Arslantepe Höyüğü veya Melid, Malatya'nın 7 km. kuzeydoğusunda yer alan bir arkeolojik yerleşimdir. Türkiye’deki en büyük höyüklerden biridir. Höyük, Fırat üzerindeki Karakaya Baraj Gölü’nün batısındadır. Otuz metre yükseklikteki höyük MÖ 5 bin yıllarından MS 11. yüzyıla kadar iskan edilmiştir. Bölge MS 5. ve 6. yüzyıllarda bir Roma köyü olarak, daha sonra da Bizans nekropolü olarak kullanılmıştır. Yerleşim alanı 200 x 120 metre boyutlarındadır.
Arslantepe Höyüğü Melid | |
Konum | Battalgazi, Malatya, Türkiye |
---|---|
Bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
Koordinatlar | 38°22′55″K 38°21′40″D / 38.38194°K 38.36111°D |
Tür | Höyük |
Sit ayrıntıları | |
Tür | Kültürel |
Kriter | iii |
Belirleme | 2021 (44. oturum) |
Referans no. | 1622 |
Ülke | Türkiye |
Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
26 Temmuz 2021 tarihinde UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilmiştir.
Kazılar
Bölgedeki kazılar Louis Delaporte başkanlığında bir Fransız ekip tarafından 1932 yılında başladı ve özellikle Geç Hitit devri tabakalarında gerçekleştirildi. Kazı çalışmaları, Hitit İmparatorluğu'nun çöküşü ardından bölgede kurulan krallıklardan birinin başkentine ulaşmayı hedefliyordu. Daha sonra birkaç derin sondaj açılmışsa da esas düzenli kazılara 1961 yılında Roma La Sapienza Üniversitesi’nden bir grup tarafından başlandı. 1970'li yıllara kadar kazılar Alba Palmieri başkanlığında yürütüldü. Günümüzde devam eden kazılar, Marcella Frangipane tarafından koordine edilmektedir.
Kazılarda bulunan iki aslan ve bir kral heykeli Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenmektedir.
Bulgular
Kazılarda MÖ 3600-3700 yılına ait olduğu düşünülen yirminin üzeri mezar ile altı ev kalıntısı ve küp içerisinde iki çocuk iskeleti, MÖ 3600-3500 yıllarından bir tapınak, MÖ 3300-3000 yıllarından bir saray, çok sayıda mühür ve ustalıkla yapılmış madeni eşyalar bulunmuştur. Tüm bu buluntular o tarihlerde yerleşimin, aristokratik siyasi, dini ve kültürel bir merkez olduğunu göstermektedir. Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenen eserler dışındaki buluntular Arslantepe Açık Hava Müzesi’nde sergilenmektedir. Mühürler, yerleşimin bir ticari merkez olduğunu göstermesi açısından dikkat çekicidir.
Yerleşim, iskan edildiği süre boyunca su kaynakları bol fakat Fırat taşkın sahasının dışında kalmaktaydı. Bu sayede tarım için çok uygun topraklara sahip olan yerleşim, yerel bir hakim sınıf tarafından yönetilmekteydi. Bu hakim sınıf hem politik, hem ekonomik hem de dini erki elinde tutuyordu. Bu haliyle Anadolu’daki ilk şehir devleti olma özelliği taşımaktadır.
MÖ 4. bin yılın sonlarında kerpiç anıtsal yapıların yer aldığı geniş bir kentsel alan höyüğün güney batı yamacına yayılmıştır. Bu anıtsal yapılarda çok sayıda mühür bulunması bu yapı kompleksinin yönetsel bir merkez olduğunu göstermektedir. Mühürler muhtemelen çeşitli malların depolanması ve nakliyesi sırasında kullanılmaktaydı ve yapı kompleksi bu haliyle bir saray ekonomisi merkezi olarak görülmektedir.
Saray kompleksinde ayrıca arsenikli bakır alaşımlı, gümüş kakmalı kesici-delici silahlar bulunmuştur. Sarayın yakınında bulunan ve MÖ 2.900 olarak tarihlenen mezarın bir kral mezarı olduğu düşünülmektedir. Mezarda değerli ölü hediyeleri bulunmuş olup ayrıca mezarı kapatan taş kapak üzerinde kurban edilmiş dört genç insan cesedi bulunmuştur.
Geç Uruk Dönemi (MÖ 3.400-3.200 ardından yerleşimde geniş çapta yangınlar olduğu anlaşılmaktadır. Bunun ardından, farklı kültürden halkların yerleştiği kentte Doğu Anadolu-Transkafkasya kültürel etkileri hakim olmuştur. Arkeolojik çalışmalarda elde edilen çanak-çömlekler ve yerleşim düzeni bunu göstermektedir. Yeni yerleşimcilerin büyük olasılıkla yarı göçebe küçük topluluklar olduğu düşünülmektedir.
Tarih
MÖ 2.700.-2.500 yıllarında kent, Suriye-Mezopotamya kültüründen koparak özgün bir kültürel yapı geliştirmiştir. MÖ 2 binden itibaren kent, genişleyen Hitit İmparatorluğu’nun etki alanına girmiştir. Hitit Kralı I. Şuppiluliuma'nınMittani başkenti 'ye düzenlediği seferde üs olarak kullanılmıştır. Hitit İmparatorluğu'nun çöküşünün ardından kurulan Geç Hitit krallıklarından biri olan başkenti olmuştur. Bu tarihlerde, Asur belgelerinde kentin adı Melid olarak geçmektedir. Kenti başkent olarak alan krallık ise Kammanu ya da Melid Krallığı olarak bilinirdi.
Asur İmparatorluğu hükümdarı I. Tiglat-Pileser'in saldırısı sonunda bu devlete haraç ödemek zorunda kalan bölge, II. Sargon tarafından ele geçirilip yağmalandığı MÖ 712 yılında dek varlığını ve zenginliğin korumayı başarmıştır. Bu tarihten MS 5. yüzyıla kadar ise iskan edilmemiştir.
2014'te Dünya Mirası Geçici Listesi'ne eklenen Arslantepe, 26 Temmuz 2021 tarihinde, 44. Dünya Miras Komitesi toplantısında alınan kararla UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edildi.
Galeri
- Arslantepe Höyüğü girişinde taş kabartmalar.
- Orduzu Arslantepe Harabeleri girişinde.Neo Hitit döneminden (MÖ 1180-700) Hitit aslanı
- Arslantepe Höyüğü girişinde taş kabartmalar (Hitit dönemi)
- Arslantepe'den çeşitli mühürler. Bu mühürler, dünyanın ilk idari sürecinin bir parçasıdır.
Notlar
- ^ Hitit dili'nde Malidiya (Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie 13 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., ya da Midduwa http://books.google.com.tr/books?id=XROpWC99BD0C&pg=PA101&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false 13 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Akadca Meliddu John D. Hawkins, Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions. Vol. 1: Inscriptions of the Iron Age Walter de Gruyter, 2000- Urartu dili Melitea)
- ^ Hurri gök ve fırtına tanrısı ile karıştırılmamalıdır.
- ^ hükümdarlık yılları MÖ 1344-1322
- ^ hükümdarlık yılları MÖ 1115-1077
- ^ hükümdarlık yılları MÖ 722-705
Kaynakça
- Özel
- ^ a b c d "anadoluuygarliklari.com". 18 Mart 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ocak 2012.
- ^ a b c d e f Hüseyin Şahin, Aslantepe 24 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "TAY Projesi". 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ocak 2012.
- ^ . birgun.net. 26 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2021.
- ^ Louis De Laporte, Malatya. La Ville et le Pays de Malatya, Review Hittites et Asian, vol. 2, no. 12, Sh.: 119-254
- ^ Louis De Laporte, Malatya - Céramique du Hittite Recent, Review Hittites et Asian, vol. 2, no. 15, Sh.: 257-285, 1934
- ^ Louis De Laporte, La Troisième Campagne de Fouille è Malatya, Review Hittites et Asian, vol. 5, no. 34, Sh.: 43-56, 1939
- ^ A. Palmieri, Excavations at Arslantepe (Malatya), Anatolian Studies, vol. 31, Sh.: 101-119, 1981
- ^ Alba Palmieri, "Arslantepe Excavations,1982," Kazi Sonuçlari Toplantisi, vol. 5, Sh.: 97-101, 1983
- ^ Charles Allen Burney, Historical dictionary of the Hittites 13 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Arslantepe Höyüğü'nde MÖ 3600 yılından kalma 2 çocuk iskeleti bulundu". T24. İHA. 28 Eylül 2021. 28 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2021.
- ^ "Over 20 graves, house ruins found in Arslantepe Mound". Hürriyet Daily News. Anadolu Agency. 5 Eylül 2021.
- ^ . 16 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2012.
- ^ . 23 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2012.
- ^ ""En Eski Çağlardan Bizans Dönemine Kadar Malatya Tarihi" sh.: 179" (PDF). 25 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 13 Eylül 2019.
- ^ “Geç Hitit Devletleri”
- ^ J. D. Hawkins, Assyrians and Hittites, Iraq vol. 36, no. 1/2, Sh.: 67-83, 1974
- ^ "Archaeological Site of Arslantepe" (İngilizce). UNESCO. 17 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Temmuz 2021.
- ^ "Arslantepe Mound" (İngilizce). UNESCO. 26 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Temmuz 2021.
- Genel
- Burney, C. 1993 Arslantepe as a gateway to the highland: a note on periods VI A-VI D. In: M. Frangipane, H. Hauptmann, M. Liverani, P. Matthiae & M. Mellink (eds.), Between the Rivers and over the Mountains, Archaeologica Anatolica et Mesopotamica Alba Palmieri dedicata, Rom, 311-317.
- Frangipane, M. & Palmieri, A. 1987. Urbanisation in Perimesopotamian areas, the case of Eastern Anatolia. In: L. Manzanilla (ed.), Studies in the Neolithic and Urban revolutions, BAR Internat. Series 349, 295-318, Oxford.
- Alba Palmieri, Sertok, K. & Chernykh, E. 1993 From Arslantepe metalwork to arsenical copper technology in Eastern Anatolia. In: M. Frangipane, H. Hauptmann, M. Liverani, P. Matthiae & M. Mellink (Hrsg.), Between the Rivers and over the Mountains, Archaeologica Anatolica et Mesopotamica Alba Palmieri Dedicata, Rom, 573-599.
- Alba Palmieri 1981. Excavations at Arslantepe (Malatya). Anatolian Studies 31, 101–119, XIII–XVI.
- Alba Palmieri 1984. Excavations at Arslantepe, 1983. VI. Kazı Sonuçlari Toplantisi, 71–78. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Alba Palmieri 1985. Eastern Anatolia and early Mesopotamian urbanization: Remarks on changing relations. In: M. Liverani, Alba Palmieri and R. Peroni (Hrsg.), Studi di Paletnologia in Onore di Salvatore M. Puglisi. Roma: Universida di Roma La Sapienza, 191–213
Dış bağlantılar
- TAY Projesi 9 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- fotoğraflar 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Arslantepe Web Sitesi 8 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Arslantepe Hoyugu veya Melid Malatya nin 7 km kuzeydogusunda yer alan bir arkeolojik yerlesimdir Turkiye deki en buyuk hoyuklerden biridir Hoyuk Firat uzerindeki Karakaya Baraj Golu nun batisindadir Otuz metre yukseklikteki hoyuk MO 5 bin yillarindan MS 11 yuzyila kadar iskan edilmistir Bolge MS 5 ve 6 yuzyillarda bir Roma koyu olarak daha sonra da Bizans nekropolu olarak kullanilmistir Yerlesim alani 200 x 120 metre boyutlarindadir ArslantepeArslantepe Hoyugu MelidKonumBattalgazi Malatya TurkiyeBolgeDogu Anadolu BolgesiKoordinatlar38 22 55 K 38 21 40 D 38 38194 K 38 36111 D 38 38194 38 36111TurHoyukSit ayrintilariUNESCO Dunya MirasiTurKulturelKriteriiiBelirleme2021 44 oturum Referans no 1622Ulke TurkiyeBolgeAvrupa ve Kuzey Amerika 26 Temmuz 2021 tarihinde UNESCO Dunya Mirasi Listesi ne dahil edilmistir KazilarBolgedeki kazilar Louis Delaporte baskanliginda bir Fransiz ekip tarafindan 1932 yilinda basladi ve ozellikle Gec Hitit devri tabakalarinda gerceklestirildi Kazi calismalari Hitit Imparatorlugu nun cokusu ardindan bolgede kurulan kralliklardan birinin baskentine ulasmayi hedefliyordu Daha sonra birkac derin sondaj acilmissa da esas duzenli kazilara 1961 yilinda Roma La Sapienza Universitesi nden bir grup tarafindan baslandi 1970 li yillara kadar kazilar Alba Palmieri baskanliginda yurutuldu Gunumuzde devam eden kazilar Marcella Frangipane tarafindan koordine edilmektedir Kazilarda bulunan iki aslan ve bir kral heykeli Ankara Anadolu Medeniyetleri Muzesi nde sergilenmektedir BulgularArslantepe den silindirik muhur Kazilarda MO 3600 3700 yilina ait oldugu dusunulen yirminin uzeri mezar ile alti ev kalintisi ve kup icerisinde iki cocuk iskeleti MO 3600 3500 yillarindan bir tapinak MO 3300 3000 yillarindan bir saray cok sayida muhur ve ustalikla yapilmis madeni esyalar bulunmustur Tum bu buluntular o tarihlerde yerlesimin aristokratik siyasi dini ve kulturel bir merkez oldugunu gostermektedir Ankara Anadolu Medeniyetleri Muzesi nde sergilenen eserler disindaki buluntular Arslantepe Acik Hava Muzesi nde sergilenmektedir Muhurler yerlesimin bir ticari merkez oldugunu gostermesi acisindan dikkat cekicidir Arslantepe Harabeleri duvar resimleri Yerlesim iskan edildigi sure boyunca su kaynaklari bol fakat Firat taskin sahasinin disinda kalmaktaydi Bu sayede tarim icin cok uygun topraklara sahip olan yerlesim yerel bir hakim sinif tarafindan yonetilmekteydi Bu hakim sinif hem politik hem ekonomik hem de dini erki elinde tutuyordu Bu haliyle Anadolu daki ilk sehir devleti olma ozelligi tasimaktadir MO 4 bin yilin sonlarinda kerpic anitsal yapilarin yer aldigi genis bir kentsel alan hoyugun guney bati yamacina yayilmistir Bu anitsal yapilarda cok sayida muhur bulunmasi bu yapi kompleksinin yonetsel bir merkez oldugunu gostermektedir Muhurler muhtemelen cesitli mallarin depolanmasi ve nakliyesi sirasinda kullanilmaktaydi ve yapi kompleksi bu haliyle bir saray ekonomisi merkezi olarak gorulmektedir Kral Tarhunza nin anitsal heykeli Malatya Muzesi Saray kompleksinde ayrica arsenikli bakir alasimli gumus kakmali kesici delici silahlar bulunmustur Sarayin yakininda bulunan ve MO 2 900 olarak tarihlenen mezarin bir kral mezari oldugu dusunulmektedir Mezarda degerli olu hediyeleri bulunmus olup ayrica mezari kapatan tas kapak uzerinde kurban edilmis dort genc insan cesedi bulunmustur Gec Uruk Donemi MO 3 400 3 200 ardindan yerlesimde genis capta yanginlar oldugu anlasilmaktadir Bunun ardindan farkli kulturden halklarin yerlestigi kentte Dogu Anadolu Transkafkasya kulturel etkileri hakim olmustur Arkeolojik calismalarda elde edilen canak comlekler ve yerlesim duzeni bunu gostermektedir Yeni yerlesimcilerin buyuk olasilikla yari gocebe kucuk topluluklar oldugu dusunulmektedir TarihMO 2 700 2 500 yillarinda kent Suriye Mezopotamya kulturunden koparak ozgun bir kulturel yapi gelistirmistir MO 2 binden itibaren kent genisleyen Hitit Imparatorlugu nun etki alanina girmistir Hitit Krali I Suppiluliuma ninMittani baskenti ye duzenledigi seferde us olarak kullanilmistir Hitit Imparatorlugu nun cokusunun ardindan kurulan Gec Hitit kralliklarindan biri olan baskenti olmustur Bu tarihlerde Asur belgelerinde kentin adi Melid olarak gecmektedir Kenti baskent olarak alan krallik ise Kammanu ya da Melid Kralligi olarak bilinirdi Asur Imparatorlugu hukumdari I Tiglat Pileser in saldirisi sonunda bu devlete harac odemek zorunda kalan bolge II Sargon tarafindan ele gecirilip yagmalandigi MO 712 yilinda dek varligini ve zenginligin korumayi basarmistir Bu tarihten MS 5 yuzyila kadar ise iskan edilmemistir 2014 te Dunya Mirasi Gecici Listesi ne eklenen Arslantepe 26 Temmuz 2021 tarihinde 44 Dunya Miras Komitesi toplantisinda alinan kararla UNESCO Dunya Mirasi Listesi ne dahil edildi GaleriArslantepe Hoyugu girisinde tas kabartmalar Orduzu Arslantepe Harabeleri girisinde Neo Hitit doneminden MO 1180 700 Hitit aslani Arslantepe Hoyugu girisinde tas kabartmalar Hitit donemi Arslantepe den cesitli muhurler Bu muhurler dunyanin ilk idari surecinin bir parcasidir Notlar Hitit dili nde Malidiya Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archaologie 13 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ya da Midduwa http books google com tr books id XROpWC99BD0C amp pg PA101 amp redir esc y v onepage amp q amp f false 13 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Akadca Meliddu John D Hawkins Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions Vol 1 Inscriptions of the Iron Age Walter de Gruyter 2000 Urartu dili Melitea Hurri gok ve firtina tanrisi ile karistirilmamalidir hukumdarlik yillari MO 1344 1322 hukumdarlik yillari MO 1115 1077 hukumdarlik yillari MO 722 705KaynakcaOzel a b c d anadoluuygarliklari com 18 Mart 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ocak 2012 a b c d e f Huseyin Sahin Aslantepe 24 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde TAY Projesi 9 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ocak 2012 birgun net 26 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Temmuz 2021 Louis De Laporte Malatya La Ville et le Pays de Malatya Review Hittites et Asian vol 2 no 12 Sh 119 254 Louis De Laporte Malatya Ceramique du Hittite Recent Review Hittites et Asian vol 2 no 15 Sh 257 285 1934 Louis De Laporte La Troisieme Campagne de Fouille e Malatya Review Hittites et Asian vol 5 no 34 Sh 43 56 1939 A Palmieri Excavations at Arslantepe Malatya Anatolian Studies vol 31 Sh 101 119 1981 Alba Palmieri Arslantepe Excavations 1982 Kazi Sonuclari Toplantisi vol 5 Sh 97 101 1983 Charles Allen Burney Historical dictionary of the Hittites 13 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Arslantepe Hoyugu nde MO 3600 yilindan kalma 2 cocuk iskeleti bulundu T24 IHA 28 Eylul 2021 28 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Eylul 2021 Over 20 graves house ruins found in Arslantepe Mound Hurriyet Daily News Anadolu Agency 5 Eylul 2021 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim 16 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2012 23 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Ocak 2012 En Eski Caglardan Bizans Donemine Kadar Malatya Tarihi sh 179 PDF 25 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 13 Eylul 2019 Gec Hitit Devletleri J D Hawkins Assyrians and Hittites Iraq vol 36 no 1 2 Sh 67 83 1974 Archaeological Site of Arslantepe Ingilizce UNESCO 17 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Temmuz 2021 Arslantepe Mound Ingilizce UNESCO 26 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Temmuz 2021 GenelBurney C 1993 Arslantepe as a gateway to the highland a note on periods VI A VI D In M Frangipane H Hauptmann M Liverani P Matthiae amp M Mellink eds Between the Rivers and over the Mountains Archaeologica Anatolica et Mesopotamica Alba Palmieri dedicata Rom 311 317 Frangipane M amp Palmieri A 1987 Urbanisation in Perimesopotamian areas the case of Eastern Anatolia In L Manzanilla ed Studies in the Neolithic and Urban revolutions BAR Internat Series 349 295 318 Oxford Alba Palmieri Sertok K amp Chernykh E 1993 From Arslantepe metalwork to arsenical copper technology in Eastern Anatolia In M Frangipane H Hauptmann M Liverani P Matthiae amp M Mellink Hrsg Between the Rivers and over the Mountains Archaeologica Anatolica et Mesopotamica Alba Palmieri Dedicata Rom 573 599 Alba Palmieri 1981 Excavations at Arslantepe Malatya Anatolian Studies 31 101 119 XIII XVI Alba Palmieri 1984 Excavations at Arslantepe 1983 VI Kazi Sonuclari Toplantisi 71 78 Ankara Turk Tarih Kurumu Basimevi Alba Palmieri 1985 Eastern Anatolia and early Mesopotamian urbanization Remarks on changing relations In M Liverani Alba Palmieri and R Peroni Hrsg Studi di Paletnologia in Onore di Salvatore M Puglisi Roma Universida di Roma La Sapienza 191 213Dis baglantilarTAY Projesi 9 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde fotograflar 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Arslantepe Web Sitesi 8 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde