Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ömer Şevki Efendi (1820?-1887), Arnavut asıllı Osmanlı siyasetçi.
| Ömer Şevki Efendi | |
|---|---|
 | |
| 2008 Arnavutluk pulu üzerinde Prizreni | |
| Meclis-i Mebûsan 2. Dönem Mebusu | |
| Görev süresi 13 Aralık 1877 - 14 Şubat 1878 | |
| Seçim bölgesi | 1877 (2) – Kosova |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1820? |
| Ölüm | 1887 |
Kimliği
Arnavut tarihçiliğinde hem Kosova'da hem de Arnavutluk'ta yaygın olarak kabul edilen bu vekilin, dönemin ünlü Arnavut şahsiyetlerinden ve adı çeşitli versiyonlarda geçen Ömer Efendi Prizreni (1820/21-1887) olduğu kabul edilmektedir. Bu kaynakların hepsinde adı geçen kişinin, yaygın olarak ileri sürüldüğü gibi Nardalı Ömer Efendi ile aynı kişi olup olmadığı sorusuna gelince, Narda'nın Osmanlı Kosova Vilayeti'nde değil, Yanya'da olduğunu, söz konusu milletvekilinin ise Kosova'dan seçildiğini belirtmek gerekir. Örneğin Hakkı Tarık Us tarafından derlenen birinci meclis tutanaklarında, Kosova Vilayeti mebusu Ömer'in Nardalı olduğu bildirilmektedir. İlk Osmanlı meclisi hakkında başka bazı çalışmalarda da tekrarlanan bu bilginin kaynağı tamamen belirsizdir; Ancak, Meclis-i Mebûsan'da Yanya Vilayeti'nden birinin nasıl Kosova Vilayeti'ne vekil olduğunu kimsenin sorgulamamış olması dikkat çekicidir. Ömer isimli iki farklı kişinin sorusunu bir kenara bırakarak, Nardalı Ömer hakkında çok fazla bilgiye sahip olunmamasından dolayı, ilk Osmanlı meclisine Kosova milletvekili olduğu yaygın olarak ileri sürülen Ömer Efendi Prizreni'ye odaklanılmıştır.
Yine bazı kaynaklarda Bursa valisi Azmi, tıp profesörü ve milletvekili Besim Ömer'in babası Nardalı Ömer Efendi (1838-1902) ile aynı kişi olduğu yazılmasına rağmen bu bilgi muhtemelen yanlıştır, çünkü hiçbir ilişki yoktur.
Hayatı
Ömer, Prizren yakınlarındaki bir köy olan Zgatar'dan Müslüman bir din adamı ailesindendir. Prizren'deki Bayraklı Camii medresesinde müderris olan babası Süleyman Efendi Zgatari'nin, Zgatar'dan Prizren'e ne zaman taşındığı bilinmediği için Ömer'in bu yerlerden hangisinde doğduğu da belli değildir. Süleyman Efendi'nin babası (yani Ömer'in dedesi) Ali Nuhi ise Zgatar Camii'nin kurucusu ve ilk imamıdır. Ömer'in iki erkek kardeşi vardı: Ali ve Osman. Ömer Efendi'nin Prizren'de modern ticaretin başlatıcılarından biri olduğu söylenir ve servetini sürekli arttıran zengin bir aileden geliyordu. Bir tabakhane işleten aile, Kosova'nın güneyindeki ailenin geldiği bölge olan Prizren ve Opolje civarında da araziye sahipti.
İlk ve ortaokulu Prizren'de okuyan Ömer, Prizren'de "Mehmed Paşa Medresesi" isimli bir medreseden mezun olduğu ve 1860'lardan itibaren aynı beldede müderris olarak çalıştığı söylenir. Bazen Ömer'in İstanbul'da hukuk, felsefe ve ilahiyat okuduğuda söylenir ancak, bu bilgi için herhangi bir kanıt sunulmamıştır. Ömer'in Prizren müftüsü ve Prizren'deki Bayraklı Camii medresesinde müderris olduğu kesindir. Nakşibendi tarikatına mensup olan Ömer Efendi, Müftü, Şeyh ve Hoca gibi lakaplarının yanı sıra gerçekleştirdiği hac sonrası Hacı sıfatını da taşımıştır.
1877'nin ikinci yarısından itibaren Arnavut Birliği'nin hazırlıklarına katılarak, 93 Harbi sırasında komşu güçlerin Osmanlı topraklarına yaptığı askerî harekâtlara karşı yerel güçlerin direnişini örgütlediği ve bölgedeki Arnavutların hakları için savaştığı tahmin edilmektedir. Kosova'daki diğer birçok komite gibi Prizren Sancağı için bir meşru müdafaa komitesi kurmuş, bölgenin Sırp güçleri tarafından ilhakına karşı askeri direnişe hazırlanmış ve Sırp ordularından Kosova'ya kaçan birçok mülteci için yardım organize etmiştir.
Meclis-i Mebûsan 2. dönem Kosova Vilayeti'nden mebus seçilmiştir. Arnavut tarihçiliğine göre, İstanbul'a Kosova milletvekili olarak gelen Ömer Efendi, Fraşirili Abdül Bey önderliğinde diğer bazı Arnavut milletvekilleriyle birlikte, İstanbul'da Arnavut elit üyeleri tarafından kurulan Arnavut Halkının Haklarını Savunma Merkez Komitesi'nin (Arnavutça: Komiteti Qendror për Mbrojten e të Drejtave të Kombësisë Shqiptare) kurucularından birisidir.
Prizren İttifakı
1878 baharında Prizren Genel Kurulu toplantısında düzenlenen Arnavut Birliği'ni kuran komiteye başkanlık etti. Ekim 1879'da Birlik başkanlığına ve Ocak 1881'de Özerk Geçici Hükûmet başkanlığına seçildi. Bu oldukça sadık hareketin önce Karadağ'ın, ardından Yunanistan'ın taleplerine karşı direnişi, Osmanlıların yeni sınırlar konusundaki uluslararası müzakerelerinde çok yardımcı oldu. Ancak, bu sınırlar belirlendikten sonra, bu bölgesel hareketin bazı grupları Osmanlı devleti için istenmeyen hale geldi ve 1881 baharında Derviş Paşa, Osmanlı devleti tarafından o zamanlar sadakatsiz hale gelen bu hizipleri kontrol etmek veya bastırmak için görevlendirildi.
Arnavut Prizren Birliği'nin Nisan 1881'de Osmanlı orduları tarafından bastırılmasından sonra, zayıf yerel silahlı direniş grupları tarafından alt edilemeyen Ömer, Karadağ'daki Ülgün'e kaçmayı başardı. Nihai varış yeri hakkında farklı spekülasyonlar olsa da biyografi yazarlarından biri Ömer'in 30 Nisan 1881'de Dıraç'a gitmek için Prizren'den ayrıldığını iddia eder. Ömer, Dıraç'a giderken İşkodra'da direniş hareketinin bölgedeki liderlerinden Yusuf Efendi'nin [Gölemi] evinde gizlice kalır; altı gün sonra 18 Mayıs 1881'de geldiği Karadağ'daki Ülgün'e gitmek için bu şehirden ayrıldı. Osmanlı hükûmeti, af vaadiyle onu geri çağırmak için 1884'te kendisine delegeler göndermiş olsa da, Osmanlı İmparatorluğu'na geri dönmeyi reddettiği iddia edilir. Karadağ'dan mülteci statüsü aldı. Ömer, 12 Haziran 1887'de Ülgün'deki evinin önünde öldürüldü. Mezarı, Karadağ'da Ülgün'de bulunmaktadır.
Notlar
- ^ Farklı yazılışlarla da olsa 'Ömer Şevki' olarak görünmektedir ve günümüz kuzeybatı Yunanistan'ında ve o zamanki Osmanlı eyaleti Yanya'da bulunan Narda/Narta'dan olduğunu gösteren 'Nardalı' sıfatıyla: Nardalı Ömer (Şevki) ) efendi; Ömer Şevki Efendi; Ömer efendi veya Ömer Şevki Efendi veya Nardalı Ömer Efendi. Bu “Nardalı Ömer Efendi” versiyonu bazı Osmanlı-Türk belgelerinde de yer almaktadır. Ömer Efendi Prizreni için de farklı dillerde çeşitli kaynaklarda Haxhi Ymer Prizreni; Hacı Ymer Efendiu (i Prizrenit) [Efendi]; Hacı İmer-efendi Prizreni; Hacı Ömer Efendi; Sheh Umer Prizreni; Hacı Ymer Efendiu; Myderriz Ymer Prizreni, Myderiz Ömer Efendi, Sheh Ömer Prizreni, Sheh Ymer, Ymer Efendi Prizreni; Ömer Efendiü nga Prizreni; mideriz Ömer Efendi(u); Ymer Prizreni ve Prizrin'li Hacı Ömer olarak görünmektedir. Bu listeden (nedenleri üzerinde herhangi bir spekülasyon yapılmadan) bu kaynaklarda Şevki'siz (Shevki) olmayan versiyonların hakim olduğu anlaşılmaktadır. Bunun istisnaları, Ymer Prizreni için Amer Chevki, Amer Shevki, Ymer Shefki[u], Omer Shevki ve Omer Chevki isimlerinin de kullanıldığı belge koleksiyonlarında görülebilir.
- ^ Bir Türk ansiklopedisi onun ("Prizrin'li Hacı Ömer") Besim Akalın'ın (1862-1940) babası olduğunu belirtir; ancak bu bilgi muhtemelen yanlıştır, çünkü aynı ciltte Besim Akalın ile ilgili maddede bu iki kişi arasında hiçbir ilişkiden bahsedilmemektedir. Bazı Kosovalı tarihçiler, “Hicri 13 Ramazan 1307”, yani 3 Mayıs 1890 tarihli bir belgeye atıfta bulunarak, Ömer Efendi'nin “Fatime” ile evli olduğunu ve “Ajshe” [Ayshe] adında bir kızı olduğunu ileri sürmüşlerdir. Fatime ve Ajshe'nin de önce Selanik'te, sonra da İzmir'de bilinmeyen bir süre için tutuldukları ve 1890 civarında “anavatanlarına” döndükleri belirtilmektedir. Ayşe, Ömer Efendi'nin medresede talebesi olduğu varsayılan Arnavut Vehbi Fluku ile evliydi. Bazı Kosovalı tarihçiler, Ömer'in soyundan gelenlerle yapılan röportajlara dayanarak, Ömer'in de çok genç yaşta ölen bir oğlu olduğunu iddia etmişlerdir.
Kaynakça
- Özel
- ^ a b Bilmez & Clayer 2016, ss. 170-171.
- ^ a b Bilmez & Clayer 2016, s. 174.
- ^ Bilmez & Clayer 2016, ss. 171-172.
- ^ a b c Bilmez & Clayer 2016, s. 172.
- ^ Elsie 2012, s. 272.
- ^ Iseni 2008, s. 218.
- ^ Schmidt-Neke 1987, s. 21.
- ^ a b Bilmez & Clayer 2016, s. 173.
- Genel
- Bilmez, Bülent; Clayer, Nathalie (2016). "A PROSOPOGRAPHIC STUDY ON SOME 'ALBANIAN' DEPUTIES". Herzog, Christoph; Sharif, Malek (Ed.). The First Ottoman Experiment in Democracy (PDF) (İngilizce). Würzburg: Orient-Institut Istanbul (Max Weber Stiftung). ISBN . ISSN 1863-9461. 10 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 4 Aralık 2021.
- Elsie, Robert (2012), A Biographical Dictionary of Albanian History (İngilizce), I. B. Tauris, ISBN , 14 Aralık 2021 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 14 Aralık 2021
- Iseni, Bashkim (2008), La question nationale en Europe du Sud-est: Genèse, émergence et développement de l'identité nationale albanaise au Kosovo et en Macédoine (Fransızca), Lang, Peter Bern, ISBN , 14 Aralık 2021 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 14 Aralık 2021
- Schmidt-Neke, Michael (1987), Entstehung und Ausbau der Königsdiktatur in Albanien : 1912–1939 : Regierungsbildungen, Herrschaftsweise u. Machteliten in e. jungen Balkanstaat, Südosteuropäische Arbeiten (Almanca), 84, Münih: Oldenbourg, ISBN , OCLC 220454794, 14 Aralık 2021 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 14 Aralık 2021
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Omer Sevki Efendi 1820 1887 Arnavut asilli Osmanli siyasetci Omer Sevki Efendi2008 Arnavutluk pulu uzerinde PrizreniMeclis i Mebusan 2 Donem MebusuGorev suresi 13 Aralik 1877 14 Subat 1878Secim bolgesi 1877 2 KosovaKisisel bilgilerDogum 1820 Olum 1887KimligiArnavut tarihciliginde hem Kosova da hem de Arnavutluk ta yaygin olarak kabul edilen bu vekilin donemin unlu Arnavut sahsiyetlerinden ve adi cesitli versiyonlarda gecen Omer Efendi Prizreni 1820 21 1887 oldugu kabul edilmektedir Bu kaynaklarin hepsinde adi gecen kisinin yaygin olarak ileri suruldugu gibi Nardali Omer Efendi ile ayni kisi olup olmadigi sorusuna gelince Narda nin Osmanli Kosova Vilayeti nde degil Yanya da oldugunu soz konusu milletvekilinin ise Kosova dan secildigini belirtmek gerekir Ornegin Hakki Tarik Us tarafindan derlenen birinci meclis tutanaklarinda Kosova Vilayeti mebusu Omer in Nardali oldugu bildirilmektedir Ilk Osmanli meclisi hakkinda baska bazi calismalarda da tekrarlanan bu bilginin kaynagi tamamen belirsizdir Ancak Meclis i Mebusan da Yanya Vilayeti nden birinin nasil Kosova Vilayeti ne vekil oldugunu kimsenin sorgulamamis olmasi dikkat cekicidir Omer isimli iki farkli kisinin sorusunu bir kenara birakarak Nardali Omer hakkinda cok fazla bilgiye sahip olunmamasindan dolayi ilk Osmanli meclisine Kosova milletvekili oldugu yaygin olarak ileri surulen Omer Efendi Prizreni ye odaklanilmistir Yine bazi kaynaklarda Bursa valisi Azmi tip profesoru ve milletvekili Besim Omer in babasi Nardali Omer Efendi 1838 1902 ile ayni kisi oldugu yazilmasina ragmen bu bilgi muhtemelen yanlistir cunku hicbir iliski yoktur HayatiOmer Prizren yakinlarindaki bir koy olan Zgatar dan Musluman bir din adami ailesindendir Prizren deki Bayrakli Camii medresesinde muderris olan babasi Suleyman Efendi Zgatari nin Zgatar dan Prizren e ne zaman tasindigi bilinmedigi icin Omer in bu yerlerden hangisinde dogdugu da belli degildir Suleyman Efendi nin babasi yani Omer in dedesi Ali Nuhi ise Zgatar Camii nin kurucusu ve ilk imamidir Omer in iki erkek kardesi vardi Ali ve Osman Omer Efendi nin Prizren de modern ticaretin baslaticilarindan biri oldugu soylenir ve servetini surekli arttiran zengin bir aileden geliyordu Bir tabakhane isleten aile Kosova nin guneyindeki ailenin geldigi bolge olan Prizren ve Opolje civarinda da araziye sahipti Ilk ve ortaokulu Prizren de okuyan Omer Prizren de Mehmed Pasa Medresesi isimli bir medreseden mezun oldugu ve 1860 lardan itibaren ayni beldede muderris olarak calistigi soylenir Bazen Omer in Istanbul da hukuk felsefe ve ilahiyat okuduguda soylenir ancak bu bilgi icin herhangi bir kanit sunulmamistir Omer in Prizren muftusu ve Prizren deki Bayrakli Camii medresesinde muderris oldugu kesindir Naksibendi tarikatina mensup olan Omer Efendi Muftu Seyh ve Hoca gibi lakaplarinin yani sira gerceklestirdigi hac sonrasi Haci sifatini da tasimistir 1877 nin ikinci yarisindan itibaren Arnavut Birligi nin hazirliklarina katilarak 93 Harbi sirasinda komsu guclerin Osmanli topraklarina yaptigi askeri harekatlara karsi yerel guclerin direnisini orgutledigi ve bolgedeki Arnavutlarin haklari icin savastigi tahmin edilmektedir Kosova daki diger bircok komite gibi Prizren Sancagi icin bir mesru mudafaa komitesi kurmus bolgenin Sirp gucleri tarafindan ilhakina karsi askeri direnise hazirlanmis ve Sirp ordularindan Kosova ya kacan bircok multeci icin yardim organize etmistir Meclis i Mebusan 2 donem Kosova Vilayeti nden mebus secilmistir Arnavut tarihciligine gore Istanbul a Kosova milletvekili olarak gelen Omer Efendi Frasirili Abdul Bey onderliginde diger bazi Arnavut milletvekilleriyle birlikte Istanbul da Arnavut elit uyeleri tarafindan kurulan Arnavut Halkinin Haklarini Savunma Merkez Komitesi nin Arnavutca Komiteti Qendror per Mbrojten e te Drejtave te Kombesise Shqiptare kurucularindan birisidir Prizren Ittifaki1878 baharinda Prizren Genel Kurulu toplantisinda duzenlenen Arnavut Birligi ni kuran komiteye baskanlik etti Ekim 1879 da Birlik baskanligina ve Ocak 1881 de Ozerk Gecici Hukumet baskanligina secildi Bu oldukca sadik hareketin once Karadag in ardindan Yunanistan in taleplerine karsi direnisi Osmanlilarin yeni sinirlar konusundaki uluslararasi muzakerelerinde cok yardimci oldu Ancak bu sinirlar belirlendikten sonra bu bolgesel hareketin bazi gruplari Osmanli devleti icin istenmeyen hale geldi ve 1881 baharinda Dervis Pasa Osmanli devleti tarafindan o zamanlar sadakatsiz hale gelen bu hizipleri kontrol etmek veya bastirmak icin gorevlendirildi Arnavut Prizren Birligi nin Nisan 1881 de Osmanli ordulari tarafindan bastirilmasindan sonra zayif yerel silahli direnis gruplari tarafindan alt edilemeyen Omer Karadag daki Ulgun e kacmayi basardi Nihai varis yeri hakkinda farkli spekulasyonlar olsa da biyografi yazarlarindan biri Omer in 30 Nisan 1881 de Dirac a gitmek icin Prizren den ayrildigini iddia eder Omer Dirac a giderken Iskodra da direnis hareketinin bolgedeki liderlerinden Yusuf Efendi nin Golemi evinde gizlice kalir alti gun sonra 18 Mayis 1881 de geldigi Karadag daki Ulgun e gitmek icin bu sehirden ayrildi Osmanli hukumeti af vaadiyle onu geri cagirmak icin 1884 te kendisine delegeler gondermis olsa da Osmanli Imparatorlugu na geri donmeyi reddettigi iddia edilir Karadag dan multeci statusu aldi Omer 12 Haziran 1887 de Ulgun deki evinin onunde olduruldu Mezari Karadag da Ulgun de bulunmaktadir Notlar Farkli yazilislarla da olsa Omer Sevki olarak gorunmektedir ve gunumuz kuzeybati Yunanistan inda ve o zamanki Osmanli eyaleti Yanya da bulunan Narda Narta dan oldugunu gosteren Nardali sifatiyla Nardali Omer Sevki efendi Omer Sevki Efendi Omer efendi veya Omer Sevki Efendi veya Nardali Omer Efendi Bu Nardali Omer Efendi versiyonu bazi Osmanli Turk belgelerinde de yer almaktadir Omer Efendi Prizreni icin de farkli dillerde cesitli kaynaklarda Haxhi Ymer Prizreni Haci Ymer Efendiu i Prizrenit Efendi Haci Imer efendi Prizreni Haci Omer Efendi Sheh Umer Prizreni Haci Ymer Efendiu Myderriz Ymer Prizreni Myderiz Omer Efendi Sheh Omer Prizreni Sheh Ymer Ymer Efendi Prizreni Omer Efendiu nga Prizreni mideriz Omer Efendi u Ymer Prizreni ve Prizrin li Haci Omer olarak gorunmektedir Bu listeden nedenleri uzerinde herhangi bir spekulasyon yapilmadan bu kaynaklarda Sevki siz Shevki olmayan versiyonlarin hakim oldugu anlasilmaktadir Bunun istisnalari Ymer Prizreni icin Amer Chevki Amer Shevki Ymer Shefki u Omer Shevki ve Omer Chevki isimlerinin de kullanildigi belge koleksiyonlarinda gorulebilir Bir Turk ansiklopedisi onun Prizrin li Haci Omer Besim Akalin in 1862 1940 babasi oldugunu belirtir ancak bu bilgi muhtemelen yanlistir cunku ayni ciltte Besim Akalin ile ilgili maddede bu iki kisi arasinda hicbir iliskiden bahsedilmemektedir Bazi Kosovali tarihciler Hicri 13 Ramazan 1307 yani 3 Mayis 1890 tarihli bir belgeye atifta bulunarak Omer Efendi nin Fatime ile evli oldugunu ve Ajshe Ayshe adinda bir kizi oldugunu ileri surmuslerdir Fatime ve Ajshe nin de once Selanik te sonra da Izmir de bilinmeyen bir sure icin tutulduklari ve 1890 civarinda anavatanlarina dondukleri belirtilmektedir Ayse Omer Efendi nin medresede talebesi oldugu varsayilan Arnavut Vehbi Fluku ile evliydi Bazi Kosovali tarihciler Omer in soyundan gelenlerle yapilan roportajlara dayanarak Omer in de cok genc yasta olen bir oglu oldugunu iddia etmislerdir KaynakcaOzel a b Bilmez amp Clayer 2016 ss 170 171 a b Bilmez amp Clayer 2016 s 174 Bilmez amp Clayer 2016 ss 171 172 a b c Bilmez amp Clayer 2016 s 172 Elsie 2012 s 272 Iseni 2008 s 218 Schmidt Neke 1987 s 21 a b Bilmez amp Clayer 2016 s 173 GenelBilmez Bulent Clayer Nathalie 2016 A PROSOPOGRAPHIC STUDY ON SOME ALBANIAN DEPUTIES Herzog Christoph Sharif Malek Ed The First Ottoman Experiment in Democracy PDF Ingilizce Wurzburg Orient Institut Istanbul Max Weber Stiftung ISBN 978 3 95650 191 3 ISSN 1863 9461 10 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 4 Aralik 2021 Elsie Robert 2012 A Biographical Dictionary of Albanian History Ingilizce I B Tauris ISBN 978 1780764313 14 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 14 Aralik 2021 Iseni Bashkim 2008 La question nationale en Europe du Sud est Genese emergence et developpement de l identite nationale albanaise au Kosovo et en Macedoine Fransizca Lang Peter Bern ISBN 978 3039113200 14 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 14 Aralik 2021 Schmidt Neke Michael 1987 Entstehung und Ausbau der Konigsdiktatur in Albanien 1912 1939 Regierungsbildungen Herrschaftsweise u Machteliten in e jungen Balkanstaat Sudosteuropaische Arbeiten Almanca 84 Munih Oldenbourg ISBN 9783486543216 OCLC 220454794 14 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 14 Aralik 2021