikle rumi ve bitkisel grup motifleri kullanılmş, kompozisyon aralarına ay-yıldız ve hilal motifleri ile geometrik motifler serpiştirilmiştir. Mihrabın içerisinde perdeyi andıran çizgisel bir süsleme bulunur.
Duvar resimlerinin yapıldıkları tarihle ilgili herhangi bir belge bulunmamaktadır. Resimler, 1996 yılı ve öncesinde yapılan yenilemeler ile asıllarını kaybetmişler; kubbe eteklerinde bulunan duvar resimleri1996 yılındaki onarım sırasında boya ile örtülmüştür. 2007-2008 yılları arasında yapılan onarım sırasında özgün resimler ortaya çıkarılmıştır.
Kaynakça
- ^ . Samsun.com.tr sitesi. 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f Yetiş, Ezgin (1-3 Ekim 2015). "Samsun Büyük Camisi Duvar Resimleri: Onarım ve Değişiklikler" (PDF). 5. Tarihi Eserlerin Güçlendirilmesi ve Geleceğe Güvenle Devredilmesi Sempozyumu. 16 Ocak 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Ocak 2023.
- ^ a b c d e Okudan, Muhammed (2013). "Vakfiyelere göre Osmanlı döneminde Samsun'da vakıflar". Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi.
- ^ Seyhun, Oğuleke (2019). "Pertevniyal Valide Sultan'ın vakıfları ve Mahmudiye Merkez Rüşdiyesi". Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Samsun Buyuk Camii Valide Camisi Hamidiye Samsun sehir merkezinde bulunan 19 yuzyilin son ceyreginde yapilmis bir cami Samsun Buyuk CamiiTemel bilgilerKonumKale Ilkadim SamsunKoordinatlar41 17 40 K 36 19 58 D 41 29444 K 36 33278 D 41 29444 36 33278InancIslamMimariMimari turCamiInsaat baslangici1864Tamamlanma1866OzelliklerMinare sayisi2 Samsun daki en buyuk tarihi camidir Ilkadim ilcesinin Kale mahallesinde Saathane Meydani nin yanibasinda bir avlu icindedir 14 yuzyilda bir Selcuklu komutani tarafindan yaptirilmis ahsap bir caminin 1869 yilindaki buyuk Samsun yangininda yanmasindan sonra yerine kesme tastan insa edilmistir Insaat 1884 1886 arasinda yilinda tamamlanmistir Caminin yuvarlak govdeli ve birer serefeli iki minaresi buyuk bir avlusu vardir Sekizgen bir kasnak uzerine oturtulmus kubbesinin ici bitkisel ve geometrik sekillerle suslenmistir Merkezi kubbenin etrafi dort kosedeki kulelerle desteklenir TarihceBuyuk Cami 14 yuzyilda yapilmis ahsap bir caminin yerine insa edilmistir Orijinal yapinin Samsun Kalesi nin camisi olarak Selcuklu komutanlarindan Hidir Bey tarafindan yapildigi sanilmaktadir Buyuk Cami Vakiflar Bolge Mudurlugu envanterinde Hizir Bey Vakfi olarak gecer Hizir Bey Candaroglu Isfendiyar Bey in ogludur Samsun da 1420 30 yillari arasinda beylik yapmistir Ahsap caminin 1869 daki yangininda tamamen yanmasindan sonra ayni yerde yeniden bir cami yapilmasina karar verildi 1873 tarihinde baslanan insaat para eksikligi kalfalarin ve tahmini maliyetlerin degismesi kis mevsiminde insaata ara verilmesi gibi sebeplerle epeyce uzun surdu 1882 de caminin ancak ucte biri tamamlanabilmisti Bu tarihten sonra hizli bir tamamlama surecine girildi Batumlu Haci Ali nin cami insaatinin tamamlanmasina maddi katki veren bir kisi oldugu tahmin edilir Caminin iki minareli olmasindan oturu bir selatin camisi oldugu camiin insasina II Abdulhamid in onemli katki saglamis olabilecegi dusunulur Buyuk Cami nin ihtiyaclarinin karsilanmasi icin 1889 a kadar on bir adet vakif olusturulmustur Cami Sultan Abdulaziz in annesi Pertevniyal Sultan in cami icin gerekli olan onarim ve bakim masraflarini ustlendigi bilinir cami bu nedenle Valide Camisi olarak da bilinir Cami 1906 yilinda gerceklesen depremle hasar gormus 1906 1907 de onarilmistir Bu onarim sirasinda kiremit cati bakir kaplanmistir Minarenin serefeden yukarisi 1944 yilindaki depremde yikilmis ve 1945 yilinda aslindan farkli olarak yenilendikten sonra 2000 li yillarda aslina uygun hale getirilmistir Mimari ozellikleriKesme tastan yapilmis cifte minareli avlulu bir camidir Ortu sistemi merkezde kurlunla kapli bir ana kubbe ve etrafinda dort kucuk kubbeden olusur Ayrica son cemaat yerinin uzerinde iki kubbe bulunur Ana kubbe kasnagi 16 adet yuvarlak kemerli pencere ile cevrilidir Harimde altta dogu ve batida karsilikli ucer kuzey ve guneyde ise karsilikli ikiser adet pencere ustte ise yuvarlak duzende daha kucuk pencereler bulunmaktadir Mihrap mermerdendir kible duvarinin ortasindaki iki alci sutun arasindadir Saginda ise ahsap minber yer alir Yapinin dogu duvarinda kosk seklinde vaaz kursusu bulunmaktadir SuslemeleriBuyuk Cami nin kubbesi ve kubbeye gecis elemanlari duvar resimleri ile suslenmistir Alt kesimlerde de pencere aralarinda ve kadinlar mahfilinde daha seyrek olarak kalem isi suslemeler bulunur Duvar islerinde genellikle rumi ve bitkisel grup motifleri kullanilms kompozisyon aralarina ay yildiz ve hilal motifleri ile geometrik motifler serpistirilmistir Mihrabin icerisinde perdeyi andiran cizgisel bir susleme bulunur Duvar resimlerinin yapildiklari tarihle ilgili herhangi bir belge bulunmamaktadir Resimler 1996 yili ve oncesinde yapilan yenilemeler ile asillarini kaybetmisler kubbe eteklerinde bulunan duvar resimleri1996 yilindaki onarim sirasinda boya ile ortulmustur 2007 2008 yillari arasinda yapilan onarim sirasinda ozgun resimler ortaya cikarilmistir Kaynakca Samsun com tr sitesi 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c d e f Yetis Ezgin 1 3 Ekim 2015 Samsun Buyuk Camisi Duvar Resimleri Onarim ve Degisiklikler PDF 5 Tarihi Eserlerin Guclendirilmesi ve Gelecege Guvenle Devredilmesi Sempozyumu 16 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Ocak 2023 a b c d e Okudan Muhammed 2013 Vakfiyelere gore Osmanli doneminde Samsun da vakiflar Ondokuz Mayis Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu doktora tezi Seyhun Oguleke 2019 Pertevniyal Valide Sultan in vakiflari ve Mahmudiye Merkez Rusdiyesi Mimar Sinan Guzel Sanatlar Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu yuksek lisans tezi