Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lucius Annaeus Seneca (d. Córdoba, İspanya MÖ 4 - ö. Roma, MS 65),Romalı düşünür, devlet adamı, oyun yazarı. Roma Stoası (Yeni Stoa) döneminin kurucu filozofları arasındadır. Sokrates’in bilgi görüşü ve Kinikler’in doğaya uygun yaşama ideali Seneca'nın üzerinde oldukça büyük bir etki yaratmıştır. Ona göre felsefe, ruhu geliştirip aydınlatan, yaşama düzen veren, karşısına çıkan sorulara cevap vermekte aracı olacak başlıca disiplindir ve bunu elde etme amacı gören araç ise akıldır.
| Lucius Annaeus Seneca | |
|---|---|
 Seneca büstü | |
| Tam adı | Lucius Annaeus Seneca |
| Doğumu | y. MÖ 4 Corduba, Hispania Baetica |
| Ölümü | MS 65 (68-69 yaşlarında) Roma |
| Milliyeti | Romalı |
| Çağı | Helenistik felsefe |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | Stoacılık |
| İlgi alanları | Etik |
| Önemli fikirleri | Kötülük problemi |
| Diğer ad(lar)ı | Seneca, Genç Seneca |
Seneca, Córdoba, Hispanya'da dünyaya geldi, Roma'da retorik ve felsefe eğitimi aldı. Babası Yaşlı Seneca, abisi ve yeğeni şair Lucanus'tu. İmparator Claudius döneminde, MS 41'de Korsika Adasına sürgün edildi fakat çok geçmeden 49'da Nero'ya eğitim vermesi amacıyla dönmesine izin verildi. Nero 54 yılında tahta geçtiğinde, Nero için Sextus Afranius Burrus ile birlikte danışmanlık yaptı ve ilk beş yıl üzerinde etkin bir rol oynadı. Seneca'nın Nero'ya karşı tesiri zamanla azalmaya başladı. Bunun ardından yüksek ihtimalle masum olmasına karşın, 65 yılında bir komploya karıştığı iddiasıyla kendi bileklerini keserek idam edilmesine karar verildi. Bu kararı büyük bir metanet ve soğukkanlılıkla karşılayarak "intihar" etti. Bu ölümü ondan sonra birçok resme konu oldu.
Bir yazar olarak, felsefe üzerine yazdığı eserler ve birçoğu tragedya olan oyunlarıyla tanınmaktadır. Ahlaki konulara değinen 12 düzyazı ve 124 tane mektup kaleme almıştır. Bu eserler antik Stoacılık için büyük öneme sahiptir. Kaleme aldığı trajediler arasında , ve en önemlileri kabul edilir. Kendinden sonraki nesiller için muazzam derecede etkiye sahip olmuştur; Rönesans çağında kendisinden: "Ahlakın ve Hıristiyanlığın rehberi olarak hayranlık ve saygı duyulası bir bilge; bir edebi dâhi, dramatik sanat için mükemmel bir örnek" olarak bahsedilmiştir.
Hayatı
Roma’ya küçük yaşta teyzesi tarafından getirilmiş ve Mısır valisinin eşi olan bu kudretli kadının gözetiminde büyümüştür. Babası atlı sınıfına (equites) üyedir ve derlediği söylevlerle Latin edebiyatında Rhetor Seneca ve Stoacı ahlak görüşleriyle tanınan Seneka, ahlakın temeline doğaya uygun yaşama ilkesiyle, bir bilge idealini yerleştirmiştir. Zamanın toplumunu bir vahşi hayvanlar topluluğu olarak gören Seneka, bilge kişisini, kendi kendine yeten, hazza olduğu kadar eleme karşı da duygusuz, korku bilmez, evrenin gerçek efendisi, erdemi özgür iradesinin sonucu olan ve ölümden korkmayan kişi olarak tanımlamıştır.
Her ne kadar Stoacı maddeciliği benimsemiş olsa da, Tanrı'nın aşkın olduğunu öne süren Seneca, pratik felsefeyi öne çıkarmış ve gerçek erdemle değerin, dışarıda değil de, insanın içinde olduğunu belirtmiştir. Ayrıca harici iyiler ve zenginliklerin, insana mutluluk sağlamayacağını da söylemiştir.
Seneca, ailesinin varlıklı olması sayesinde ünlü felsefeciler ve söylev ustalarından (rhetor) eğitim almış ve bilgelik sevgisi yüzünden genç yaşta retorikten (söylev sanatı bilgisi) sıyrılmış ve felsefe eğitimine ağırlık vermiştir. Pythagorasçı ’dan dersler alarak onun gibi etyemez olmuş ve ruhun ölümsüzlüğüne inanmıştır. Daha sonra ’a bağlanıp güzel kokulardan, şaraptan, istiridye ve mantar yemekten ve yumuşak bir yatakta uyumaktan vazgeçmiştir. ’u ve Papirius Fabianus’u da hararetle dinleyen Seneca’nın felsefeye olan aşırı düşkünlüğü babasını telaşlandırmıştır; çünkü İmparator Tiberius gençliği saran bu felsefe akımlarına hiç sıcak bakmıyor, garip kılıklı ve tavırlı bu kişileri Roma’dan uzaklaştırıyordu. Ayrıca Seneca’nın, yaptığı perhizlerden dolayı zaten narin olan bünyesi daha da bozulmuştu, sağlığı iyice kötüye gidiyordu. Babası, oğlunun sağlığını düzeltmek ve felsefeden uzaklaştırmak için onu ilk önce Pompei’ye, sonra Mısır’a gönderdi. Roma’ya MS 31 yılında dönen Seneca, kendini siyasete verdi ve quaestorluk (idam cezası vermeye yetkili hakim) elde ederek mahkemede avukatlık yapmaya başladı. Quaestor oldu, senato üyeliğine seçildi. Fabianus’tan öğrendiği keskin çelişkiler içeren, imalarla dolu kısa cümleli ifadeler kullanmada oldukça başarılıydı. Kıskanç İmparator Caligula’nın deyimiyle “kum taneleri” gibi akıp giden üslubu ölüm nedeniydi. Böyle başarılı bir konuşmacının kendi Roma’sında yeri yoktu. Ancak saraydaki bazı kişiler Seneca’nın hasta bir insan olduğunu ve çok az bir ömrü kaldığını söyleyerek İmparatoru zor ikna etti ve ünlü bir düşünürün yaşamını bağışlattı. İmparatoriçe Messalina, Caligula ve Agrippina'nın kızkardeşi Julia Livilla ile Seneca arasında bir ilişki olduğuna ilişkin dedikodular çıkarınca, Seneca MS 41’de Korsika’ya sürgüne yollandı.
Livilla ise öldürüldü. Seneca sürgündeki yaşamını felsefe yapıtları yazarak, bilim ve şiirle uğraşarak geçirdi. İlk yıllar kolay geçti, ama sonraki yıllarda Roma’ya dönme arzusu yüreğini iyice kaplayınca, Cladius’un azatlısı Polybius’a kardeşinin ölümünden dolayı yazdığı Ad Polybium De Consolatione (Polybius’a Teselli Üzerine) başlıklı yazısında hem ona hem de imparatora adeta yalvarmıştır. Ayrıca yine aynı ruh durumuyla annesine yazdığı Ad Helviam Matrem De Consolatione (Annem Helvia’ya Teselli Üzerine) yazısında da annesinden çok kendini teselli eder gibidir. Bütün bu yakarılarına karşın Seneca Roma’ya ancak Livilla’nın kardeşi Agrippina zamanında dönebilmiştir. Genç Prens Neron’un annesi Agrippina, tanınmış bir edebiyatçının, oğlunun eğitiminde önemli bir rol oynayacağını düşündüğü için Seneca’yı sürgünden çağırtmıştı. Neron’un tüm eğitimini üstlenen Seneca, ona çağının önemli kültür konularıyla ilgili dersler vermiş, ancak Agrippina’nın felsefeye pek sıcak bakmaması nedeniyle bu konulardaki derslerine bazı kısıtlamalar getirmek zorunda kalmıştır. M.S 54 yılında Claudius öldüğünde Neron on altı yaşında İmparator ilan edilince, Seneca muhafız kıtası komutanı Afranius Burrus ile birlikte idarede söz sahibi olmuştur. Ama filozoflara yakışmayacak yaşam tarzı ile savunduğu düşünceler uyuşmadığı için hakk
ında dedikodular çıkmasına engel olamamıştır. Bu arada Neron tümüyle anormal davranışlar içine girmiş ve annesi Agrippina’yı öldürtmüştür. Bunun ardından Burrus’un zehirlenerek öldürülmesi Seneca’yı saray yönetiminde tek başına bırakmıştır. Bunun üzerine tüm servetini imparatora bırakarak özel yaşamına çekilmeye karar veren Seneca, bu düşüncesini Neron’a açmış, ancak reddedilmiştir. İS 64’te meydana gelen büyük Roma yangınından sonra bu önerisini yinelediği halde imparator tarafından ikinci kez reddedilmiştir. Ancak Seneca bu kez kararlı davranmış, Neron’dan aldıklarının bir kısmını geri vererek siyasetten ayrılmıştır.
M.S 61-65 yılları Seneca’nın kendini tümüyle felsefeye verdiği en verimli dönemi oldu. Ancak M.S 65’te ’nun başı çektiği, , ve şair 'un adının karıştığı Neron’a karşı düzenlenen bir suikast girişimine onun da adı karıştığı için, İmparator tarafından kendini öldürmesi emri verildi. Senaca, bütün yaşamı boyunca ölümün hiçe sayılması gerektiğini savunmuş, Naturales quaestiones eserinde yer verdiği "Herkes ölüme yazgılıdır" düsturuna uygun olarak, bu emri metanetle karşıladı ve M.S 65’te damarlarını keserek intihar etti.
Felsefe tarihindeki önemi
Seneca, felsefe tarihinde, ya da denen öğretinin üç kurucusundan ilki olarak nitelendirilir. Epiktetos ve Marcus Aurelius'un geliştirdikleri bu öğreti insanın bir istenç varlığı olduğu görüşüne dayanır. Seneca'nın başlıca özelliği, düşüncelerinin us ilkelerine ve istence dayanmasına karşın, yer yer derin duygusallıkla kaynaşmasıdır. Bu tutumundan dolayı da, kimi felsefe tarihçileri, onu kendi kendisiyle çelişki içinde bulunmakla suçlamıştır. Seneca için insanın başlıca davranış ilkesi istençtir, ancak insanın bir de duygu yanı vardır, onu da istencin ışığında görmek gerekir. Doğa olaylarının açıklanışında Aristoteles' in geliştirdiği ve az çok gözleme dayanan yöntemi benimseyen Seneca bir takım gizli güçlerin varlığına da inanmıştır. Ona göre doğa olaylarının nedenleri doğaldır, ancak bunların birer belirti olabileceği de gözden uzak tutulmamalıdır. Bu da bütün doğal nedenlerin Tanrı'dan kaynaklanması sonucuna bağlanmıştır. Ancak burada Tanrı'ya bağlanan nedenler tikel değil tümeldir. Tanrı bütün evreni, bütün varlık türlerini kapsayan evrensel bir doğa yasası'dır, her nesne, her oluş bu yasaya dayanır.
Felsefenin mantık, ahlak ve fizik olmak üzere üçe ayrılması gereğini savunan Seneca, genellikle yaşamı kuramsal görüşlere değil yönlendirici bir yönteme bağlar. Mantığı da usa dayalı bir felsefe olarak niteler. Ona göre filozofun görevi insanları yetiştirmek, eğitmektir. Seneca'ya göre tin, kimi bilgelerin sandıkları gibi tinsel ve soyut bir varlık değil çok ince ögelerden kurulmuş bir nesnedir. İnsanda tanrısal bir töz vardır, ölen onun görüntüsüdür. Bu nedenle insan, yaşama ara veren, başka bir varlık ortamına geçiş olan ölüm karşısında sarsılmamalıdır. Gövdenin dağılması tinin ölümsüz kaynağına dönerek yaşamını sürdürmesini sağlar.
Seneca'ya göre, ahlak soyut bir bilgi dalı değil yaşamın içindedir, insan davranışlarının, eylemlerinin kaynağıdır. Kişiye nasıl davranacağını, ne gibi bir yöntem benimseyeceğini gösteren doğadır, bu nedenle ahlaklı yaşamak doğayı izlemektir (). Bunu da ancak erdemle donatılmış bilge kişi başarabilir. Bilgenin erdemi, özgür istencidir.
Eserleri
Tragedyalar
- Hercules Furens (Çıldıran Hercules)
- Medea, Troiades (Troyalı Kadınlar)
- Phaedra
- Agamemnon
- Oedipus
- Hercules Oeta’da, Phoenissae (Fenikeli Kadınlar)
- Thyestes
- Octavia
Diyaloglar
- Ad Marciam de Consolatione (Marcia’ya Teselli)
- Ad Helviam Matrem de Consolatione (Annem Helvia’ya Teselli)
- Ad Polybium de Consolatione (Polybius’a Teselli)
Oyunlar
- Tragödische Schriften, (ö.s.), 1924
Tiyatro yapıtları
- Troades (Troyalılar)
- Medea (Medea)
- Thyestes (Thyesces)
- Oedipus (Oedipus)
- Apocolocyntosis sive Ludus de Morte Claudii (İmparator Claudius'un Kabaklaşması)
Felsefe
- Naturales Quaestiones (Doğa İncelemeleri)
- De Clemcntia (Acıma Üstüne)
- De Beneficiis (İyilikler Üstüne)
- Dıaloglar (12 cilt)
- Epistulae Morales ad Lucilium (Luçullus'a Ahlak Mektupları).
Öğretiler
- De Providentia (Tanrısal Öngörü)
- De Constantia Sapientis (Bilgenin Sarsılmazlığı)
- De Ira (Öfke)
- De Vita Beata (Mutlu Yaşam)
- De Otio (Boş Zaman)
- De Clementia (Hoşgörü)
- De Beneficiis (İyilikler)
- Naturales Quaestiones (Doğa Sorunları)
Mektup
- ’a yazdığı Epistulae ad Lucilium (Lucius’a Mektuplar) 124 mektuptur.
Düzyazı ve Şiir
- Divi Claudii Apocolyntosis
Türkçeye çevrilen kitapları
- Ahlaki Mektuplar-Epistulae Morales; Çevirmen Türk Tarih Kurumu, 1992
- Ruh Dinginliği Üzerine. Çevirmen; .
- Medea (Latince - Türkçe). Çevirmen; Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Mart 2007
- Troialı Kadınlar (Latince - Türkçe). Çevirmen; Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2009
- Tanrısal Öngörü (Latince - Türkçe). Çevirmen; . . Kabalcı Yayınevi 1997-2007
- Bilgenin Sarsılmazlığı (Latince-Türkçe) Çevirmen; Elif Burcu Özkan, Doğu-Batı Yayınları, 2017
- Mutlu Yaşam Üzerine ~ Yaşamın Kısalığı Üzerine (Latince-Türkçe) Çevirmen; Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2020
- Bilgenin Sarsılmazlığı Üzerine - İnziva Üzerine (Latince-Türkçe) Çevirmen; Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2017
Kaynakça
- Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, Anadolu Yayıncılık, Cilt: 9 Fasikül: 89. İstanbul - 1985
- ^ Encyclopædia Britannica, s.v. Seneca 14 Ekim 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Fitch, John (2008). Seneca. New York: Oxford University Press. s. 32. ISBN .
- ^ Bunson, Matthew (1991). A Dictionary of the Roman Empire. Oxford University Press. s. 382.
- ^ (1966). "Introduction". Four Tragedies and Octavia. Penguin Books. s. 9.
- ^ Naturales Quaestiones 2.59.5: "Omnes reservamur ad mortem".
İnternet kaynakları
- Seneca, Naturales Quaestiones: http://naturalesquaestiones.blogspot.com/8 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Commons'ta dosyalar |
 | Vikisöz'de alıntılar |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Lucius Annaeus Seneca d Cordoba Ispanya MO 4 o Roma MS 65 Romali dusunur devlet adami oyun yazari Roma Stoasi Yeni Stoa doneminin kurucu filozoflari arasindadir Sokrates in bilgi gorusu ve Kinikler in dogaya uygun yasama ideali Seneca nin uzerinde oldukca buyuk bir etki yaratmistir Ona gore felsefe ruhu gelistirip aydinlatan yasama duzen veren karsisina cikan sorulara cevap vermekte araci olacak baslica disiplindir ve bunu elde etme amaci goren arac ise akildir Lucius Annaeus SenecaSeneca bustuTam adiLucius Annaeus SenecaDogumuy MO 4 Corduba Hispania BaeticaOlumuMS 65 68 69 yaslarinda RomaMilliyetiRomaliCagiHelenistik felsefeBolgesiBati felsefesiOkuluStoacilikIlgi alanlariEtikOnemli fikirleriKotuluk problemiDiger ad lar iSeneca Genc Seneca Seneca Cordoba Hispanya da dunyaya geldi Roma da retorik ve felsefe egitimi aldi Babasi Yasli Seneca abisi ve yegeni sair Lucanus tu Imparator Claudius doneminde MS 41 de Korsika Adasina surgun edildi fakat cok gecmeden 49 da Nero ya egitim vermesi amaciyla donmesine izin verildi Nero 54 yilinda tahta gectiginde Nero icin Sextus Afranius Burrus ile birlikte danismanlik yapti ve ilk bes yil uzerinde etkin bir rol oynadi Seneca nin Nero ya karsi tesiri zamanla azalmaya basladi Bunun ardindan yuksek ihtimalle masum olmasina karsin 65 yilinda bir komploya karistigi iddiasiyla kendi bileklerini keserek idam edilmesine karar verildi Bu karari buyuk bir metanet ve sogukkanlilikla karsilayarak intihar etti Bu olumu ondan sonra bircok resme konu oldu Bir yazar olarak felsefe uzerine yazdigi eserler ve bircogu tragedya olan oyunlariyla taninmaktadir Ahlaki konulara deginen 12 duzyazi ve 124 tane mektup kaleme almistir Bu eserler antik Stoacilik icin buyuk oneme sahiptir Kaleme aldigi trajediler arasinda ve en onemlileri kabul edilir Kendinden sonraki nesiller icin muazzam derecede etkiye sahip olmustur Ronesans caginda kendisinden Ahlakin ve Hiristiyanligin rehberi olarak hayranlik ve saygi duyulasi bir bilge bir edebi dahi dramatik sanat icin mukemmel bir ornek olarak bahsedilmistir HayatiRoma ya kucuk yasta teyzesi tarafindan getirilmis ve Misir valisinin esi olan bu kudretli kadinin gozetiminde buyumustur Babasi atli sinifina equites uyedir ve derledigi soylevlerle Latin edebiyatinda Rhetor Seneca ve Stoaci ahlak gorusleriyle taninan Seneka ahlakin temeline dogaya uygun yasama ilkesiyle bir bilge idealini yerlestirmistir Zamanin toplumunu bir vahsi hayvanlar toplulugu olarak goren Seneka bilge kisisini kendi kendine yeten hazza oldugu kadar eleme karsi da duygusuz korku bilmez evrenin gercek efendisi erdemi ozgur iradesinin sonucu olan ve olumden korkmayan kisi olarak tanimlamistir Her ne kadar Stoaci maddeciligi benimsemis olsa da Tanri nin askin oldugunu one suren Seneca pratik felsefeyi one cikarmis ve gercek erdemle degerin disarida degil de insanin icinde oldugunu belirtmistir Ayrica harici iyiler ve zenginliklerin insana mutluluk saglamayacagini da soylemistir Seneca ailesinin varlikli olmasi sayesinde unlu felsefeciler ve soylev ustalarindan rhetor egitim almis ve bilgelik sevgisi yuzunden genc yasta retorikten soylev sanati bilgisi siyrilmis ve felsefe egitimine agirlik vermistir Pythagorasci dan dersler alarak onun gibi etyemez olmus ve ruhun olumsuzlugune inanmistir Daha sonra a baglanip guzel kokulardan saraptan istiridye ve mantar yemekten ve yumusak bir yatakta uyumaktan vazgecmistir u ve Papirius Fabianus u da hararetle dinleyen Seneca nin felsefeye olan asiri duskunlugu babasini telaslandirmistir cunku Imparator Tiberius gencligi saran bu felsefe akimlarina hic sicak bakmiyor garip kilikli ve tavirli bu kisileri Roma dan uzaklastiriyordu Ayrica Seneca nin yaptigi perhizlerden dolayi zaten narin olan bunyesi daha da bozulmustu sagligi iyice kotuye gidiyordu Babasi oglunun sagligini duzeltmek ve felsefeden uzaklastirmak icin onu ilk once Pompei ye sonra Misir a gonderdi Roma ya MS 31 yilinda donen Seneca kendini siyasete verdi ve quaestorluk idam cezasi vermeye yetkili hakim elde ederek mahkemede avukatlik yapmaya basladi Quaestor oldu senato uyeligine secildi Fabianus tan ogrendigi keskin celiskiler iceren imalarla dolu kisa cumleli ifadeler kullanmada oldukca basariliydi Kiskanc Imparator Caligula nin deyimiyle kum taneleri gibi akip giden uslubu olum nedeniydi Boyle basarili bir konusmacinin kendi Roma sinda yeri yoktu Ancak saraydaki bazi kisiler Seneca nin hasta bir insan oldugunu ve cok az bir omru kaldigini soyleyerek Imparatoru zor ikna etti ve unlu bir dusunurun yasamini bagislatti Imparatorice Messalina Caligula ve Agrippina nin kizkardesi Julia Livilla ile Seneca arasinda bir iliski olduguna iliskin dedikodular cikarinca Seneca MS 41 de Korsika ya surgune yollandi Nero ve Seneca 1904 Prado Muzesi Livilla ise olduruldu Seneca surgundeki yasamini felsefe yapitlari yazarak bilim ve siirle ugrasarak gecirdi Ilk yillar kolay gecti ama sonraki yillarda Roma ya donme arzusu yuregini iyice kaplayinca Cladius un azatlisi Polybius a kardesinin olumunden dolayi yazdigi Ad Polybium De Consolatione Polybius a Teselli Uzerine baslikli yazisinda hem ona hem de imparatora adeta yalvarmistir Ayrica yine ayni ruh durumuyla annesine yazdigi Ad Helviam Matrem De Consolatione Annem Helvia ya Teselli Uzerine yazisinda da annesinden cok kendini teselli eder gibidir Butun bu yakarilarina karsin Seneca Roma ya ancak Livilla nin kardesi Agrippina zamaninda donebilmistir Genc Prens Neron un annesi Agrippina taninmis bir edebiyatcinin oglunun egitiminde onemli bir rol oynayacagini dusundugu icin Seneca yi surgunden cagirtmisti Neron un tum egitimini ustlenen Seneca ona caginin onemli kultur konulariyla ilgili dersler vermis ancak Agrippina nin felsefeye pek sicak bakmamasi nedeniyle bu konulardaki derslerine bazi kisitlamalar getirmek zorunda kalmistir M S 54 yilinda Claudius oldugunde Neron on alti yasinda Imparator ilan edilince Seneca muhafiz kitasi komutani Afranius Burrus ile birlikte idarede soz sahibi olmustur Ama filozoflara yakismayacak yasam tarzi ile savundugu dusunceler uyusmadigi icin hakk inda dedikodular cikmasina engel olamamistir Bu arada Neron tumuyle anormal davranislar icine girmis ve annesi Agrippina yi oldurtmustur Bunun ardindan Burrus un zehirlenerek oldurulmesi Seneca yi saray yonetiminde tek basina birakmistir Bunun uzerine tum servetini imparatora birakarak ozel yasamina cekilmeye karar veren Seneca bu dusuncesini Neron a acmis ancak reddedilmistir IS 64 te meydana gelen buyuk Roma yanginindan sonra bu onerisini yineledigi halde imparator tarafindan ikinci kez reddedilmistir Ancak Seneca bu kez kararli davranmis Neron dan aldiklarinin bir kismini geri vererek siyasetten ayrilmistir Seneca nin Olumu Peter Paul Rubens Seneca nin Olumu Prado Muzesi M S 61 65 yillari Seneca nin kendini tumuyle felsefeye verdigi en verimli donemi oldu Ancak M S 65 te nun basi cektigi ve sair un adinin karistigi Neron a karsi duzenlenen bir suikast girisimine onun da adi karistigi icin Imparator tarafindan kendini oldurmesi emri verildi Senaca butun yasami boyunca olumun hice sayilmasi gerektigini savunmus Naturales quaestiones eserinde yer verdigi Herkes olume yazgilidir dusturuna uygun olarak bu emri metanetle karsiladi ve M S 65 te damarlarini keserek intihar etti Felsefe tarihindeki onemiSeneca felsefe tarihinde ya da denen ogretinin uc kurucusundan ilki olarak nitelendirilir Epiktetos ve Marcus Aurelius un gelistirdikleri bu ogreti insanin bir istenc varligi oldugu gorusune dayanir Seneca nin baslica ozelligi dusuncelerinin us ilkelerine ve istence dayanmasina karsin yer yer derin duygusallikla kaynasmasidir Bu tutumundan dolayi da kimi felsefe tarihcileri onu kendi kendisiyle celiski icinde bulunmakla suclamistir Seneca icin insanin baslica davranis ilkesi istenctir ancak insanin bir de duygu yani vardir onu da istencin isiginda gormek gerekir Doga olaylarinin aciklanisinda Aristoteles in gelis tirdigi ve az cok gozleme dayanan yontemi benimseyen Seneca bir takim gizli guclerin varligina da inanmistir Ona gore doga olaylarinin nedenleri dogaldir ancak bunlarin birer belirti olabilecegi de gozden uzak tutulmamali dir Bu da butun dogal nedenlerin Tanri dan kaynaklanmasi sonucuna baglanmistir Ancak burada Tanri ya baglanan nedenler tikel degil tumeldir Tanri butun evreni butun varlik turlerini kapsayan evrensel bir doga yasasi dir her nesne her olus bu yasaya dayanir Felsefenin mantik ahlak ve fizik olmak uzere uce ayrilmasi geregini savunan Seneca genellikle yasami kuramsal goruslere degil yonlendirici bir yonteme baglar Mantigi da usa dayali bir felsefe olarak niteler Ona gore filozofun gorevi insanlari yetistirmek egitmektir Seneca ya gore tin kimi bilgelerin sandiklari gibi tinsel ve soyut bir varlik degil cok ince ogelerden kurulmus bir nesnedir Insanda tanrisal bir toz vardir olen onun goruntusudur Bu nedenle insan yasama ara veren baska bir varlik ortamina gecis olan olum karsisinda sarsilmamalidir Govdenin dagilmasi tinin olumsuz kaynagina donerek yasamini surdurmesini saglar Seneca ya gore ahlak soyut bir bilgi dali degil yasamin icindedir insan davranislarinin eylemlerinin kaynagidir Kisiye nasil davranacagini ne gibi bir yontem benimseyecegini gosteren dogadir bu nedenle ahlakli yasamak dogayi izlemektir Bunu da ancak erdemle donatilmis bilge kisi basarabilir Bilgenin erdemi ozgur istencidir EserleriTragedyalar Hercules Furens Cildiran Hercules Medea Troiades Troyali Kadinlar Phaedra Agamemnon Oedipus Hercules Oeta da Phoenissae Fenikeli Kadinlar Thyestes OctaviaDiyaloglar Ad Marciam de Consolatione Marcia ya Teselli Ad Helviam Matrem de Consolatione Annem Helvia ya Teselli Ad Polybium de Consolatione Polybius a Teselli Oyunlar Tragodische Schriften o s 1924Tiyatro yapitlari Troades Troyalilar Medea Medea Thyestes Thyesces Oedipus Oedipus Apocolocyntosis sive Ludus de Morte Claudii Imparator Claudius un Kabaklasmasi Felsefe Naturales Quaestiones Doga Incelemeleri De Clemcntia Acima Ustune De Beneficiis Iyilikler Ustune Dialoglar 12 cilt Epistulae Morales ad Lucilium Lucullus a Ahlak Mektuplari Ogretiler De Providentia Tanrisal Ongoru De Constantia Sapientis Bilgenin Sarsilmazligi De Ira Ofke De Vita Beata Mutlu Yasam De Otio Bos Zaman De Clementia Hosgoru De Beneficiis Iyilikler Naturales Quaestiones Doga Sorunlari Mektup a yazdigi Epistulae ad Lucilium Lucius a Mektuplar 124 mektuptur Duzyazi ve Siir Divi Claudii ApocolyntosisTurkceye cevrilen kitaplariAhlaki Mektuplar Epistulae Morales Cevirmen Turk Tarih Kurumu 1992 Ruh Dinginligi Uzerine Cevirmen ISBN 975 08 0097 4 Medea Latince Turkce Cevirmen Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari Mart 2007 Troiali Kadinlar Latince Turkce Cevirmen Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari 2009 Tanrisal Ongoru Latince Turkce Cevirmen ISBN 975 997 112 7 Kabalci Yayinevi 1997 2007 Bilgenin Sarsilmazligi Latince Turkce Cevirmen Elif Burcu Ozkan Dogu Bati Yayinlari 2017 Mutlu Yasam Uzerine Yasamin Kisaligi Uzerine Latince Turkce Cevirmen Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari 2020 Bilgenin Sarsilmazligi Uzerine Inziva Uzerine Latince Turkce Cevirmen Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari 2017KaynakcaTurk ve Dunya Unluleri Ansiklopedisi Anadolu Yayincilik Cilt 9 Fasikul 89 Istanbul 1985 Encyclopaedia Britannica s v Seneca 14 Ekim 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fitch John 2008 Seneca New York Oxford University Press s 32 ISBN 978 0199282081 Bunson Matthew 1991 A Dictionary of the Roman Empire Oxford University Press s 382 1966 Introduction Four Tragedies and Octavia Penguin Books s 9 Naturales Quaestiones 2 59 5 Omnes reservamur ad mortem Internet kaynaklariSeneca Naturales Quaestiones http naturalesquaestiones blogspot com 8 Subat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Vikipedi nin kardes projelerinden hakkinda daha fazla bilgi edininCommons ta dosyalarVikisoz de alintilar