Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bulgarzade Yahya Naci Efendi (ö. 10 Temmuz 1824), Osmanlı tercüman.
1821'de ilk Müslüman Divan-ı Hümayun tercümanı olarak görevlendirilmiş; seçilmiş memurlara Fransızca ve Rumca öğreterek Tercüme Odası’nı kurmuştur.
Tanınmış Osmanlı devlet adamı Ahmet Vefik Paşa'nın dedesidir.
Yaşamı
Yahya Naci Efendi'nin ne zaman ve nerede doğduğu, ailesi, gençliği ve öğrenimi hakkında bilgi yoktur. Kaynakların çoğunda Rum asıllı olduğu, sonradan Müslümanlığı kabul ettiği; kimlerinde Rum ve Yahudi olduğu kimilerinde ise Rum, Yahudi ve Bulgar asıllı olduğu belirtilirken kimi kaynaklarda özbeöz Türk olduğu ifade edilir.
1809'da yayımlanan “Risale-i Hikmet-i Tabiiye” adlı eserinin ön sözünde belirtildiğine göre Avrupa’da fen bilimleri ve kuramsal bilimler öğrenimi aldı.
1804'ten itibaren Mühendishane'de Fransızca ve fen dersleri verdi; bu okulda okutulacak dersler için Fransızca ders kitaplarından çeviriler ve derlemeler yaptı. Mathurin Jacques Brisson’un Fransız okullarında okutulan “Traité Elémentarie de Physique” adlı kitabının elektrik ile ilgili bölümüne dayanan “Risale-i Seyyale-i Berkiyye” (1812) adlı risalesi, Türkiye’de kullanılan bilim dilinin oluşum tarihî bakımından önemlidir. Çünkü Yahya Naci, bu risalede Avrupa’da doğup gelişen elektrik araştırmalarında kullanılan terimler için Osmanlıca karşılıklar türetmiştir
1821'de ilk Müslüman Divan-ı Hümayun tercümanı olarak görevlendirildi. Onun bu göreve getirilmesi ile “Büyük Rüm Tercümanlar Çağı” diye anılan devir kapandı; hiçbir Rum divan tercümanı olarak görev yapamadı. Devletin tercüman ihtiyacını karşılamak üzere Yahya Naci Efendi’nin seçilen memurlara ders vermeye başlaması ile Tercüme Odası’nın temelini atıldı.
Yahya Naci Efendi, 10 Temmuz 1824'te hayatını kaybetti.
Hasenatullah adında bir kızı (ünlü şair Abdülhak Hamit Tarhan'ın babaannesi), Ruhiddin Efendi (ünlü Osmanlı devlet adamı Ahmet Vefik Paşa'nın babası) adında bir oğlu vardı.
Divan Tercümanlığına getirilişi hakkında
Divan tercümanlığı görevi, Osmanlı İmparatorluğu’nun yükselme döneminde Yahudiler tarafından yürütülürken gerileme döneminde Fenerli Rumlara geçmişti. 1821 yılındaki Yunan İsyanı sırasında isyancılarla işbirliği yaptığı ortaya çıkarılan Divan-ı Hümayun tercümanı Kostaki Morozi'nin idam edilmesinden sonra Osmanlı Devleti, devlet hizmetinde Rumların kullanılmamasına karar verdi. Fransızca bilgisi çok iyi düzeyde olan Osmanlı alimi Şanizade Ataullah Efendi’nin Divan-ı Hümayun Tercümanlığına getirilmesi düşünüldüyse de ulemadan olması nedeniyle bu göreve atanmadı. Mühendishane-i Hümayun hocası Yahya Naci Efendi, oğlu Ruhiddin Efendi ile birlikte Rumca ve Fransızca kâğıtların tercümesi ile görevlendirildiler, ancak diplomatik yazışma diline hakim olmadıkları için kısa süren bu deneme başarılı olmadı. Bunun üzerine Yahya Naci Efendi divan ve kethüda kalemlerinden seçilen memurlara Fransızca ve Rumca dersler vermekle görevlendirildi. Onun ders vermeye başladığı 23 Nisan 1821 tarihi, Tercüme Odası’nın kuruluş günü kabul edilir.
Kostaki'nin idamından sonra boşta kalan tercümanlık görevine ise tarafsız Rumlardan İstavraki vekalten getirilmişti. Bir yıl sonra Rum isyanının genel havası nedeniyle İstavraki görevden alınıp Bolu'ya sürüldü ve yerine Yahya Naci Efendi atandı.
Eserleri
- Risale-i Hikmet-i Tabiiyye, 1809, Ateşli silahların işleyişinin temelindeki fizik ve kimya kurallarını açıklayan yazma eser
- Risale-i Seyyale-i Berkiyye, 1812, elektriğin özelliklerini deneylerle tanıtan Fransızcadan tercüme yazma eser
Kaynakça
- ^ a b c Sezai Balcı, Osmanlı Devleti’nde Tercümanlık ve Bab-ı Âli Tercüme Odası, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara 2006
- ^ a b c Feza Günergun, Deneylerle Elektriği Tanıtan Bir Türkçe Eser: Yahya Naci Efendi’nin Risale-i Seyyale-i Berkiyyes'si, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, Sayı 9, Cilt: 1-2 , Yıl: 2007-2008[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yahya Naci Efendiinsan Bulgarzade Yahya Naci Efendi o 10 Temmuz 1824 Osmanli tercuman 1821 de ilk Musluman Divan i Humayun tercumani olarak gorevlendirilmis secilmis memurlara Fransizca ve Rumca ogreterek Tercume Odasi ni kurmustur Taninmis Osmanli devlet adami Ahmet Vefik Pasa nin dedesidir YasamiYahya Naci Efendi nin ne zaman ve nerede dogdugu ailesi gencligi ve ogrenimi hakkinda bilgi yoktur Kaynaklarin cogunda Rum asilli oldugu sonradan Muslumanligi kabul ettigi kimlerinde Rum ve Yahudi oldugu kimilerinde ise Rum Yahudi ve Bulgar asilli oldugu belirtilirken kimi kaynaklarda ozbeoz Turk oldugu ifade edilir 1809 da yayimlanan Risale i Hikmet i Tabiiye adli eserinin on sozunde belirtildigine gore Avrupa da fen bilimleri ve kuramsal bilimler ogrenimi aldi 1804 ten itibaren Muhendishane de Fransizca ve fen dersleri verdi bu okulda okutulacak dersler icin Fransizca ders kitaplarindan ceviriler ve derlemeler yapti Mathurin Jacques Brisson un Fransiz okullarinda okutulan Traite Elementarie de Physique adli kitabinin elektrik ile ilgili bolumune dayanan Risale i Seyyale i Berkiyye 1812 adli risalesi Turkiye de kullanilan bilim dilinin olusum tarihi bakimindan onemlidir Cunku Yahya Naci bu risalede Avrupa da dogup gelisen elektrik arastirmalarinda kullanilan terimler icin Osmanlica karsiliklar turetmistir 1821 de ilk Musluman Divan i Humayun tercumani olarak gorevlendirildi Onun bu goreve getirilmesi ile Buyuk Rum Tercumanlar Cagi diye anilan devir kapandi hicbir Rum divan tercumani olarak gorev yapamadi Devletin tercuman ihtiyacini karsilamak uzere Yahya Naci Efendi nin secilen memurlara ders vermeye baslamasi ile Tercume Odasi nin temelini atildi Yahya Naci Efendi 10 Temmuz 1824 te hayatini kaybetti Hasenatullah adinda bir kizi unlu sair Abdulhak Hamit Tarhan in babaannesi Ruhiddin Efendi unlu Osmanli devlet adami Ahmet Vefik Pasa nin babasi adinda bir oglu vardi Divan Tercumanligina getirilisi hakkinda Divan tercumanligi gorevi Osmanli Imparatorlugu nun yukselme doneminde Yahudiler tarafindan yurutulurken gerileme doneminde Fenerli Rumlara gecmisti 1821 yilindaki Yunan Isyani sirasinda isyancilarla isbirligi yaptigi ortaya cikarilan Divan i Humayun tercumani Kostaki Morozi nin idam edilmesinden sonra Osmanli Devleti devlet hizmetinde Rumlarin kullanilmamasina karar verdi Fransizca bilgisi cok iyi duzeyde olan Osmanli alimi Sanizade Ataullah Efendi nin Divan i Humayun Tercumanligina getirilmesi dusunulduyse de ulemadan olmasi nedeniyle bu goreve atanmadi Muhendishane i Humayun hocasi Yahya Naci Efendi oglu Ruhiddin Efendi ile birlikte Rumca ve Fransizca kagitlarin tercumesi ile gorevlendirildiler ancak diplomatik yazisma diline hakim olmadiklari icin kisa suren bu deneme basarili olmadi Bunun uzerine Yahya Naci Efendi divan ve kethuda kalemlerinden secilen memurlara Fransizca ve Rumca dersler vermekle gorevlendirildi Onun ders vermeye basladigi 23 Nisan 1821 tarihi Tercume Odasi nin kurulus gunu kabul edilir Kostaki nin idamindan sonra bosta kalan tercumanlik gorevine ise tarafsiz Rumlardan Istavraki vekalten getirilmisti Bir yil sonra Rum isyaninin genel havasi nedeniyle Istavraki gorevden alinip Bolu ya suruldu ve yerine Yahya Naci Efendi atandi EserleriRisale i Hikmet i Tabiiyye 1809 Atesli silahlarin isleyisinin temelindeki fizik ve kimya kurallarini aciklayan yazma eser Risale i Seyyale i Berkiyye 1812 elektrigin ozelliklerini deneylerle tanitan Fransizcadan tercume yazma eserKaynakca a b c Sezai Balci Osmanli Devleti nde Tercumanlik ve Bab i Ali Tercume Odasi Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Doktora Tezi Ankara 2006 a b c Feza Gunergun Deneylerle Elektrigi Tanitan Bir Turkce Eser Yahya Naci Efendi nin Risale i Seyyale i Berkiyyes si Osmanli Bilimi Arastirmalari Sayi 9 Cilt 1 2 Yil 2007 2008 olu kirik baglanti