Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abse (apse; abscess; abscessus), irinli yangı bölgesinde doku erimesi vardır, oluşan boşluğu irin doldurur. Genellikle piyojen bakterilerin neden olduğu fokal bir yangı türüdür.
Nötrofillerden kökenli proteolitik enzimlerin dokuları eritir. Oluşan boşluğun içini canlı ve ölü polimorflar, ödem sıvısı, fibrin, bakteriler, erimiş doku artıkları (nükleik asidler, lipidler) ile çeşitli maddeler doldurur. Yeni oluşan absenin (akut abse) henüz belirli bir çeperi yoktur, sınırları da düzenli değildir. Bir süre sonra granülasyon dokusundan yapılı bir çeper meydana gelir (piyojen membran). Piyojen, yani irin doğuran denilmesinin nedeni granülasyon dokusundaki kapiller ağından abse odağına doğru binlerce polimorfun çıkmasıdır. Abseyi besleyen piyojen membran bir yandan da absenin genişlemesini önlemeye çabalar. Bir süre sonra abse sınırları daha düzenli hale gelir, yuvarlaklaşır. Piyojen membrandaki granülasyon dokusunun nedbeleşmesiyle (sikatrisleşme) katı bir çeper ortaya çıkar (kronik abse).
Abse tek veya çok sayıdadır. Ancak mikroskopla görülebilecek kadar küçük olabildiği gibi, çapı 10 cm’yi geçecek kadar büyük olanları da vardır. Küçük ve çok sayıda abseler piyemide (pyemia) görülür. Bunlara “piyemik abseler” denir.
Absenin sonuçları
- Oldukça küçük bir absede etken kısa zamanda ortadan kaldırılırsa irinli boşluğu granülasyon dokusu doldurur ve yerinde nedbe (sikatris) bırakarak iyileşir.
- Daha büyük bir absede etken ortadan kaldırıldıktan sonra irinli boşluk fibröz kapsülle çevrilir. Abse içindeki maddelerin büyük bir kısmı rezorbe olur. Geriye içi sarımtırak renkte steril sıvı ile dolu kistik bir boşluk kalır.
Absenin komplikasyonları
Komplikasyonların gücünde absenin büyüklüğü, sayısı ve özellikle yeri önemlidir. Bazı komplikasyonları şunlardır;
- Piyemi ve sepsis: Absedeki etkenler kan ve lenf yolu ile yayılabilir (piyemik abse, septik şok).
- Basınç: Bazı lokalizasyonlarda absenin kendisinin ve perifokal ödemin yaptığı hacim artışı çok tehlikelidir. Özellikle beyin absesinde kafaiçi (intrakraniyal) basıncın artması ölümcül olabilir.
- Fistül: Etkenin/absenin ortadan kaldırılamadığı durumlarda lezyon büyür ve fistülleşebilir. Abse olgusunda önemli bir fenomendir.
Absenin fistülleşmesi
Abse içindeki nekrotik hücreler ayrışır, büyük moleküller parçalanır ve çok sayıda küçük molekül ortaya çıkar. Absedeki kolloidal madde artışı osmotik basıncın yükselmesine neden olur. Abse çeperi semipermeabl (yarı geçirgen) bir membrandır. Osmotik basınç yükseldikçe abseyi kuşatan dokulardan sıvı akımı başlar. Abse alanında giderek biriken sıvı buradaki hidrostatik basıncını arttırarak çeperi gerer ve sonunda zayıf bir yerden patlatır. Abse dışına çıkan irin dokular arasında en az dirençle karşılaştığı yerlerden kendisine yol açarak vücut yüzeyine ulaşır. Absenin delinmesiyle meydana gelen ve irini vücut yüzeylerinden birine boşaltan bu kanala “fistül” denir. Fistülün yönünde yerçekiminin etkisi önemlidir.
Fistüldeki akım (drenaj) irinle birlikte etkenin dışarı atılmasını sağlar ve absenin iyileşmesine yardım eder. Fistülün deriye açılması iyi bir sonuç sayılabilir. Buna karşılık plevra, periton gibi yerlere açılırsa ağır komplikasyonlar doğurur (empiyem). Bu nedenle büyük abselerin fistülleşmesine meydan vermeden ameliyatla açılarak boşaltılması ve absenin etkinliği süresince meydana gelecek yeni irinin akmasını sağlamak için buraya boru (dren) konulması uygun olur.
Belirtiler
Vücudun herhangi bir yerinde bir doku ya da organda oluşan apse, kendini ağrı, kızarıklık ve şişikler yaparak belli eder. Bazı apseler kendiliğinden dışarı açılır ve akar. Apse'nin açılmadığı durumlarda bu işi ameliyatla yapmak gerekir.
Türleri
Sıcak ve soğuk olmak üzere ikiye ayrılır:
- Sıcak abselerde her zaman yangılı bir dönem vardır. İrin toplandığında o bölge kızarır, ateş, ağrı ve şişlik vardır, sancı olur. Çevresi sert, ortası yumuşak ve oynaktır.
- Soğuk abseler, kemik eklem ya da lenf bezlerinde tüberküloz basilinin yaptığı apse tipidir. Deri altında renk değişikliğine yol açmayan, ağrısız ve ateşsiz bir şişlik belirir. Bir süre sonra ortasında yumuşama başlar, deri morlaşır, abse kendiliğinden deriye açılarak (fistülleşme) akmaya başlar (scrofulo).
Tedavi
Absenin mutlak tedavisi drenaj, yani boşaltılmasıdır. Cerrahi girişimden önce antibiyotik uygulanması sepsisi önler.
Ayrıca bakınız
- Çıban (furonkül)
- Diş absesi
Dış bağlantılar
- MedlinePlus Medical Encyclopedia - Abscess 23 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- MedlinePlus Medical Encyclopedia - Skin Abscess 20 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (deri apseleri) (İngilizce)
- (deri apsesi resimleri) (İngilizce)
 | Bulaşıcı hastalık ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kaynakça
- ^ a b c d e f Tahsinoğlu M, Çöloğlu AS, Erseven G. Dişhekimleri için Genel Patoloji, Altın Matbaacılık, İstanbul, 1981
- ^ a b c d e f Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015
- ^ a b c d e f Goljan EF. Rapid Review Pathology. 5th edt., Elsevier, Philadelphia, 2019
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Abse apse abscess abscessus irinli yangi bolgesinde doku erimesi vardir olusan boslugu irin doldurur Genellikle piyojen bakterilerin neden oldugu fokal bir yangi turudur Notrofillerden kokenli proteolitik enzimlerin dokulari eritir Olusan boslugun icini canli ve olu polimorflar odem sivisi fibrin bakteriler erimis doku artiklari nukleik asidler lipidler ile cesitli maddeler doldurur Yeni olusan absenin akut abse henuz belirli bir ceperi yoktur sinirlari da duzenli degildir Bir sure sonra granulasyon dokusundan yapili bir ceper meydana gelir piyojen membran Piyojen yani irin doguran denilmesinin nedeni granulasyon dokusundaki kapiller agindan abse odagina dogru binlerce polimorfun cikmasidir Abseyi besleyen piyojen membran bir yandan da absenin genislemesini onlemeye cabalar Bir sure sonra abse sinirlari daha duzenli hale gelir yuvarlaklasir Piyojen membrandaki granulasyon dokusunun nedbelesmesiyle sikatrislesme kati bir ceper or taya cikar kronik abse Abse tek veya cok sayidadir Ancak mikroskopla gorulebilecek kadar kucuk olabildigi gibi capi 10 cm yi gececek kadar buyuk olanlari da vardir Kucuk ve cok sayida abseler piyemide pyemia gorulur Bunlara piyemik abseler denir Absenin sonuclari Oldukca kucuk bir absede etken kisa zamanda ortadan kaldirilirsa irinli boslugu granulasyon dokusu doldurur ve yerinde nedbe sikatris birakarak iyilesir Daha buyuk bir absede etken ortadan kaldirildiktan sonra irinli bosluk fibroz kapsulle cevrilir Abse icindeki maddelerin buyuk bir kismi rezorbe olur Geriye ici sarimtirak renkte steril sivi ile dolu kistik bir bosluk kalir ApseAbsenin komplikasyonlari Komplikasyonlarin gucunde absenin buyuklugu sayisi ve ozellikle yeri onemlidir Bazi komplikas yonlari sunlardir Piyemi ve sepsis Absedeki etkenler kan ve lenf yolu ile yayilabilir piyemik abse septik sok Basinc Bazi lokalizasyonlarda absenin kendisinin ve perifokal odemin yaptigi hacim art isi cok tehlikelidir Ozellikle beyin absesinde kafaici intrakraniyal basincin artmasi olumcul olabilir Fistul Etkenin absenin ortadan kaldirilamadigi durumlarda lezyon buyur ve fistullesebilir Abse olgusunda onemli bir fenomendir Absenin fistullesmesi Abse icindeki nekrotik hucreler ayrisir buyuk molekuller parcalanir ve cok sayida kucuk molekul ortaya cikar Absedeki kolloidal madde artisi osmotik basincin yukselmesine neden olur Abse ceperi semipermeabl yari gecirgen bir membrandir Os motik basinc yukseldikce abseyi kusatan dokulardan sivi akimi baslar Abse alaninda giderek biriken sivi buradaki hidrostatik basincini arttirarak ceperi gerer ve sonunda zayif bir yerden patlatir Abse disina cikan irin do kular arasinda en az direncle karsilastigi yerlerden kendisine yol acarak vucut yuzeyine ulasir Absenin delinmesiyle meydana gelen ve irini vucut yuzeylerinden birine bosaltan bu kanala fistul denir Fistulun yonunde yercekiminin etkisi onemlidir Fistuldeki akim drenaj irinle birlikte etkenin disari atilmasini saglar ve absenin iyilesmesine yardim eder Fistulun deriye acilmasi iyi bir sonuc sayi labilir Buna karsilik plevra periton gibi yerlere acilirsa agir komplikasyonlar dogurur empiyem Bu nedenle buyuk abselerin fistullesmesine meydan vermeden ameliyatla acilarak bosaltilmasi ve absenin etkinligi suresince meydana gelecek yeni irinin akmasini saglamak icin buraya boru dren kon ulmasi uygun olur Belirtiler Vucudun herhangi bir yerinde bir doku ya da organda olusan apse kendini agri kizariklik ve sisikler yaparak belli eder Bazi apseler kendiliginden disari acilir ve akar Apse nin acilmadigi durumlarda bu isi ameliyatla yapmak gerekir Turleri Sicak ve soguk olmak uzere ikiye ayrilir Sicak abselerde her zaman yangili bir donem vardir Irin toplandiginda o bolge kizarir ates agri ve sislik vardir sanci olur Cevresi sert ortasi yumusak ve oynaktir Soguk abseler kemik eklem ya da lenf bezlerinde tuberkuloz basilinin yaptigi apse tipidir Deri altinda renk degisikligine yol acmayan agrisiz ve atessiz bir sislik belirir Bir sure sonra ortasinda yumusama baslar deri morlasir abse kendiliginden deriye acilarak fistullesme akmaya baslar scrofulo TedaviAbsenin mutlak tedavisi drenaj yani bosaltilmasidir Cerrahi girisimden once antibiyotik uygulanmasi sepsisi onler Ayrica bakinizCiban furonkul Dis absesiDis baglantilarMedlinePlus Medical Encyclopedia Abscess 23 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce MedlinePlus Medical Encyclopedia Skin Abscess 20 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde deri apseleri Ingilizce deri apsesi resimleri Ingilizce Bulasici hastalik ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Kaynakca a b c d e f Tahsinoglu M Cologlu AS Erseven G Dishekimleri icin Genel Patoloji Altin Matbaacilik Istanbul 1981 a b c d e f Kumar V Abbas AK Aster JC Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease 9th edt Elsevier Saunders Philadelphia 2015 a b c d e f Goljan EF Rapid Review Pathology 5th edt Elsevier Philadelphia 2019