Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gıda sosyolojisi, toplumun ilerleyen tarihi ve gelecekteki gelişimi ile ilgili kaygılardan ortaya çıkan gıda çalışmasıdır. Gıda sosyolojisi içerisinde; üretim, hazırlık, tüketim, dağıtım, etik, kültürel vb. konular barındırır. Toplumumuzdaki gıda dağıtımının yönü, gıda tedarik zincirindeki değişikliklerin analizi ile incelenebilir. Özellikle küreselleşme, gıda dağıtım endüstrisinde baskı etkisi yaratarak gıda tedarik zinciri üzerinde önemli etkilere sahiptir.
Gıda dağıtımı
Ölçek etkilerinden kaynaklanan etki
Gıda tedarik zincirindeki merkezi satın alma merkezlerinden kaynaklanan ölçek etkileri, gıda dağıtım pazarındaki büyük perakendeciler veya distribütörler gibi büyük oyuncuları desteklemektedir. Bunun nedeni, güçlü pazar güçlerini ve finansal avantajlarını daha küçük oyunculara karşı kullanabilmeleridir. Hem güçlü bir pazar gücüne hem de finansal kredi piyasasına daha fazla erişime sahip olmaları, piyasayı domine edebilecekleri ve gıda dağıtım pazarındaki konumlarını sağlamlaştırabilecekleri anlamına geliyordu. Bu, bir uçta büyük oyuncular ve diğer uçta faaliyet göstermek için dar pazarları seçen küçük oyuncular tarafından karakterize edilen bir gıda dağıtım zinciri ile sonuçlanacaktır. Özel gıda dağıtım pazarlarında daha küçük oyuncuların varlığı, küçülen pazar paylarına ve ölçek etkileri nedeniyle daha büyük oyuncularla rekabet edememelerine bağlanabilir. Bu mekanizma aracılığıyla, küreselleşme daha küçük rol oyuncularını yerinden etmektedir. Özel gıda dağıtım pazarlarını rahatsız eden bir diğer mekanizma da dağıtım zincirlerinin kendi markalarına sahip olmalarıdır. Kendi markalarına sahip mağazalar, kendi markalarının fiyatını düşürerek rakipler arasındaki fiyat savaşlarıyla mücadele edebilmekte ve böylece tüketicilerin onlardan mal satın alma olasılığını artırmaktadır.
Erken tarih ve kültür
İnsanlığın başlangıcından beri, gıda sadece beslenme amacıyla önemliydi. Tarihin başlangıcındaki insanlar dünya üzerinde, gıdayı bir enerji kaynağı olarak kullanmaktaydı. Bu yüzden ilk insanlar avlanmak ve hayatta kalmak için yüksek enerji gereksinime ihtiyaç duymaktaydı. Bu nedenle gıdayı direkt bir beslenme aracı olarak kullanıyor ve tüketiyorlardı.
Bu gelişmeler nihayetinde gıda emeğine ve gıda sosyolojisinin ekonomik kısmına da giren "tarımcılık" gelişmesine yol açtı. Yıllar geçtikçe yemek, kültürleri ve insanları bir araya getirmenin bir yolu haline geldi. Birçok kültürde insanları bir araya getiren şey yemek kültürü olarak karşımıza çıkmaktadır. Kısacası yemek kültürü ve toplumları kaynaştırması; Homo-sapiens avcılığı ve toplayıcılığından, sömürgecilere, Yerli Amerikalıların şükran gününe kadar uzanan bir yolculuk haline geldi.
Sosyologlara göre, amaçlarına ve anlamlarına göre ayrılan farklı yiyecek grupları vardır. Bir kültürün temelini oluşturan kültürel süper gıdalar vardır. Ekonomik durumu yansıtan prestij gıdaları ve ağırlıklı olarak vücudun iyileştirilmesi için tüketilen vücut imajı gıdaları vardır. Sempatik yiyecekler, bir hurafe gibi beğenilen arzu edilen bir özellik için yenir. Son olarak, belirli bir sağlık nedeni ile tüketilen fizyolojik gıdalar vardır. Bu farklı kategoriler, araştırmacıların ve sosyologların kültürü gıda perspektifinden incelemelerine yardımcı olmaktadır. Genellikle gıdanın toplumla nasıl büyüdüğünü, küflendiğini ve değiştiğini bizlere gösterir.
Sosyolojik perspektifler
Sembolik bir etkileşimcinin merceğinden, yemek sosyolojisi ile ilgili birçok sembol vardır. Yemek, birçok kültürde insanları bir araya getirir ve onları farklı seviyelerde birbirine bağlar. Örneğin, aile ile sofrada yemek yeme geleneği, birbirleriyle birlikteliği ve iletişimi temsil eder. Yemeğin kendisi, olduğundan daha büyük bir şeyi sembolize edebilir. Amerika'da fast food, bazıları için hızlı bir akşam yemeğine ihtiyaç duyan meşgul aileyi temsil edebilir. Ancak diğerlerine göre, özellikle Amerikan tüketimi fikrini merkeze alan “McDonaldization Teorisi ”ni gösterebilir. Yemek sosyolojisinin nasıl sembolize edilebileceğinin bir başka örneği de yemeği sıfırdan yapmak olabilir. Bu romantik duygular beslediğimiz birine karşı bir sembol olarak veya ailemize karşı bir sembol olarak karşımıza çıkabilir.
Diyet
Diyetler tarihin birçok evresinde insanlar için var olmuş bir kavramdır. Ancak günümüzde ince, zayıf veya fit olmak insanoğlu için takıntı haline geldi. Geçmişe baktığımızda ise bir kadının iri olması onu daha güzel kılar mantığı insanlar tarafından benimsenmiştir. Çünkü bunun en temel sebebi, iri bir insan yemeğe kolay ulaşması demekti. Bu da o insanın zenginliğini ve sınıfını belirtirdi.
1920 yıllarından itibaren durum değişti ve zayıflık popülerlik kazandı. 1960'lı yıllarda ise Twiggy gibi modeller dikkat çekti ve birçok kadın benzer vücut tipine sahip olmaya çalıştı. Bu gelişme, egzersiz videolarının da popülaritesine arttırdı ve 1980'lere kadar devam etti. 2010 yılından itibaren ise farklı diyet akımları meydana geldi. Buna örnek olarak vejeteryenlik, veganlık ve glütensiz ürün tüketimi gibi diyetler ortaya çıktı. Ayrıca bir kişinin diyet seçmesinde birçok neden de barınmaktadır. Ahlaki nedenler, sindirim sistemindeki sorunlar, toplumsal etkiler ve dini etkiler, kişinin diyet seçiminde etken rol oynamaktadır.
Obezite
Amerika'yı etkisi altına alan obezite salgını, aynı zamanda gıdaların evrimi ile toplumları nasıl şekillendirdiğine güzel bir örnektir. Birçok Amerikalının tükettiği fast food ve yüksek kalorili hazır yiyecekler popülerleştiği için obezite de kaçınılmaz bir seviyeye ulaşmıştır. Belirli sosyoekonomik geçmişe sahip insanların yaşadığı çevre, tükettikleri gıda türünü de büyük ölçüde etkilemiştir. Yüksek kalorili ve düşük besleyici gıdalar daha ucuz olma eğilimindedir ve erişimi daha kolaydır. Bu nedenle çoğu insan alışveriş yaparken daha ucuz seçeneklere yönelir. Fiziksel hareket eksikliği de obeziteye katkıda bulunmaktadır. Yapılan araştırmalar, gün içerisinde fiziksel aktivite yapamayan insanların obeziteye yakalanma ihtimalini daha yüksek göstermektedir.
Kaynakça
- ^ "Food - Sociology - Oxford Bibliographies - obo". www.oxfordbibliographies.com (İngilizce). 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2020.
- ^ MANUEL BELO MOREIRA, Changes in Food Chains in the Context of Globalization, Int. Jrnl. of Soc. of Agr. & Food, Vol. 18, No. 2, pp. 134–148
- ^ Vizard, Sarah. "Supermarkets' new price war risks damaging relations with food brands and consumers." Marketing Week Online 24 Apr. 2014. General OneFile. Web. 5 Nov. 2015.
- ^ Siskind (1992). "The Invention of Thanksgiving". Critique of Anthropology. 12 (2): 167-191. doi:10.1177/0308275X9201200205.
- ^ . www.sociologyguide.com. 8 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2020.
- ^ SALLIS (March 2009). "Physical Activity and Food Environments: Solutions to the Obesity Epidemic". Milbank Quarterly. 87 (1): 123-154. doi:10.1111/j.1468-0009.2009.00550.x. ISSN 0887-378X. (PMC) 2879180 $2. (PMID) 19298418.
Ek kaynaklar
- Beardsworth, Alan ve Keil, Teresa. Menüdeki Sosyoloji : Gıda ve Toplum Araştırmasına Davet (1). Londra, ABD: Routledge, 2002. ProQuest ebrary. Ağ. 21 Kasım 2016.
- Caplan, Pat, ed. Gıda, Sağlık ve Kimlik (1). Londra, ABD: Routledge, 2013. ProQuest ebrary. Ağ. 7 Aralık 2016.
- Halkier, Bente. Tüketim Zorlandı : Medialized Gündelik Yaşamlarda Gıda. Farnham, GB: Routledge, 2010. ProQuest ebrary. Ağ. 7 Aralık 2016.
- İlaç Enstitüsü. Açlık ve Obezite : Bir Gıda Güvensizliği Paradigmasını Anlamak—Çalıştay Özeti. Washington, ABD: Ulusal Akademiler Basını, 2011. ProQuest ebrary. Ağ. 7 Aralık 2016.
- Lupton, Deborah. Gıda, Beden ve Benlik. Londra, GB: SAGE Publications Ltd, 1996. ProQuest ebrary. Ağ. 21 Kasım 2016.
- Marsden, Terry ve Cavalcanti, Josefa Salete Barbosa, ed. Kırsal Sosyoloji ve Kalkınma Araştırmaları : Küreselleşen Gıdada Çalışma İlişkileri. Bingley, GB: Emerald Group Publishing Limited, 2014. ProQuest ebrary. Ağ. 21 Kasım 2016.
- Ritzer, George. Tüketim Sosyolojisinde Keşifler : Fast Food, Kredi Kartları ve Kumarhaneler. Londra, GB: SAGE Publications Ltd, 2001. ProQuest ebrary. Ağ. 21 Kasım 2016.
Daha fazla bilgi
- Carolan, M. 2012, Gıda ve tarım sosyolojisi, Routledge, New York; Londra;.
- Bearsworth, Alan. 1997, Menüde Sosyoloji: Gıda ve Toplum Araştırmalarına Davet, Routledge,
- Germov, John. 2004. A Sosyology of Food & Nutrition: The Social Appetite, Oxford University Press,
- Kingsolver, Barbara. 2007. Hayvan, Sebze, Mucize: Bir Yıl Yemek Ömrü, Harpercollins,
- Levenstein, Harvey. 1988, Masada Devrim: Amerikan Diyetinin Dönüşümü, Oxford University Press,
- Nestle, Marion. 2003, Food Politics: How the Food Industry Influences Nutrition and Health, Univ of California Press,
- Mennel, Stephen. 1993. Gıda Sosyolojisi: Yeme, Diyet ve Kültür, Adaçayı Yayınları,
- Ritzer, George. 2007, Toplumun McDonaldlaşması, Adaçayı Yayınları,
- Schlosser, Eric. 2001. Fast Food Nation: Tüm Amerikan Yemeklerinin Karanlık Yüzü, HarperCollins
Dış bağlantılar
- Yemek Zaman Çizelgesi 15 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Gıda Bilimi Dünyası
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gida sosyolojisi toplumun ilerleyen tarihi ve gelecekteki gelisimi ile ilgili kaygilardan ortaya cikan gida calismasidir Gida sosyolojisi icerisinde uretim hazirlik tuketim dagitim etik kulturel vb konular barindirir Toplumumuzdaki gida dagitiminin yonu gida tedarik zincirindeki degisikliklerin analizi ile incelenebilir Ozellikle kuresellesme gida dagitim endustrisinde baski etkisi yaratarak gida tedarik zinciri uzerinde onemli etkilere sahiptir Taipei Tayvan 14 caddedeki Jiaotse Restorani Sahibi unlu el yapimi Jiaozi sini hazirliyor Gida dagitimiOlcek etkilerinden kaynaklanan etki Gida tedarik zincirindeki merkezi satin alma merkezlerinden kaynaklanan olcek etkileri gida dagitim pazarindaki buyuk perakendeciler veya distributorler gibi buyuk oyunculari desteklemektedir Bunun nedeni guclu pazar guclerini ve finansal avantajlarini daha kucuk oyunculara karsi kullanabilmeleridir Hem guclu bir pazar gucune hem de finansal kredi piyasasina daha fazla erisime sahip olmalari piyasayi domine edebilecekleri ve gida dagitim pazarindaki konumlarini saglamlastirabilecekleri anlamina geliyordu Bu bir ucta buyuk oyuncular ve diger ucta faaliyet gostermek icin dar pazarlari secen kucuk oyuncular tarafindan karakterize edilen bir gida dagitim zinciri ile sonuclanacaktir Ozel gida dagitim pazarlarinda daha kucuk oyuncularin varligi kuculen pazar paylarina ve olcek etkileri nedeniyle daha buyuk oyuncularla rekabet edememelerine baglanabilir Bu mekanizma araciligiyla kuresellesme daha kucuk rol oyuncularini yerinden etmektedir Ozel gida dagitim pazarlarini rahatsiz eden bir diger mekanizma da dagitim zincirlerinin kendi markalarina sahip olmalaridir Kendi markalarina sahip magazalar kendi markalarinin fiyatini dusurerek rakipler arasindaki fiyat savaslariyla mucadele edebilmekte ve boylece tuketicilerin onlardan mal satin alma olasiligini artirmaktadir Erken tarih ve kultur Insanligin baslangicindan beri gida sadece beslenme amaciyla onemliydi Tarihin baslangicindaki insanlar dunya uzerinde gidayi bir enerji kaynagi olarak kullanmaktaydi Bu yuzden ilk insanlar avlanmak ve hayatta kalmak icin yuksek enerji gereksinime ihtiyac duymaktaydi Bu nedenle gidayi direkt bir beslenme araci olarak kullaniyor ve tuketiyorlardi Bu gelismeler nihayetinde gida emegine ve gida sosyolojisinin ekonomik kismina da giren tarimcilik gelismesine yol acti Yillar gectikce yemek kulturleri ve insanlari bir araya getirmenin bir yolu haline geldi Bircok kulturde insanlari bir araya getiren sey yemek kulturu olarak karsimiza cikmaktadir Kisacasi yemek kulturu ve toplumlari kaynastirmasi Homo sapiens avciligi ve toplayiciligindan somurgecilere Yerli Amerikalilarin sukran gunune kadar uzanan bir yolculuk haline geldi Sosyologlara gore amaclarina ve anlamlarina gore ayrilan farkli yiyecek gruplari vardir Bir kulturun temelini olusturan kulturel super gidalar vardir Ekonomik durumu yansitan prestij gidalari ve agirlikli olarak vucudun iyilestirilmesi icin tuketilen vucut imaji gidalari vardir Sempatik yiyecekler bir hurafe gibi begenilen arzu edilen bir ozellik icin yenir Son olarak belirli bir saglik nedeni ile tuketilen fizyolojik gidalar vardir Bu farkli kategoriler arastirmacilarin ve sosyologlarin kulturu gida perspektifinden incelemelerine yardimci olmaktadir Genellikle gidanin toplumla nasil buyudugunu kuflendigini ve degistigini bizlere gosterir Sosyolojik perspektifler Sembolik bir etkilesimcinin merceginden yemek sosyolojisi ile ilgili bircok sembol vardir Yemek bircok kulturde insanlari bir araya getirir ve onlari farkli seviyelerde birbirine baglar Ornegin aile ile sofrada yemek yeme gelenegi birbirleriyle birlikteligi ve iletisimi temsil eder Yemegin kendisi oldugundan daha buyuk bir seyi sembolize edebilir Amerika da fast food bazilari icin hizli bir aksam yemegine ihtiyac duyan mesgul aileyi temsil edebilir Ancak digerlerine gore ozellikle Amerikan tuketimi fikrini merkeze alan McDonaldization Teorisi ni gosterebilir Yemek sosyolojisinin nasil sembolize edilebileceginin bir baska ornegi de yemegi sifirdan yapmak olabilir Bu romantik duygular besledigimiz birine karsi bir sembol olarak veya ailemize karsi bir sembol olarak karsimiza cikabilir Diyet Diyetler tarihin bircok evresinde insanlar icin var olmus bir kavramdir Ancak gunumuzde ince zayif veya fit olmak insanoglu icin takinti haline geldi Gecmise baktigimizda ise bir kadinin iri olmasi onu daha guzel kilar mantigi insanlar tarafindan benimsenmistir Cunku bunun en temel sebebi iri bir insan yemege kolay ulasmasi demekti Bu da o insanin zenginligini ve sinifini belirtirdi 1920 yillarindan itibaren durum degisti ve zayiflik populerlik kazandi 1960 li yillarda ise Twiggy gibi modeller dikkat cekti ve bircok kadin benzer vucut tipine sahip olmaya calisti Bu gelisme egzersiz videolarinin da popularitesine arttirdi ve 1980 lere kadar devam etti 2010 yilindan itibaren ise farkli diyet akimlari meydana geldi Buna ornek olarak vejeteryenlik veganlik ve glutensiz urun tuketimi gibi diyetler ortaya cikti Ayrica bir kisinin diyet secmesinde bircok neden de barinmaktadir Ahlaki nedenler sindirim sistemindeki sorunlar toplumsal etkiler ve dini etkiler kisinin diyet seciminde etken rol oynamaktadir Obezite Amerika yi etkisi altina alan obezite salgini ayni zamanda gidalarin evrimi ile toplumlari nasil sekillendirdigine guzel bir ornektir Bircok Amerikalinin tukettigi fast food ve yuksek kalorili hazir yiyecekler populerlestigi icin obezite de kacinilmaz bir seviyeye ulasmistir Belirli sosyoekonomik gecmise sahip insanlarin yasadigi cevre tukettikleri gida turunu de buyuk olcude etkilemistir Yuksek kalorili ve dusuk besleyici gidalar daha ucuz olma egilimindedir ve erisimi daha kolaydir Bu nedenle cogu insan alisveris yaparken daha ucuz seceneklere yonelir Fiziksel hareket eksikligi de obeziteye katkida bulunmaktadir Yapilan arastirmalar gun icerisinde fiziksel aktivite yapamayan insanlarin obeziteye yakalanma ihtimalini daha yuksek gostermektedir Obezitenin etkileri Kaynakca Food Sociology Oxford Bibliographies obo www oxfordbibliographies com Ingilizce 28 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Subat 2020 MANUEL BELO MOREIRA Changes in Food Chains in the Context of Globalization Int Jrnl of Soc of Agr amp Food Vol 18 No 2 pp 134 148 Vizard Sarah Supermarkets new price war risks damaging relations with food brands and consumers Marketing Week Online 24 Apr 2014 General OneFile Web 5 Nov 2015 Siskind 1992 The Invention of Thanksgiving Critique of Anthropology 12 2 167 191 doi 10 1177 0308275X9201200205 www sociologyguide com 8 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Subat 2020 SALLIS March 2009 Physical Activity and Food Environments Solutions to the Obesity Epidemic Milbank Quarterly 87 1 123 154 doi 10 1111 j 1468 0009 2009 00550 x ISSN 0887 378X PMC 2879180 2 PMID 19298418 Ek kaynaklarBeardsworth Alan ve Keil Teresa Menudeki Sosyoloji Gida ve Toplum Arastirmasina Davet 1 Londra ABD Routledge 2002 ProQuest ebrary Ag 21 Kasim 2016 Caplan Pat ed Gida Saglik ve Kimlik 1 Londra ABD Routledge 2013 ProQuest ebrary Ag 7 Aralik 2016 Halkier Bente Tuketim Zorlandi Medialized Gundelik Yasamlarda Gida Farnham GB Routledge 2010 ProQuest ebrary Ag 7 Aralik 2016 Ilac Enstitusu Aclik ve Obezite Bir Gida Guvensizligi Paradigmasini Anlamak Calistay Ozeti Washington ABD Ulusal Akademiler Basini 2011 ProQuest ebrary Ag 7 Aralik 2016 Lupton Deborah Gida Beden ve Benlik Londra GB SAGE Publications Ltd 1996 ProQuest ebrary Ag 21 Kasim 2016 Marsden Terry ve Cavalcanti Josefa Salete Barbosa ed Kirsal Sosyoloji ve Kalkinma Arastirmalari Kuresellesen Gidada Calisma Iliskileri Bingley GB Emerald Group Publishing Limited 2014 ProQuest ebrary Ag 21 Kasim 2016 Ritzer George Tuketim Sosyolojisinde Kesifler Fast Food Kredi Kartlari ve Kumarhaneler Londra GB SAGE Publications Ltd 2001 ProQuest ebrary Ag 21 Kasim 2016 Daha fazla bilgiCarolan M 2012 Gida ve tarim sosyolojisi Routledge New York Londra Bearsworth Alan 1997 Menude Sosyoloji Gida ve Toplum Arastirmalarina Davet Routledge 0 415 11424 1 Germov John 2004 A Sosyology of Food amp Nutrition The Social Appetite Oxford University Press 0 19 551625 7 Kingsolver Barbara 2007 Hayvan Sebze Mucize Bir Yil Yemek Omru Harpercollins 0 06 085255 0 Levenstein Harvey 1988 Masada Devrim Amerikan Diyetinin Donusumu Oxford University Press 0 19 504365 0 Nestle Marion 2003 Food Politics How the Food Industry Influences Nutrition and Health Univ of California Press 0 520 24067 7 Mennel Stephen 1993 Gida Sosyolojisi Yeme Diyet ve Kultur Adacayi Yayinlari 0 8039 8839 7 Ritzer George 2007 Toplumun McDonaldlasmasi Adacayi Yayinlari 978 1 4129 5429 7 Schlosser Eric 2001 Fast Food Nation Tum Amerikan Yemeklerinin Karanlik Yuzu HarperCollins0 395 97789 4Dis baglantilarYemek Zaman Cizelgesi 15 Subat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gida Bilimi Dunyasi