Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
Şeyh Şamil (26 Haziran 1797; Gimri, Avar Hanlığı - 4 Şubat 1871; Medine); Kuzey Kafkasya halklarının siyasi ve dinî önderi, Kuzey Azerbaycan, Dağıstan, Çeçenistan ve Çerkesya'nın üçüncü imamı olan imam ve asker. Kafkasya'nın bağımsızlığı için mücadele etmiş olan Şeyh Şamil, Müslüman nüfusa sahip ülkelerde ün sahibidir. Ruslara karşı kazandığı zaferlerden ötürü "Kafkas Kartalı" ve "Rusya'nın Kâbusu" gibi isimlerle anılır.Hamzat Bey'den sonra Kafkasya'daki direnişçilerin komutanıdır ve aynı zamanda Nakşibendi şeyhlerinden Seyyid Cemaleddin Kumuki'nin halifelerindendir. Yirmi beş yıl sürdürdüğü savaş ile onu izleyenlerin benimsemiş oldukları İslam ve tasavvuf inancı, günümüzde Kafkas halkları arasında oldukça yaygındır.
| Şeyh Şamil | |
|---|---|
 | |
| Dağıstan İmamı | |
| Hüküm süresi | 1834 - 1859 |
| Önce gelen | Hamzat Bey |
| Sonra gelen | Yok |
| Doğum | 26 Haziran 1797 Gimri, Dağıstan |
| Ölüm | 4 Şubat 1871 (73 yaşında) Medine, Osmanlı İmparatorluğu |
| Defin | Bâki Mezarlığı |
| Eş(ler)i | Fatimat Cevheret Zahidet Amina Şovanat |
| Çocuk(lar)ı | Gazi Muhammed Muhammed Şafiî Muhammed Said Muhammed Kamil |
| Babası | Dengav Muhammed |
| Annesi | Bahu Mesedu |
| Dini | İslam |
| İmza |  |
Hayatı
Dağıstan'ın Gimri köyünde 26 Haziran 1797 tarihinde dünyaya geldi. Bir görüşe göre Avar kökenlidir. Babası Avarlardan Muhammed, annesi Avar beylerinden Pîr Budak’ın kızı Bahu Mesedu’dur. Diğer görüşe göre ise Baba tarafından Kumuk kökenlidir. Avar Asıllı Devlet Adamı ve Tarihçi Ramazan Abdulatipov ise Annesinin kökeninin Mantaşhilal adlı Kumuk sülalesine mensup olduğunu belirtmiştir. Rus Yazar Verderevsky'ye göre Şamil kendisini "Tatar" olarak adlandırıyordu: Rus devrimi öncesi kaynaklarda Kumuklar “Tatarlar” adı altında biliniyordu.
“Kendimi güçlü hükümdarlarla karşılaştırmaya cesaret edemiyorum: Ben basit bir Tatarım, Şamil; ama toprağım, ormanlarım ve boğazlarım beni birçok hükümdardan daha güçlü kılıyor".
Ailede hem Kumuk hem de Avar dilleri konuşuluyordu.
Doğduğunda kendisine dedesi Ali’nin adı verildi. Ancak sürekli hasta olduğundan ad değiştirmenin iyi geleceğine dair geleneksel inancın etkisiyle ailesi adını Şâmil (Şâmûîl, Şemûîl) olarak değiştirdi. Ardından arkadaşı Molla Muhammed ile birlikte Harakinili Said ve ileride kayınpederi olacak olan Nakşibendi şeyhi Cemâleddin Gazi Kumuki'den dinî ilimleri tahsil etti ve yirmi yaşlarında ileri bir seviyeye ulaştı.
On beş yaşında at binmeye ve kılıç kullanmaya başlamıştır. Yirmi yaşında çoğu spor dalında yetenek sahibi biri hale gelmiştir. Ayrıca Nakşibendi tarikatında aldığı bu eğitim onda Rusların; Kafkasya'da ortadan kaldırmak istediği İslamiyet'i, tekrar canlandırmak ve yaymak için uğraşmasına, özgürlük, direniş ve İslam Birliği gibi bazı düşüncelerin gelişmesini sağlamıştır. Rus İmparatorluğu'na karşı Dağıstan'da başlattığı savaşını Çeçenistan'da sürdürmüştür. Savaş, Kuzeybatı Kafkasya'da devam eden Rus-Çerkes Savaşı ile birleşmiştir. 1848 yılında Şamil, Çerkesya'ya komutanı Naib Muhammed Emin'i gönderdi.
Sürgün günleri
Dönemin güçlü devletlerinden biri olan Rusya'nın engellemesiyle dost olan ülkelerden gelen yardımlar kesilince, Şeyh Şamil ülkesinin gücünün tükenişini görmüştür. 1859'un 6 Eylül'ünde 70 bin kişilik Rus ordusuna, yanında birkaç yüz kişi kalıncaya kadar direndikten sonra, savaşı sürdürmesinin tehlikeli olduğunu anlayan Şeyh Şamil, Çarlık yetkilileriyle müzakereler yaparak, silah bırakma yolunu seçti.
Rus Çarı II. Aleksandr, Şeyh Şamil'i sarayın kapısında son derece nazik karşıladı ve kılıcını almayarak kendisine olan hayranlığını dile getirdi. Şeyh Şamil, bir ay kadar sarayda misafir edildikten sonra, saygın tutsak olarak esaret yıllarını geçireceği Kaluga'ya gönderildi. Sürgüne gittiği çeşitli Rus kentlerinde sempati toplayarak günlerini geçirdi.
Şeyh Şamil davasına sadık bir insan olarak yaşamıştır; bu uğurda annesi ile arasında geçen olay tarihe geçmiştir:
Savaş dönemlerinde halktan bazıları "Artık teslim olalım, anlaşma yapalım." diye söylenmeye başlamıştır. Bunun üzerine Şeyh Şamil teslim olmaktan bahsedene kırbaç cezası vermeyi uygun görmüştür. Bu durumda çekinen halk çareyi Şeyh Şamil'in annesine gitmekte bulmuşlardır. Annesi Şeyh Şamil'e teslim olma teklifini sorunca Şeyh Şamil koymuş olduğu kanundan ödün vermemiştir. Cezayı yaşlı bir kadın çekemeyeceğinden, ceza oğluna intikal ettirilmiş böylece Şeyh Şamil kendini kırbaçlattırmıştır.
Vefatı
Sürgünde on yıl kadar geçirdikten sonra Çar, Şeyh Şamil'in hacca gitmesine izin verdi. Kendi isteği ile gönderildiği Kiev'den 31 Mayıs 1869'da İstanbul'a gitti. Gittiği gün sadrazam ve şeyhülislam ile görüştü. Ardından 15 Ağustos 1869'da Dolmabahçe Sarayı'nda Padişah Abdülaziz ile görüştü. Padişah kendisine ve aile bireylerine maaş bağlattı. 15 Ocak 1870’te Abdülaziz’e veda ziyaretinde bulunmasının ardından yedi ay kaldığı İstanbul'dan 25 Ocak 1870'te hac vazifesini yerine getirmek için ayrıldı. Hac görevini yerine getirdikten sonra Şeyh Şamil, Şubat 1871'de Medine'de öldü. Şeyh Şamil, Medine'de bulunan Cennetü'l-Baki'ye defnedildi.
Lak kökenli müridi Muhammed Emin, başlangıçta Ruslara karşı önemli başarılar kazandıysa da 1859 yılında Şeyh Şamil'in silah bırakmasına rağmen Çerkesya'da mücadeleyi sürdürme kararını almasıyla tartışmalı bir liderlik yürüttü.[]
Ailesi
Eşleri
- Fatimat
- Cevheret
- Zahidet
- Emine
- Şovanat
Erkek çocukları
- Gâzi Muhammed, (Osmanlı'nın hizmetine girerek 93 Harbi'nde Ruslara karşı savaşmıştır.)
- Muhammed Şâfiî (Rusların hizmetinde bulunarak orduda tuğgeneralliğe kadar yükselmiştir.)
- Ahmed Cemâleddin
- Muhammed Sâid
- Cemaleddin
- Muhammed Kâmil
Kız çocukları
- Fatimat
- Nafisat
- Necabat
- Bahu-Mesedu
- Safiyat
Kaynakça
- ^ Walter Richmond, The Circassian Genocide.
- ^ İleri, Emin (2020). "Kafkasya'nın özgürlük savaşçısı: Şeyh Şamil". Anadolu Ajansı. 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından .
- ^ TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 39, sayfa: 67
- ^ Блиев, Марк Максимович, Россия и горцы Большого Кавказа: на пути к цивилизации, https://books.google.com.pa/books?id=_5oiAQAAIAAJ&source=gbs_navlinks_s, 2004, 279, isbn=5-244-01004-2}}
- ^ Халилов А. М., Идрисов М. М., Шамиль в истории Северного Кавказа и народной памяти, https://books.google.ru/books?ei=xu7MVML9M6b7ywP2vID4Dw&hl=ru&id=xQchAQAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=прапрадед, Махачкала,1998, 119}}
- ^ Халилов А. М., Национально-освободительное движение горцев Северного Кавказа под предводительством Шамиля, https://books.google.ru/books?ei=ifPMVLD7CYa7ygPD5YCIAQ&hl=ru&id=RyRpAAAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=Амирхан, Махачкала, Дагучпедгиз, 1991, 181}}
- ^ Шамиль на Кавказе и в России, Биографический очерк / сост. М.Н. Чичагова — СПб.: Типография и литография С. Муллер и И. Богельман, 1889
- ^ Дауев, Саламу Ахмедович. Чечня: коварные таинства истории / Саламу Дауев. - М. : Русь, 1999, стр. 133-136
- ^ Абдулатипов Р. Г. (2016). Очерк первый. Рождение горца // Знамение судьбы // Родники разума и души // сборник произведений (Rusça). Фонд Книжный Союз. ss. С. 263. — 749 с. ISBN .
- ^ Плен у Шамиля. Правдивая повесть о восьмимесячном и шестидневном в (1854—1855 г.) пребывании в плену у Шамиля семейств: покойного генерал-майора князя Орбелиани и подполковника князя Чавчавадзе, основанная на показаниях лиц, участвовавших в событии // Журнал для чтения воспитанникам военно-учебных заведений, Том 121. № 483. 1856
- ^ Анатольевна, Суздальцева Ирина (2008). "Внешний облик, социальная организация и население Терского города в xvii - начале XVIII веков". Известия Дагестанского государственного педагогического университета. Общественные и гуманитарные науки (4): 24-30. ISSN 1995-0667. 22 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Şubat 2024.
- ^ . www.vostlit.info. 3 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2022.
- ^ . www.biyografya.com. 7 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ "Rus-Çerkes Savaşı". 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ İsmail Hakkı Berkok (1958). Tarihte Kafkasya. İstanbul Matbaası. 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mart 2023.
- ^ Khoon, Yahya (2010). Muhammad Amin: Imam Shamil’s Naib to the Circassians in the Northwest Caucasus.
- ^ . TDV İslam Ansiklopedisi. 23 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ . Memleket. 26 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ Oruç Mehmet, "Şeyh Şamil'in Kararlılığı", Türkiye Gazetesi, Turkiyegazetesi.com, 18.2.2009, Erişim: 20 Şubat 2014
- ^ TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 39, sayfa: 69
- ^ . Anadolu Ajansı. 4 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2021.
Dış bağlantılar
hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Commons'ta dosyalar |
 | Vikisöz'de alıntılar |
- Shapi Kaziev. Imam Shamil. "Molodaya Gvardiya" Press. Moscow, 2001, 2003, 2006, 2010. 12 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Shapi Kaziev. Akhoulgo. Caucasian War of XIX-th century. The historical novel. "Epoch", Publishing house. Makhachkala, 2008. 12 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Muhammed Tahir el-Karahi, Kafkasya Mücadihi Şeyh Şamil'in Hatıraları, yay. H. Ahmet Özdemir, TC Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2005.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Haziran 2009 Bu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Agustos 2008 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu maddedeki uslubun ansiklopedik bir yazidan beklenen resmi ve ciddi usluba uygun olmadigi dusunulmektedir Maddeyi gelistirerek ya da konuyla ilgili tartismaya katilarak Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Seyh Samil 26 Haziran 1797 Gimri Avar Hanligi 4 Subat 1871 Medine Kuzey Kafkasya halklarinin siyasi ve dini onderi Kuzey Azerbaycan Dagistan Cecenistan ve Cerkesya nin ucuncu imami olan imam ve asker Kafkasya nin bagimsizligi icin mucadele etmis olan Seyh Samil Musluman nufusa sahip ulkelerde un sahibidir Ruslara karsi kazandigi zaferlerden oturu Kafkas Kartali ve Rusya nin Kabusu gibi isimlerle anilir Hamzat Bey den sonra Kafkasya daki direniscilerin komutanidir ve ayni zamanda Naksibendi seyhlerinden Seyyid Cemaleddin Kumuki nin halifelerindendir Yirmi bes yil surdurdugu savas ile onu izleyenlerin benimsemis olduklari Islam ve tasavvuf inanci gunumuzde Kafkas halklari arasinda oldukca yaygindir Seyh SamilDagistan ImamiHukum suresi1834 1859Once gelenHamzat BeySonra gelenYokDogum26 Haziran 1797 Gimri DagistanOlum4 Subat 1871 73 yasinda Medine Osmanli ImparatorluguDefinBaki MezarligiEs ler iFatimat Cevheret Zahidet Amina SovanatCocuk lar iGazi Muhammed Muhammed Safii Muhammed Said Muhammed KamilBabasiDengav MuhammedAnnesiBahu MeseduDiniIslamImzaHayatiDagistan in Gimri koyunde 26 Haziran 1797 tarihinde dunyaya geldi Bir goruse gore Avar kokenlidir Babasi Avarlardan Muhammed annesi Avar beylerinden Pir Budak in kizi Bahu Mesedu dur Diger goruse gore ise Baba tarafindan Kumuk kokenlidir Avar Asilli Devlet Adami ve Tarihci Ramazan Abdulatipov ise Annesinin kokeninin Mantashilal adli Kumuk sulalesine mensup oldugunu belirtmistir Rus Yazar Verderevsky ye gore Samil kendisini Tatar olarak adlandiriyordu Rus devrimi oncesi kaynaklarda Kumuklar Tatarlar adi altinda biliniyordu Kendimi guclu hukumdarlarla karsilastirmaya cesaret edemiyorum Ben basit bir Tatarim Samil ama topragim ormanlarim ve bogazlarim beni bircok hukumdardan daha guclu kiliyor Ailede hem Kumuk hem de Avar dilleri konusuluyordu Dogdugunda kendisine dedesi Ali nin adi verildi Ancak surekli hasta oldugundan ad degistirmenin iyi gelecegine dair geleneksel inancin etkisiyle ailesi adini Samil Samuil Semuil olarak degistirdi Ardindan arkadasi Molla Muhammed ile birlikte Harakinili Said ve ileride kayinpederi olacak olan Naksibendi seyhi Cemaleddin Gazi Kumuki den dini ilimleri tahsil etti ve yirmi yaslarinda ileri bir seviyeye ulasti On bes yasinda at binmeye ve kilic kullanmaya baslamistir Yirmi yasinda cogu spor dalinda yetenek sahibi biri hale gelmistir Ayrica Naksibendi tarikatinda aldigi bu egitim onda Ruslarin Kafkasya da ortadan kaldirmak istedigi Islamiyet i tekrar canlandirmak ve yaymak icin ugrasmasina ozgurluk direnis ve Islam Birligi gibi bazi dusuncelerin gelismesini saglamistir Rus Imparatorlugu na karsi Dagistan da baslattigi savasini Cecenistan da surdurmustur Savas Kuzeybati Kafkasya da devam eden Rus Cerkes Savasi ile birlesmistir 1848 yilinda Samil Cerkesya ya komutani Naib Muhammed Emin i gonderdi Surgun gunleriSeyh Samil Ruslarla dag basinda 1800 yillar Donemin guclu devletlerinden biri olan Rusya nin engellemesiyle dost olan ulkelerden gelen yardimlar kesilince Seyh Samil ulkesinin gucunun tukenisini gormustur 1859 un 6 Eylul unde 70 bin kisilik Rus ordusuna yaninda birkac yuz kisi kalincaya kadar direndikten sonra savasi surdurmesinin tehlikeli oldugunu anlayan Seyh Samil Carlik yetkilileriyle muzakereler yaparak silah birakma yolunu secti Rus Cari II Aleksandr Seyh Samil i sarayin kapisinda son derece nazik karsiladi ve kilicini almayarak kendisine olan hayranligini dile getirdi Seyh Samil bir ay kadar sarayda misafir edildikten sonra saygin tutsak olarak esaret yillarini gecirecegi Kaluga ya gonderildi Surgune gittigi cesitli Rus kentlerinde sempati toplayarak gunlerini gecirdi Seyh Samil davasina sadik bir insan olarak yasamistir bu ugurda annesi ile arasinda gecen olay tarihe gecmistir Savas donemlerinde halktan bazilari Artik teslim olalim anlasma yapalim diye soylenmeye baslamistir Bunun uzerine Seyh Samil teslim olmaktan bahsedene kirbac cezasi vermeyi uygun gormustur Bu durumda cekinen halk careyi Seyh Samil in annesine gitmekte bulmuslardir Annesi Seyh Samil e teslim olma teklifini sorunca Seyh Samil koymus oldugu kanundan odun vermemistir Cezayi yasli bir kadin cekemeyeceginden ceza ogluna intikal ettirilmis boylece Seyh Samil kendini kirbaclattirmistir VefatiSurgunde on yil kadar gecirdikten sonra Car Seyh Samil in hacca gitmesine izin verdi Kendi istegi ile gonderildigi Kiev den 31 Mayis 1869 da Istanbul a gitti Gittigi gun sadrazam ve seyhulislam ile gorustu Ardindan 15 Agustos 1869 da Dolmabahce Sarayi nda Padisah Abdulaziz ile gorustu Padisah kendisine ve aile bireylerine maas baglatti 15 Ocak 1870 te Abdulaziz e veda ziyaretinde bulunmasinin ardindan yedi ay kaldigi Istanbul dan 25 Ocak 1870 te hac vazifesini yerine getirmek icin ayrildi Hac gorevini yerine getirdikten sonra Seyh Samil Subat 1871 de Medine de oldu Seyh Samil Medine de bulunan Cennetu l Baki ye defnedildi Lak kokenli muridi Muhammed Emin baslangicta Ruslara karsi onemli basarilar kazandiysa da 1859 yilinda Seyh Samil in silah birakmasina ragmen Cerkesya da mucadeleyi surdurme kararini almasiyla tartismali bir liderlik yuruttu kaynak belirtilmeli AilesiEsleri Fatimat Cevheret Zahidet Emine SovanatErkek cocuklari Gazi Muhammed Osmanli nin hizmetine girerek 93 Harbi nde Ruslara karsi savasmistir Muhammed Safii Ruslarin hizmetinde bulunarak orduda tuggenerallige kadar yukselmistir Ahmed Cemaleddin Muhammed Said Cemaleddin Muhammed KamilKiz cocuklari Fatimat Nafisat Necabat Bahu Mesedu SafiyatKaynakca Walter Richmond The Circassian Genocide Ileri Emin 2020 Kafkasya nin ozgurluk savascisi Seyh Samil Anadolu Ajansi 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan TDV Islam Ansiklopedisi cilt 39 sayfa 67 Bliev Mark Maksimovich Rossiya i gorcy Bolshogo Kavkaza na puti k civilizacii https books google com pa books id 5oiAQAAIAAJ amp source gbs navlinks s 2004 279 isbn 5 244 01004 2 Halilov A M Idrisov M M Shamil v istorii Severnogo Kavkaza i narodnoj pamyati https books google ru books ei xu7MVML9M6b7ywP2vID4Dw amp hl ru amp id xQchAQAAMAAJ amp focus searchwithinvolume amp q prapraded Mahachkala 1998 119 Halilov A M Nacionalno osvoboditelnoe dvizhenie gorcev Severnogo Kavkaza pod predvoditelstvom Shamilya https books google ru books ei ifPMVLD7CYa7ygPD5YCIAQ amp hl ru amp id RyRpAAAAMAAJ amp focus searchwithinvolume amp q Amirhan Mahachkala Daguchpedgiz 1991 181 Shamil na Kavkaze i v Rossii Biograficheskij ocherk sost M N Chichagova SPb Tipografiya i litografiya S Muller i I Bogelman 1889 Dauev Salamu Ahmedovich Chechnya kovarnye tainstva istorii Salamu Dauev M Rus 1999 str 133 136 Abdulatipov R G 2016 Ocherk pervyj Rozhdenie gorca Znamenie sudby Rodniki razuma i dushi sbornik proizvedenij Rusca Fond Knizhnyj Soyuz ss S 263 749 s ISBN 978 5 901001 05 9 Plen u Shamilya Pravdivaya povest o vosmimesyachnom i shestidnevnom v 1854 1855 g prebyvanii v plenu u Shamilya semejstv pokojnogo general majora knyazya Orbeliani i podpolkovnika knyazya Chavchavadze osnovannaya na pokazaniyah lic uchastvovavshih v sobytii Zhurnal dlya chteniya vospitannikam voenno uchebnyh zavedenij Tom 121 483 1856 Anatolevna Suzdalceva Irina 2008 Vneshnij oblik socialnaya organizaciya i naselenie Terskogo goroda v xvii nachale XVIII vekov Izvestiya Dagestanskogo gosudarstvennogo pedagogicheskogo universiteta Obshestvennye i gumanitarnye nauki 4 24 30 ISSN 1995 0667 22 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Subat 2024 www vostlit info 3 Agustos 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Mayis 2022 www biyografya com 7 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2021 Rus Cerkes Savasi 6 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Ismail Hakki Berkok 1958 Tarihte Kafkasya Istanbul Matbaasi 12 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mart 2023 Khoon Yahya 2010 Muhammad Amin Imam Shamil s Naib to the Circassians in the Northwest Caucasus TDV Islam Ansiklopedisi 23 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2021 Memleket 26 Subat 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2021 Oruc Mehmet Seyh Samil in Kararliligi Turkiye Gazetesi Turkiyegazetesi com 18 2 2009 Erisim 20 Subat 2014 TDV Islam Ansiklopedisi cilt 39 sayfa 69 Anadolu Ajansi 4 Subat 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Aralik 2021 Dis baglantilarVikipedi nin kardes projelerinden hakkinda daha fazla bilgi edininCommons ta dosyalarVikisoz de alintilarShapi Kaziev Imam Shamil Molodaya Gvardiya Press Moscow 2001 2003 2006 2010 12 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 5 235 03332 0 Shapi Kaziev Akhoulgo Caucasian War of XIX th century The historical novel Epoch Publishing house Makhachkala 2008 12 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 5 98390 047 9 Muhammed Tahir el Karahi Kafkasya Mucadihi Seyh Samil in Hatiralari yay H Ahmet Ozdemir TC Kultur Bakanligi Yayinlari Ankara 2005