Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tümör (ur; neoplasm; tumor) tanımı önceleri vücuttaki herhangi bir şişlik ya da kitle için kullanılırdı (yangıda, ödem ve şişlik nedeniyle oluşan doku büyümesi için bile “tumor” nitelemesi yapılmıştı). Sonraları hücrelerin kuralsız ve sınırsız çoğalmaları nedeniyle oluşan kitleler için kullanılmaya başlandı. Yaşamın herhangi bir döneminde organizmanın bir bölümündeki hücreler biyolojik niteliklerini düzenleyici kurallara uyum göstermez ve sınırsız olarak çoğalabilir (otonomi). Bu nitelikleri içeren bir kitleye tümör ya da neoplazm (neoplasm; yeni gelişen kitle) adı verilir. Tümör kitleleri vücudun kendi hücrelerinden yapılıdır.
Tümörle ilgili en eski bulgular tarih öncesi (prehistorik) ve erken historik çağlardaki insan kemiklerinden elde edilen paleopatoloji verilerine dayanmaktadır. Kötü huylu (malign) tümörlerle ilgili tanımlamalar ise M.Ö. 1500 yılına dek uzanır. Hippocrates bu tür oluşumları karkinoma olarak adlandırmıştı.
Çağdaş istatistiklere göre kanserler gelişmiş ülkelerdeki ölüm nedenleri arasında 2. sırada yer alır (ilk sırada kalp-damar hastalıkları vardır); geri bırakılmış ülkelerde ise 3. sıradadır.
Selim tümörler ve Kanserler
Kitle yapan oluşumların tümör olup olmadıkları alınan örneklerin histopatolojik incelemesi ile anlaşılır. Tümör olarak tanı konulan oluşumlar nedenlerine, kaynaklarına ya da taklit ettikleri hücrelere, davranışlarına, organizmaya etkilerine, tedaviye yanıtlarına, vb faktörlere göre sınıflandırılırlar. Kaynaklarına ya da taklit ettikleri dokulara göre yapılan sınıflandırmalarda tümör hücrelerinin benzeme çabaları (olgulaşmaları; diferansiyasyonu) çok önemlidir. Tümörler bu ilkeye göre 2 temel gruba ayrılırlar; epitelyal tümörler ve non-epitelyal tümörler. Non-epitelyal tümörler grubu mezenkimal tümörler, tümörleri, kemik tümörleri gibi epitel dokusu dışında kalan tüm dokuların neoplazmlarını kapsar.
Tümörlerin davranışlarına göre gruplandırılmaları pratikte çokça kullanılan bir sınıflandırma yöntemidir; tedavi yöntemleri davranışlarına göre değişir. Tümörleri davranışlarına göre ilk kez gruplandıran Hippocrates’tır. Ona göre tümörler;
(a) Zararsız, (b) Tehlikeli/Öldürücü olarak ikiye ayrılmaktaydı.
Bugün de klinik gidişlerine ve patolojik niteliklerine göre tümörler ikiye ayrılır:
- Selim (benign) tümörler: iyi huylu urlar,
![image]()
Karaciğeri kesitindeki metastaz yapmış mide kanseri (açık renkli kısımlar). - Habis (malign) tümörler: kanserler.
Selim tümörler (iyi huylu tümörler; benign tümörler)
Yavaş büyüyen ve bazıları uzun süre aynı büyüklükte kalan oluşumlardır. Çoğunda tümörü saran bir kapsül vardır. Tümör büyürken kapsülle birlikte çevresindeki dokuları iter. Çevre dokuların ve damarların içine girmez ancak sıkıştırarak basınç atrofisine yol açabilir (ekspansif büyüme). Selim tümörler başka organlara yayılmazlar (metastaz yapmazlar). Çoğunluğu zararsızdır. Bir bölümü bulunduğu yer nedeniyle (beyin) ya da hormon salgılayarak (adrenal gland) tehlikeli olabilir. Mikroskopla incelendiğinde, tümör hücreleri normal hücrelere benzerler (iyi diferansiye olmuşlardır). Mitozlar ya az sayıdadır ya da saptanmaz (1.000 hücreden bir tanesinde veya daha azında). Selim tümörlerde DNA yapısı genellikle düzenlidir. Bu tip tümörlerin çok azı sonradan kanserleşebilir.
Kanserler (habis tümörler, malign tümörler)
Kanserler, genellikle sürekli ve hızlı büyürler. Kapsülleri yoktur, büyürken sınır tanımazlar, çevresindeki dokuların ve damarların içine girerler (invazyon, infiltratif büyüme). Sıklıkla başka organlara da yayılırlar (metastaz) yaparlar. Tedavi edilmeyen ya da tedavisi gecikmiş kanserler öldürücüdür. Mikroskopla yapılan incelemelerde, normal hücrelere daha az benzerler ya da hiç benzemezler. Bazı olgularda taklit çabasının başarılı olmaması nedeniyle kanserin kökeni ya da taklit ettiği hücrelerin kaynağı anlaşılamaz. Mitozlar sık olabilir (1.000 hücreden 20 tanesinde veya daha fazlasında). Kanserlerde DNA yapısı genellikle yoğunlaşma içerir; yoğun DNA hücre çekirdeklerinin koyu renge boyanmasına neden olur. Sitogenetik incelemelerde çok sayıda gen anomalileri saptanır.
Tümörlerin adlandırılması ve Kökeni
Tümörlerin adlandırılmasında belirli kurallar olmakla birlikte kuraldışı olanlar da vardır. Selim tümörler adlandırılırken genellikle tümörün temsil ettiği hücre ve dokunun adına -OMA takısı eklenir (Türkçede -OM takısı da kullanılabilmektedir). Kanserlerde, tümörün temel kökenine göre eklenen bir betimleme vardır: bu betimleme “epitel kaynaklı kanserlerde “karsinom (carcinoma, kısaca ca)”, epitel kökenli olmayan hücrelerden kökenli kanserlerde sarkom (sarcoma, kısaca sa) olarak etiketlenirler.
Tümörlerin kökeni
Selim ya da habis tüm tümörlerin (kanser) kökenini aldıkları ya da taklit etmeye çabaladıkları bir ya da birkaç hücre türü vardır. Tümörler benzedikleri hücrelerin adlarıyla etiketlenirler.
Tümörlerin bir bölümü embriyonal dönemde ve fetüsün olgunlaşmasında önemli görevleri olan hücrelerden (totipotent hücreler ve pluripotent hücreler) kökenlidir. Totipotent hücreler özellikle gonadlardaki (ovaryum, testis) germ hücreleridir. Choristoma ve Hamartoma, totipotent hücrelerden kökenli oluşumlardır. Pluripotent hücreler doğumdan sonraki ilk yıllarda giderek kaybolurlar. Bu nedenle pluripotent hücre tümörlerinin çoğu çocukluk dönemi tümörleridir; genellikle kanser davranışı gösterirler. Örnekler; Wilms tümörü ya da Nefroblastoma (böbrek kanseri), ilkel sinir hücreleri nöroblastoma (böbrek üstü bezi kanseri), ilkel nöroektodermal hücre kanseri (beyin kanseri).
Olgunlaşmış (diferansiye) hücrelerden kökenli tümörler iki ana grupta incelenir:
Epitel timörleri (epitelyal tümörler): Olgunlaşmış (diferansiye) epitel hücrelerinden kökenli tümörlerdir. Salgı üretme işlevi olan epitel hücrelerinin selim tümörlerine “adenoma”, örtücü epitelden kökenli olanlara “papilloma” adı verilir. Skuamöz epitelden kökenli olan selim tümörlere “skuamöz papillom” ya da yalnızca “papilloma”, salgı bezlerinin kanallarını döşeyenlere “intraduktal papilloma”, mesane epitelinden kökenli olanlara “transisyonel hücreli papilloma” denir. Salgı yapan bezlerin papilloma benzer görünümdeki selim tümörleri "polip" olarak adlandırılır (bağırsak polipi, burun polipi).
Epitelden kökenli kanserlere “karsinom” nitelemesi yapılır. En önemli karsinomlar skuamöz epitelden kökenli “skuamöz hücreli karsinom” ve salgı üreten epitelden kökenli “adenokarsinom” türleridir. Karsinomların tanımlanmalarında hücresel ve yapısal nitelikleri yansıtan takılar kullanılabilir; örneğin, parmaksı çıkıntılar yapanlara papiller adenokarsinom, yoğun fibrozis içerenlere skiröz karsinom, gibi. Karsinomlar yaşa ve cinsiyete göre farklı özellikler gösterir. Bazı karsinomlar erkeklere (prostat) bazıları ise kadınlara (meme) özgüdür. Çocuklarda karsinom olağanüstü enderdir. Karsinomlar öncelikle bölgesel lenf düğümlerine metastaz yaparlar. Uzak organ metastazları daha sonra görülür.
| Epitel türü | Kaynak | Selim tümör | Kanser |
| Örtücü epitel | Skuamöz epitel (deri; skuamöz hücreler) Skuamöz epitel (deri; bazal hücreler) | Papilloma Verruca vulgaris (siğil) Seboreik keratoz | Skuamöz hücreli karsinom Bazal hücreli karsinom |
| Döşeyici epitel | Skuamöz epitel (özofagus, ağız boşluğu, vagina) | Papilloma | Skuamöz hücreli karsinom |
| Döşeyici epitel | Ürotelyum (mesane) | Papilloma | Değişici epitel karsinomu |
| Döşeyici sekretuvar epitel | Sindirim kanalı | Adenomatöz polip Villöz adenoma | Adenokarsinom Adenokarsinom |
| Salgı üreten epitel | Ekzokrin bezler Endokrin bezler Karaciğer | Polip; Adenom Adenoma Adenoma | Adenokarsinom Adenokarsinom Hepatosellüler karsinom |
| Salgı kanalları epiteli | Tükürük bezleri duktusları Safra kanalları Meme duktusları | Adenoma Adenoma İntraduktal papilloma | Adenoid kistik karsinom Kolanjiokarsinom Duktal karsinom |
Epitel-dışı dokuların tümörleri: Epitelyal doku elemanları dışında kalan tüm dokuların taklit edildiği tümörler anlaşılır. Çoğu mezenkimal doku niteliği taşır; iyi huylu mezenkimal tümörlerin adlandırılmasında genel kurallara uyularak tümörün kökeni olan hücre ya da doku adının arkasına “–oma” takısı eklenir (örnek; kıkırdak dokusu tümörü için kondroma). Habis mezenkimal tümörlerin adlandırılmasında “-sarcoma” takısı kullanılır (). Epitelyal doku elemanları dışında kalan tüm dokuların tümörleri yaşamın herhangi bir döneminde ortaya çıkabilir. Habis olanları (sarkomlar) öncelikle uzak organ metastazları yaparlar. Bu özelliği nedeniyle hastalığın gidişi karsinoma oranla daha hızlı olabilmektedir.
| Epitel-dışı hücre türü | Kaynak | Benign tümör | Malign tümör |
| Fibrosit/Fibroblast Histiosit | Bağ dokusu Bağ dokusu | Fibroma Histiositoma | Fibrosarkoma Malign histiositozis |
| Kondroblast/Kondrosit | Kıkırdak | Kondroma Benign kondroblastoma | Kondrosarkoma |
| Osteosit/Osteoblast | Kemik | Osteoma Benign osteoblastoma | Osteosarkoma |
| Schwann hücresi | Periferik sinir kılıfı | Schwannoma | Malign schwannoma |
| Liposit | Yağ dokusu | Lipoma | Liposarkoma |
| Endotel hücreleri | Damar | Hemangioma Lenfangioma | Angiosarkoma, Kaposi sakomu Lenfangisarkoma |
| Mezotel hücreleri | Plevra, periton, vd | Mezotelyoma | Malign mezotelyoma |
| Düz kas hücreleri Çizgili kas hücreleri | Düz kas dokusu İskelet kasları | Leiomyoma Rabdomyoma | Leiomyosarkoma Rabdomyosarkoma |
| Glial hürceler | Beyin | Glioma (Grade I) | Glioma (Grade II, III) Glioblastoma multiforme |
| Meningeal hücreler | Meningeal dokular | Meningioma | Malign meningioma |
| Hematopoietik hücreler | Kemik iliği | Yok | Eritroblastik lösemi Myeloid lösemi Monositik lösemi |
| Lenfosit; Lenfoblast | Lenfoid doku | Yok | Malign lenfoma Lenfositik lösemi Multipl myeloma |
Tümörlerin adlandırılmasındaki ayrıcalık kuralları
- Bazen “-oma” takısı olayın yalnız tümör olduğunu anlatır. Selim ya da habis olduğunun ayrıca belirtilmesi gerekir. Örneğin; plevra, periton ve perikard gibi seröz zarları yapan mezotel hücrelerinin tümörü: Selim mezotelyoma, Habis mezotelyoma (mesothelioma).
- Bazı malign tümörlerde yalnızca “-oma” takısı bulunabilir. Örnekler: Lenfoma, melanoma. Bu sakıncanın ortadan kaldırılması için “malign” nitelemesi yaygın olarak kullanılmaktadır; malign lenfoma, malign melanoma.
- Bir hücre adına “-blastoma” takısı eklendiğinde genellikle o tümörün habis olduğu anlaşılır. Örnekler: Çocukluk çağında göz içindeki , adrenal gland (böbrek üstü bezi) medullasındaki nöroblastoma, serebellumdaki ve genellikle erişkinlerde görülen, kaynağını en fazla deriden ve göz içinden alan melanoblastoma (melanom).
- Kuraldışı örnekler de vardır; bu örneklerde tümör -blastoma takısı aldıığı halde iyi huyludur. Örnekler: Serebellumda görülen angioblastoma (Lindau kisti), osteoblastoma (kemik) ve kondroblastoma (kıkırdak) selim tümörlerdir.
- Lösemi türleri, klinik gelişme hızlarına göre yangı gibi betimlenir; akut lenfoblastik lösemi, kronik lenfositik lösemi, vb.
- Tümörlerin bir bölümü birden fazla bileşenden oluşur; bunlara “karma (mikst) tümörler” adı verilir. Tümör elemanlarından biri selim, öteki habis olabilir. Örnek: Ameloblastik sarkom (bu tümörde “ameloblastik” biçiminde nitelenen epitelyal eleman selim, sarkom ise nitelenen eleman mezenkimal kökenlidir.
- Bazı tümörlere, o tümörü bulan ya da üzerinde önemli araştırmalar yapan bilim adamının adı da verilmektedir. Örnekler:
| Tümör | Kaynak | Yerleşim |
| Ewing sarkomu | İlkel nöroepitelyal hücreler | Kemik |
| Hodgkin lenfoması | İlkel lenfoid hücreler | Lenf sistemi |
| Brenner tümörü | Ovaryumu kuşatan “celomic” epitel | Yumurtalık (ovaryum) |
| Burkitt lenfoması | B lenfositler | Karın-içi ve çene kemiği |
| Kaposi sarkomu | Damar endoteli | Deri, mukoza, iç organlar |
| Krukenberg tümörü | Mide karsinomundan implantasyon | Yumurtalık (ovaryum) |
| Pindborg tümörü | Odontogen epitel | Çene kemiği |
| Wilms tümörü (nefroblastoma) | İlkel böbrek hücreleri | Böbrek |
| Grawitz tümörü | Böbrek tubulus hücreleri | Böbrek |
| Hürthle hücreli tümör | Tiroid folikül hücreleri | Tiroid |
Tümörlerde Sıklık
XIX. yüzyıla dek hijyen koşullarının bozukluğu ve hastalıklardan korunma ile tedavinin (antibiyotiklerin) bilinmemesi nedeniyle özellikle enfeksiyon hastalıkları ve bunların yaptıkları salgınlar ilk sıradaki ölüm nedenleriydi. XIX. yüzyıl ortalarında başlayarak günümüze dek enfeksiyon hastalıkları ve salgınlar konusundaki bilgilerimiz hızla arttı. Aşılar ve korunma yöntemleri geliştirildi. Antimikrobiyal maddeler ve tedavi yolları açıldı. Ancak bu kez başka bir tehlike belirdi: yeni yaşam koşullarının zemin hazırladığı kalp ve damar hastalıklarını ön plana geçti, kanserler de ikinci sırayı aldı.
- Günümüz yaşam koşulları kanser artışını şu şekilde etkileyebilir:
- Kanser en sık ileri yaşlarda görülür. Modern çağda insan yaşamı uzadığından kanser riski artmaktadır.
- Kanser konusundaki bilgilerimiz ve teknik olanaklarımız artmakta, kanser tanısı daha kolay ve kesin konabilmektedir.
- Bazı nedenlerle kanserler gerçekten artmıştır: Çevre kirliliği (asfalt yollar, otomobillerin egzoz gazları, termoelektrik santraller, vb), tütün tüketiminin artması, alkol, beslenme bozuklukları (obezite, fruktoz tüketimi, vd), tarım ilaçları, vb.
Tümör Oluşması (Karsinogenez; Carcinogenesis)
Karsinogenez kavramı normal bir hücrenin tümör hücresine dönüşmesi ve çoğalarak bir kitle oluşturması sürecini niteler. Tüm tümörlerin oluşumundaki temel ilke “bir dizi genetik farklılaşma”nın varlığıdır. Gen yapısındaki bozulmaların ve hasarların sonucunda normal hücrelerdeki biyolojik düzen (çoğalma, büyüme, yaşlanma, ölüm) bozulur.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m n Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015
- ^ a b c d e f g h i j k l Tahsinoğlu M, Çöloğlu AS, Erseven G. Dişhekimleri için Genel Patoloji, Altın Matbaacılık, İstanbul, 1981
- ^ a b c d e f g h i j k Fletcher CDM. Diagnostic Histopathology of Tumors. 5th edition. Elsevier, Amsterdam, 2019
- ^ a b c d e f g h i j Goljan EF. Rapid Review Pathology. 5th edt., Elsevier, Philadelphia, 2019
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tumor ur neoplasm tumor tanimi onceleri vucuttaki herhangi bir sislik ya da kitle icin kullanilirdi yangida odem ve sislik nedeniyle olusan doku buyumesi icin bile tumor nitelemesi yapilmisti Sonralari hucrelerin kuralsiz ve sinirsiz cogalmalari nedeniyle olusan kitleler icin kullanilmaya baslandi Yasamin herhangi bir doneminde organizmanin bir bolumundeki hucre ler biyolojik niteliklerini duzenleyici kurallara uyum gostermez ve sinirsiz ola rak cogalabilir otonomi Bu nitelikleri iceren bir kitleye tumor ya da neoplazm neoplasm yeni gelisen kitle adi verilir Tumor kitleleri vucudun kendi hucrele rinden yapilidir Tumorle ilgili en eski bulgular tarih oncesi prehistorik ve erken historik caglardaki insan kemiklerinden elde edilen paleopatoloji verilerine dayanmaktadir Kotu huylu malign tumorlerle ilgili tanimlamalar ise M O 1500 yilina dek uzanir Hippocrates bu tur olusumlari karkinoma olarak adlandirmisti Cagdas istatistiklere gore kanserler gelismis ulkelerdeki olum nedenleri arasinda 2 sirada yer alir ilk sirada kalp damar hastaliklari vardir geri birakilmis ulkelerde ise 3 siradadir Selim tumorler ve KanserlerKitle yapan olusumlarin tumor olup olmadiklari alinan orneklerin histopatolojik incelemesi ile anlasilir Tumor olarak tani konulan olusumlar nedenlerine kaynaklarina ya da taklit ettikleri hucrelere davranislarina organizmaya etkilerine tedaviye yanitlarina vb faktorlere gore siniflandirilirlar Kaynaklarina ya da taklit ettikleri dokulara gore yapilan siniflandirmalarda tumor hucrelerinin benzeme cabalari olgulasmalari diferansiyasyonu cok onemlidir Tumorler bu ilkeye gore 2 temel gruba ayrilirlar epitelyal tumorler ve non epitelyal tumorler Non epitelyal tumorler grubu mezenkimal tumorler tumorleri kemik tumorleri gibi epitel dokusu disinda kalan tum dokularin neoplazmlarini kapsar Tumorlerin davranislarina gore gruplandirilmalari pratikte cokca kullanilan bir siniflandirma yontemidir tedavi yontemleri davranislarina gore degisir Tumorleri davranislarina gore ilk kez gruplandiran Hippocrates tir Ona gore tumorler a Zararsiz b Tehlikeli Oldurucu olarak ikiye ayrilmaktaydi Bugun de klinik gidislerine ve patolojik niteliklerine gore tumorler ikiye ayrilir Selim benign tumorler iyi huylu urlar Karacigeri kesitindeki metastaz yapmis mide kanseri acik renkli kisimlar Habis malign tumorler kanserler Selim tumorler iyi huylu tumorler benign tumorler Yavas buyuyen ve bazilari uzun sure ayni buyuklukte kalan olusumlardir Cogunda tumoru saran bir kapsul vardir Tumor buyurken kapsulle birlikte cevresin deki dokulari iter Cevre dokularin ve damarlarin icine girmez ancak sikistirarak basinc atrofisine yol acabilir ekspansif bu yume Selim tumorler baska organlara yayilmazlar metastaz yapmazlar Cogunlugu zararsizdir Bir bolumu bulundugu yer nedeniyle beyin ya da hormon salgilayarak adrenal gland tehlikeli olabilir Mikroskopla incelendiginde tumor hucreleri normal hucrelere benzerler iyi diferansiye olmuslardir Mitoz lar ya az sayidadir ya da saptanmaz 1 000 hucreden bir tanesinde veya daha azinda Selim tumorlerde DNA yapisi genellikle duzenlidir Bu tip tumorlerin cok azi sonradan kanserlesebilir Kanserler habis tumorler malign tumorler Kanserler genellikle surekli ve hizli buyurler Kapsulleri yoktur buyurken sinir tanimazlar cevresindeki dokularin ve damarlarin icine girerler invazyon infiltratif buyume Siklikla baska organlara da yayilirlar metastaz yaparlar Tedavi edilmeyen ya da tedavisi gecikmis kanserler oldurucudur Mikroskopla yapilan incelemelerde normal hucrelere daha az benzerler ya da hic benzemezler Bazi olgularda taklit cabasinin basarili olmamasi nedeniyle kanserin kokeni ya da taklit ettigi hucrelerin kaynagi anlasilamaz Mitozlar sik olabilir 1 000 hucreden 20 tanesinde veya daha fazlasinda Kanserlerde DNA yapisi genellikle yogunlasma icerir yogun DNA hucre cekirdeklerinin koyu renge boyanmasina neden olur Sitogenetik incelemelerde cok sayida gen anomalileri saptanir Tumorlerin adlandirilmasi ve KokeniTumorlerin adlandirilmasinda belirli kurallar olmakla birlikte kuraldisi olanlar da vardir Selim tumorler adlandirilirken genellikle tumorun temsil ettigi hucre ve dokunun adina OMA takisi eklenir Turkcede OM takisi da kullanilabilmektedir Kanserlerde tumorun temel kokenine gore eklenen bir betimleme vardir bu betimleme epitel kaynakli kanserlerde karsinom carcinoma kisaca ca epitel kokenli olmayan hucrelerden kokenli kanserlerde sarkom sarcoma kisaca sa olarak etiketlenirler Tumorlerin kokeni Selim ya da habis tum tumorlerin kanser kokenini aldiklari ya da taklit etmeye cabaladiklari bir ya da birkac hucre turu vardir Tumorler benzedikleri hucrelerin adlariyla etiketlenirler Tumorlerin bir bolumu embriyonal donemde ve fetusun olgunlasmasinda onemli gorevleri olan hucrelerden totipotent hucreler ve pluripotent hucreler kokenlidir Totipotent hucreler ozellikle gonadlardaki ovaryum testis germ hucreleridir Choristoma ve Hamartoma totipotent hucrelerden kokenli olusumlardir Pluripotent hucreler dogumdan sonraki ilk yillarda giderek kaybolurlar Bu nedenle pluripotent hucre tumorlerinin cogu cocukluk donemi tumorleridir genellikle kanser davranisi gosterirler Ornekler Wilms tumoru ya da Nefroblastoma bobrek kanseri ilkel sinir hucreleri noroblastoma bobrek ustu bezi kanseri ilkel noroektodermal hucre kanseri beyin kanseri Olgunlasmis diferansiye hucrelerden kokenli tumorler iki ana grupta incelenir Epitel timorleri epitelyal tumorler Olgunlasmis diferansiye epitel hucrelerinden kokenli tumorlerdir Salgi uretme islevi olan epitel hucrelerinin selim tumorlerine adenoma ortucu epitelden kokenli olanlara papilloma adi verilir Skuamoz epitelden kokenli olan selim tumorlere skuamoz papillom ya da yalnizca papilloma salgi bezlerinin kanallarini doseyenlere intraduktal papilloma mesane epitelinden kokenli olanlara transisyonel hucreli papilloma denir Salgi yapan bezlerin papilloma benzer gorunumdeki selim tumorleri polip olarak adlandirilir bagirsak polipi burun polipi Epitelden kokenli kanserlere karsinom nitelemesi yapilir En onemli karsinomlar skuamoz epitelden kokenli skuamoz hucreli karsinom ve salgi ureten epitelden kokenli adenokarsinom turleridir Karsinomlarin tanimlanmalarinda hucresel ve yapisal nitelikleri yansitan takilar kullanilabilir ornegin parmaksi cikintilar yapanlara papiller adenokarsinom yogun fibrozis icerenlere skiroz karsinom gibi Karsinomlar yasa ve cinsiyete gore farkli ozellikler gos terir Bazi karsinomlar erkeklere prostat bazilari ise kadinlara meme ozgudur Cocuklarda karsinom olaganustu enderdir Karsinomlar oncelikle bolgesel lenf dugumlerine metastaz yaparlar Uzak organ metastazlari daha sonra gorulur Epitel turu Kaynak Selim tumor KanserOrtucu epitel Skuamoz epitel deri skuamoz hucreler Skuamoz epitel deri bazal hucreler Papilloma Verruca vulgaris sigil Seboreik keratoz Skuamoz hucreli karsinom Bazal hucreli karsinomDoseyici epitel Skuamoz epitel ozofagus agiz boslugu vagina Papilloma Skuamoz hucreli karsinomDoseyici epitel Urotelyum mesane Papilloma Degisici epitel karsinomuDoseyici sekretuvar epitel Sindirim kanali Adenomatoz polip Villoz adenoma Adenokarsinom AdenokarsinomSalgi ureten epitel Ekzokrin bezler Endokrin bezler Karaciger Polip Adenom Adenoma Adenoma Adenokarsinom Adenokarsinom Hepatoselluler karsinomSalgi kanallari epiteli Tukuruk bezleri duktuslari Safra kanallari Meme duktuslari Adenoma Adenoma Intraduktal papilloma Adenoid kistik karsinom Kolanjiokarsinom Duktal karsinom Epitel disi dokularin tumorleri Epitelyal doku elemanlari disinda kalan tum dokularin taklit edildigi tumorler anlasilir Cogu mezenkimal doku niteligi tasir iyi huylu mezenkimal tumorlerin adlandirilmasinda genel kurallara uyularak tumorun kokeni olan hucre ya da doku adinin arkasina oma takisi eklenir ornek kikirdak dokusu tumoru icin kondroma Habis mezenkimal tumorlerin adlandirilmasinda sarcoma takisi kullanilir Epitelyal doku elemanlari disinda kalan tum dokularin tumorleri yasamin herhangi bir doneminde ortaya cikabilir Habis olanlari sarkomlar oncelikle uzak organ metastazlari yaparlar Bu ozelligi nedeniyle hastaligin gidisi karsinoma oranla daha hizli olabilmektedir Epitel disi hucre turu Kaynak Benign tumor Malign tumorFibrosit Fibroblast Histiosit Bag dokusu Bag dokusu Fibroma Histiositoma Fibrosarkoma Malign histiositozisKondroblast Kondrosit Kikirdak Kondroma Benign kondroblastoma KondrosarkomaOsteosit Osteoblast Kemik Osteoma Benign osteoblastoma OsteosarkomaSchwann hucresi Periferik sinir kilifi Schwannoma Malign schwannomaLiposit Yag dokusu Lipoma LiposarkomaEndotel hucreleri Damar Hemangioma Lenfangioma Angiosarkoma Kaposi sakomu LenfangisarkomaMezotel hucreleri Plevra periton vd Mezotelyoma Malign mezotelyomaDuz kas hucreleri Cizgili kas hucreleri Duz kas dokusu Iskelet kaslari Leiomyoma Rabdomyoma Leiomyosarkoma RabdomyosarkomaGlial hurceler Beyin Glioma Grade I Glioma Grade II III Glioblastoma multiformeMeningeal hucreler Meningeal dokular Meningioma Malign meningiomaHematopoietik hucreler Kemik iligi Yok Eritroblastik losemi Myeloid losemi Monositik losemiLenfosit Lenfoblast Lenfoid doku Yok Malign lenfoma Lenfositik losemi Multipl myeloma Tumorlerin adlandirilmasindaki ayricalik kurallari Bazen oma takisi olayin yalniz tumor oldugunu anlatir Selim ya da habis oldugunun ayrica belirtilmesi gerekir Ornegin plevra periton ve perikard gibi seroz zarlari yapan mezotel hucrelerinin tumoru Selim mezotelyoma Habis mezotelyoma mesothelioma Bazi malign tumorlerde yalnizca oma takisi bulunabilir Ornekler Lenfoma melanoma Bu sakincanin ortadan kaldirilmasi icin malign nitelemesi yaygin olarak kullanilmaktadir malign lenfoma malign melanoma Bir hucre adina blastoma takisi eklendiginde genellikle o tumorun habis oldugu anlasilir Ornekler Cocukluk caginda goz icindeki adrenal gland bobrek ustu bezi medullasindaki noroblastoma serebellumdaki ve genellikle eris kinlerde gorulen kaynagini en fazla deriden ve goz icinden alan melanoblastoma melanom Kuraldisi ornekler de vardir bu orneklerde tumor blastoma takisi aldiigi halde iyi huyludur Ornekler Serebellumda gorulen angioblastoma Lindau kisti osteoblastoma kemik ve kondroblastoma kikirdak selim tumor lerdir Losemi turleri klinik gelisme hizlarina gore yangi gibi betimlenir akut lenfoblastik losemi kronik lenfositik losemi vb Tumorlerin bir bolumu birden fazla bilesenden olusur bunlara karma mikst tumorler adi verilir Tumor elemanlarindan biri selim oteki habis olabilir Ornek Ameloblastik sarkom bu tumorde ameloblastik biciminde nitelenen epitelyal eleman selim sarkom ise nitelenen eleman mezenkimal kokenlidir Bazi tumorlere o tumoru bulan ya da uzerinde onemli arastirmalar yapan bilim adaminin adi da verilmektedir Ornekler Tumor Kaynak YerlesimEwing sarkomu Ilkel noroepitelyal hucreler KemikHodgkin lenfomasi Ilkel lenfoid hucreler Lenf sistemiBrenner tumoru Ovaryumu kusatan celomic epitel Yumurtalik ovaryum Burkitt lenfomasi B lenfositler Karin ici ve cene kemigiKaposi sarkomu Damar endoteli Deri mukoza ic organlarKrukenberg tumoru Mide karsinomundan implantasyon Yumurtalik ovaryum Pindborg tumoru Odontogen epitel Cene kemigiWilms tumoru nefroblastoma Ilkel bobrek hucreleri BobrekGrawitz tumoru Bobrek tubulus hucreleri BobrekHurthle hucreli tumor Tiroid folikul hucreleri TiroidTumorlerde Siklik XIX yuzyila dek hijyen kosullarinin bozuklugu ve hastaliklardan korun ma ile tedavinin antibiyotiklerin bilinmemesi nedeniyle ozellikle enfeksiyon hastaliklari ve bunlarin yaptiklari salginlar ilk siradaki olum nedenleriydi XIX yuzyil ortalarinda baslayarak gunumuze dek enfeksiyon hastaliklari ve salginlar konusundaki bilgilerimiz hizla artti Asilar ve korunma yontemleri gelistirildi Antimikrobiyal maddeler ve tedavi yollari acildi Ancak bu kez baska bir tehlike belirdi yeni yasam kosullarinin zemin hazirladigi kalp ve damar hastaliklarini on plana gecti kanserler de ikinci sirayi aldi Gunumuz yasam kosullari kanser artisini su sekilde etkileyebilir Kanser en sik ileri yaslarda gorulur Modern cagda insan yasami uzadigindan kanser riski artmaktadir Kanser konusundaki bilgilerimiz ve teknik olanaklarimiz artmakta kanser tanisi daha kolay ve kesin konabilmektedir Bazi nedenlerle kanserler gercekten artmistir Cevre kirliligi asfalt yollar otomobil lerin egzoz gazlari termoelektrik santraller vb tutun tuketiminin artmasi alkol beslenme bozukluklari obezite fruktoz tuketimi vd tarim ilaclari vb Tumor Olusmasi Karsinogenez Carcinogenesis Karsinogenez kavrami normal bir hucrenin tumor hucresine donusmesi ve cogalarak bir kitle olusturmasi surecini niteler Tum tumorlerin olusumundaki temel ilke bir dizi genetik farklilasma nin varligidir Gen yapisindaki bozulmalarin ve hasarlarin sonucunda normal hucrelerdeki biyolojik duzen cogalma buyume yaslanma olum bozulur Kaynakca a b c d e f g h i j k l m n Kumar V Abbas AK Aster JC Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease 9th edt Elsevier Saunders Philadelphia 2015 a b c d e f g h i j k l Tahsinoglu M Cologlu AS Erseven G Dishekimleri icin Genel Patoloji Altin Matbaacilik Istanbul 1981 a b c d e f g h i j k Fletcher CDM Diagnostic Histopathology of Tumors 5th edition Elsevier Amsterdam 2019 a b c d e f g h i j Goljan EF Rapid Review Pathology 5th edt Elsevier Philadelphia 2019