Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
Varant; finans sektöründe, varant yatırımcısına bir dayanak varlığı, belirli bir fiyattan ve belirli bir vade içerisinde alma ya da satma hakkı veren finansal enstrümandır. Temel olarak ALIM varantları (dayanak varlığı alma hakkı) ve SATIM varantları (dayanak varlığı satma hakkı) olarak ikiye ayrılmaktadır.
Varantlar menkul kıymetleştirilmiş opsiyon olarak da nitelendirilebilir. Opsiyonlardan temel farkı, opsiyonlar türev ürünler borsalarında işlem gören kontratlar olurken, varantlar menkul kıymetler borsalarında işlem gören bir ihraççı tarafından ihraç edilmiş olan ürünlerdir.
Varantlar genel olarak gelişmiş ülke piyasalarında işlem görürken, Almanya, Hong Kong gibi bazı finansal piyasalarda yatırımcılar tarafından yoğun ilgi görmektedir. Türkiye’de de 2010 yılından bu yana Borsa İstanbul’da işlem görmektedir.
Özellikleri
Finansal piyasalarda “vanilla” olarak tabir edilen basit varantlarda iki çeşit varant vardır:
- ALIM varantı: Yatırımcısına belirli bir vadede dayanak varlığı, belirli bir fiyattan alma hakkı verir.
- SATIM varantı: Yatırımcısına belirli bir vadede dayanak varlığı, belirli bir fiyattan satma hakkı verir.
Yatırımcıların piyasa beklentilerine göre ALIM ya da SATIM varantına yatırım yaparlar. Genellikle piyasanın değer kazanacağı beklentisi içerisinde olan yatırımcılar ALIM varantına yatırım yaparken, değer kaybedeceğini bekleyen yatırımcılar SATIM varantlarına yatırım yapar.
Varant Terimleri
- Dayanak varlık: Varantın bağlı olduğu varlığı ifade eder. Çoğunlukla hisse senetleri ya da hisse senedi endeksleridir. Döviz, altın gibi yatırım araçları da dayanak varlık olabilir.
- Vade: Varantın sağladığı hakkın son bulma tarihidir. Vade sonu tarihinden sonra varantlarda işlem son bulur.
- Kullanım fiyatı: Varantın dayanak varlığının ALIM ya da SATIM hakkı verdiği fiyat seviyesidir.
- Çarpan (Dönüşüm Oranı): Bir varantın kaç adet dayanak varlık üzerine alma ya da satma hakkı verdiğini gösterir.
- Delta: Dayanak fiyatı 1 TL değiştiğinde, varant fiyatının kaç TL tepki vereceğini gösteren değerdir.
- Etkin Kaldıraç: Dayanak varlıktaki %1’lik değişime varantın yüzde kaç cevap vereceğini gösterir.
Varantların Fiyatlaması
Finansal piyasalarda basit varantlar genellikle Black and Scholes opsiyon fiyatlama modeli ile fiyatlanmaktadır. Genelleme yapmak gerekirse bu modele göre varantların fiyatına dayanak varlık spot fiyatı, beklenen oynaklık (içsel oynaklık), kullanım fiyatı, vadeye kalan gün sayısı, kullanım fiyatı, faiz oranı ve temettü beklentisi olarak beş temel faktör etki etmektedir.
- Dayanak varlığın fiyatı: varantların fiyatını belirleyen etkenler arasında ilk sırada yer almaktadır. Dayanak varlıktaki yükseliş ALIM varantının değerini arttırırken, SATIM varantlarının değerini kaybettirir. Dayanak varlıktaki düşüş tam tersi bir etki yaratır.
- İçsel oynaklık: Oynaklık (volatilite), belirli bir zaman aralığında dayanak varlık fiyatının ne kadar dalgalandığını gösterir. Dayanak varlığın fiyatındaki dalgalanmalar ne kadar büyükse, ALIM ve SATIM varantlarının karda bitirme olasılığı o kadar artar. Kısaca dayanak varlıktaki oynaklık ne kadar yüksekse varantın fiyatı da o kadar yüksek olur.
- Faiz: varantlarda ihraççı, varant ihraç edildiğinde varantla ilgili yükümlülüklerini yönetebilmek için, risk yönetimi yapar. Bu pozisyonu finanse ederken oluşan faiz giderleri varant fiyatına etki eder. ALIM varantları bu nedenle, faiz düşerse ucuzlar ve faiz yükselirse pahalanır. SATIM varantlarında ise tam tersi bir durum söz konusudur.
- Vadeye kalan gün: Vadeye kalan günün azalması ALIM ve SATIM varantlarına negatif etki eder. Vadeye kalan gün sayısı ne kadar fazlaysa varantın karda bitirme olasılığı o kadar yüksektir. Bu nedenle de vadeye kalan gün sayısı ne kadar fazlaysa varantların değeri o kadar yüksek olur.
- Temettü: Beklenen temettü miktarı yükselirse ALIM varantları negatif SATIM varantları pozitif etkilenirken, beklenen temettü miktarının düşmesiyle ALIM varantları pozitif SATIM varantları negatif etkilenir.
Görüldüğü üzere karmaşık olan varant fiyatlamasında birden fazla faktör etkili olmaktadır. Fakat belirtmek gerekir ki varantların fiyatına en çok etki eden faktörler dayanak varlığın hareketi ve oynaklığıdır.
Varantların Kullanımı
Varantlar başlıca aşağıdaki nedenlerden dolayı yatırımcılar tarafından tercih edilmektedir:
- Risk yönetimi: SATIM varantları yatırımcılar tarafından portföylerini piyasadaki değer kayıplarından korunmak amacıyla kullanabilir.
- Kaldıraç: Küçük bir primle dayanak varlığa yatırım imkânı vermesinden dolayı yatırımcısına kaldıraç sağlar.
Varantların Riskleri
Varantların vadeleri vardır. Piyasa beklentisi gerçekleşmediği takdirde vade sonunda tüm yatırım kaybedilebilir. Bu yüzden yatırımcıların sermayelerinin sınırlı bir kısmıyla kısa vadeli yatırım aracı olarak kullanılması daha iyi sonuç vermektedir.
Varantların Çeşitleri
“Plain vanilla’’ olarak tabir edilen basit varantlara ek olarak yayılma varantı, Turbo varant, egzotik varant gibi çeşitli varantlar piyasalarda işlem görmektedir.
Kaynakça
- ^ (İngilizce). wikinvest. 5 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Ekim 2023 Bu maddenin listelenen kaynaklarindan bazilari guvenilir olmayabilir Lutfen daha iyi daha guvenilir kaynaklar arayarak bu maddeye yardimci olun Guvenilir olmayan kaynaklar sorgulanabilir veya silinebilir Ekim 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Varant finans sektorunde varant yatirimcisina bir dayanak varligi belirli bir fiyattan ve belirli bir vade icerisinde alma ya da satma hakki veren finansal enstrumandir Temel olarak ALIM varantlari dayanak varligi alma hakki ve SATIM varantlari dayanak varligi satma hakki olarak ikiye ayrilmaktadir Varantlar menkul kiymetlestirilmis opsiyon olarak da nitelendirilebilir Opsiyonlardan temel farki opsiyonlar turev urunler borsalarinda islem goren kontratlar olurken varantlar menkul kiymetler borsalarinda islem goren bir ihracci tarafindan ihrac edilmis olan urunlerdir Varantlar genel olarak gelismis ulke piyasalarinda islem gorurken Almanya Hong Kong gibi bazi finansal piyasalarda yatirimcilar tarafindan yogun ilgi gormektedir Turkiye de de 2010 yilindan bu yana Borsa Istanbul da islem gormektedir OzellikleriFinansal piyasalarda vanilla olarak tabir edilen basit varantlarda iki cesit varant vardir ALIM varanti Yatirimcisina belirli bir vadede dayanak varligi belirli bir fiyattan alma hakki verir SATIM varanti Yatirimcisina belirli bir vadede dayanak varligi belirli bir fiyattan satma hakki verir Yatirimcilarin piyasa beklentilerine gore ALIM ya da SATIM varantina yatirim yaparlar Genellikle piyasanin deger kazanacagi beklentisi icerisinde olan yatirimcilar ALIM varantina yatirim yaparken deger kaybedecegini bekleyen yatirimcilar SATIM varantlarina yatirim yapar Varant TerimleriDayanak varlik Varantin bagli oldugu varligi ifade eder Cogunlukla hisse senetleri ya da hisse senedi endeksleridir Doviz altin gibi yatirim araclari da dayanak varlik olabilir Vade Varantin sagladigi hakkin son bulma tarihidir Vade sonu tarihinden sonra varantlarda islem son bulur Kullanim fiyati Varantin dayanak varliginin ALIM ya da SATIM hakki verdigi fiyat seviyesidir Carpan Donusum Orani Bir varantin kac adet dayanak varlik uzerine alma ya da satma hakki verdigini gosterir Delta Dayanak fiyati 1 TL degistiginde varant fiyatinin kac TL tepki verecegini gosteren degerdir Etkin Kaldirac Dayanak varliktaki 1 lik degisime varantin yuzde kac cevap verecegini gosterir Varantlarin FiyatlamasiFinansal piyasalarda basit varantlar genellikle Black and Scholes opsiyon fiyatlama modeli ile fiyatlanmaktadir Genelleme yapmak gerekirse bu modele gore varantlarin fiyatina dayanak varlik spot fiyati beklenen oynaklik icsel oynaklik kullanim fiyati vadeye kalan gun sayisi kullanim fiyati faiz orani ve temettu beklentisi olarak bes temel faktor etki etmektedir Dayanak varligin fiyati varantlarin fiyatini belirleyen etkenler arasinda ilk sirada yer almaktadir Dayanak varliktaki yukselis ALIM varantinin degerini arttirirken SATIM varantlarinin degerini kaybettirir Dayanak varliktaki dusus tam tersi bir etki yaratir Icsel oynaklik Oynaklik volatilite belirli bir zaman araliginda dayanak varlik fiyatinin ne kadar dalgalandigini gosterir Dayanak varligin fiyatindaki dalgalanmalar ne kadar buyukse ALIM ve SATIM varantlarinin karda bitirme olasiligi o kadar artar Kisaca dayanak varliktaki oynaklik ne kadar yuksekse varantin fiyati da o kadar yuksek olur Faiz varantlarda ihracci varant ihrac edildiginde varantla ilgili yukumluluklerini yonetebilmek icin risk yonetimi yapar Bu pozisyonu finanse ederken olusan faiz giderleri varant fiyatina etki eder ALIM varantlari bu nedenle faiz duserse ucuzlar ve faiz yukselirse pahalanir SATIM varantlarinda ise tam tersi bir durum soz konusudur Vadeye kalan gun Vadeye kalan gunun azalmasi ALIM ve SATIM varantlarina negatif etki eder Vadeye kalan gun sayisi ne kadar fazlaysa varantin karda bitirme olasiligi o kadar yuksektir Bu nedenle de vadeye kalan gun sayisi ne kadar fazlaysa varantlarin degeri o kadar yuksek olur Temettu Beklenen temettu miktari yukselirse ALIM varantlari negatif SATIM varantlari pozitif etkilenirken beklenen temettu miktarinin dusmesiyle ALIM varantlari pozitif SATIM varantlari negatif etkilenir Goruldugu uzere karmasik olan varant fiyatlamasinda birden fazla faktor etkili olmaktadir Fakat belirtmek gerekir ki varantlarin fiyatina en cok etki eden faktorler dayanak varligin hareketi ve oynakligidir Varantlarin KullanimiVarantlar baslica asagidaki nedenlerden dolayi yatirimcilar tarafindan tercih edilmektedir Risk yonetimi SATIM varantlari yatirimcilar tarafindan portfoylerini piyasadaki deger kayiplarindan korunmak amaciyla kullanabilir Kaldirac Kucuk bir primle dayanak varliga yatirim imkani vermesinden dolayi yatirimcisina kaldirac saglar Varantlarin RiskleriVarantlarin vadeleri vardir Piyasa beklentisi gerceklesmedigi takdirde vade sonunda tum yatirim kaybedilebilir Bu yuzden yatirimcilarin sermayelerinin sinirli bir kismiyla kisa vadeli yatirim araci olarak kullanilmasi daha iyi sonuc vermektedir Varantlarin Cesitleri Plain vanilla olarak tabir edilen basit varantlara ek olarak yayilma varanti Turbo varant egzotik varant gibi cesitli varantlar piyasalarda islem gormektedir Kaynakca Ingilizce wikinvest 5 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Eylul 2016