Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2022) () |
MS-DOS (MicroSoft Disk Operating System. Türkçe: Microsoft Disk İşletim Sistemi), Microsoft firmasının geliştirdiği bir DOS sistemidir. 1980'li yıllarda PC uyumlu platformlar üzerinde kullanılan en yaygın işletim sistemiydi. 1990'lı yılların ortalarından 2000 yılına kadarki en popüler işletim sistemleri olan Windows 9x ailesinin temeli olarak kullanıldı. Masaüstü bilgisayarlardaki popülerliğini, zamanla Windows NT mimarisi kullanan yeni nesil Windows işletim sistemlerine bıraktı.
MS-DOS, ilk olarak 1981 yılında piyasaya sürüldü. Microsoft firmasının bu ürünü geliştirmeyi 2000 yılında durdurdu. MS-DOS'un tam sekiz ana sürümü vardır. Sağladığı önemli gelir ve pazarlama kaynakları ile MS-DOS, Microsoft'un programlama dilleri üzerinde çalışan küçük bir şirket kimliğinden çıkıp, çeşitli yazılım ürünleri geliştirebilen büyük bir firma olma yolunda ilerlemesine neden oldu. Microsoft MS-DOS'u geliştirmeyi durduğunu ilan ettiğinde, serbest DOS'u yaşatmak için FreeDOS projesi doğmuştur.
Microsoft'un Windows NT'ye kadar olan sürümleri (3.x, 95, 98 ve ME) DOS üstüne kurulmuş grafiksel kullanım yazılımlarıdır. Daha modern Windows sürümleri ise kendi çekirdeğine sahip olup MS-DOS yazılımlarını kullanabilmek için DOS'u sadece varsayım olarak barındırmaktadır.
DOS tabanlı yazılımlar, genelde bilgisayarın grafik ve ses özelliklerini ya hiç ya da çok sınırlı olarak kullanıma sunar. Çoklu işlem (Multitasking) ise ancak bazı sürümlerde, sınırlı imkânlar içinde olabilmiştir.
MS-DOS Tarihi
MS-DOS, 1980 yılında, Seattle Computer Products (SCP) şirketinde çalışan 24 yaşındaki Tim Paterson tarafından, daha sonraları 86-DOS olarak bilinecek QDOS (Quick and Dirty Operating System) ismiyle 4 ayda geliştirildi. QDOS, SCP'nin 8086 işlemcili bilgisayarına uygun bir işletim sistemi ihtiyacını karşılamak için tasarlandı. Digital Research tarafından 8-bit olarak geliştirilmiş ve o yıllarda popüler olan (CP/M) işletim sisteminin 16-bit olarak klonlanmasıyla kısa sürede tamamlandı. Temmuz 1981 tarihinde, Microsoft, SCP firmasından 86-DOS işletim sisteminin tüm haklarını 50,000 Amerikan Doları'na ilk kişisel bilgisayarların piyasaya çıkmasından bir ay önce satın aldı.
MS-DOS Sürümleri
IBM ve Microsoft kendi DOS versiyonlarını piyasaya sürdü. IBM versiyonu, IBM PC ile beraber verilen PC-DOS idi. IBM, Microsoft'un geliştirdiği DOS sistemlerini kendi ismi altında paketliyordu. Bu nedenle IBM versiyonları Microsoft'dan daha sonra piyasada yerini alıyordu. Ancak bu kural, Microsoft firmasını (OS/2) üzerine yoğunlaştığı dönemde MS-DOS 4.0 sürümünün, IBM PC-DOS 4.0 üzerine kurulması ile bozuldu. Microsoft kendi versiyonlarını "MS-DOS"; IBM ise "PC-DOS" adı altında müşterilerine sundu. Microsoft, MS-DOS OEM versiyonlarını lisanslarken, diğer bilgisayar üreticileri ürüne kendi isimlerini vermek istedi (TandyDOS, Compaq DOS..,vb.). Ancak, Microsoft OEMlerin MS-DOS ismini kullanmalarında ısrar etti. Sadece IBM bu ısrara uymadı.
Reklamlarda, bilgisayarların MS-DOS uyumluluğundan daha çok IBM uyumluluğu ön plana çıktı. MS-DOS kullanan bilgisayarlarda, IBM uyumlu makinelerde çalışan her yazılım çalışmıyordu. IBM uyumlu olmayan ve MS-DOS kullanan Pivot bu duruma örnek olarak gösterilebilir. IBM standartlarına uygun bir yazılım, yavaş MS-DOS fonksiyonlarını kullanmadığında daha hızlı çalışıyordu.
MS-DOS birçok önemli özelliklerini diğer ürünlerden ve işletim sistemlerinden(Xenix, Unix, DR-DOS, Norton Utilities, PC Tools, expanded memory manager, disk compression,..vb) alarak hızla gelişti.
| PC DOS 1.0 | Ağustos, 1981 | İlk IBM-PC de kullanılan ilk sürüm |
| PC DOS 1.10 | Mayıs, 1982 | _ |
| MS-DOS 1.25 | Mayıs, 1982 | IBM uyumlu olmayan donanımlar için ilk sürüm |
| MS-DOS 2.0 | Mayıs 1983 | Unix özellikleri eklendi. Sabit Disk ve 360KB Floppy Disk desteği eklendi. |
| PC DOS 2.1 | Ekim, 1983 | _ |
| MS-DOS 2.11 | Mart, 1984 | _ |
| MS-DOS 3.0 | Ağustos, 1984 | 1.2MB Floppy Disk ve daha büyük Sabit Disk desteği eklendi. |
| MS-DOS 3.1 | Kasım, 1984 | _ |
| MS-DOS 3.2 | Ocak, 1986 | 2 tane 32MB'a kadar Sabit Disk partition desteği eklendi. |
| PC DOS 3.3 | Nisan, 1987 | _ |
| MS-DOS 3.3 | Ağustos, 1987 | desteği eklendi. |
| MS-DOS 4.0 | Haziran, 1988 | IBM kodları temel alındı. |
| PC DOS 4.0 | Temmuz, 1988 | DOS Shell, grafiksel menü seçici, & Compaq DOS 3.31'deki formatları kullanan 32MB sabit disk desteği eklendi. Bu sürümdeki hatalar ve daha az boş bellek kullanımı nedeniyle başarısız bulundu. |
| MS-DOS 4.01 | Kasım, 1988 | Bug fix sürümü. |
| MS-DOS 5.0 | Haziran, 1991 | DR-DOS 5.0'a cevap olarak, memory management, full-screen editor, QBasic programming language, online help, eklendi ve DOS Shell'e task switcher eklendi. |
| MS-DOS 6.0 | Mart, 1993 | DR-DOS 6.0'a cevap olarak, DoubleSpace disk compression (Stacker'dan kopyalandı) ve diğer özellikler eklendi. |
| MS-DOS 6.2 | Kasım, 1993 | Bug fix sürümü |
| MS-DOS 6.21 | Şubat, 1994 | disk compression özelliği çıkarıldı. |
| PC DOS 6.3 | Nisan, 1994 | _ |
| MS-DOS 6.22 | Haziran, 1994 | Son stand-alone sürümü. DoubleSpace, ile değiştirildi. |
| PC DOS 7.0 | Nisan,1995 | DriveSpace yerine kullanıldı. |
| MS-DOS 7.0 | Ağustos, 1995 | Windows 95 içinde. large disk (LBA) ve Long File Name (LFN) desteği eklendi. |
| MS-DOS 7.1 | Ağustos, 1996 | Windows 95B (OSR2) (ve Haziran 1998'de, Windows 98). FAT32 file system eklendi. |
| MS-DOS 8.0 | Eylül, 2000 | Windows ME içinde. MS-DOS son sürümü. SYS komutu ve komut satırına boot edilebilme özelliği kaldırıldı. |
| PC DOS 2000 | _ | Windows 2000 ve üstü için "Komut İstemi" sürüm. |
Kaynak:
Intel 80286 işlemcisinin çıkmasıyla, IBM ve Microsoft (OS/2) projesi üzerinde birlikte çalıştılar. MS-DOS'un güvenli modlu versiyonu hedeflenerek OS/2 projesi başladı. Ancak kısa bir süre sonra Microsoft stratejik bir kararla projeden çekildi ve tüm kaynaklarını Windows ve Windows NT projelerine aktardı. Bu dönemde, Digital Research Atari ST makinelerinde çok başarılı olan GEM grafiksel kullanıcı arayüzünü geliştirdi. Ancak, Microsoft'un Windows 3.0'ü piyasaya sürmesi ile pazarda daha fazla tutunamadı. Masaüstü bilgisayar sistemlerindeki rolünün çok azalmasına rağmen basit mimarisi ve minimal işlemci hızı ve bellek gereksimi nedeniyle bugün çeşitli gömülü x86 sistemlerinde hala MS-DOS kullanılmaktadır.
MS-DOS Kullanımı
MS-DOS, uygulama programları için bilgisayarın işleyişini koordine eder. Bu gerçekten de çok önemlidir, ama MS-DOS’ un avantajları yalnızca bundan ibaret değildir.
Her ne kadar insanlara basit ve kullanması garip olarak görünse de MS-DOS işletim sistemi bilgisayarın zarar görmesi durumunda bir numaralı ilaçtır. MS-DOS donanım kurucularının bir numaralı kullandıkları sistemdir. Örneğin Windows açılmıyor, devamlı sorun veriyor ise, bu sorunları genellikle HDD’ye format atarak ve işletim sistemini tekrar yüklemekle becerirler ama hatadır. Çünkü devamlı HDD’ye format atılırsa HDD zarar görünür "bad sector" (kullanılamayan veya bozuk alan) oluşmasına "boot sector"un (HDD’nin bilgilerinin tutulduğu yer) zarar görmesine neden olur. Ama format atmadan MS-DOS’tan yine yararlanarak bilgisayarın sistemi dahil geri getirilebilir. Bunların yapılması çok güzeldir ama bunları yapmak için grafik ekrandan (Windows Ekranı) biraz vazgeçip MS-DOS’ ta çalışmak gerekir. Bu yüzden, Microsoft Windows 95/98/ME sürümleriyle kullanıcının DOS ile olan iletişimini minimuma indirmeye çalışmış olsa bile DOS’ tan tam olarak vazgeçememiştir.
Ayrıca, Windows 95/98/ME kullanıyor olsanız da bazen DOS’a işiniz düşebilir. Örneğin birçok oyun programı Windows ile çalışmaz veya oynanamayacak kadar yavaş çalışır. Ayrıca Windows'a giremediğiniz durumlarda da sorunu DOS’ tan halletmeniz gerekebilir. Bazen de tek bir dosyayı kopyalamak için bilgisayarınızı açtığınızda, Windows’ un çalışmasını beklemeniz gerekmez.
MS-DOS’ un kendisini de belirli işler için kullanabilirsiniz.; komut adı verilen yönergeleri (talimatları ) kullanarak MS-DOS’ u dosya yönetiminde, iş akışının denetlenmesinde ve ek yazılımlar gerektirmeden günlük işler gerçekleştirmede yönlendirebilirsiniz.
Örneğin MS-DOS metinlerden (text) oluşan dosyalar yaratmakta ve değiştirmekte kullanabileceğiniz bir program içerir.MS-DOS editör bir sözcük işlemci olmasa da, kısa yazışmalar listeler için çok kullanışlıdır. Onu kullanarak, küçük belgeleri bir sözcük işlemciye göre çok daha kısa sürede yazabilirsiniz. Veya bilgisayarı açtığınızda yüklenmesini veya çalışmasını istediğiniz dosyaları da bilgisayarın açılırken okuduğu Autoexec.Bat dosyasına koyarak otomatik olarak çalışmasını sağlamış oluruz.
MS-DOS’ ta özel gereksinimlerinizi karşılamak için olan komutları birleştirerek güçlü komutlar, hatta kendi küçük uygulamalarınızı yaratabilirsiniz. Örneğin, yalnızca MS-DOS komutları kullanarak, basit bir dosya yöneticisi (belirli bilgiler için dosyalarda arama yapan bir program ) oluşturabilirsiniz.
MS-DOS’ un 4.0 ve sonraki sürümleri, komut ve dosyaları menü adı verilen listelerden seçmenize olanak sağlayan ayrı bir program içerirler. Shell adı verilen bu program ile tüm rutin işlerinizi gerçekleştirebilir, ondan zaman zaman yararlanabilir ya da isterseniz hiç kullanmayabilirsiniz.
Artık tüm bu uygulamalar, MS-DOS için oluşturulan Windows ara yüzünden (interface) sonra Dos’ un uygulamaları daha kolay ve anlaşılır olmuştur. Aynı zamanda MS-DOS’ u soğuk gösteren siyah beyaz ekran da ortadan kalkmıştır.
MS-DOS Dosya Yapısı
- Dosya (File)
Tüm bilgiler ve programlar dosya (file) adı verilen bilgi topluluğu olarak disk/diskete kaydedilir. DOS işletim sisteminde bir dosya iki kısımda oluşur, dosya adı ve dosya uzantısı. Genel olarak bir dosyanın yapısı DOSYA_ADI ve DOSYA_UZANTISI şeklindedir. Burada DOSYA_ADI en fazla 8, DOSYA_UZANTISI en fazla 3 karakterden oluşur. Dosya isminin büyük veya küçük yazılması hiçbir şey değiştirmemektedir, büyük ya da küçük yazmak aynı dosyaya karşılık gelmektedir. MS-DOS’ ta dosyaların ifadesi;
- LATS.TXT (Lats isimli yazı dosyası)
- LATS.* (İsmi Lats olan bütün dosyalar)
- *.COM (Uzantısı Com olan bütün dosyalar)
- *.* (Bütün dosyalar)
- ????????.??? (Bütün dosyalar)
- . (Bütün dosyalar)
MS-DOS dosya ismi ve dosya uzantısı kuralları;
- Dosya ismi en fazla 8 karakterden oluşur.
- Dosya uzantısı en fazla 3 karakterden oluşur.
- Dosya ismi ile uzantısı arasında nokta (.) işareti bulunur.
- Dosya ismi ve uzantısı içerisinde boşluk karakteri bulunmaz.
- Dosya isimleri büyük küçük harfe duyarlı değildir.
- Dosya ismi ve uzantı ismi yazılırken 0-9 arası rakamları, A’ dan Z’ ye harfleri ve bazı özel karakterleri ($, %, &, #...) kullanabiliriz. Fakat bazı özel karakterlerde (*, ., ? gibi) kullanılmaz.
- XXXXXXXX . XXX
- Dosya adı.Uzantısı
Örneğin : COMMAND.COM, CONFIG.SYS, AUTOEXEC.BAT ve LATS.DOC gibi
Dosya İsmi Uzantıları ve Anlamları
- COM : Makine dilinde yazılmış program dosyalarını ifade eder. Büyüklüğü en fazla 64K olabilir.
- EXE : Executive’ den gelmektedir ve hemen çalıştırılabilir program dosyalarını ifade eder.
- BAT : Toplu işlem dosyasını ifade eder.
Yukarıda belirtilen 3 dosya MS-DOS’ ta dosya isminin yazılması ile çalıştırılabilir, geriye kalan dosyalar ise başka programlar yardımı ile çalıştırılır. Bu 3 dosya ismi uzantısı aynı isimli dosyalara verilse (yani, LATS.EXE, LATS.BAT ve LATS.COM gibi) çalıştırılma sırası dosyanın büyüklüğüne ve küçüklüğüne bakılmaksızın bu dosyaları çalıştırma önceliği COM, EXE ve BAT sırasındadır.
Genellikle Windows'un kullandığı bazı dosya türleri:
- TXT : Text (metin) dosyasını ifade eder.
- SYS : Sistem Dosyalarını (System File) ifade eder.
- HLP : Yardım dosyasını ifade eder.
- DOC : Word’ de oluşturulmuş dosyaları ifade eder.
- XLS : Excel’ de oluşturulmuş dosyaları ifade eder.
- PPT : Powerpoint’ de hazırlanmış dosyaları ifade eder.
- WIN : Windows’ la oluşturulmuş dosyaları ifade eder.
- INI : Windows’ un sistem dosyalarını ifade eder.
MS-DOS’ un açılması için gerekli 3 dosya vardır. Bunlar Config.sys, Autoexec.bat, Command.com’ dur. Ayrıca, sistem dosyası olarak Msdos.sys (Dos ile ilgili sistem bilgilerini tutar. Örnek, versiyon bilgisi gibi) ve Io.sys (Dos’ un giriş/çıkış sistem bilgilerini tutar) vardır.
- CONFIG.SYS
Bu dosya, bilgisayarın donanım özelliklerini değiştirmemizi sağlayan bir metin dosyasıdır. Yani bu dosyaya eklenecek komutlar aracılığı ile memory, fare, klavye, ekran ve bunun gibi araçların nasıl çalışacağı belirlenir. CONFIG.SYS dosyasının MS-DOS tarafından okunup işlenebilmesi için açılış diskinin ana dizininde bulunması gerekir.
- AUTOEXEC.BAT
Bu dosya, DOS çalıştığında bazı programları otomatik olarak çalıştırma olanağı verir, ekran ve dil düzenlemesini sağlar. Bu sayede bilgisayarın her açılışı sırasında yüklemek zorunda kalacağımız klavye, fare, monitör dil ... programları yüklenmiş olur.
- COMMAND.COM
Bu dosya, bilgisayar komutlarını yazdığımız komut derleyicisini görüntüler. COMMAND.COM bilgisayarın açılış diskinin ana dizininde bulunması gerekir. Bu olmadan bilgisayarın açılması mümkün değildir. Direkt makine dilinde yazılmış olduğu için çok hızlıdır.
Dizin (Directory) Yapısı
Bilgisayarda dosyalar içeriklerine veya özelliklerine göre dosya gruplarına ayrılabilir. Bu gruplara dizin adı verilir. Windows ortamında dizin ismi yerine klasör ismi kullanılır. 3 değişik dizin tipi vardır. Bunlar,
- Ana veya kök dizin (Root Directory)
Bilgisayarın ana dizinidir. Kullanılan sürücüyü (a:\, b:\, c:\) gibi harflerle tanımlar. Kullanıcı kök dizin yaratamaz ve silemez. Bu ancak yönetici tarafından disk bölümlendirme araçları ile yapılabilir (örneğin fdisk).
- Dizin veya klasör (Directory)
Kök dizin altında oluşturulan klasörlerdir.
- Alt dizin (Subdirectory)
Kullanıcıların oluşturdukları klasörlerin altında (içinde) oluşturulan klasörlerdir. Alt dizinler (bir klasörün içinde yer alan klasörler) kök dizindeyken sadece DIR komutunun yazılması ile ekranda görülmezler. DIR /S ile tüm alt dizinleri gösterebilirsiniz.
MS-DOS Komutları
Komutlar İkiye Ayrılır ve komut isminin büyük veya küçük yazılması hiçbir şey değiştirmemektedir, büyük ya da küçük yazmak aynı komuta karşılık gelmektedir. İç Komutlar : COMMAND.COM dosyası içinde bulunan temel komutlardır ve çalıştırılması ile belleğe yüklenerek çalıştırılan komutlardır. Örnek : Ver, Dir, vs. Dış Komutlar : Çalıştırılabilmesi için disk veya disket içinde dosya halinde bulunması zorunlu olan komutlardır. Örnek : Xcopy, format, vs.
İç Komutlar
DOS’ ta çalıştırılan komutun, çalışması için herhangi bir dosyaya ihtiyaç duymadan çalışan komutlara iç komutlar denir (Bilgisayarın açılışında kullanılan Command.com dosyasının içinde bulunan komutlardır).Command.com dosyası 6,22 de 54645 Bayt'dır bilgisayar virüslü ise bu dosyanın boyutu uzar çünkü bilgisayar ilk çalıştığında bu dosya belleğe yüklenir Çalışması için program dosyasının varlığına ihtiyaç duyulan komutlara Dış Komutlar denir. Dış komutları çalıştırabilmek için, o komutun programlama dosyasına ihtiyaç vardır. Örneğin format komutunu kullanabilmek için DOS’ da Format.com programının bulunması gerekir. Önemli İç Komutları, aşağıda inceledik. Bunlar ;
- CLS komutu: Ekranı temizler. Örnek: C:\> CLS <ENTER>
DIR komutu: Disk veya disket üzerindeki dosyaları görüntüler. Örnek: C:\> DIR <ENTER>
- DIR Parametreleri :
- /P : (Dosyaları sayfa sayfa listeler) C:\> DIR/P <ENTER>
- /W : (Dosyaları yan yana listeler) C:\> DIR/W <ENTER>
- /A: (Gizli dosyaları listeler) C:\> DIR/A <ENTER>
Joker karakterler (?, *) ;
- * : Bilinmeyen bir isim veya uzantının yerine kullanılan joker karakterlerdir. Örnek: C:\> DIR *.EXE <ENTER> (Dosya Adı ne olursa olsun, uzantısı EXE olan dosyaları listeler)
C:\> DIR LATS.* <ENTER> (Dosya Adı LATS olan, tüm dosyaları listeler)
- ? : Bilinmeyen bir karakter yerine kullanılan jokerdir.
Örnek: C:\> DIR A??S.EXE <ENTER> (İlk harfi A, 4.harfi S olan, EXE uzantılı dosyaları listeler.
- VOL komutu: Disk veya disketin etiketini ve seri numarasını görüntülemeyi sağlar. Örnek: C:\> VOL <ENTER>
- VER komutu: MS-DOS’ un versiyonunu görüntülemeyi sağlar.
Örnek: C:\> VER <ENTER>
- DATE komutu: Bilgisayarın sistem tarihini görüntülemeyi sağlar.
Örnek: C:\> DATE <ENTER>
- TIME komutu: Bilgisayarın sistem saatini görüntülemeyi sağlar.
Örnek: C:\> TIME <ENTER>
- PROMT komutu: Komut satırı uyarısını değiştirmeyi sağlar. Bulunduğumuz yeri gösterir.
Örnek: C:\> PROMPT <ENTER> (sürücüyü ilkel PROMT’ a dönüştürür.) C> (ilkel PROMT)
PROMPT Parametreleri
- $P: Aktif sürücüyü ve dizini görüntüler.
- $G: “>” işaretini görüntüler.
- $T: Enter’ e basıldığı andaki saati gösterir.
- $D: O günkü tarihi gösterir.
Görüntüsü değiştirilen PROMT’ u eski haline getirmek için; C:\> PROMPT $P$G <ENTER> tanımlaması yazılır.
- COPY CON komutu: Dosya oluşturmayı sağlar. Ama artık bunun yerine Word gibi programlar vardır.
Örnek: C:\> COPY CON LATS.TXT <ENTER> (TXT uzantılı, LATS adlı dosya oluşturur.) Oluşturduğumuz bu dosyayı kaydedip bitirmek için ^Z (Ctrl+Z) tuşlarına basılır. Kayıt yapmadan çıkmak için ^C (Ctrl+C) tuşlarına basılır.
- TYPE komutu: Dosya içeriğini görüntülemeyi sağlar.
Örnek: C:\> TYPE LATS.TXT <ENTER> C:\> TYPE LATS.TXT | MORE <ENTER> (LATS.TXT dosyasını sayfa sayfa görüntüler)
- REN komutu: Dosya adının veya uzantısının değiştirilmesini sağlar.
Örnek: C:\> REN LATS.TXT TUFAN.DOC <ENTER> (LATS.TXT dosyasının ismini TUFAN.DOC yapar)
- MD komutu: Dizin oluşturmayı sağlar.
Örnek: C:\> MD LATS <ENTER> (LATS adlı dizin açar)
- CD komutu: Dizin değiştirmeyi sağlar.
Örnek: C:\> CD LATS <ENTER> (LATS adlı dizine girer) C:\LATS> CD.. <ENTER> (LATS adlı dizinden çıkar) (Aktif olan dizinden bir önceki dizine çıkışı sağlar) C:\LATS\DENEME> CD\ <ENTER> (LATS ve DENEME dizinlerinden çıkar) (İç içe girilmiş dizinlerden bir seferde köke (ROOT) çıkmayı sağlar)
- RD komutu: Dizinleri silmeyi sağlar, yalnız dizin içinde hiçbir dosya veya altdizin olmamalıdır. Eğer varsa öncelikle altdizinler ve dosyalar silinmelidir. Silinecek dizin içinde hiçbir şey bulunulmaması gerekir. Eğer silinecek dizin içinde dosya veya dizin bulunuluyorsa önce o dizinin bir önündeki dizine çıkılmalı ve sıra ile temizlemelidir. Bu işlemi DELTREE komutu ile dizin içerisine bakmaksızın silebiliriz.
Örnek: C:\> RD LATS <ENTER>
- COPY komutu: Dosya veya dosyaları belirtilen ortama kopyalamayı sağlar. Kullanım şekli ise nereden nereye şeklindedir. İlk belirtilen yer nereden olduğu ikinci belirtilen yer ise nereye kopyalanacağıdır. Copy komutu, birden çok dosyayı bir seferde kopyalamaz her dosyayı tek tek kopyalar.
Örnek: C:\> COPY C:\LATS.TXT C:\DOS <ENTER> (C Root’ unda bulunan LATS.TXT dosyasını C’ nin altındaki DOS dizinine kopyalar)
- DEL komutu: Dosya veya dosyaları silmeyi sağlar
Örnek: C:\> DEL LATS.TXT <ENTER> (LATS dosyasını siler) C:\> DEL *.* <ENTER> (Tüm dosyaları siler) C:\> DEL *.EXE <ENTER> (EXE uzantılı dosyaları siler)
Dışsal Komutlar
Bilgisayarda dosyalar halinde bulunması gereken komutlardır. Kullanılacak komuta ait dosyanın çalışılan sürücüdeki disk veya diskette bulunması gerekmektedir. Aksi takdirde komut ile ilgili çalışma gerçekleştirilemez.
- FORMAT komutu: Yeni alınan disk veya disketi biçimlendirir ve kullanılır hale getirir yanı sıra dolu olan bir disk veya diskete uygulandığında içindeki tüm bilgileri siler, disk veya disketteki bozuk olan sektörleri düzeltir (düzelebilecek durumda olanları), virüslü olan disk veya disketteki virüsleri temizlemeyi sağlar (temizlenebilecek durumda olanları).
Örnek: C:\> FORMAT A: <ENTER> a disketini biçimler, kullanılır hale getirir.
FORMAT Parametreleri
- /s : Disk veya diskete bilgisayarı açmayı sağlayan sistem dosyalarının yüklenmesini sağlar.
Örnek: C:\> FORMAT a:/s <ENTER>
- /q : Disk veya disketin hızlı bir şekilde Formatlanmasını sağlar. Q parametresi ile Formatlanan disk veya disketin bozuk olan sektörleri düzeltilmez.
Örnek: C:\> FORMAT a:/q <ENTER>
- /v: : Disk veya diskete Formatlama sırasında isim vermeyi sağlar. Verilecek isim
11 karakteri aşmamalıdır. Örnek: C:\> FORMAT a:/v:ÇALIŞMA <ENTER>
- /F: : Formatlanacak DD bir disketin kapasitesini tanımlamayı sağlar.
Örnek: C:\> FORMAT A:/F:720 <ENTER>
- /u : Disketi kurtarılmayacak şekilde Formatlamayı sağlar.
Örnek: C:\> FORMAT A:/U <ENTER> Gerektiğinde birden fazla parametre aynı komut satırında tanımlanabilir. Örnek: C:\> FORMAT A:/S/V:DERS/F:720/u <ENTER>
- UNFORMAT komutu: Yanlışlıkla Formatlanmış bir disk veya disketi eski haline getirmeyi sağlar. U parametresi ile Formatlanmış kayıt ortamı UNFORMAT ile kurtarılamaz.
Örnek: C:\> UNFORMAT A: <ENTER>
- LABEL komutu: Disk veya disketin ismini değiştirmeyi sağlar. Verilecek isim 11 karakteri aşmamalıdır.
Örnek: C:\> LABEL EĞİTİM <ENTER>
- DISCOPY komutu: Diskcopy işlemi aynı kapasitedeki 2 disket veya disk arasında gerçekleşir. Kaynak (A) disketteki tüm dosyalar, hedef (B) diskete kopyalanmadan önce hedef disket formatlanır. İşlem bittikten sonra her iki disket içindeki dosyaların aynı olduğu görülür.
İşlem sırasında disket isterken karşılaşılan mesajlar; Source : Kaynak disketi tanımlar. Mesaj görüldüğünde sürücüye kaynak (kopyası alınan) disket takılır. Target : Hedef disketi tanımlar. Mesaj görüldüğünde sürücüye hedef (alınan kopyayı konacağımız) disket takılır. Örnek: C:\> DISCOPY A: B: <ENTER>
- MEM komutu: Bilgisayarın hafızası (MEMORY) ile ilgili bilgilerin ve bellek bilgilerinin görüntülenmesini sağlar.
Örnek: C:\> MEM <ENTER>
- ATTRIB komutu: Dosyalara özellik vermeyi veya iptal etmeyi sağlar. Özellikler, (+) işaretinin ardından özelliğin baş harfinin yazılması ile verilir, (-) işaretinin ardından yine özelliğin baş harfinin yazılması ile iptal edilir. Özellikler şunlardır;
Özelliğin Adı Verilmesi/İptali
- READ ONLY (Salt Okunur) +R -R
- HIDDEN (Gizli) +H -H
- SYSTEM (Sistem) +S -S
- ARCHIVE (Arşiv) +A -A
Örnek: C:\> ATTRIB <ENTER> (Tüm dosyalardaki özellikleri görüntüler)
C:\> ATTRIB +H LATS.TXT <ENTER>
C:\> ATTRIB -H LATS.TXT <ENTER>
C:\> ATTRIB +H,+R LATS.TXT <ENTER>
C:\> ATTRIB -H,-R LATS.TXT <ENTER>
- TREE komutu: Dizinleri, altdizinleri ve dosyaları ağaç yapısında görüntülemeyi sağlar.
- /f : Dizin ve altdizin içindeki dosyaları ağaç yapısında görüntüler.
Örnek: C:\> TREE <ENTER> (Sadece dizinleri ve altdizinleri ağaç yapısında görüntüler) C:\> TREE/F <ENTER> (Dizin ve altdizinleri içlerindeki dosyalarla beraber görüntüler)
- MOVE komutu: Dosya veya dosyaları belirtilen ortamlara taşımayı sağlar. İşlem bittikten sonra tanımlanan dosyaların kaynak ortamdan silindiği ve hedef ortama aktarıldığı görülür. Copy komutunda olduğu gibi Move komutunda da "NEREDEN" ve "NEREYE" sorularına yanıt aranır. (Bunu bir evden başka bir eve taşınmayı örnek alabiliriz. Artık eski adreste kalmıyoruz ve yeni adresteyiz gibi düşünebiliriz.)
Move NEREDEN NEREYE Örnek: C:\> MOVE A:\LATS.TXT C:\SINIF <ENTER> Diğer bir özelliği de dizinlerin isimlerini değiştirmeyi sağlar. Örnek: C:\> MOVE SINIF DERS <ENTER>
- MORE komutu : /P parametresi olmayan komutlar için sayfa sayfa döküm almayı sağlar.
MORE Parametreleri
- | : Sayfa sayfa döküm almayı sağlar.
Örnek: C:\> TREE | MORE <ENTER> C:\> ATTRIB | MORE <ENTER>
- < : Dosya içerisine yazılmış uzun metinlerin sayfa sayfa alınmasını sağlar.
Örnek: C:\> MORE < LATS.TXT <ENTER>
- SYS komutu: Disk ve veya disket içerisine sadece bilgisayarı açmaya yarayan sistem dosyalarını yüklemeyi sağlar. Yapılan işlemden kayıt ortamındaki diğer dosyalar etkilenmez.
Örnek: C:\> SYS A: <ENTER>
- DELTREE komutu: Dizinleri içlerindeki altdizinler ve dosyalarla beraber silmeyi sağlar. Komut satırına ROOT’ a bağlı olan dizin adı yazılır.
- /Y : Onay almadan silme işleminin doğrudan gerçekleştirilmesini sağlar.
Örnek: C:\> DELTREE DENEME <ENTER> C:\> DELTREE/Y DENEME <ENTER>
- XCOPY komutu: Dizinleri içlerindeki altdizin ve dosyalarla beraber belirtilen ortamlara kopyalamayı sağlar. Kullanım şekli copy komutu ile aynıdır, fakat birkaç tane ek parametresi vardır. Xcopy komutu dosyaları copy komutu gibi tek tek değil bellek kapasitesine göre, topluca kopyalamayı da sağlar.
XCOPY Parametreleri
- /S : Dizinleri içlerindeki altdizin ve dosyalarla beraber kopyalamayı sağlar.
- /E : İçi boş olan dizinleri kopyalamayı sağlar.
Örnek: C:\> XCOPY DOS\*.* A:\DOS/S/E <ENTER>
- UNDELETE komutu: Del komutu ile silinen dosyaları, kurtarmayı sağlar. Silinen dosyaların ilk karakterlerinin yerine (?) görülür. Buraya dosyanın ilk karakteri yazılarak kurtarılması sağlanır)
UNDELETE Parametreleri
- /LIST : Kurtarılacak veya kurtarılamayacak dosyaların listesini görüntüler. Kurtarılamayacak olan dosyalarının yanında (**) görülür.
- /ALL : Silinmiş dosyaların bilgisayar tarafından kurtarılmasını sağlar. Kurtarılan dosyaların ilk karakterinin yerinde (#) görülür.
Örnek: C:\> UNDELETE/LIST <ENTER> C:\> UNDELETE/ALL <ENTER> C:\> UNDELETE LATS.TXT <ENTER>
- DOSKEY Komutu: Komut satırına yazılan tanımlamaları, belleğe yükleyerek tekrar kullanma olanağı sağlar. Bilgiler bellekte bilgisayar açık kaldığı süre içinde saklanır. Bilgisayar kapandığı andan itibaren tüm bilgiler silinir. Doskey komutunu bilgisayara yüklemek için komut satırına DOSKEY yazılarak enter tuşuna basılır.
Örnek: C:\> DOSKEY <ENTER>
- BACKUP komutu: Hard Disk’ teki dosyaları diskete yedeklemeyi sağlar. Yedekleme sırasında bilgisayar her diskete bir numara verir. Fakat bu işlem dosyaları sıkıştırmadan gerçek boyutu ile yaptığı için pek kullanışlı değildir, bunun yerine sıkıştırma programları ile yedek almak daha karlıdır.
- /S : dizinleri içlerindeki altdizin ve dosyalarla beraber yedekler.
Örnek: C:\> BACKUP C:\WINDOWS\*.* A: <ENTER> C:\> BACKUP C:\WINDOWS A:/S <ENTER>
- RESTORE komutu: Backup ile diskete yedeklenmiş dosyaları hard disk’ e geri yüklemeyi sağlar.
Örnek: C:\> RESTORE A: C: <ENTER> C:\> RESTORE A: C:/S <ENTER>
- ARJ komutu: Dosyaları sıkıştırmak veya sıkıştırılan dosyaları açmayı sağlar. Sıkıştırılan dosyalar tek bir dosya haline gelir. Ayrıca dosyalar döküm alındığında görülürler. Bunun yerine günümüzde çoğunlukla WinZip kullanılmaktadır.
ARJ Parametreleri
- X : Dosya açmayı sağlar.
- A : Dosya sıkıştırmayı sağlar.
- -V1440 (720) : 3.5 HD veya 3.5 DD standardına göre dosyayı sıkıştırır ya da açmayı sağlar. Bu parametre kullanıldığında dosya uzantıları ARJ, A01, A02 ve bunun gibidir.
- -R : Bulunulan ortamdaki directory’ lerin sıkıştırılıp açılmasını sağlar.
Hard Disk İçinde Sıkıştırma Örnek: C:\> CD YEDEK <ENTER> C:\YEDEK> ARJ A -R ÇALIŞMA.ARJ <ENTER>
Hard Disk İçinde Açma Örnek: C:\> CD YEDEK <ENTER> C:\YEDEK> ARJ X -R ÇALIŞMA.ARJ <ENTER>
- Not :
C:\>format c:
Bir Hard Diski biçimlendirmek (formatlamak) ihtiyacı, çoğu zaman mevcut işletim sisteminin yersizliği veya “çökmesi” durumundan kaynaklanır. Bu komut çok dikkatli kullanılmalıdır. Çünkü diskteki tüm veriler kaybolacaktır. Eğer disk biçimlendirilmeye karar verilmişse, Winsows 9x/Me işletim sistemlerinde bilgisayar MS-DOS kipinde başlatmalıdır. Windows 2000 ve sonrası işletim sistemleri DOS kipini desteklemediği için, biçimlendirme işlemi işletim sisteminin kurulum ya da kurtarma diski ile yapılabilmektedir.
C:\>_
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- MS-DOS 1.1 ve MS-DOS 2.0 Kaynak Kodları26 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara MS DOS haber gazete kitap akademik JSTOR Mayis 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin MS DOS MicroSoft Disk Operating System Turkce Microsoft Disk Isletim Sistemi Microsoft firmasinin gelistirdigi bir DOS sistemidir 1980 li yillarda PC uyumlu platformlar uzerinde kullanilan en yaygin isletim sistemiydi 1990 li yillarin ortalarindan 2000 yilina kadarki en populer isletim sistemleri olan Windows 9x ailesinin temeli olarak kullanildi Masaustu bilgisayarlardaki populerligini zamanla Windows NT mimarisi kullanan yeni nesil Windows isletim sistemlerine birakti MS DOS ilk olarak 1981 yilinda piyasaya suruldu Microsoft firmasinin bu urunu gelistirmeyi 2000 yilinda durdurdu MS DOS un tam sekiz ana surumu vardir Sagladigi onemli gelir ve pazarlama kaynaklari ile MS DOS Microsoft un programlama dilleri uzerinde calisan kucuk bir sirket kimliginden cikip cesitli yazilim urunleri gelistirebilen buyuk bir firma olma yolunda ilerlemesine neden oldu Microsoft MS DOS u gelistirmeyi durdugunu ilan ettiginde serbest DOS u yasatmak icin FreeDOS projesi dogmustur Microsoft un Windows NT ye kadar olan surumleri 3 x 95 98 ve ME DOS ustune kurulmus grafiksel kullanim yazilimlaridir Daha modern Windows surumleri ise kendi cekirdegine sahip olup MS DOS yazilimlarini kullanabilmek icin DOS u sadece varsayim olarak barindirmaktadir DOS tabanli yazilimlar genelde bilgisayarin grafik ve ses ozelliklerini ya hic ya da cok sinirli olarak kullanima sunar Coklu islem Multitasking ise ancak bazi surumlerde sinirli imkanlar icinde olabilmistir MS DOS TarihiATLANTIK OKYANUSU 29 Ocak 2011 3 Sinif Ascilik Uzmani John Smith USS Harry S Truman CVN 75 ucak gemisinde mevcut DOS tabanli yemek servisi yonetim sistemini kullaniyor MS DOS 1980 yilinda Seattle Computer Products SCP sirketinde calisan 24 yasindaki Tim Paterson tarafindan daha sonralari 86 DOS olarak bilinecek QDOS Quick and Dirty Operating System ismiyle 4 ayda gelistirildi QDOS SCP nin 8086 islemcili bilgisayarina uygun bir isletim sistemi ihtiyacini karsilamak icin tasarlandi Digital Research tarafindan 8 bit olarak gelistirilmis ve o yillarda populer olan CP M isletim sisteminin 16 bit olarak klonlanmasiyla kisa surede tamamlandi Temmuz 1981 tarihinde Microsoft SCP firmasindan 86 DOS isletim sisteminin tum haklarini 50 000 Amerikan Dolari na ilk kisisel bilgisayarlarin piyasaya cikmasindan bir ay once satin aldi MS DOS SurumleriIBM ve Microsoft kendi DOS versiyonlarini piyasaya surdu IBM versiyonu IBM PC ile beraber verilen PC DOS idi IBM Microsoft un gelistirdigi DOS sistemlerini kendi ismi altinda paketliyordu Bu nedenle IBM versiyonlari Microsoft dan daha sonra piyasada yerini aliyordu Ancak bu kural Microsoft firmasini OS 2 uzerine yogunlastigi donemde MS DOS 4 0 surumunun IBM PC DOS 4 0 uzerine kurulmasi ile bozuldu Microsoft kendi versiyonlarini MS DOS IBM ise PC DOS adi altinda musterilerine sundu Microsoft MS DOS OEM versiyonlarini lisanslarken diger bilgisayar ureticileri urune kendi isimlerini vermek istedi TandyDOS Compaq DOS vb Ancak Microsoft OEMlerin MS DOS ismini kullanmalarinda israr etti Sadece IBM bu israra uymadi Reklamlarda bilgisayarlarin MS DOS uyumlulugundan daha cok IBM uyumlulugu on plana cikti MS DOS kullanan bilgisayarlarda IBM uyumlu makinelerde calisan her yazilim calismiyordu IBM uyumlu olmayan ve MS DOS kullanan Pivot bu duruma ornek olarak gosterilebilir IBM standartlarina uygun bir yazilim yavas MS DOS fonksiyonlarini kullanmadiginda daha hizli calisiyordu MS DOS bircok onemli ozelliklerini diger urunlerden ve isletim sistemlerinden Xenix Unix DR DOS Norton Utilities PC Tools expanded memory manager disk compression vb alarak hizla gelisti PC DOS 1 0 Agustos 1981 Ilk IBM PC de kullanilan ilk surumPC DOS 1 10 Mayis 1982 MS DOS 1 25 Mayis 1982 IBM uyumlu olmayan donanimlar icin ilk surumMS DOS 2 0 Mayis 1983 Unix ozellikleri eklendi Sabit Disk ve 360KB Floppy Disk destegi eklendi PC DOS 2 1 Ekim 1983 MS DOS 2 11 Mart 1984 MS DOS 3 0 Agustos 1984 1 2MB Floppy Disk ve daha buyuk Sabit Disk destegi eklendi MS DOS 3 1 Kasim 1984 MS DOS 3 2 Ocak 1986 2 tane 32MB a kadar Sabit Disk partition destegi eklendi PC DOS 3 3 Nisan 1987 MS DOS 3 3 Agustos 1987 destegi eklendi MS DOS 4 0 Haziran 1988 IBM kodlari temel alindi PC DOS 4 0 Temmuz 1988 DOS Shell grafiksel menu secici amp Compaq DOS 3 31 deki formatlari kullanan 32MB sabit disk destegi eklendi Bu surumdeki hatalar ve daha az bos bellek kullanimi nedeniyle basarisiz bulundu MS DOS 4 01 Kasim 1988 Bug fix surumu MS DOS 5 0 Haziran 1991 DR DOS 5 0 a cevap olarak memory management full screen editor QBasic programming language online help eklendi ve DOS Shell e task switcher eklendi MS DOS 6 0 Mart 1993 DR DOS 6 0 a cevap olarak DoubleSpace disk compression Stacker dan kopyalandi ve diger ozellikler eklendi MS DOS 6 2 Kasim 1993 Bug fix surumuMS DOS 6 21 Subat 1994 disk compression ozelligi cikarildi PC DOS 6 3 Nisan 1994 MS DOS 6 22 Haziran 1994 Son stand alone surumu DoubleSpace ile degistirildi PC DOS 7 0 Nisan 1995 DriveSpace yerine kullanildi MS DOS 7 0 Agustos 1995 Windows 95 icinde large disk LBA ve Long File Name LFN destegi eklendi MS DOS 7 1 Agustos 1996 Windows 95B OSR2 ve Haziran 1998 de Windows 98 FAT32 file system eklendi MS DOS 8 0 Eylul 2000 Windows ME icinde MS DOS son surumu SYS komutu ve komut satirina boot edilebilme ozelligi kaldirildi PC DOS 2000 Windows 2000 ve ustu icin Komut Istemi surum Kaynak Intel 80286 islemcisinin cikmasiyla IBM ve Microsoft OS 2 projesi uzerinde birlikte calistilar MS DOS un guvenli modlu versiyonu hedeflenerek OS 2 projesi basladi Ancak kisa bir sure sonra Microsoft stratejik bir kararla projeden cekildi ve tum kaynaklarini Windows ve Windows NT projelerine aktardi Bu donemde Digital Research Atari ST makinelerinde cok basarili olan GEM grafiksel kullanici arayuzunu gelistirdi Ancak Microsoft un Windows 3 0 u piyasaya surmesi ile pazarda daha fazla tutunamadi Masaustu bilgisayar sistemlerindeki rolunun cok azalmasina ragmen basit mimarisi ve minimal islemci hizi ve bellek gereksimi nedeniyle bugun cesitli gomulu x86 sistemlerinde hala MS DOS kullanilmaktadir MS DOS KullanimiMS DOS uygulama programlari icin bilgisayarin isleyisini koordine eder Bu gercekten de cok onemlidir ama MS DOS un avantajlari yalnizca bundan ibaret degildir Her ne kadar insanlara basit ve kullanmasi garip olarak gorunse de MS DOS isletim sistemi bilgisayarin zarar gormesi durumunda bir numarali ilactir MS DOS donanim kurucularinin bir numarali kullandiklari sistemdir Ornegin Windows acilmiyor devamli sorun veriyor ise bu sorunlari genellikle HDD ye format atarak ve isletim sistemini tekrar yuklemekle becerirler ama hatadir Cunku devamli HDD ye format atilirsa HDD zarar gorunur bad sector kullanilamayan veya bozuk alan olusmasina boot sector un HDD nin bilgilerinin tutuldugu yer zarar gormesine neden olur Ama format atmadan MS DOS tan yine yararlanarak bilgisayarin sistemi dahil geri getirilebilir Bunlarin yapilmasi cok guzeldir ama bunlari yapmak icin grafik ekrandan Windows Ekrani biraz vazgecip MS DOS ta calismak gerekir Bu yuzden Microsoft Windows 95 98 ME surumleriyle kullanicinin DOS ile olan iletisimini minimuma indirmeye calismis olsa bile DOS tan tam olarak vazgecememistir Ayrica Windows 95 98 ME kullaniyor olsaniz da bazen DOS a isiniz dusebilir Ornegin bircok oyun programi Windows ile calismaz veya oynanamayacak kadar yavas calisir Ayrica Windows a giremediginiz durumlarda da sorunu DOS tan halletmeniz gerekebilir Bazen de tek bir dosyayi kopyalamak icin bilgisayarinizi actiginizda Windows un calismasini beklemeniz gerekmez MS DOS un kendisini de belirli isler icin kullanabilirsiniz komut adi verilen yonergeleri talimatlari kullanarak MS DOS u dosya yonetiminde is akisinin denetlenmesinde ve ek yazilimlar gerektirmeden gunluk isler gerceklestirmede yonlendirebilirsiniz Ornegin MS DOS metinlerden text olusan dosyalar yaratmakta ve degistirmekte kullanabileceginiz bir program icerir MS DOS editor bir sozcuk islemci olmasa da kisa yazismalar listeler icin cok kullanislidir Onu kullanarak kucuk belgeleri bir sozcuk islemciye gore cok daha kisa surede yazabilirsiniz Veya bilgisayari actiginizda yuklenmesini veya calismasini istediginiz dosyalari da bilgisayarin acilirken okudugu Autoexec Bat dosyasina koyarak otomatik olarak calismasini saglamis oluruz MS DOS ta ozel gereksinimlerinizi karsilamak icin olan komutlari birlestirerek guclu komutlar hatta kendi kucuk uygulamalarinizi yaratabilirsiniz Ornegin yalnizca MS DOS komutlari kullanarak basit bir dosya yoneticisi belirli bilgiler icin dosyalarda arama yapan bir program olusturabilirsiniz MS DOS un 4 0 ve sonraki surumleri komut ve dosyalari menu adi verilen listelerden secmenize olanak saglayan ayri bir program icerirler Shell adi verilen bu program ile tum rutin islerinizi gerceklestirebilir ondan zaman zaman yararlanabilir ya da isterseniz hic kullanmayabilirsiniz Artik tum bu uygulamalar MS DOS icin olusturulan Windows ara yuzunden interface sonra Dos un uygulamalari daha kolay ve anlasilir olmustur Ayni zamanda MS DOS u soguk gosteren siyah beyaz ekran da ortadan kalkmistir MS DOS Dosya Yapisi Dosya File Tum bilgiler ve programlar dosya file adi verilen bilgi toplulugu olarak disk diskete kaydedilir DOS isletim sisteminde bir dosya iki kisimda olusur dosya adi ve dosya uzantisi Genel olarak bir dosyanin yapisi DOSYA ADI ve DOSYA UZANTISI seklindedir Burada DOSYA ADI en fazla 8 DOSYA UZANTISI en fazla 3 karakterden olusur Dosya isminin buyuk veya kucuk yazilmasi hicbir sey degistirmemektedir buyuk ya da kucuk yazmak ayni dosyaya karsilik gelmektedir MS DOS ta dosyalarin ifadesi LATS TXT Lats isimli yazi dosyasi LATS Ismi Lats olan butun dosyalar COM Uzantisi Com olan butun dosyalar Butun dosyalar Butun dosyalar Butun dosyalar MS DOS dosya ismi ve dosya uzantisi kurallari Dosya ismi en fazla 8 karakterden olusur Dosya uzantisi en fazla 3 karakterden olusur Dosya ismi ile uzantisi arasinda nokta isareti bulunur Dosya ismi ve uzantisi icerisinde bosluk karakteri bulunmaz Dosya isimleri buyuk kucuk harfe duyarli degildir Dosya ismi ve uzanti ismi yazilirken 0 9 arasi rakamlari A dan Z ye harfleri ve bazi ozel karakterleri amp kullanabiliriz Fakat bazi ozel karakterlerde gibi kullanilmaz dd XXXXXXXX XXXDosya adi Uzantisi Ornegin COMMAND COM CONFIG SYS AUTOEXEC BAT ve LATS DOC gibi Dosya Ismi Uzantilari ve Anlamlari COM Makine dilinde yazilmis program dosyalarini ifade eder Buyuklugu en fazla 64K olabilir EXE Executive den gelmektedir ve hemen calistirilabilir program dosyalarini ifade eder BAT Toplu islem dosyasini ifade eder Yukarida belirtilen 3 dosya MS DOS ta dosya isminin yazilmasi ile calistirilabilir geriye kalan dosyalar ise baska programlar yardimi ile calistirilir Bu 3 dosya ismi uzantisi ayni isimli dosyalara verilse yani LATS EXE LATS BAT ve LATS COM gibi calistirilma sirasi dosyanin buyuklugune ve kucuklugune bakilmaksizin bu dosyalari calistirma onceligi COM EXE ve BAT sirasindadir Genellikle Windows un kullandigi bazi dosya turleri TXT Text metin dosyasini ifade eder SYS Sistem Dosyalarini System File ifade eder HLP Yardim dosyasini ifade eder DOC Word de olusturulmus dosyalari ifade eder XLS Excel de olusturulmus dosyalari ifade eder PPT Powerpoint de hazirlanmis dosyalari ifade eder WIN Windows la olusturulmus dosyalari ifade eder INI Windows un sistem dosyalarini ifade eder MS DOS un acilmasi icin gerekli 3 dosya vardir Bunlar Config sys Autoexec bat Command com dur Ayrica sistem dosyasi olarak Msdos sys Dos ile ilgili sistem bilgilerini tutar Ornek versiyon bilgisi gibi ve Io sys Dos un giris cikis sistem bilgilerini tutar vardir CONFIG SYS Bu dosya bilgisayarin donanim ozelliklerini degistirmemizi saglayan bir metin dosyasidir Yani bu dosyaya eklenecek komutlar araciligi ile memory fare klavye ekran ve bunun gibi araclarin nasil calisacagi belirlenir CONFIG SYS dosyasinin MS DOS tarafindan okunup islenebilmesi icin acilis diskinin ana dizininde bulunmasi gerekir AUTOEXEC BAT Bu dosya DOS calistiginda bazi programlari otomatik olarak calistirma olanagi verir ekran ve dil duzenlemesini saglar Bu sayede bilgisayarin her acilisi sirasinda yuklemek zorunda kalacagimiz klavye fare monitor dil programlari yuklenmis olur COMMAND COM Bu dosya bilgisayar komutlarini yazdigimiz komut derleyicisini goruntuler COMMAND COM bilgisayarin acilis diskinin ana dizininde bulunmasi gerekir Bu olmadan bilgisayarin acilmasi mumkun degildir Direkt makine dilinde yazilmis oldugu icin cok hizlidir Dizin Directory Yapisi Bilgisayarda dosyalar iceriklerine veya ozelliklerine gore dosya gruplarina ayrilabilir Bu gruplara dizin adi verilir Windows ortaminda dizin ismi yerine klasor ismi kullanilir 3 degisik dizin tipi vardir Bunlar Ana veya kok dizin Root Directory Bilgisayarin ana dizinidir Kullanilan surucuyu a b c gibi harflerle tanimlar Kullanici kok dizin yaratamaz ve silemez Bu ancak yonetici tarafindan disk bolumlendirme araclari ile yapilabilir ornegin fdisk Dizin veya klasor Directory Kok dizin altinda olusturulan klasorlerdir Alt dizin Subdirectory Kullanicilarin olusturduklari klasorlerin altinda icinde olusturulan klasorlerdir Alt dizinler bir klasorun icinde yer alan klasorler kok dizindeyken sadece DIR komutunun yazilmasi ile ekranda gorulmezler DIR S ile tum alt dizinleri gosterebilirsiniz MS DOS KomutlariKomutlar Ikiye Ayrilir ve komut isminin buyuk veya kucuk yazilmasi hicbir sey degistirmemektedir buyuk ya da kucuk yazmak ayni komuta karsilik gelmektedir Ic Komutlar COMMAND COM dosyasi icinde bulunan temel komutlardir ve calistirilmasi ile bellege yuklenerek calistirilan komutlardir Ornek Ver Dir vs Dis Komutlar Calistirilabilmesi icin disk veya disket icinde dosya halinde bulunmasi zorunlu olan komutlardir Ornek Xcopy format vs Ic Komutlar DOS ta calistirilan komutun calismasi icin herhangi bir dosyaya ihtiyac duymadan calisan komutlara ic komutlar denir Bilgisayarin acilisinda kullanilan Command com dosyasinin icinde bulunan komutlardir Command com dosyasi 6 22 de 54645 Bayt dir bilgisayar viruslu ise bu dosyanin boyutu uzar cunku bilgisayar ilk calistiginda bu dosya bellege yuklenir Calismasi icin program dosyasinin varligina ihtiyac duyulan komutlara Dis Komutlar denir Dis komutlari calistirabilmek icin o komutun programlama dosyasina ihtiyac vardir Ornegin format komutunu kullanabilmek icin DOS da Format com programinin bulunmasi gerekir Onemli Ic Komutlari asagida inceledik Bunlar CLS komutu Ekrani temizler Ornek C gt CLS lt ENTER gt DIR komutu Disk veya disket uzerindeki dosyalari goruntuler Ornek C gt DIR lt ENTER gt DIR Parametreleri P Dosyalari sayfa sayfa listeler C gt DIR P lt ENTER gt W Dosyalari yan yana listeler C gt DIR W lt ENTER gt A Gizli dosyalari listeler C gt DIR A lt ENTER gt dd Joker karakterler Bilinmeyen bir isim veya uzantinin yerine kullanilan joker karakterlerdir Ornek C gt DIR EXE lt ENTER gt Dosya Adi ne olursa olsun uzantisi EXE olan dosyalari listeler C gt DIR LATS lt ENTER gt Dosya Adi LATS olan tum dosyalari listeler Bilinmeyen bir karakter yerine kullanilan jokerdir Ornek C gt DIR A S EXE lt ENTER gt Ilk harfi A 4 harfi S olan EXE uzantili dosyalari listeler VOL komutu Disk veya disketin etiketini ve seri numarasini goruntulemeyi saglar Ornek C gt VOL lt ENTER gt VER komutu MS DOS un versiyonunu goruntulemeyi saglar Ornek C gt VER lt ENTER gt DATE komutu Bilgisayarin sistem tarihini goruntulemeyi saglar Ornek C gt DATE lt ENTER gt TIME komutu Bilgisayarin sistem saatini goruntulemeyi saglar Ornek C gt TIME lt ENTER gt PROMT komutu Komut satiri uyarisini degistirmeyi saglar Bulundugumuz yeri gosterir Ornek C gt PROMPT lt ENTER gt surucuyu ilkel PROMT a donusturur C gt ilkel PROMT PROMPT Parametreleri P Aktif surucuyu ve dizini goruntuler G gt isaretini goruntuler T Enter e basildigi andaki saati gosterir D O gunku tarihi gosterir Goruntusu degistirilen PROMT u eski haline getirmek icin C gt PROMPT P G lt ENTER gt tanimlamasi yazilir COPY CON komutu Dosya olusturmayi saglar Ama artik bunun yerine Word gibi programlar vardir Ornek C gt COPY CON LATS TXT lt ENTER gt TXT uzantili LATS adli dosya olusturur Olusturdugumuz bu dosyayi kaydedip bitirmek icin Z Ctrl Z tuslarina basilir Kayit yapmadan cikmak icin C Ctrl C tuslarina basilir TYPE komutu Dosya icerigini goruntulemeyi saglar Ornek C gt TYPE LATS TXT lt ENTER gt C gt TYPE LATS TXT MORE lt ENTER gt LATS TXT dosyasini sayfa sayfa goruntuler REN komutu Dosya adinin veya uzantisinin degistirilmesini saglar Ornek C gt REN LATS TXT TUFAN DOC lt ENTER gt LATS TXT dosyasinin ismini TUFAN DOC yapar MD komutu Dizin olusturmayi saglar Ornek C gt MD LATS lt ENTER gt LATS adli dizin acar CD komutu Dizin degistirmeyi saglar Ornek C gt CD LATS lt ENTER gt LATS adli dizine girer C LATS gt CD lt ENTER gt LATS adli dizinden cikar Aktif olan dizinden bir onceki dizine cikisi saglar C LATS DENEME gt CD lt ENTER gt LATS ve DENEME dizinlerinden cikar Ic ice girilmis dizinlerden bir seferde koke ROOT cikmayi saglar RD komutu Dizinleri silmeyi saglar yalniz dizin icinde hicbir dosya veya altdizin olmamalidir Eger varsa oncelikle altdizinler ve dosyalar silinmelidir Silinecek dizin icinde hicbir sey bulunulmamasi gerekir Eger silinecek dizin icinde dosya veya dizin bulunuluyorsa once o dizinin bir onundeki dizine cikilmali ve sira ile temizlemelidir Bu islemi DELTREE komutu ile dizin icerisine bakmaksizin silebiliriz Ornek C gt RD LATS lt ENTER gt COPY komutu Dosya veya dosyalari belirtilen ortama kopyalamayi saglar Kullanim sekli ise nereden nereye seklindedir Ilk belirtilen yer nereden oldugu ikinci belirtilen yer ise nereye kopyalanacagidir Copy komutu birden cok dosyayi bir seferde kopyalamaz her dosyayi tek tek kopyalar Ornek C gt COPY C LATS TXT C DOS lt ENTER gt C Root unda bulunan LATS TXT dosyasini C nin altindaki DOS dizinine kopyalar DEL komutu Dosya veya dosyalari silmeyi saglar Ornek C gt DEL LATS TXT lt ENTER gt LATS dosyasini siler C gt DEL lt ENTER gt Tum dosyalari siler C gt DEL EXE lt ENTER gt EXE uzantili dosyalari siler Dissal Komutlar Bilgisayarda dosyalar halinde bulunmasi gereken komutlardir Kullanilacak komuta ait dosyanin calisilan surucudeki disk veya diskette bulunmasi gerekmektedir Aksi takdirde komut ile ilgili calisma gerceklestirilemez FORMAT komutu Yeni alinan disk veya disketi bicimlendirir ve kullanilir hale getirir yani sira dolu olan bir disk veya diskete uygulandiginda icindeki tum bilgileri siler disk veya disketteki bozuk olan sektorleri duzeltir duzelebilecek durumda olanlari viruslu olan disk veya disketteki virusleri temizlemeyi saglar temizlenebilecek durumda olanlari Ornek C gt FORMAT A lt ENTER gt a disketini bicimler kullanilir hale getirir FORMAT Parametreleri s Disk veya diskete bilgisayari acmayi saglayan sistem dosyalarinin yuklenmesini saglar Ornek C gt FORMAT a s lt ENTER gt q Disk veya disketin hizli bir sekilde Formatlanmasini saglar Q parametresi ile Formatlanan disk veya disketin bozuk olan sektorleri duzeltilmez Ornek C gt FORMAT a q lt ENTER gt v Disk veya diskete Formatlama sirasinda isim vermeyi saglar Verilecek isim 11 karakteri asmamalidir Ornek C gt FORMAT a v CALISMA lt ENTER gt F Formatlanacak DD bir disketin kapasitesini tanimlamayi saglar Ornek C gt FORMAT A F 720 lt ENTER gt u Disketi kurtarilmayacak sekilde Formatlamayi saglar Ornek C gt FORMAT A U lt ENTER gt Gerektiginde birden fazla parametre ayni komut satirinda tanimlanabilir Ornek C gt FORMAT A S V DERS F 720 u lt ENTER gt UNFORMAT komutu Yanlislikla Formatlanmis bir disk veya disketi eski haline getirmeyi saglar U parametresi ile Formatlanmis kayit ortami UNFORMAT ile kurtarilamaz Ornek C gt UNFORMAT A lt ENTER gt LABEL komutu Disk veya disketin ismini degistirmeyi saglar Verilecek isim 11 karakteri asmamalidir Ornek C gt LABEL EGITIM lt ENTER gt DISCOPY komutu Diskcopy islemi ayni kapasitedeki 2 disket veya disk arasinda gerceklesir Kaynak A disketteki tum dosyalar hedef B diskete kopyalanmadan once hedef disket formatlanir Islem bittikten sonra her iki disket icindeki dosyalarin ayni oldugu gorulur Islem sirasinda disket isterken karsilasilan mesajlar Source Kaynak disketi tanimlar Mesaj goruldugunde surucuye kaynak kopyasi alinan disket takilir Target Hedef disketi tanimlar Mesaj goruldugunde surucuye hedef alinan kopyayi konacagimiz disket takilir Ornek C gt DISCOPY A B lt ENTER gt MEM komutu Bilgisayarin hafizasi MEMORY ile ilgili bilgilerin ve bellek bilgilerinin goruntulenmesini saglar Ornek C gt MEM lt ENTER gt ATTRIB komutu Dosyalara ozellik vermeyi veya iptal etmeyi saglar Ozellikler isaretinin ardindan ozelligin bas harfinin yazilmasi ile verilir isaretinin ardindan yine ozelligin bas harfinin yazilmasi ile iptal edilir Ozellikler sunlardir Ozelligin Adi Verilmesi Iptali READ ONLY Salt Okunur R R HIDDEN Gizli H H SYSTEM Sistem S S ARCHIVE Arsiv A A Ornek C gt ATTRIB lt ENTER gt Tum dosyalardaki ozellikleri goruntuler C gt ATTRIB H LATS TXT lt ENTER gt C gt ATTRIB H LATS TXT lt ENTER gt C gt ATTRIB H R LATS TXT lt ENTER gt C gt ATTRIB H R LATS TXT lt ENTER gt TREE komutu Dizinleri altdizinleri ve dosyalari agac yapisinda goruntulemeyi saglar f Dizin ve altdizin icindeki dosyalari agac yapisinda goruntuler Ornek C gt TREE lt ENTER gt Sadece dizinleri ve altdizinleri agac yapisinda goruntuler C gt TREE F lt ENTER gt Dizin ve altdizinleri iclerindeki dosyalarla beraber goruntuler MOVE komutu Dosya veya dosyalari belirtilen ortamlara tasimayi saglar Islem bittikten sonra tanimlanan dosyalarin kaynak ortamdan silindigi ve hedef ortama aktarildigi gorulur Copy komutunda oldugu gibi Move komutunda da NEREDEN ve NEREYE sorularina yanit aranir Bunu bir evden baska bir eve tasinmayi ornek alabiliriz Artik eski adreste kalmiyoruz ve yeni adresteyiz gibi dusunebiliriz Move NEREDEN NEREYE Ornek C gt MOVE A LATS TXT C SINIF lt ENTER gt Diger bir ozelligi de dizinlerin isimlerini degistirmeyi saglar Ornek C gt MOVE SINIF DERS lt ENTER gt MORE komutu P parametresi olmayan komutlar icin sayfa sayfa dokum almayi saglar MORE Parametreleri Sayfa sayfa dokum almayi saglar Ornek C gt TREE MORE lt ENTER gt C gt ATTRIB MORE lt ENTER gt lt Dosya icerisine yazilmis uzun metinlerin sayfa sayfa alinmasini saglar Ornek C gt MORE lt LATS TXT lt ENTER gt SYS komutu Disk ve veya disket icerisine sadece bilgisayari acmaya yarayan sistem dosyalarini yuklemeyi saglar Yapilan islemden kayit ortamindaki diger dosyalar etkilenmez Ornek C gt SYS A lt ENTER gt DELTREE komutu Dizinleri iclerindeki altdizinler ve dosyalarla beraber silmeyi saglar Komut satirina ROOT a bagli olan dizin adi yazilir Y Onay almadan silme isleminin dogrudan gerceklestirilmesini saglar Ornek C gt DELTREE DENEME lt ENTER gt C gt DELTREE Y DENEME lt ENTER gt XCOPY komutu Dizinleri iclerindeki altdizin ve dosyalarla beraber belirtilen ortamlara kopyalamayi saglar Kullanim sekli copy komutu ile aynidir fakat birkac tane ek parametresi vardir Xcopy komutu dosyalari copy komutu gibi tek tek degil bellek kapasitesine gore topluca kopyalamayi da saglar XCOPY Parametreleri S Dizinleri iclerindeki altdizin ve dosyalarla beraber kopyalamayi saglar E Ici bos olan dizinleri kopyalamayi saglar Ornek C gt XCOPY DOS A DOS S E lt ENTER gt UNDELETE komutu Del komutu ile silinen dosyalari kurtarmayi saglar Silinen dosyalarin ilk karakterlerinin yerine gorulur Buraya dosyanin ilk karakteri yazilarak kurtarilmasi saglanir UNDELETE Parametreleri LIST Kurtarilacak veya kurtarilamayacak dosyalarin listesini goruntuler Kurtarilamayacak olan dosyalarinin yaninda gorulur ALL Silinmis dosyalarin bilgisayar tarafindan kurtarilmasini saglar Kurtarilan dosyalarin ilk karakterinin yerinde gorulur Ornek C gt UNDELETE LIST lt ENTER gt C gt UNDELETE ALL lt ENTER gt C gt UNDELETE LATS TXT lt ENTER gt DOSKEY Komutu Komut satirina yazilan tanimlamalari bellege yukleyerek tekrar kullanma olanagi saglar Bilgiler bellekte bilgisayar acik kaldigi sure icinde saklanir Bilgisayar kapandigi andan itibaren tum bilgiler silinir Doskey komutunu bilgisayara yuklemek icin komut satirina DOSKEY yazilarak enter tusuna basilir Ornek C gt DOSKEY lt ENTER gt BACKUP komutu Hard Disk teki dosyalari diskete yedeklemeyi saglar Yedekleme sirasinda bilgisayar her diskete bir numara verir Fakat bu islem dosyalari sikistirmadan gercek boyutu ile yaptigi icin pek kullanisli degildir bunun yerine sikistirma programlari ile yedek almak daha karlidir S dizinleri iclerindeki altdizin ve dosyalarla beraber yedekler Ornek C gt BACKUP C WINDOWS A lt ENTER gt C gt BACKUP C WINDOWS A S lt ENTER gt RESTORE komutu Backup ile diskete yedeklenmis dosyalari hard disk e geri yuklemeyi saglar Ornek C gt RESTORE A C lt ENTER gt C gt RESTORE A C S lt ENTER gt ARJ komutu Dosyalari sikistirmak veya sikistirilan dosyalari acmayi saglar Sikistirilan dosyalar tek bir dosya haline gelir Ayrica dosyalar dokum alindiginda gorulurler Bunun yerine gunumuzde cogunlukla WinZip kullanilmaktadir ARJ Parametreleri X Dosya acmayi saglar A Dosya sikistirmayi saglar V1440 720 3 5 HD veya 3 5 DD standardina gore dosyayi sikistirir ya da acmayi saglar Bu parametre kullanildiginda dosya uzantilari ARJ A01 A02 ve bunun gibidir R Bulunulan ortamdaki directory lerin sikistirilip acilmasini saglar Hard Disk Icinde Sikistirma Ornek C gt CD YEDEK lt ENTER gt C YEDEK gt ARJ A R CALISMA ARJ lt ENTER gt Hard Disk Icinde Acma Ornek C gt CD YEDEK lt ENTER gt C YEDEK gt ARJ X R CALISMA ARJ lt ENTER gt Not C gt format c Bir Hard Diski bicimlendirmek formatlamak ihtiyaci cogu zaman mevcut isletim sisteminin yersizligi veya cokmesi durumundan kaynaklanir Bu komut cok dikkatli kullanilmalidir Cunku diskteki tum veriler kaybolacaktir Eger disk bicimlendirilmeye karar verilmisse Winsows 9x Me isletim sistemlerinde bilgisayar MS DOS kipinde baslatmalidir Windows 2000 ve sonrasi isletim sistemleri DOS kipini desteklemedigi icin bicimlendirme islemi isletim sisteminin kurulum ya da kurtarma diski ile yapilabilmektedir C gt Ayrica bakinizMicrosoft yazilimlari listesiDis baglantilarMS DOS 1 1 ve MS DOS 2 0 Kaynak Kodlari26 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde