Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yeni Zelanda (İngilizce: New Zealand, Maorice: Aotearoa), Güney Büyük Okyanus'ta bir ada ülkesidir. Güney Yarımkürede, Okyanusya'daki Güney Pasifik adaları arasında, Avustralya'nın yaklaşık 2.000 km güneydoğusunda yer almaktadır. Başlıca iki büyük (North Island ve South Island) ve 700'den fazla küçük adadan oluşur. Toplamda 268.021 kilometrekarelik bir yüz ölçümüne sahiptir. Bölgedeki tektonik hareketler ve volkanik olaylar nedeniyle Yeni Zelanda birçok yüksek dağa sahiptir. Yeni Zelanda'nın başkenti Wellington ve en büyük şehri Auckland'dır.
Yeni Zelanda | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||
| Başkent | Wellington | ||||||||||
| En büyük | Auckland | ||||||||||
| Resmî dil(ler) | |||||||||||
| Etnik gruplar | |||||||||||
| Demonim | Yeni Zelandalı (resmî) Kivi | ||||||||||
| Hükûmet | Anayasal Monarşi, Parlamenter Demokrasi | ||||||||||
| |||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||
• Toplam | 268.021 km2 (75.) | ||||||||||
• Su (%) | 1,6 | ||||||||||
| Nüfus | |||||||||||
• 2020 tahminî | 5.109.520 | ||||||||||
• 2018 sayımı | 4.699.755 | ||||||||||
• Yoğunluk | 19/km2 (167.) | ||||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||||||||||
• Toplam | 205,541 milyar $ (63.) | ||||||||||
• Kişi başına | 41.072 $ (29..) | ||||||||||
| GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||||||||||
• Toplam | 193,545 milyar $ (52.) | ||||||||||
• Kişi başına | 38.675 $ (23.) | ||||||||||
| Gini (2019) | 33.9 orta | ||||||||||
| İGE (2019) | 0.931 çok yüksek · 14. | ||||||||||
| Para birimi | Yeni Zelanda Doları (NZD) | ||||||||||
| Zaman dilimi | UTC+12 () | ||||||||||
• Yaz (YSU) | UTC+13 () | ||||||||||
| Trafik akışı | sol | ||||||||||
| Telefon kodu | 64 | ||||||||||
| İnternet alan adı | .nz | ||||||||||
Uzak olmaları sebebiyle Yeni Zelanda adaları insanlar tarafından yerleşilen en son büyük kara parçalarından biridir. 1280 ile 1350 yılları arasında Polinezyalılar tarafından yerleşilmeye başlanan adalar özel bir geliştirmeye başlamıştır. Adaları keşfeden ilk avrupalı 1642 yılında Abel Tasman isimli Hollandalı olmuştur.
Etimoloji
1642'te Yeni Zelanda'ya ilk ayak basan Avrupalı, Hollandalı kaşif Abel Tasman'dır, Jacob Le Maire'in Güney Amerika'nın güney ucunda gördüğü Isla de los Estados'un bir parçası olduklarına inanarak adalara Staten Land adını verdi. 1643 yılında Güney Amerika topraklarının küçük bir ada olduğunu kanıtladı ve Hollandalı Haritacılar daha sonra Tasman'ın keşfine Hollanda'nın Zelanda (Zeeland) şehrine atfen Latince Nova Zeelandia adını verdiler. Bu ad daha sonra Yeni Zelanda olarak İngilizceleştirilmiştir.
Bu, Maoricede Nu Tireni olarak yazılmıştır (Te Tiriti o Waitangi'de Nu Tirani olarak yazılır). 1834 yılında Maoricede yazılan ve "He Wakaputanga o te Rangatiratanga o Nu Tireni" başlığını taşıyan bir belge İngilizceye çevrilerek Yeni Zelanda Bağımsızlık Bildirgesi haline gelmiştir. Yeni Zelanda Birleşik Kabileleri Te W(h)akaminenga o Nga Rangatiratanga o Nga Hapu o Nu Tireni tarafından hazırlanmış bildirge, Yeni Zelanda Birleşik Kabileleri'nin (United Tribes of New Zealand) bildirgesini zaten kabul etmiş olan ve Lord Glenelg'in bir mektubuyla bildirgeyi tanıyan Kral IV. William'a bir kopyası gönderilmiştir. Aotearoa (Maorice de; [aɔˈtɛaɾɔa] olarak ve İngilizce de; /ˌaʊtɛəˈroʊ.ə/ telaffuz edilir. Genellikle 'Uzun Beyaz Bulut Ülkesi' olarak çevrilir.) Yeni Zelanda için kullanılan güncel Maorice adıdır. Avrupalılar gelmeden önce Maorilerin ülkenin tamamına verdikleri bir isim olup olmadığı bilinmemektedir; Aotearoa başlangıçta sadece Kuzey Adası'nı ifade etmekteydi.
Maoricede Yeni Zelanda'ya Aotearoa denir. Açılımları Ao bulut, şafak, gündüz ya da dünya anlamına, tea beyaz, açık ya da parlak anlamına ve roa uzun anlamına gelmektedir.
Tarihçe
Yeni Zelanda’ya ilk kez 1000 yıl önce Polinezyalı Maoriler yerleşmiştir. Maoriler iyi örgütlenmiş, kan bağı ile gelen şefler ve güçlü rahipler tarafından yönetilen bir kabiledir.
Adaya ilk ayak basan Avrupalı, 1642 yılında Hollandalı Abel Tasman olmuştur. Ancak Kaptan James Cook’un 1769 ve 1779’daki gezilerine kadar adalar herhangi bir yönetime bağlı kalmamış ve keşfedilmemiştir. İngiliz göçmenler, 1840 yılında İngiliz hakimiyeti kurulunca adaya yerleşmeye başlamışlardır. Wellington bu tarihten sonra kurulmuştur. Yeni Zelanda’ya 1852 yılında kendi hükûmeti tahsis edilmiştir ve sonraki yüzyılda ülke yatırım, iletişim ve tarımsal üretimde hızlı bir gelişme kaydetmiştir.
Yeni Zelanda adı Hollandalı kartograflar tarafından, Hollanda'da bulunan Zealand adasına ithafen konulmuştur ve ülkenin yerlileri olan Maorilerin kendi dillerinde Aotearoa yani Uzun Beyaz Bulut Ülkesi olarak isimlendirilir. 1769-1779 yılları arasında ülkeyi 4 kez ziyaret eden İngiliz kâşif James Cook tarafından şimdiki ismi New Zealand olarak adlandırılmıştır. İngiliz Kraliyeti, 1840'ta Maori şefleri ile Waitangi anlaşmasını yaparak Yeni Zelanda’yı İmparatorluğu’nun kolonisi olarak ilan etmiştir.
Yönetim ve politika
Yeni Zelanda meşruti monarşi ve parlamenter demokrasi ile yönetilmektedir.III. Charles, Yeni Zelanda Kralı ve dolayısıyla devlet başkanıdır. Başbakan Christopher Luxon, Genel Vali ise Cindy Kiro'dur. Kiro, göreve gelmiş ilk Maori kökenli kadın validir.
İklim
Yeni Zelanda'nın Güney Yarımküre'de veya ekvatorun güneyinde olması, mevsimlerin kuzey yarım küredekilerin tam tersi olması anlamına gelir. Yazın en sıcak ayları Ocak ve Şubat olup en soğuk aylar Haziran ve Temmuzdur.
Genellikle ılıman bir iklime sahip olup, ülkenin kuzey kesimleri subtropikal iklimin etkisi altındadır. Kışın, Güney Ada'nın (South Island) iç kesimleri -10 dereceye kadar inerken, Okyanus kıyıları daha yumuşak ve yağışlı bir iklime sahiptir. Yazları 20-33 dereceler arasında olup oldukça da güneşlidir.
Demografi
2019 yılının Aralık ayındaki sayıma göre Yeni Zelanda'da 4.951.500 kişi yaşamaktadır. Kuzey Adası, Güney Adası'ndan daha küçük olmasına rağmen bu adada daha çok kişi yaşar. Ülke nüfusunun çoğunluğunu Avrupa kökenliler oluşturur Yeni Zelanda'nın yerli halkı Maoriler ise nüfusun %14,9'unu oluşturmaktadır.
Yeni Zelanda halkı kendilerini Yeni Zelanda'da yaşayan uçamayan bir ulusal kuş olan Kivi olarak adlandırmaktadır.
Din
Ülkede baskın inanç bulunmamaktadır. 2018 nüfus sayımına göre halkın %48,59'u kendini herhangi bir dine mensup görmemektedir. 2001 nüfus sayımından bu yana kendini Hristiyan olarak gören Yeni Zelandalıların oranı azalmaktadır. Nüfus sayımının verilerine göre diğer azınlık dinleri Hinduizm, Budizm, İslam ve Sihizm'dir.
Kültür
Başkenti Wellington olan Yeni Zelanda kar kaplı dağ manzaraları ile bilinen bir ülkedir. En büyük ve en kozmopolit şehri Auckland'dır. Sinemada Yüzüklerin Efendisi film üçlemesi ile 200.000.000 $ ek gelir kazanmıştır. Peter Jackson'ın yönettiği filmler Almanya, ABD ve Yeni Zelanda'da çekilmiştir.
Ekonomi
Yeni Zelanda oldukça gelişmiş bir serbest piyasa ekonomisine sahiptir. Gayri safi yurtiçi hasılaya göre 52. en büyük ekonomiye sahip olan ülke, satın alma gücü paritesi bakımından ise 63. en büyük ekonomidir. 5 milyon nüfusa göre oldukça büyük bir ekonomisi olan ülkede kişi başına 42,084 Amerikan doları düşer. Ülke ekonomisi dünyadaki en küreselleşmiş ekonomilerden biridir ve genel olarak Avustralya, Kanada, Çin, Avrupa Birliği, Japonya, Singapur, Güney Kore ve ABD ile yaptığı ticarete dayanır.
Yeni Zelanda ekonomisi 2013 itibarıyla toplam GYSİH'sinin %63'üne denk gelen oldukça büyük bir hizmet sektörüne sahiptir. Alüminyum, gıda, metal, ahşap ve kağıt endüstrileri ülkenin başlıca sanayi kalemlerini oluştururlar. Birincil sektör ülkenin GSYİH'sinin %6,5'ini oluşturmasına rağmen ihracatı domine eder. Bilgi teknolojileri sektörü de hızla büyüyen sektörler arasındadır.
Yeni Zelanda para birimi olan Yeni Zelanda doları (halk arasındaki adı Kiwi doları) dört Pasifik ada bölgesinde de kullanılır. Yeni Zelanda doları dünyanın en çok takas edilen 10. para birimidir.
Yeni Zelanda, Transparency International 2013 Yolsuzluk Algısı Endeksi'nde, Danimarka ile birlikte 100 üzerinden 91 puanla birinci sırada yer almıştır (0 puan = yüksek yolsuzluk, 100 puan = temiz). The Legatum Institute 2016 Dünya refah düzeyi araştırması sonucuna göre Yeni Zelanda Dünyada refah düzeyi en yüksek ülke olarak 1. sırada yer almıştır. İnsani Gelişmişlik Endeksi'nde 14. sırada yer almaktadır.
Ticaret
Yeni Zelanda ekonomisi büyük oranda uluslararası ticarete dayanır. İhracatın toplam üretimin %24'üne karşılık gelmesi, ülkeyi küresel yavaşlamalara karşı savunmasız hale getirir. Gıda ürünleri %55'le ülke ihracatında ilk sırayı alır. Ahşap ürünleri ise %7 ile ikinci sıradadır. Turizm GYSİH'ye 12,9 milyar dolar katkıda bulunur ve iş gücünün %7,5'ini oluşturarak önemli bir rol oynar.
Altyapı
2015 yılında Yeni Zelanda'nın enerji ihtiyacının %40,1'i yenilenebilir enerjiden karşılandı. Ülkenin elektrik üretiminin büyük bir kısmı Waikato, ve nehirleri üzerindeki hidroelektrik santrallerinde yapıldı. Yeni Zelanda'nın ulaşım ağı 94,000 kilometre otoyol ve 4,128 kilometre demiryolu hatlarından oluşur. Çoğu büyük yerleşim yeri birbirine otobüs seferleriyle bağlı olmasına rağmen başlıca ulaşım tercihi özel araçtır. 1993'te özelleştirilen fakat 2004 ile 2008 arasında yeniden millileştirilen demiryolları ise tüm ülkeyi kaplar ve yolcudan ziyade yük taşımacılığında kullanılır. İki adadaki otoyollar ve demiryolları birbirlerine Wellington ve arasındaki feribot seferleriyle bağlanır. Yeni Zelanda'nın altı uluslararası havaalanı vardır fakat yalnızca Auckland ve Christchurch havaalanları Avustralya ve Fiji dışındaki ülkelerle bağlantılıdır.
Kaynakça
- ^ "Statics of New Zealand". Stats NZ. Government of New Zealand. 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2021.
- ^ a b "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021.
- ^ a b Wilson, John (March 2009). "European discovery of New Zealand – Tasman's achievement". . Erişim tarihi: 24 Ocak 2011.
- ^ Bathgate, John. "The Pamphlet Collection of Sir Robert Stout: Volume 44. Chapter 1, Discovery and Settlement". NZETC. 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2018.
He named the country Staaten Land, in honour of the States-General of Holland, in the belief that it was part of the great southern continent.
- ^ Mackay, Duncan (1986). "The Search for the Southern Land". Fraser, B. (Ed.). The New Zealand Book of Events. Auckland: Reed Methuen. ss. 52-54.
- ^ Wood, James (1900). The Nuttall Encyclopaedia: Being a Concise and Comprehensive Dictionary of General Knowledge. London and New York: . s. iii. Erişim tarihi: 10 Ekim 2016.
- ^ (November 2009). "Place names – Naming the country and the main islands". . Erişim tarihi: 24 Ocak 2011.
- ^ Matthew Palmer (2008). The Treaty of Waitangi in New Zealand's Law and Constitution (İngilizce). Victoria University of Wellington. 3 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
- ^ Jennifer Hay, Margaret A. Maclagan, Elizabeth Gordon (2008). Dialects of English: New Zealand English (İngilizce). Edinburgh University Press. s. 72. 6 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
- ^ "New Zealand's Constitution". The Governor-General of New Zealand. 6 Nisan 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2010.
- ^ "Royal Titles Act 1974". Section 1: New Zealand Parliamentary Counsel Office. February 1974. 20 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2011.
- ^
- ^ "2018 Census place summaries". stats.govt.nz (İngilizce). . 23 Eylül 2019. 16 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Population estimate tables - NZ.Stat". Statistics New Zealand. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.
- ^ (İngilizce) Yolsuzluk Algılama Endeksi 2013 5 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Transparency International. 3 Aralık 2013 tarihinde erişildi.
Dış bağlantılar
- (İngilizce) New Zealand History Online
- (İngilizce) Story: European discovery of New Zealand 6 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- (İngilizce) New Zealand Population 9 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yeni Zelanda Ingilizce New Zealand Maorice Aotearoa Guney Buyuk Okyanus ta bir ada ulkesidir Guney Yarimkurede Okyanusya daki Guney Pasifik adalari arasinda Avustralya nin yaklasik 2 000 km guneydogusunda yer almaktadir Baslica iki buyuk North Island ve South Island ve 700 den fazla kucuk adadan olusur Toplamda 268 021 kilometrekarelik bir yuz olcumune sahiptir Bolgedeki tektonik hareketler ve volkanik olaylar nedeniyle Yeni Zelanda bircok yuksek daga sahiptir Yeni Zelanda nin baskenti Wellington ve en buyuk sehri Auckland dir Yeni ZelandaAotearoa Maori New Zealand Ingilizce Bayrak ArmaMilli mars God Defend New Zealand source source source track track track track track track track track track Kraliyet marsi God Save the KingBaskentWellingtonEn buyukAucklandResmi dil ler 95 9 Ingilizce 4 2 Maorice 0 6 Isaret DiliEtnik gruplar 71 8 Avrupali 16 5 Maori 15 3 Asyali 9 Pasifik halklari 2 7 diger 1 DemonimYeni Zelandali resmi KiviHukumetAnayasal Monarsi Parlamenter Demokrasi KralIII Charles Genel ValiCindy Kiro BasbakanChristopher LuxonTarihce Anayasa Yasasi17 Ocak 1853 Dominyon26 Eylul 1907 Westminster Tuzugu11 Aralik 1931 Yeni Zelanda Kralligi25 Kasim 1947 Anayasa Yasasi13 Aralik 1986Yuzolcumu Toplam268 021 km2 75 Su 1 6Nufus 2020 tahmini5 109 520 2018 sayimi4 699 755 Yogunluk19 km2 167 GSYIH SAGP 2020 tahmini Toplam205 541 milyar 63 Kisi basina41 072 2 29 GSYIH nominal 2020 tahmini Toplam193 545 milyar 52 Kisi basina38 675 2 23 Gini 2019 33 9 ortaIGE 2019 0 931 cok yuksek 14 Para birimiYeni Zelanda Dolari NZD Zaman dilimiUTC 12 NZST Yaz YSU UTC 13 NZST Trafik akisisolTelefon kodu64Internet alan adi nz Uzak olmalari sebebiyle Yeni Zelanda adalari insanlar tarafindan yerlesilen en son buyuk kara parcalarindan biridir 1280 ile 1350 yillari arasinda Polinezyalilar tarafindan yerlesilmeye baslanan adalar ozel bir Maori kulturu gelistirmeye baslamistir Adalari kesfeden ilk avrupali 1642 yilinda Abel Tasman isimli Hollandali olmustur Icindekiler 1 Etimoloji 2 Tarihce 3 Yonetim ve politika 4 Iklim 5 Demografi 5 1 Din 6 Kultur 7 Ekonomi 7 1 Ticaret 7 2 Altyapi 8 Kaynakca 9 Dis baglantilarEtimolojidegistir nbsp Nova Zeelandia nin bati kiyi seridini gosteren 1657 tarihli haritadan detay Bu haritada kuzey en alttadir 1642 te Yeni Zelanda ya ilk ayak basan Avrupali Hollandali kasif Abel Tasman dir Jacob Le Maire in Guney Amerika nin guney ucunda gordugu Isla de los Estados un bir parcasi olduklarina inanarak adalara Staten Land adini verdi 3 4 Hendrik Brouwer 1643 yilinda Guney Amerika topraklarinin kucuk bir ada oldugunu kanitladi ve Hollandali Haritacilar daha sonra Tasman in kesfine Hollanda nin Zelanda Zeeland sehrine atfen Latince Nova Zeelandia adini verdiler 3 5 Bu ad daha sonra Yeni Zelanda olarak Ingilizcelestirilmistir 6 7 Bu Maoricede Nu Tireni olarak yazilmistir Te Tiriti o Waitangi de Nu Tirani olarak yazilir 1834 yilinda Maoricede yazilan ve He Wakaputanga o te Rangatiratanga o Nu Tireni basligini tasiyan bir belge Ingilizceye cevrilerek Yeni Zelanda Bagimsizlik Bildirgesi haline gelmistir Yeni Zelanda Birlesik Kabileleri Te W h akaminenga o Nga Rangatiratanga o Nga Hapu o Nu Tireni tarafindan hazirlanmis bildirge Yeni Zelanda Birlesik Kabileleri nin United Tribes of New Zealand bildirgesini zaten kabul etmis olan ve Lord Glenelg in bir mektubuyla bildirgeyi taniyan Kral IV William a bir kopyasi gonderilmistir 8 Aotearoa Maorice de aɔˈtɛaɾɔa olarak ve Ingilizce de ˌaʊtɛeˈroʊ e telaffuz edilir Genellikle Uzun Beyaz Bulut Ulkesi olarak cevrilir Yeni Zelanda icin kullanilan guncel Maorice adidir Avrupalilar gelmeden once Maorilerin ulkenin tamamina verdikleri bir isim olup olmadigi bilinmemektedir Aotearoa baslangicta sadece Kuzey Adasi ni ifade etmekteydi 9 Maoricede Yeni Zelanda ya Aotearoa denir Acilimlari Ao bulut safak gunduz ya da dunya anlamina tea beyaz acik ya da parlak anlamina ve roa uzun anlamina gelmektedir TarihcedegistirAna madde Yeni Zelanda tarihi nbsp Yeni Zelanda ya ilk defa 1200 de Polinezyali Maoriler yerlesmistir Yeni Zelanda ya ilk kez 1000 yil once Polinezyali Maoriler yerlesmistir Maoriler iyi orgutlenmis kan bagi ile gelen sefler ve guclu rahipler tarafindan yonetilen bir kabiledir Adaya ilk ayak basan Avrupali 1642 yilinda Hollandali Abel Tasman olmustur Ancak Kaptan James Cook un 1769 ve 1779 daki gezilerine kadar adalar herhangi bir yonetime bagli kalmamis ve kesfedilmemistir Ingiliz gocmenler 1840 yilinda Ingiliz hakimiyeti kurulunca adaya yerlesmeye baslamislardir Wellington bu tarihten sonra kurulmustur Yeni Zelanda ya 1852 yilinda kendi hukumeti tahsis edilmistir ve sonraki yuzyilda ulke yatirim iletisim ve tarimsal uretimde hizli bir gelisme kaydetmistir Yeni Zelanda adi Hollandali kartograflar tarafindan Hollanda da bulunan Zealand adasina ithafen konulmustur ve ulkenin yerlileri olan Maorilerin kendi dillerinde Aotearoa yani Uzun Beyaz Bulut Ulkesi olarak isimlendirilir 1769 1779 yillari arasinda ulkeyi 4 kez ziyaret eden Ingiliz kasif James Cook tarafindan simdiki ismi New Zealand olarak adlandirilmistir Ingiliz Kraliyeti 1840 ta Maori sefleri ile Waitangi anlasmasini yaparak Yeni Zelanda yi Imparatorlugu nun kolonisi olarak ilan etmistir Yonetim ve politikadegistir nbsp Parlamento Alanindaki Seddon Heykeli Yeni Zelanda mesruti monarsi ve parlamenter demokrasi ile yonetilmektedir 10 III Charles Yeni Zelanda Krali 11 ve dolayisiyla devlet baskanidir 12 Basbakan Christopher Luxon Genel Vali ise Cindy Kiro dur Kiro goreve gelmis ilk Maori kokenli kadin validir IklimdegistirYeni Zelanda nin Guney Yarimkure de veya ekvatorun guneyinde olmasi mevsimlerin kuzey yarim kuredekilerin tam tersi olmasi anlamina gelir Yazin en sicak aylari Ocak ve Subat olup en soguk aylar Haziran ve Temmuzdur Genellikle iliman bir iklime sahip olup ulkenin kuzey kesimleri subtropikal iklimin etkisi altindadir Kisin Guney Ada nin South Island ic kesimleri 10 dereceye kadar inerken Okyanus kiyilari daha yumusak ve yagisli bir iklime sahiptir Yazlari 20 33 dereceler arasinda olup oldukca da guneslidir Demografidegistir nbsp Christchurch Bazilikasi Christchurch 2019 yilinin Aralik ayindaki sayima gore Yeni Zelanda da 4 951 500 kisi yasamaktadir Kuzey Adasi Guney Adasi ndan daha kucuk olmasina ragmen bu adada daha cok kisi yasar Ulke nufusunun cogunlugunu Avrupa kokenliler olusturur Yeni Zelanda nin yerli halki Maoriler ise nufusun 14 9 unu olusturmaktadir Yeni Zelanda halki kendilerini Yeni Zelanda da yasayan ucamayan bir ulusal kus olan Kivi olarak adlandirmaktadir Dindegistir Ulkede baskin inanc bulunmamaktadir 2018 nufus sayimina gore halkin 48 59 u kendini herhangi bir dine mensup gormemektedir 2001 nufus sayimindan bu yana kendini Hristiyan olarak goren Yeni Zelandalilarin orani azalmaktadir Nufus sayiminin verilerine gore diger azinlik dinleri Hinduizm Budizm Islam ve Sihizm dir 13 KulturdegistirBaskenti Wellington olan Yeni Zelanda kar kapli dag manzaralari ile bilinen bir ulkedir En buyuk ve en kozmopolit sehri Auckland dir Sinemada Yuzuklerin Efendisi film uclemesi ile 200 000 000 ek gelir kazanmistir Peter Jackson in yonettigi filmler Almanya ABD ve Yeni Zelanda da cekilmistir nbsp Yeni Zelanda nin en buyuk sehri olan Auckland dan bir panorama EkonomidegistirAna madde Yeni Zelanda ekonomisi Yeni Zelanda oldukca gelismis bir serbest piyasa ekonomisine sahiptir Gayri safi yurtici hasilaya gore 52 en buyuk ekonomiye sahip olan ulke satin alma gucu paritesi bakimindan ise 63 en buyuk ekonomidir 5 milyon nufusa gore oldukca buyuk bir ekonomisi olan ulkede kisi basina 42 084 Amerikan dolari duser Ulke ekonomisi dunyadaki en kuresellesmis ekonomilerden biridir ve genel olarak Avustralya Kanada Cin Avrupa Birligi Japonya Singapur Guney Kore ve ABD ile yaptigi ticarete dayanir Yeni Zelanda ekonomisi 2013 itibariyla toplam GYSIH sinin 63 une denk gelen oldukca buyuk bir hizmet sektorune sahiptir Aluminyum gida metal ahsap ve kagit endustrileri ulkenin baslica sanayi kalemlerini olustururlar Birincil sektor ulkenin GSYIH sinin 6 5 ini olusturmasina ragmen ihracati domine eder Bilgi teknolojileri sektoru de hizla buyuyen sektorler arasindadir Yeni Zelanda para birimi olan Yeni Zelanda dolari halk arasindaki adi Kiwi dolari dort Pasifik ada bolgesinde de kullanilir Yeni Zelanda dolari dunyanin en cok takas edilen 10 para birimidir Yeni Zelanda Transparency International 2013 Yolsuzluk Algisi Endeksi nde Danimarka ile birlikte 100 uzerinden 91 puanla birinci sirada yer almistir 0 puan yuksek yolsuzluk 100 puan temiz 15 The Legatum Institute 2016 Dunya refah duzeyi arastirmasi sonucuna gore Yeni Zelanda Dunyada refah duzeyi en yuksek ulke olarak 1 sirada yer almistir Insani Gelismislik Endeksi nde 14 sirada yer almaktadir Ticaretdegistir Yeni Zelanda ekonomisi buyuk oranda uluslararasi ticarete dayanir Ihracatin toplam uretimin 24 une karsilik gelmesi ulkeyi kuresel yavaslamalara karsi savunmasiz hale getirir Gida urunleri 55 le ulke ihracatinda ilk sirayi alir Ahsap urunleri ise 7 ile ikinci siradadir Turizm GYSIH ye 12 9 milyar dolar katkida bulunur ve is gucunun 7 5 ini olusturarak onemli bir rol oynar Altyapidegistir 2015 yilinda Yeni Zelanda nin enerji ihtiyacinin 40 1 i yenilenebilir enerjiden karsilandi Ulkenin elektrik uretiminin buyuk bir kismi Waikato Waitaki ve Clutha nehirleri uzerindeki hidroelektrik santrallerinde yapildi Yeni Zelanda nin ulasim agi 94 000 kilometre otoyol ve 4 128 kilometre demiryolu hatlarindan olusur Cogu buyuk yerlesim yeri birbirine otobus seferleriyle bagli olmasina ragmen baslica ulasim tercihi ozel aractir 1993 te ozellestirilen fakat 2004 ile 2008 arasinda yeniden millilestirilen demiryollari ise tum ulkeyi kaplar ve yolcudan ziyade yuk tasimaciliginda kullanilir Iki adadaki otoyollar ve demiryollari birbirlerine Wellington ve Picton arasindaki feribot seferleriyle baglanir Yeni Zelanda nin alti uluslararasi havaalani vardir fakat yalnizca Auckland ve Christchurch havaalanlari Avustralya ve Fiji disindaki ulkelerle baglantilidir Kaynakcadegistir Statics of New Zealand Stats NZ Government of New Zealand 11 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mayis 2021 a b Report for Selected Countries and Subjects www imf org 29 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Ocak 2021 a b Wilson John March 2009 European discovery of New Zealand Tasman s achievement Te Ara The Encyclopedia of New Zealand Erisim tarihi 24 Ocak 2011 Bathgate John The Pamphlet Collection of Sir Robert Stout Volume 44 Chapter 1 Discovery and Settlement NZETC 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Agustos 2018 He named the country Staaten Land in honour of the States General of Holland in the belief that it was part of the great southern continent Mackay Duncan 1986 The Search for the Southern Land Fraser B Ed The New Zealand Book of Events Auckland Reed Methuen ss 52 54 Wood James 1900 The Nuttall Encyclopaedia Being a Concise and Comprehensive Dictionary of General Knowledge London and New York Frederick Warne amp Co s iii Erisim tarihi 10 Ekim 2016 McKinnon Malcolm November 2009 Place names Naming the country and the main islands Te Ara The Encyclopedia of New Zealand Erisim tarihi 24 Ocak 2011 Matthew Palmer 2008 The Treaty of Waitangi in New Zealand s Law and Constitution Ingilizce Victoria University of Wellington 3 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2024 Jennifer Hay Margaret A Maclagan Elizabeth Gordon 2008 Dialects of English New Zealand English Ingilizce Edinburgh University Press s 72 6 Subat 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2024 New Zealand s Constitution The Governor General of New Zealand 6 Nisan 2003 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Ocak 2010 Royal Titles Act 1974 Section 1 New Zealand Parliamentary Counsel Office February 1974 20 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Ocak 2011 Sablon Cite work 2018 Census place summaries stats govt nz Ingilizce Statistics New Zealand 23 Eylul 2019 16 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Population estimate tables NZ Stat Statistics New Zealand Erisim tarihi 2 Ocak 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Ingilizce Yolsuzluk Algilama Endeksi 2013 5 Aralik 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Transparency International 3 Aralik 2013 tarihinde erisildi Dis baglantilardegistir Ingilizce New Zealand History Online Ingilizce Story European discovery of New Zealand 6 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ingilizce New Zealand Population 9 Aralik 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi https tr wikipedia org w index php title Yeni Zelanda amp oldid 33918210 sayfasindan alinmistir