Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Perikles, Sur Prensi (İngilizce :Pericles, Prince of Tyre) (kısmen de olsa) ünlü İngiliz oyun yazarı ve ozanı William Shakespeare tarafından yazılmış bir tiyatro oyunudur. Bu eser Shakespeare'in ilk yayınlanan tüm eserlerini kapsayan Birinci Folyo edisyonunda bulunmaktadır.
| Perikles Pericles | |
|---|---|
Pericles, Prince of Tyre | |
 Perikles - Sur Prensi Ressam:Artuš Scheiner | |
| Yazar | William Shakespeare |
| İlk gösterim | 1607-1608 |
| Ülke | İngiltere |
| Orijinal dil | İngilizce |
| Tür | Komedi |
Oyunun yazarının kim olduğuna dair tartışmalar olmakla beraber, modern otoriteler Shakespeare'in bu eserin önemli bir kısmı olan 9. Sahne'den sonra kalan kısmını yazdığını kabul etmektedirler. Bundan dolayı bu eser modern Shakespeare eserleri antolojilerde bulunmaktadır. Bu otoritelere göre Perikles oyununun Perikles'in seyahatlerinin ayrıntılarını anlatan ilk iki perdesi nispeten pek bilinmeyen (olasılıkla George Wilkins adlı) bir ortak yazar tarafından hazırlanmış ve Perikles ile Marina'nin hikâyesini anlatan 9. Sahne ve ilerisi ise Shakespeare'in kendisi tarafından yazılmıştır.
Yazılma kaynağı, zamanı ve sahnede ilk oyun
Oyun iki ana kaynaktan yararlanarak yazılmıştır. Birisi bir şair olan ve ilk tanınmış İngiliz yazar olan Geoffrey Chaucer'le aynı zamanda yaşamış olan John Gower'in 1393'te yazmış olduğu Confessio Amantis adlı eserdir ve bu eser Sur'lu Appoloniusun hikâyesini anlatır. İkinci eser ise Gower'in şiir halindeki eserinin nesir olarak adaptasyonunu The Pattern of Painful Adventures (Acı Verici Maceralar Örneği) adı ile takriben 1576'da basılmış (ve ikinci ediyonu ise 1607'de basılmış) Lawrence Twine'in eseridir.
Perikles'in iki tane değişik yazarı olduğu için ne zaman hazırlandığı tarihi hala tartışılmaktadır. Bazı bilim adamları büyük olasılıkla oyunun ikinci yazarı olan George Wilkins hakkında elimizde olan bilgileri kullanarak 1603-1608 dönemi içinde yazılmış olduğunu iddia etmektedirler. Diğerleri ise bu eserin önceden Shakespeare tarafından yazılıp sonradan Wilkins veya diğer bir yazar tarafından değiştirildiğini söylemektedirler. Perikles eserinin 1609 basımlı quarto edisyonu açık olarak hatalıdır. İçinde anlaşılmaz kısımlar ve çok kötü üslupla yazılmış kısımlar bulunup asıl yazarın değil de, bir başka kişinin aklında kalanları sonradan yazmasına benzemektedir. Bu türlü hatalı edisyon Shakespeare'in ana eserlerinden olan bir Hamlet edisyonunda da (kötü quatro edisyonu) görülmektedir. Oyun 1623'te basılan Birinci Folyo edisyon için basılan eserler arasında bulunmamaktadır. Modern Shakespeare edisyonları (Oxford, Arden, Cambridge) editorleri bu eser hakkında birbirleriyle çelişkili bilgiler vermektedirler.
1606 -1608 arasında Londra'da bulunan Venedik Cumhuriyeti elçisi Perikles adında bir oyunu seyrettiğini yazmıştır. Birinci Quarto basımı Perikles bu oyunun Londra'da Globe Tiyatrosunda birkaç kere oynandığını yazmaktadır. Fakat kesinlikle bilinen ilk Perikles temsilinin Mayıs 1619'da Whitehall Tiyatrosu'nda olduğuna dair belgesel kaynak vardır. Diğer bir belgesel kaynağa göre bu oyun Haziran 1631'de Globe Tiyatrosu'nda temsil edilmiştir. Cromwell'in rejiminin sona ermesi ile 1660'ta yeniden İngiliz tiyatroları açıldığında ilk oynanan Shakespeare oyunları arasında Perikles de bulunmaktaydı. Ancak oyunun klasik olmayan tiyatro bünyesi dolayısı ile Neo-Klasik tiyatro anlayışına uymadığı için 18. ve 19. yüzyıllarda tutulmamış ve sonra da yakın hısımlarla cinsel ilişki ve fahişelik konularına yakından baktığı için iki yüzyıl unutulmuştur. 19. yüzyılda diğer Shakespeare oyunları yeniden popüler olmaya başladığında bile incelediği konular dolayısıyla Perikles genellikle temsil edilmemiştir. 1864'teki Kraliçe Viktoriya devrinde ilk Perikles temsili için bu eserin birçok kısmı büyük sansüre uğramış ve sahnede oynanan eser elimizde bulunan metinden çok değişik olmuştur.
Karakterler
- Antiokus - Antakya kralı
- Perikles - Sur Prensi
- Helikanus ve Eskanes - Sur'lu iki asilzade
- Simonides - Pentapolis'in kralı
- Cleon - Tarsus valisi
- Lisimakus - Midilli valisi
- Cerimon - Efes'li bir asilzade
- Thaliard - Antakya'lı bir asilzade
- Philmon - Cerimon'un uşağı
- Leonine - Dionyza'uşağı
- Emniyet Memuru
- Pandar
- Boult - Usağı
- Antiochus'un Kızı
- Dioniza - Cleon'un karısı
- Thaisa - Simonides'in kızı
- Marina - Pericles ve Thaisa'nin kızı
- Likorida - Marina'nın dadısı
- Genelev patronu
- Asilzadeler, Şövalyeler, Kişizadeler, Denizciler, Korsanlar, Balıkçılar ve Ulaklar.
- Diyana
- Koro olarak Gower
Konu özeti
14. yüzyıl İngiliz şairi olan John Gower her perdeyi bir prolog ile açar.
I. Perde
Oyun Antakya Kralı olan Antiokus'un sarayında başlar. Kral çok zor bir bilmece hazırlamıştır; herhangi bir erkek bu bilmeceye doğru cevap verirse onu kızı ile evlendirecektir ama cevap yanlış ise idam edilecektir.
Fenike'nin (şimdiki Lübnan'in) Sur (İngilizcesi Tyre) (şehrinin genç prensi olan Perikles bu bilmeceden haberdar olur ve hemen cevabın ne olduğunu anlar. Buna göre Antiokus ile kızı arasında yakın cinsel ilişkiler (ensest ilişkileri) bulunmaktadır. Eğer Perikles bu gerçeği açıklarsa, idam edilmesi çok olasıdır; ama yanlış bir cevap verirse de idam edilecektir. Perikles bilmecenin cevabını bildiğini ima eder, ama biraz daha uzun düşünmek için biraz zaman bekleme izini ister. Antiokus ona 40 gün daha düşünmesi için izin verir. Fakat arkasından kendisini öldürmek üzere bir kiralık katil de gönderir. Fakat Perikles şehirden kaçmıştır.
Perikles Sur'a döner ve burada kendinin yakın arkadaşı ve danışmanı olan Helikanus'la görüşür. Helikanus'un cevabı Perikles'e hemen şehirden ayrılmasını tavsiye etmek olur, çünkü Perikles'in asıl vatanının nerede olduğunu bilen Antiokus'un hemen oraya bir diğer kiralık katil göndermesi çok olasıdır. Perikles Helikanus'u naibi olarak Sur'da bırakıp Tarsus'a gitmek üzere bir gemiye biner. Tarsus'ta geniş açlık hüküm sürmektedir. Çok cömert olan Perikles şehrin hakimi olan Cleon ve karısı Dioniza'ya halka dağıtıp onları açlıktan kurtarmak üzere gemisinde bulunan zahireyi verir. Açlık sona erer ve Perikles Cleon ve Dioniza'nın çok büyük minnettarlık ifade eden sözlerini aldıktan sonra yoluna devam eder.
II. Perde
Perikles'in gemisi bir fırtınaya yakalanır ve Pentapolis civarında karaya vurur. Bir grup fakir balıkçı Perikles'i kurtarır. Onlar Pentapolis Kralı olan Simonides'in ertesi gün bir turnuva tertip ettiğini ve bu turnuvanın birincisi ile kızı Thaisa'yi evlendireceğini anlatırlar. Bu sırada diğer bir balıkçı kazadan çıkarttığı Perikles'in zırhlı gömleğini getirir. Böylece Prens bu turnuvaya iştirak etmeye karar verir. Zırhı paslı olmakla beraber Perikles turnuvayı kazanır ve (Perikles'i çok çekici bulan) Thaisa ile evlenmeye hak kazanır. Simonedes önce bu evliliğe karşıdır, ama sonradan Perikles'e yakınlık duyar ve evliliğe iznini verir.
Bu sırada Sur'lu soylular Antiokus ve kızının işledikleri ensest sucu dolayısıyla bir araba gezisinde iken gökten inen bir yıldırımla çarpılıp yanıp kül olarak öldüklerini öğrenirler. Kendi prenslerinin uzun ayrılığından dolayı Sur soyluları Helikanus'a taç giyip kral olmasını teklif ederler. Fakat Helikanus arkadaşı Perikles'e sadık olup bunu reddeder. Fakat onlar çok ısrar edince sonunda eğer soylular büyük bir arama yapıp bunun sonunda Perikles'i bulmazlarsa kral olmayı kabul edeceğini bildirir.
III. Perde
Soylular Perikles'i arayıp sormak için etrafa mektuplar gönderirler ve bu mektuplardan biri Petapolis'te Perikles eline geçer. Perikles hamile olan karısı ile gemiyle Sur'a gitmeye karar alır. İçinde bulundukları gemi yine bir fırtınaya uğrar. Thaisa bu fırtına sırasında Marina adı verilen bir kız çocuk doğurur; fakat kendisi doğumdan sonra ölür. Gemiciler fırtınayı dindirmek için Thaisa'nin cesedinin denize atılmasını isterler ve Perikles buna hiç gönülsüz olmakla beraber, onların isteklerini kabul etmek zorunda kalır. Küçük kızı Marina'nın daha fazla deniz seyahatine dayanamayacağını bildiği için Tarsus'ta kızı ile gemiden ayrılır.
Büyük bir şans eseri Thaisa'nin cesedinin içinde bulunduğu tabut bir sihirbaz olan Cerimon'un yaşadığı yere yakın karaya vurur. Sihirbaz Thaisa'ya yeniden can verir. Thaisa kocası Perikles'in fırtınada kaybolup öldüğünü sanıp Diana tapınağı rahibesi olur.
Perikles kızı Marina'yı Tarsus'ta Cleon ve Dioniza'ya bakımı için bırakıp Sur'a geri dönüp orada tekrar hükümdarlığa başlar.
IV. Perde
Marina büyüyüp çok güzel bir kız olur. Cleon ve Dioniza'nin kızlarından daha güzel olduğu için Dioniza'nın kıskançlığı kurbanı olur; Dioniza onu öldürmeyi planlar. Fakat bu plan daha uygulanmadan korsanlar Marina'yı yakalayıp esir yapıp kaçırırlar. Korsanlar Marina'yı Midilli'de bir geneleve satarlar. Marina oranın sahiplerini fazilet aramaya kandrarak bakireliğini korumayı başarır. Fakat hiç para getirmeyen ve bakireliği ile diğer sermayelerine 'kötü' örnek olan Marina'yı verimli kullanmak gereği ile onun adadaki genç kızlara öğretmenlik yapmasını sağlarlar. Marina müziği ve bunun gibi eğlencelere katkısıyla da çok ün kazanır.
Bu arada Perikles kızını bulmak için Tarsus'a geri döner. Simonedes ve karısı Marina'nın öldüğünü söylerler. Buna çok üzülen Perikles yine denize açılır.
V. Perde
Perikles'in Akdeniz ve Ege'de deniz yolculukları sonunda onu Midilli'ye getirir. Midilli hükümdarı Lysimakus onu eğlendirmek için Marina'yi çağırır. Perikles ve Marina birbirine acılı hikâyelerin anlatırlarken hemen baba-kız olduklarını anlarlar. Sonra Perikles bir rüya görür ve rüyasında tanrıça Diyana ona Thaisa'nin rahibe bulunduğu tapınağın yerini söyler ve oraya gitmelerini ister. Boylece Perikles Thaisa'yi da bulur. Marina'ya çok kötü davranışları haberleri şehir halkına yayılınca Tarsus'lular Cleon ve Dioniza'ya isyan edip onları öldürürler. Marina Lysimakus ile evlenmeye hazırlanır.
Kritik
Bu oyunun bazı problemli tarafları olmakla beraber, modern sahnede oyun seyirciler tarafından beğenilmiş ve oyun defalarca tekrarlanmıştır. Fakat İngiliz tiyatro kritikleri ve edebiyat otoriteleri tarafından bu oyun yirminci yüzyıl ortasına kadar hiç sevilmemiş ve çeşitli yönlerden devamlı tenkit edilmiştir.
İngiliz tiyatro yazarı Ben Jonson 1629'da tiyatro seyircisinin beğenisini yermiş ve bu oyunu küflü olarak nitelemiştir. Buna başlıca neden kritiklerin Rönesans'la birlikte Aristo'nun klasik dram kriterlerinin kabul etmeleri ve özellikle 16.yüzyıldan sonra üç birlikler (zaman, mekan ve aksiyon birlikleri) prensiplerini tiyatro görüşleri için baş tacı etmeleridir. Perikles oyununda ise ayrı zamanlarda ayrı olaylar arka arkaya sıralanmaktadır, bu olaylar değişik mekânlarda geçmektedir ve aksiyon da daha çok gösteri niteliklidir. Bu nedenle Perikles kritiklerin genel olarak kabul ettikleri neoklasik stilde tiyatro eseri niteliğinde olmayıp bir Orta Çağlar eğlencesi tipte olduğu için, bu küflü olma sıfatı uygun görülmüştür.
Bu oyunun edebiyatla uğraşanlar tarafından beğenilmemesinin bir diğer nedeni ise özellikle 18. yüzyıl İngiliz edebiyatında Shakespeare'in ve eserlerinin birer milli simge olarak görülmesine ve gösterilmesine başlanılmasıdır. Bu devirde, 16.yüzyıl Kraliçe Elizabeth İngiltere'si ülkenin büyüyüp genişlemesine bir başlangıç olarak bir mitolojik görüşle görülmeye başlanmıştı. Shakespeare İngiliz milliyetçiliğinin ve sömürgecilik siyasetinin bir elit simgesi olmuş ve İngilizlerin kendi edebiyatının ne kadar Orta Çağlardan değişik modern olduğu, ne kadar neoklasik kurallara uyduğu, Shakespeare'nin eserleri (özellikle trajedileri ve tarihsel oyunları) mostra gibi kullanılarak, ifade edilmiştir. Perikles oyunu ise bu kriterlere uymadığı ve Shakespeare'in başka taraflarının bulduğunu gösterdiği için bir kenara itilmiş ve hatta 18. yüzyılda hazırlanan Shakespeare eserleri antolojilerine alınmamıştır.
19. yüzyılın genel kritik görüşlerini temsil için bir zamanlar en büyük İngiliz edebiyat kritiği sayılan Dowden'i ele alabiliriz. Dowden'e göre Periklesin çok garip şekilde Shakespeare'in diğer eserlerine kıyasla bir dram niteliği göstermemektedir. Ayrıca Dowden Kraliçe Viktorya çağının cinsel konulara karşı olan antipatisi nedeniyle bu oyunun 4.Perde'sini müstehcen bulmaktadır. Bu nedenlerle Dowden bu oyunun ya Shakespeare standartlarına uymadığını ya da ikinci derecede olan başka yazar tarafından hazırlanmış olabileceğini bildirir.
Bu tutum 20. yüzyılda Kral Edward döneminde Birinci Dünya Savaşı sonuna kadar devam etmiştir. Fakat bir Elizabeth Çağı mitolojisine dayanan bir milli simge olan Shakespeare, yerini etap etap daha çok araştırmaya ve bilimsel inceleme esaslarına bağlı olan kritik çalışmalara bırakmıştır. Böylece Perikles oyunu da özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısında kritikler tarafından hevesle kabul edilmeye başlanmıştır.
Antiochus'un bilmecesi
| Orijinal İngilizce bilmece | Türkçe çevirisi |
|---|---|
I am no viper, yet I feed | Ben engerek değilim. Ama etini yerim |
Türkçeye çeviriler
- Pericles. Çev. Hamdi Koç. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1992.
Dipnotlar
- ^ DelVecchio, Dorothy ve Anthony Hammond,(editörler). (1998) Pericles. Cambridge: Cambridge University Press, 1998 say 9.
- ^ Gossett, Suzanne,(editör),(2004) Pericles. London: Metheun. Arden Shakespeare, 3. seri, sey. 47-54.
- ^ Warren, Roger (editör) (2004) Pericles, Oxford: Oxford University Press, 2004 say. 4-6.
- ^ Werstine, Paul,(editör), Pericles, New York: Pelican,say.lii.
- ^ Brian Vickers, Shakespeare, Co-Author: A Historical Study of Five Collaborative Plays (OUP 2004), pp. 291-332
- ^ 18. yüzyılda Alexander Pope tarafından hazırlanan Shakespeare'in Bütün Eserleri adlı antolojide Perikles bulunmamaktadır.
- ^ Edward Dowden. Shakespeare, His Mind and His Art. Dublin: 1875, pp. 145
- ^ John Arthos (1953) "Pericles, Prince of Tyre: A Study in the Dramatic Use of Romantic Narrative", Shakespeare Quarterly C.4 say.257-270
Dışsal kaynaklar
- [1]26 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Wikisource'da Pericles, Prince of Tyre oyununun tüm metni (İngilizce) (Erişim:22.12.2008).
- [2]11 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .Pericles, Prince of Tyre HTML yazılımlı tüm metin (İngilizce) (Erişim:22.12.2008).
- [3]4 Ağustos 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Pericles, Prince of Tyre Project Gutenberg düz tüm metin (İngilizce) (Erişim:22.12.2008).
- [4]13 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Pericles, Prince of Tyre sahne endeksli ve araştırılabilir tüm metin (İngilizce) (Erişim:22.12.2008).
| Wikimedia Commons'ta Perikles (oyun) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Perikles Sur Prensi Ingilizce Pericles Prince of Tyre kismen de olsa unlu Ingiliz oyun yazari ve ozani William Shakespeare tarafindan yazilmis bir tiyatro oyunudur Bu eser Shakespeare in ilk yayinlanan tum eserlerini kapsayan Birinci Folyo edisyonunda bulunmaktadir Perikles PericlesPericles Prince of TyrePerikles Sur Prensi Ressam Artus ScheinerYazarWilliam ShakespeareIlk gosterim1607 1608UlkeIngiltereOrijinal dilIngilizceTurKomedi1611 de basilmis quarto edisyonunun bas sayfasi Oyunun yazarinin kim olduguna dair tartismalar olmakla beraber modern otoriteler Shakespeare in bu eserin onemli bir kismi olan 9 Sahne den sonra kalan kismini yazdigini kabul etmektedirler Bundan dolayi bu eser modern Shakespeare eserleri antolojilerde bulunmaktadir Bu otoritelere gore Perikles oyununun Perikles in seyahatlerinin ayrintilarini anlatan ilk iki perdesi nispeten pek bilinmeyen olasilikla George Wilkins adli bir ortak yazar tarafindan hazirlanmis ve Perikles ile Marina nin hikayesini anlatan 9 Sahne ve ilerisi ise Shakespeare in kendisi tarafindan yazilmistir Yazilma kaynagi zamani ve sahnede ilk oyunOyun iki ana kaynaktan yararlanarak yazilmistir Birisi bir sair olan ve ilk taninmis Ingiliz yazar olan Geoffrey Chaucer le ayni zamanda yasamis olan John Gower in 1393 te yazmis oldugu Confessio Amantis adli eserdir ve bu eser Sur lu Appoloniusun hikayesini anlatir Ikinci eser ise Gower in siir halindeki eserinin nesir olarak adaptasyonunu The Pattern of Painful Adventures Aci Verici Maceralar Ornegi adi ile takriben 1576 da basilmis ve ikinci ediyonu ise 1607 de basilmis Lawrence Twine in eseridir Perikles in iki tane degisik yazari oldugu icin ne zaman hazirlandigi tarihi hala tartisilmaktadir Bazi bilim adamlari buyuk olasilikla oyunun ikinci yazari olan George Wilkins hakkinda elimizde olan bilgileri kullanarak 1603 1608 donemi icinde yazilmis oldugunu iddia etmektedirler Digerleri ise bu eserin onceden Shakespeare tarafindan yazilip sonradan Wilkins veya diger bir yazar tarafindan degistirildigini soylemektedirler Perikles eserinin 1609 basimli quarto edisyonu acik olarak hatalidir Icinde anlasilmaz kisimlar ve cok kotu uslupla yazilmis kisimlar bulunup asil yazarin degil de bir baska kisinin aklinda kalanlari sonradan yazmasina benzemektedir Bu turlu hatali edisyon Shakespeare in ana eserlerinden olan bir Hamlet edisyonunda da kotu quatro edisyonu gorulmektedir Oyun 1623 te basilan Birinci Folyo edisyon icin basilan eserler arasinda bulunmamaktadir Modern Shakespeare edisyonlari Oxford Arden Cambridge editorleri bu eser hakkinda birbirleriyle celiskili bilgiler vermektedirler 1606 1608 arasinda Londra da bulunan Venedik Cumhuriyeti elcisi Perikles adinda bir oyunu seyrettigini yazmistir Birinci Quarto basimi Perikles bu oyunun Londra da Globe Tiyatrosunda birkac kere oynandigini yazmaktadir Fakat kesinlikle bilinen ilk Perikles temsilinin Mayis 1619 da Whitehall Tiyatrosu nda olduguna dair belgesel kaynak vardir Diger bir belgesel kaynaga gore bu oyun Haziran 1631 de Globe Tiyatrosu nda temsil edilmistir Cromwell in rejiminin sona ermesi ile 1660 ta yeniden Ingiliz tiyatrolari acildiginda ilk oynanan Shakespeare oyunlari arasinda Perikles de bulunmaktaydi Ancak oyunun klasik olmayan tiyatro bunyesi dolayisi ile Neo Klasik tiyatro anlayisina uymadigi icin 18 ve 19 yuzyillarda tutulmamis ve sonra da yakin hisimlarla cinsel iliski ve fahiselik konularina yakindan baktigi icin iki yuzyil unutulmustur 19 yuzyilda diger Shakespeare oyunlari yeniden populer olmaya basladiginda bile inceledigi konular dolayisiyla Perikles genellikle temsil edilmemistir 1864 teki Kralice Viktoriya devrinde ilk Perikles temsili icin bu eserin bircok kismi buyuk sansure ugramis ve sahnede oynanan eser elimizde bulunan metinden cok degisik olmustur KarakterlerAntiokus Antakya krali Perikles Sur Prensi Helikanus ve Eskanes Sur lu iki asilzade Simonides Pentapolis in krali Cleon Tarsus valisi Lisimakus Midilli valisi Cerimon Efes li bir asilzade Thaliard Antakya li bir asilzade Philmon Cerimon un usagi Leonine Dionyza usagi Emniyet Memuru Pandar Boult Usagi Antiochus un Kizi Dioniza Cleon un karisi Thaisa Simonides in kizi Marina Pericles ve Thaisa nin kizi Likorida Marina nin dadisi Genelev patronu Asilzadeler Sovalyeler Kisizadeler Denizciler Korsanlar Balikcilar ve Ulaklar Diyana Koro olarak GowerKonu ozeti14 yuzyil Ingiliz sairi olan John Gower her perdeyi bir prolog ile acar I Perde Oyun Antakya Krali olan Antiokus un sarayinda baslar Kral cok zor bir bilmece hazirlamistir herhangi bir erkek bu bilmeceye dogru cevap verirse onu kizi ile evlendirecektir ama cevap yanlis ise idam edilecektir Fenike nin simdiki Lubnan in Sur Ingilizcesi Tyre sehrinin genc prensi olan Perikles bu bilmeceden haberdar olur ve hemen cevabin ne oldugunu anlar Buna gore Antiokus ile kizi arasinda yakin cinsel iliskiler ensest iliskileri bulunmaktadir Eger Perikles bu gercegi aciklarsa idam edilmesi cok olasidir ama yanlis bir cevap verirse de idam edilecektir Perikles bilmecenin cevabini bildigini ima eder ama biraz daha uzun dusunmek icin biraz zaman bekleme izini ister Antiokus ona 40 gun daha dusunmesi icin izin verir Fakat arkasindan kendisini oldurmek uzere bir kiralik katil de gonderir Fakat Perikles sehirden kacmistir Perikles Sur a doner ve burada kendinin yakin arkadasi ve danismani olan Helikanus la gorusur Helikanus un cevabi Perikles e hemen sehirden ayrilmasini tavsiye etmek olur cunku Perikles in asil vataninin nerede oldugunu bilen Antiokus un hemen oraya bir diger kiralik katil gondermesi cok olasidir Perikles Helikanus u naibi olarak Sur da birakip Tarsus a gitmek uzere bir gemiye biner Tarsus ta genis aclik hukum surmektedir Cok comert olan Perikles sehrin hakimi olan Cleon ve karisi Dioniza ya halka dagitip onlari acliktan kurtarmak uzere gemisinde bulunan zahireyi verir Aclik sona erer ve Perikles Cleon ve Dioniza nin cok buyuk minnettarlik ifade eden sozlerini aldiktan sonra yoluna devam eder II Perde Perikles in gemisi bir firtinaya yakalanir ve Pentapolis civarinda karaya vurur Bir grup fakir balikci Perikles i kurtarir Onlar Pentapolis Krali olan Simonides in ertesi gun bir turnuva tertip ettigini ve bu turnuvanin birincisi ile kizi Thaisa yi evlendirecegini anlatirlar Bu sirada diger bir balikci kazadan cikarttigi Perikles in zirhli gomlegini getirir Boylece Prens bu turnuvaya istirak etmeye karar verir Zirhi pasli olmakla beraber Perikles turnuvayi kazanir ve Perikles i cok cekici bulan Thaisa ile evlenmeye hak kazanir Simonedes once bu evlilige karsidir ama sonradan Perikles e yakinlik duyar ve evlilige iznini verir Bu sirada Sur lu soylular Antiokus ve kizinin isledikleri ensest sucu dolayisiyla bir araba gezisinde iken gokten inen bir yildirimla carpilip yanip kul olarak olduklerini ogrenirler Kendi prenslerinin uzun ayriligindan dolayi Sur soylulari Helikanus a tac giyip kral olmasini teklif ederler Fakat Helikanus arkadasi Perikles e sadik olup bunu reddeder Fakat onlar cok israr edince sonunda eger soylular buyuk bir arama yapip bunun sonunda Perikles i bulmazlarsa kral olmayi kabul edecegini bildirir III Perde Soylular Perikles i arayip sormak icin etrafa mektuplar gonderirler ve bu mektuplardan biri Petapolis te Perikles eline gecer Perikles hamile olan karisi ile gemiyle Sur a gitmeye karar alir Icinde bulunduklari gemi yine bir firtinaya ugrar Thaisa bu firtina sirasinda Marina adi verilen bir kiz cocuk dogurur fakat kendisi dogumdan sonra olur Gemiciler firtinayi dindirmek icin Thaisa nin cesedinin denize atilmasini isterler ve Perikles buna hic gonulsuz olmakla beraber onlarin isteklerini kabul etmek zorunda kalir Kucuk kizi Marina nin daha fazla deniz seyahatine dayanamayacagini bildigi icin Tarsus ta kizi ile gemiden ayrilir Buyuk bir sans eseri Thaisa nin cesedinin icinde bulundugu tabut bir sihirbaz olan Cerimon un yasadigi yere yakin karaya vurur Sihirbaz Thaisa ya yeniden can verir Thaisa kocasi Perikles in firtinada kaybolup oldugunu sanip Diana tapinagi rahibesi olur Perikles kizi Marina yi Tarsus ta Cleon ve Dioniza ya bakimi icin birakip Sur a geri donup orada tekrar hukumdarliga baslar IV Perde Marina buyuyup cok guzel bir kiz olur Cleon ve Dioniza nin kizlarindan daha guzel oldugu icin Dioniza nin kiskancligi kurbani olur Dioniza onu oldurmeyi planlar Fakat bu plan daha uygulanmadan korsanlar Marina yi yakalayip esir yapip kacirirlar Korsanlar Marina yi Midilli de bir geneleve satarlar Marina oranin sahiplerini fazilet aramaya kandrarak bakireligini korumayi basarir Fakat hic para getirmeyen ve bakireligi ile diger sermayelerine kotu ornek olan Marina yi verimli kullanmak geregi ile onun adadaki genc kizlara ogretmenlik yapmasini saglarlar Marina muzigi ve bunun gibi eglencelere katkisiyla da cok un kazanir Bu arada Perikles kizini bulmak icin Tarsus a geri doner Simonedes ve karisi Marina nin oldugunu soylerler Buna cok uzulen Perikles yine denize acilir V Perde Perikles in Akdeniz ve Ege de deniz yolculuklari sonunda onu Midilli ye getirir Midilli hukumdari Lysimakus onu eglendirmek icin Marina yi cagirir Perikles ve Marina birbirine acili hikayelerin anlatirlarken hemen baba kiz olduklarini anlarlar Sonra Perikles bir ruya gorur ve ruyasinda tanrica Diyana ona Thaisa nin rahibe bulundugu tapinagin yerini soyler ve oraya gitmelerini ister Boylece Perikles Thaisa yi da bulur Marina ya cok kotu davranislari haberleri sehir halkina yayilinca Tarsus lular Cleon ve Dioniza ya isyan edip onlari oldururler Marina Lysimakus ile evlenmeye hazirlanir KritikBu oyunun bazi problemli taraflari olmakla beraber modern sahnede oyun seyirciler tarafindan begenilmis ve oyun defalarca tekrarlanmistir Fakat Ingiliz tiyatro kritikleri ve edebiyat otoriteleri tarafindan bu oyun yirminci yuzyil ortasina kadar hic sevilmemis ve cesitli yonlerden devamli tenkit edilmistir Ingiliz tiyatro yazari Ben Jonson 1629 da tiyatro seyircisinin begenisini yermis ve bu oyunu kuflu olarak nitelemistir Buna baslica neden kritiklerin Ronesans la birlikte Aristo nun klasik dram kriterlerinin kabul etmeleri ve ozellikle 16 yuzyildan sonra uc birlikler zaman mekan ve aksiyon birlikleri prensiplerini tiyatro gorusleri icin bas taci etmeleridir Perikles oyununda ise ayri zamanlarda ayri olaylar arka arkaya siralanmaktadir bu olaylar degisik mekanlarda gecmektedir ve aksiyon da daha cok gosteri niteliklidir Bu nedenle Perikles kritiklerin genel olarak kabul ettikleri neoklasik stilde tiyatro eseri niteliginde olmayip bir Orta Caglar eglencesi tipte oldugu icin bu kuflu olma sifati uygun gorulmustur Bu oyunun edebiyatla ugrasanlar tarafindan begenilmemesinin bir diger nedeni ise ozellikle 18 yuzyil Ingiliz edebiyatinda Shakespeare in ve eserlerinin birer milli simge olarak gorulmesine ve gosterilmesine baslanilmasidir Bu devirde 16 yuzyil Kralice Elizabeth Ingiltere si ulkenin buyuyup genislemesine bir baslangic olarak bir mitolojik gorusle gorulmeye baslanmisti Shakespeare Ingiliz milliyetciliginin ve somurgecilik siyasetinin bir elit simgesi olmus ve Ingilizlerin kendi edebiyatinin ne kadar Orta Caglardan degisik modern oldugu ne kadar neoklasik kurallara uydugu Shakespeare nin eserleri ozellikle trajedileri ve tarihsel oyunlari mostra gibi kullanilarak ifade edilmistir Perikles oyunu ise bu kriterlere uymadigi ve Shakespeare in baska taraflarinin buldugunu gosterdigi icin bir kenara itilmis ve hatta 18 yuzyilda hazirlanan Shakespeare eserleri antolojilerine alinmamistir 19 yuzyilin genel kritik goruslerini temsil icin bir zamanlar en buyuk Ingiliz edebiyat kritigi sayilan Dowden i ele alabiliriz Dowden e gore Periklesin cok garip sekilde Shakespeare in diger eserlerine kiyasla bir dram niteligi gostermemektedir Ayrica Dowden Kralice Viktorya caginin cinsel konulara karsi olan antipatisi nedeniyle bu oyunun 4 Perde sini mustehcen bulmaktadir Bu nedenlerle Dowden bu oyunun ya Shakespeare standartlarina uymadigini ya da ikinci derecede olan baska yazar tarafindan hazirlanmis olabilecegini bildirir Bu tutum 20 yuzyilda Kral Edward doneminde Birinci Dunya Savasi sonuna kadar devam etmistir Fakat bir Elizabeth Cagi mitolojisine dayanan bir milli simge olan Shakespeare yerini etap etap daha cok arastirmaya ve bilimsel inceleme esaslarina bagli olan kritik calismalara birakmistir Boylece Perikles oyunu da ozellikle 20 yuzyilin ikinci yarisinda kritikler tarafindan hevesle kabul edilmeye baslanmistir Antiochus un bilmecesiOrijinal Ingilizce bilmece Turkce cevirisiI am no viper yet I feed On mother s flesh which did me breed I sought a husband in which labour I found that kindness in a father He s father son and husband mild I mother wife and yet his child How they may be and yet in two As you will live resolve it you Ben engerek degilim Ama etini yerim Beni dunyaya getiren ananin Bir koca aradim Bu caba ile Bir koca buldum bir babada O hem baba hem ogul ve hem de iyi huylu bir koca Ben hem anne hem kari ve ayni zamanda onun kizi Bu nasil olur Yine de her ikisi Sen yasamaktayken sen cozumu bul Turkceye cevirilerPericles Cev Hamdi Koc Istanbul Yapi Kredi Yayinlari 1992 Dipnotlar DelVecchio Dorothy ve Anthony Hammond editorler 1998 Pericles Cambridge Cambridge University Press 1998 say 9 Gossett Suzanne editor 2004 Pericles London Metheun Arden Shakespeare 3 seri sey 47 54 Warren Roger editor 2004 Pericles Oxford Oxford University Press 2004 say 4 6 Werstine Paul editor Pericles New York Pelican say lii Brian Vickers Shakespeare Co Author A Historical Study of Five Collaborative Plays OUP 2004 pp 291 332 18 yuzyilda Alexander Pope tarafindan hazirlanan Shakespeare in Butun Eserleri adli antolojide Perikles bulunmamaktadir Edward Dowden Shakespeare His Mind and His Art Dublin 1875 pp 145 John Arthos 1953 Pericles Prince of Tyre A Study in the Dramatic Use of Romantic Narrative Shakespeare Quarterly C 4 say 257 270Dissal kaynaklar 1 26 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Wikisource da Pericles Prince of Tyre oyununun tum metni Ingilizce Erisim 22 12 2008 2 11 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pericles Prince of Tyre HTML yazilimli tum metin Ingilizce Erisim 22 12 2008 3 4 Agustos 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pericles Prince of Tyre Project Gutenberg duz tum metin Ingilizce Erisim 22 12 2008 4 13 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pericles Prince of Tyre sahne endeksli ve arastirilabilir tum metin Ingilizce Erisim 22 12 2008 Wikimedia Commons ta Perikles oyun ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir