Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sistan, İran'ın doğusuyla (Sistan ve Belucistan) Afganistan'ın güneybatısını (Nimruz) kapsayan coğrafi bölge.
Bölge topraklarının yaklaşık 18,000 km² genişliğindeki, yüzde 40'lık bölümü İran sınırları içinde kalır. Nüfusunun yaklaşık yarısı da İran'daki Zabol ilçesinde yaşar. Yüksekliği 450–520 m arasında değişen büyük bir çöküntü alanını kapsayan bölgede, zaman zaman kuruyan göl havzalarına boşalan çok sayıda ırmak vardır. Bu ırmakların taşkın dönemlerinde oluşturdukları sığ gölün sularını güneydeki başka çöküntü alanına boşalır. Yerleşmeler üç büyük delta bölgesinde yoğunlaşmıştır. Bunlar, her ikisi de Afganistan'da bulunan, Ferah Nehri kıyısındaki Laş-ı Cuveyn ve Haş Nehri kıyısındaki Şahansur'la İran'da, Hilmend Nehri kıyısında yer alan Sistan'dır. Sistan'da tam bir çöl iklimi hüküm sürer. Çok düzensiz olan yağış miktarı yılda ortalama 100 mm kadardır; yazları aşırı sıcak geçer, kışın don görülür. Yazın kuzeyden esen 120 gün rüzgarları önemli ölçüde toprak aşınmasına neden olur.
Nüfusunun çoğunu Tacikler oluşturur. Öbür topluluklar arasında göçebe Beluciler ve hayvancılıkla uğraşan Catlar, Gucarlar ve Gavdarlar sayılabilir.
Sistan'ın İran sınırları içinde kalan kesimi 1959'da Belucistan'la birleştirilmiş ve Sistan-ı Belucistan ili (ostan) oluşturulmuştur. İl merkezi Zahedan'ın Pakistan'daki Kuetta'yla demiryolu bağlantısı vardır. Zabol da, bir yolla Meşhed-Zahedan karayoluna bağlanır. Sistan'ın Afganistan'da kalan kesiminin başlıca kenti 'dur.
Başka bölgelerden kopuk oluşu ve sulama sorunları nedeniyle fazla gelişmemiş olan Sistan, bölgedeki uzun süreli savaşlardan da büyük zarar görmüştür. Bugün bölgede yaklaşık 130 bin hektarlık bir arazinin sulanmasını sağlayan iki baraj vardır. Başlıca ürünler buğday ve arpadır; az miktarda pamuk ve darı da yetiştirilir.
Tarih
Pers İmparatorluğu'nu yöneten efsanevi Kayan hanedanının, bugün Sistan'ı oluşturan topraklarda ortaya çıktığı söylenir. MS 226'da yöreye egemen olan Sasani hükümdarları, o dönemde Sakastan adını taşıyan bölgede birçok baraj ve sulama kanalı yaptırdılar. 7. yüzyılın ortalarındaki Arap istilasıyla birlikte bölgede İslam dini de yayılmaya başladı, ama İslamın tutunması öteki bölgelere göre çok daha yavaş oldu. Sonraki yüzyıllarda çeşitli yerel ve yabamcı hanedanlarca yönetilen Sistan, 14. yüzyılda Timur'un egemenliği altına girdi. Daha sonra kendi meliklerince yönetilen bağımsız bir ülke oldu. Melikler Şah I. İsmail'in (hükümdarlığı 1501-24) bölgeyi işgal etmesinden sonra da yönetimdeki denetimlerini korudular. 1747'de bir Afgan hükümdarın denetimine giren Sistan, onun ölümünden sonra uzun yıllar İran'la Afganistan arasında çekişme konusu oldu. Sonunda İngiltere'nin hakemliğine başvuruldu ve 1872'de başlayan sınır belirleme görüşmeleri ancak 1903-05 yılları arasında tamamlanabildi. İran hükûmeti, 1970'lerin başında bölgede geniş bir sulama şebekesinin kurulması için çalışmalar başlattı.
Kaynakça
- Encyclopædia Britannica
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sistan Iran in dogusuyla Sistan ve Belucistan Afganistan in guneybatisini Nimruz kapsayan cografi bolge Sistan bolgesinin haritadaki konumu Bolge topraklarinin yaklasik 18 000 km genisligindeki yuzde 40 lik bolumu Iran sinirlari icinde kalir Nufusunun yaklasik yarisi da Iran daki Zabol ilcesinde yasar Yuksekligi 450 520 m arasinda degisen buyuk bir cokuntu alanini kapsayan bolgede zaman zaman kuruyan gol havzalarina bosalan cok sayida irmak vardir Bu irmaklarin taskin donemlerinde olusturduklari sig golun sularini guneydeki baska cokuntu alanina bosalir Yerlesmeler uc buyuk delta bolgesinde yogunlasmistir Bunlar her ikisi de Afganistan da bulunan Ferah Nehri kiyisindaki Las i Cuveyn ve Has Nehri kiyisindaki Sahansur la Iran da Hilmend Nehri kiyisinda yer alan Sistan dir Sistan da tam bir col iklimi hukum surer Cok duzensiz olan yagis miktari yilda ortalama 100 mm kadardir yazlari asiri sicak gecer kisin don gorulur Yazin kuzeyden esen 120 gun ruzgarlari onemli olcude toprak asinmasina neden olur Nufusunun cogunu Tacikler olusturur Obur topluluklar arasinda gocebe Beluciler ve hayvancilikla ugrasan Catlar Gucarlar ve Gavdarlar sayilabilir Sistan in Iran sinirlari icinde kalan kesimi 1959 da Belucistan la birlestirilmis ve Sistan i Belucistan ili ostan olusturulmustur Il merkezi Zahedan in Pakistan daki Kuetta yla demiryolu baglantisi vardir Zabol da bir yolla Meshed Zahedan karayoluna baglanir Sistan in Afganistan da kalan kesiminin baslica kenti dur Baska bolgelerden kopuk olusu ve sulama sorunlari nedeniyle fazla gelismemis olan Sistan bolgedeki uzun sureli savaslardan da buyuk zarar gormustur Bugun bolgede yaklasik 130 bin hektarlik bir arazinin sulanmasini saglayan iki baraj vardir Baslica urunler bugday ve arpadir az miktarda pamuk ve dari da yetistirilir Tarihtarihi Sistan kalesi Pers Imparatorlugu nu yoneten efsanevi Kayan hanedaninin bugun Sistan i olusturan topraklarda ortaya ciktigi soylenir MS 226 da yoreye egemen olan Sasani hukumdarlari o donemde Sakastan adini tasiyan bolgede bircok baraj ve sulama kanali yaptirdilar 7 yuzyilin ortalarindaki Arap istilasiyla birlikte bolgede Islam dini de yayilmaya basladi ama Islamin tutunmasi oteki bolgelere gore cok daha yavas oldu Sonraki yuzyillarda cesitli yerel ve yabamci hanedanlarca yonetilen Sistan 14 yuzyilda Timur un egemenligi altina girdi Daha sonra kendi meliklerince yonetilen bagimsiz bir ulke oldu Melikler Sah I Ismail in hukumdarligi 1501 24 bolgeyi isgal etmesinden sonra da yonetimdeki denetimlerini korudular 1747 de bir Afgan hukumdarin denetimine giren Sistan onun olumunden sonra uzun yillar Iran la Afganistan arasinda cekisme konusu oldu Sonunda Ingiltere nin hakemligine basvuruldu ve 1872 de baslayan sinir belirleme gorusmeleri ancak 1903 05 yillari arasinda tamamlanabildi Iran hukumeti 1970 lerin basinda bolgede genis bir sulama sebekesinin kurulmasi icin calismalar baslatti KaynakcaEncyclopaedia Britannica