Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bariyer adalar, kıyı morfolojik ve bariyer sisteminin bir türüdür. Anakaradan kıyıya paralel olan kum, düz ve pütürlü alanlarda genellikle birkaç adadan meydana gelen zincirden oluşur. Bu adalar gel-git girişleri hariç, bariyer zincirler kesintisiz bir şekilde 100 kilometreden fazla uzayabilir. Bariyer adanın genel morfolojisi uzunluk, genişliği ve gelgit aralığına bağlıdır. Ayrıca dalga enerjisi sedimantolojisi, deniz seviyesi eğilimleri ve taban kontrolleri de dâhil parametreleri ile ilgilidir. Bariyer ada zinciri, dünya sahillerinde %13 oranında bulunabilir. Bazıları farklı özellik gösterir. Meksika Körfezi'ndeki Padre Adası, dünyadaki en uzun ve en geniş bariyer adadır. Bariyer ada oluşumunu açıklamak için çeşitli teoriler vardır.
Oluşumu
Bariyer adaların gelişimiyle ilgili açıklamalar 150 yıldan fazla süredir çok sayıda bilim insanı tarafından ortaya atılmıştır. Bunlar üç ana teori grubuna ayrılabilir; Deniz Bar Teorisi, Spit Yığılma Teorisi, Bataklık Teorisi. Tek bir teori yaygın olarak dünyanın sahilleri boyunca dağılan bariyerlerin gelişimini açıklayabilir. Bilim adamları farklı mekanizmalarla diğer bariyer tipleride dâhil olmak üzere bir takım bariyerler oluşturulabilir fikrini kabul eder.
Ancak, oluşumu için bazı genel gereksinimler vardır. Bariyer ada sistemleri orta derecede gel_git aralığı ve küçük dalgaların hâkim olduğu kıyılarda kolay gelişir. Kıyılar gel_git aralığına göre üçe ayrılır; , 0-2 metrelik gel_git aralığı; , 2-4 metrelik gel_git aralığı; , >4 metrelik gel_git aralığı. Bariyer adaların en dominantı ve iyi gelişmiş olanları microtidal kıyılardadır ve sürekli olma eğilimindedir. Bariyer adalar gel_git (med_cezir) koyları ve mesotidal kıyılarda daha az oluşur. Bariyer adalar macrotidal kıyılarda çok nadirdir. Küçük bir gel_git aralığı ve dalga-hâkim sahil ile birlikte düşük gradyanlı self olmalıdır. Aksi takdirde, bir kum halinde kum birikimi meydana gelmez bunun yerine kıyı boyunca dağılabilir.Geniş bir tortul kaynağı da bariyer ada oluşumu için gereklidir. Bariyer ada oluşumu için son büyük şart istikrarlı bir deniz seviyesidir. Deniz seviyesi bariyer ada oluşumu ve büyüme döneminde nispeten değişmeden kalması için özellikle önemlidir.
Deniz seviyesi değişimleri çok şiddetli ise dalga eylemi sonunda birikme ile bir bariyer ada olacak kumulun birikmesi için yeterli zaman olmayacaktır. Bariyer adaların deniz seviyesinin sabit kalmasına ihtiyacı vardır ve böylece dalgalar tek bir konumda kum yığabilir.
Denizbar teorisi
Bariyer ada oluşumunu açıklayan ilk kişilerden biri Fransız 'dur. fikirlerini 1845 yılında yayınlamıştır. O sığ sularda dalgaların kumu taşıyacağını düşünüyordu. Dalgalar bu kumu denizaltında çubuk şeklinde biriktiriyordu. Bu biriktirme arasında dalgalar kırılmakta ve enerjisinin çoğunu kaybetmektedir. Bu dikey çubuklar deniz seviyesinde yavaş yavaş bariyer ada oluştururlar.
Yığılma teorisi
İlk olarak Amerikalı jeoloji uzmanı 'ın 1885’te ortaya kıyı boyu kaynaklarından gelen tortul tabakasının bu teoriyi ortaya attı. Kıyı şeridi boyunca dalgalar yüzünden biriken, dalganın kırılma bölgesindeki bu tortul tabaka hareketleri kıyıya paralel bir biçimde bir birikme oluşturmaktadır. Bundan sonraki gelen ve kıyı şeridinde oyuk açan bu fırtına dalga hareketleri adaya adeta bir kalkan oluşturmaktadır.
Bataklık teorisi
1890 da ortaya attığı düşünceye göre Amerika Birleşik Devletleri'nin Batı sahili ve körfez sahili batık bölgesi olma yolundaydı. Bu bölgeler boyunca , Delaware ve Bays gibi sayısızca sular altında kalan nehir vadilerini bulunuyordu. McGee batık oluşumu sırasında kıyılardaki tepelerin ardında oluşan lagünlerin kıyıları anakaradan uzaklaştırdığına inanıyordu. Missisipi-Alabama bariyer adasını bunlara bir örnek olarak değiniyordu.
Fakat McGee'nin yorumlaması bir süre sonra yanlış olarak yorumlanmaya başladı, katman bilgisi (tabakalaşması) ve sediment yaşı ile daha doğru tespitler yapılmaya başlandı. deltasındaki, kıyısı boyunca dalga hareketleri ile bir sahil kompleksi meydana gelmişti. Bu bariyerlerin arkasında uzanan bataklıklar bölgeyi bitkisel bir alandan açık denize dönüştürür. 125 yıllık bir dönemde 1853-1978 arasında iki küçük bariyerlerin arkasındaki yarı korunaklı koylar, büyük dönüşmüştür.
Kaya bank
Yeni Zelanda'daki sıradağ doğal bir kaya parçası bariyer adadaki bir oluşum süreci için ipucu olabilir. Güney adasının kuzey ucunda, girişinde bulunan aşınım kaya parçası birikimi, 13 km uzunluğunda ve birkaç metre genişliğinde eşi benzeri olmayan katı bir alt katmandır. Kendi başına tam anlamıyla bir bariyer adası değildir. Çünkü anakaraya bir ucundan bağlıdır. 'da kaya bankasının ana karayla birleştiği noktaya yakın konumda granodiyoriti kayacı bulunur. Kayanın hareket hızını belirlemek için çalışmalar 1892 yılından beri yapılmaktadır. Kayanın hareketi yılda ortalama olarak 7.5 metre olarak tahmin ediliyor.
Ekolojik önemi
Bariyer adalar okyanus ve bariyer adanın anakara tarafında fırtına olaylarını azaltmada büyük rol oynar. Bu olay etkili bir şekilde, düşük enerjili benzersiz bir ortam yaratır. Birden fazla sulak alan sistemleri mesela lagünler, nehir ağızları (haliç) ve/veya bataklıklar çevre koşullarına bağlı olarak bu gibi durumların sonucu olabilir. Bariyer adalar var olmadan, sulak alanlar var olamaz. Okyanus dalgaları ve gel-git gibi olaylar sonucunda imha edilir. Bu olayın en önemli örneklerinden biri Louisiana bariyer adasıdır.
Kaynakça
- ^ Garrison, J.R., Jr., Williams, J., Potter Miller, S., Weber, E.T., II, McMechan, G., and Zeng, X., 2010, Ground-penetrating radar study of North Padre Island; Implications for barrier island interval architecture, model for growth of progradational microtidal barrier islands, and Gulf of Mexico sea-level cyclicity: Journal of Sedimentary Research, v. 80, p. 303–319.
- ^ a b Davis Jr., p. 144.
- ^ a b Smith, Q.H.T., Heap, A.D., and Nichol, S.L., 2010, Origin and formation of an estuarine barrier island, Tapora Island, New Zealand: Journal of Coastal Research, v. 26, p. 292–300.
- ^ Garrison, J.R., Jr., Williams, J., Potter Miller, S., Weber, E.T., II, McMechan, G., and Zeng, X., 2010, "Ground-penetrating radar study of North Padre Island; Implications for barrier island interval architecture, model for growth of progradational microtidal barrier islands, and Gulf of Mexico sea-level cyclicity:" Journal of Sedimentary Research,' v. 80, p. 303–319.
- ^ a b Davis Jr., p. 147
- ^ Boggs, S., Jr., 2012, Principles of Sedimentology and Stratigraphy: New Jersey, Pearson Education, Inc., 585 p.
- ^ Coastal Services Center, NOAA’s Coastal Services Center Barrier Islands: Formation and Evolution 8 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Accessed April 10, 2011.
- ^ Davis Jr., pp. 144–145
- ^ Davis Jr., p. 145
- ^ Morton, p. 2
- ^ M. R. Johnson (2001). "Nelson Boulder Bank". New Zealand Journal of Geology and Geophysics. Cilt 44. ss. 79-88. doi:10.1080/00288306.2001.9514924.
- ^ Stone, G.W., and McBride, R.A., 1998, Louisiana barrier islands and their importance in wetland protection: forecasting shoreline change and subsequent response of wave climate: Journal of Coastal Research, v. 14, p. 900–915.
Kaynakça
- Davis Jr., Richard A.; Fitzgerald, Duncan M. (2004), Beaches and Coasts (İngilizce), Birleşik Krallık: , ISBN
- Morton, Robert A. (2007), "Historical Changes in the Mississippi-Alabama Barrier Islands and the Roles of Extreme Storms, Sea level, and human activities" (PDF), Arşivlenmiş kopya, U. S. Geological Survey, 5 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (PDF), erişim tarihi: 26 Aralık 2013
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bariyer adalar kiyi morfolojik ve bariyer sisteminin bir turudur Anakaradan kiyiya paralel olan kum duz ve puturlu alanlarda genellikle birkac adadan meydana gelen zincirden olusur Bu adalar gel git girisleri haric bariyer zincirler kesintisiz bir sekilde 100 kilometreden fazla uzayabilir Bariyer adanin genel morfolojisi uzunluk genisligi ve gelgit araligina baglidir Ayrica dalga enerjisi sedimantolojisi deniz seviyesi egilimleri ve taban kontrolleri de dahil parametreleri ile ilgilidir Bariyer ada zinciri dunya sahillerinde 13 oraninda bulunabilir Bazilari farkli ozellik gosterir Meksika Korfezi ndeki Padre Adasi dunyadaki en uzun ve en genis bariyer adadir Bariyer ada olusumunu aciklamak icin cesitli teoriler vardir Bariyer Ada ve Diger Kiyi Sekilleri OlusumuUzun Ada Mississippi Alabama Bariyer Adasi Bariyer adalarin gelisimiyle ilgili aciklamalar 150 yildan fazla suredir cok sayida bilim insani tarafindan ortaya atilmistir Bunlar uc ana teori grubuna ayrilabilir Deniz Bar Teorisi Spit Yigilma Teorisi Bataklik Teorisi Tek bir teori yaygin olarak dunyanin sahilleri boyunca dagilan bariyerlerin gelisimini aciklayabilir Bilim adamlari farkli mekanizmalarla diger bariyer tipleride dahil olmak uzere bir takim bariyerler olusturulabilir fikrini kabul eder Ancak olusumu icin bazi genel gereksinimler vardir Bariyer ada sistemleri orta derecede gel git araligi ve kucuk dalgalarin hakim oldugu kiyilarda kolay gelisir Kiyilar gel git araligina gore uce ayrilir 0 2 metrelik gel git araligi 2 4 metrelik gel git araligi gt 4 metrelik gel git araligi Bariyer adalarin en dominanti ve iyi gelismis olanlari microtidal kiyilardadir ve surekli olma egilimindedir Bariyer adalar gel git med cezir koylari ve mesotidal kiyilarda daha az olusur Bariyer adalar macrotidal kiyilarda cok nadirdir Kucuk bir gel git araligi ve dalga hakim sahil ile birlikte dusuk gradyanli self olmalidir Aksi takdirde bir kum halinde kum birikimi meydana gelmez bunun yerine kiyi boyunca dagilabilir Genis bir tortul kaynagi da bariyer ada olusumu icin gereklidir Bariyer ada olusumu icin son buyuk sart istikrarli bir deniz seviyesidir Deniz seviyesi bariyer ada olusumu ve buyume doneminde nispeten degismeden kalmasi icin ozellikle onemlidir Deniz seviyesi degisimleri cok siddetli ise dalga eylemi sonunda birikme ile bir bariyer ada olacak kumulun birikmesi icin yeterli zaman olmayacaktir Bariyer adalarin deniz seviyesinin sabit kalmasina ihtiyaci vardir ve boylece dalgalar tek bir konumda kum yigabilir Denizbar teorisi Bariyer ada olusumunu aciklayan ilk kisilerden biri Fransiz dur fikirlerini 1845 yilinda yayinlamistir O sig sularda dalgalarin kumu tasiyacagini dusunuyordu Dalgalar bu kumu denizaltinda cubuk seklinde biriktiriyordu Bu biriktirme arasinda dalgalar kirilmakta ve enerjisinin cogunu kaybetmektedir Bu dikey cubuklar deniz seviyesinde yavas yavas bariyer ada olustururlar Yigilma teorisi Ilk olarak Amerikali jeoloji uzmani in 1885 te ortaya kiyi boyu kaynaklarindan gelen tortul tabakasinin bu teoriyi ortaya atti Kiyi seridi boyunca dalgalar yuzunden biriken dalganin kirilma bolgesindeki bu tortul tabaka hareketleri kiyiya paralel bir bicimde bir birikme olusturmaktadir Bundan sonraki gelen ve kiyi seridinde oyuk acan bu firtina dalga hareketleri adaya adeta bir kalkan olusturmaktadir Bataklik teorisi Son Ada Louisiana 1853 1978 Son ada dalga eylemiyle anakaradan ayirir 1890 da ortaya attigi dusunceye gore Amerika Birlesik Devletleri nin Bati sahili ve korfez sahili batik bolgesi olma yolundaydi Bu bolgeler boyunca Delaware ve Bays gibi sayisizca sular altinda kalan nehir vadilerini bulunuyordu McGee batik olusumu sirasinda kiyilardaki tepelerin ardinda olusan lagunlerin kiyilari anakaradan uzaklastirdigina inaniyordu Missisipi Alabama bariyer adasini bunlara bir ornek olarak deginiyordu Fakat McGee nin yorumlamasi bir sure sonra yanlis olarak yorumlanmaya basladi katman bilgisi tabakalasmasi ve sediment yasi ile daha dogru tespitler yapilmaya baslandi deltasindaki kiyisi boyunca dalga hareketleri ile bir sahil kompleksi meydana gelmisti Bu bariyerlerin arkasinda uzanan batakliklar bolgeyi bitkisel bir alandan acik denize donusturur 125 yillik bir donemde 1853 1978 arasinda iki kucuk bariyerlerin arkasindaki yari korunakli koylar buyuk donusmustur Kaya bank Yeni Zelanda daki siradag dogal bir kaya parcasi bariyer adadaki bir olusum sureci icin ipucu olabilir Guney adasinin kuzey ucunda girisinde bulunan asinim kaya parcasi birikimi 13 km uzunlugunda ve birkac metre genisliginde esi benzeri olmayan kati bir alt katmandir Kendi basina tam anlamiyla bir bariyer adasi degildir Cunku anakaraya bir ucundan baglidir da kaya bankasinin ana karayla birlestigi noktaya yakin konumda granodiyoriti kayaci bulunur Kayanin hareket hizini belirlemek icin calismalar 1892 yilindan beri yapilmaktadir Kayanin hareketi yilda ortalama olarak 7 5 metre olarak tahmin ediliyor Ekolojik onemiBariyer adalar okyanus ve bariyer adanin anakara tarafinda firtina olaylarini azaltmada buyuk rol oynar Bu olay etkili bir sekilde dusuk enerjili benzersiz bir ortam yaratir Birden fazla sulak alan sistemleri mesela lagunler nehir agizlari halic ve veya batakliklar cevre kosullarina bagli olarak bu gibi durumlarin sonucu olabilir Bariyer adalar var olmadan sulak alanlar var olamaz Okyanus dalgalari ve gel git gibi olaylar sonucunda imha edilir Bu olayin en onemli orneklerinden biri Louisiana bariyer adasidir Kaynakca Garrison J R Jr Williams J Potter Miller S Weber E T II McMechan G and Zeng X 2010 Ground penetrating radar study of North Padre Island Implications for barrier island interval architecture model for growth of progradational microtidal barrier islands and Gulf of Mexico sea level cyclicity Journal of Sedimentary Research v 80 p 303 319 a b Davis Jr p 144 a b Smith Q H T Heap A D and Nichol S L 2010 Origin and formation of an estuarine barrier island Tapora Island New Zealand Journal of Coastal Research v 26 p 292 300 Garrison J R Jr Williams J Potter Miller S Weber E T II McMechan G and Zeng X 2010 Ground penetrating radar study of North Padre Island Implications for barrier island interval architecture model for growth of progradational microtidal barrier islands and Gulf of Mexico sea level cyclicity Journal of Sedimentary Research v 80 p 303 319 a b Davis Jr p 147 Boggs S Jr 2012 Principles of Sedimentology and Stratigraphy New Jersey Pearson Education Inc 585 p Coastal Services Center NOAA s Coastal Services Center Barrier Islands Formation and Evolution 8 Agustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Accessed April 10 2011 Davis Jr pp 144 145 Davis Jr p 145 Morton p 2 M R Johnson 2001 Nelson Boulder Bank New Zealand Journal of Geology and Geophysics Cilt 44 ss 79 88 doi 10 1080 00288306 2001 9514924 Stone G W and McBride R A 1998 Louisiana barrier islands and their importance in wetland protection forecasting shoreline change and subsequent response of wave climate Journal of Coastal Research v 14 p 900 915 KaynakcaDavis Jr Richard A Fitzgerald Duncan M 2004 Beaches and Coasts Ingilizce Birlesik Krallik ISBN 0 632 04308 3 Morton Robert A 2007 Historical Changes in the Mississippi Alabama Barrier Islands and the Roles of Extreme Storms Sea level and human activities PDF Arsivlenmis kopya U S Geological Survey 5 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan PDF erisim tarihi 26 Aralik 2013