Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hızır Çelebi, 15. yüzyılda yaşamış Osmanlı alimidir. İstanbul'un fethinden sonra yeni başkentin ilk kadısı olarak tayin edilmiştir. Arap ülkelerine gitmeden Arapçayı öğrenen Osmanlı âlimlerinden ve aynı zamanda Fahreddin er-Râzî'nin kelâm ekolünü devam ettirenlerden biridir. Zamanında Arapça, Farsça ve Türkçe şiirleriyle de tanınmıştır. Kaynaklarda ondan "İkinci İbn Sînâ", "ilim dağarcığı" ve "ilmin âlemi" (başlı başına bir ilim dünyası) şeklinde bahsedilir.[]
Hızır Bey | |
|---|---|
| Doğum | Hicrî 810 = Miladi 1407 Sivrihisar, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | Miladi 1456 veya 1459 (Hicrî 860 veya 863) İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Dönem | İslam'ın Altın Çağı |
| Önemli eser(ler) | Cevahir el-Akaid, |
| Din | İslam (Sünni, Hanefi) |
Hayatı
Eskişehir’in Sivrihisar kazasında dünyaya geldi. Kimi kaynaklara göre doğum yılı 1407’dir. Asıl adı Şemseddin Ahmed'dir. Babası, Sivrihisar kadısı Hoca Musa Efendi'dir. Kimi kaynaklarda annesinin Nasreddin Hoca'nın kızı olduğu bildirilmiştir ancak bu bilgi şüphelidir.
İlköğrenimini babasından aldıktan sonra Bursa'ya giderek Molla Yegân'ın öğrencisi oldu. Bu arada hocasının kızı ile evlendi. Öğrenim hayatını tamamladıktan sonra Sivrihisar'daki bir medresede müderris olarak göreve başladı.
Sivrihisar kadılığı yaptığı dönemde Sivrihisar Ulu Camii onarımını 1439 tarihinde yaptırarak caminin günümüze ulaşmasına büyük katkı sağlamıştır.
Bir rivayete göre Edirne'de II. Mehmed'in huzurunda bir Arap alimiyle yaptığı tartışmada üstün gelince padişah onu Bursa'daki Çelebi Mehmed Medresesi (Sultaniye Medresesi)'ne müderris olarak atamıştır. Bu olayın II. Mehmed'in henüz on iki yaşında iken tahta çıktığı ilk saltanatı sırasında gerçekleştiği düşünülür. Hocazâde Muslihuddin, Hayâlî Ahmed Efendi Alâeddin Arabî, Hatibzâde Muhyiddin, Molla Ayas, Kadızâde Molla Kâsım ve Muarrifzâde tanınmış öğrencilerinden bazılarıdır. Hızır Bey Bursa'dan sonra Edirne'deki Üç Şerefeli Cami Medresesi'nde ders vermiş ve Yanbolu kadılığı da yapmıştır.
İstanbul'un fethinden hemen sonra yeni başkente kadı olarak tayin edildi. İstanbul kadılığı sırasında adliye, belediye, emniyet ve imar hizmetlerinde önemli düzenlemelerde bulundu. Bu görevde iken hayatını kaybetti.
Naaşı kendisinin yaptırdığı Hacı Kadın Camii haziresinde yer bulunmadığı için kızı tarafından haziresine defnettirilmiştir. Cami 1957'de yıktırılmış ancak haziresinin etrafı çevrilerek Unkapanı'nda İMÇ Blokları arasında bir avlu ortasında korunmuştur.
Adı, İstanbul'un Kadıköy ilçesinde dolaylı olarak yaşamaktadır. İlçeye bu ad, Hızır Bey'e arpalık olarak tahsis edilmesi dolayısıyla verilmiştir. İstanbul Unkapanı'nda da Hızır Bey'in adını taşıyan bir mahalle ve bir mescidinin olduğu bilinmektedir.
Hızır Bey'in üç oğlu ve iki kızı olmuştur. Oğulları Yâkub Paşa, Müftü Ahmed Paşa ve Tazarru‘nâme (Yakarışlar Kitabı) adlı ünlü eserin sahibi Sinan Paşa dönemlerinin ünlü ilim adamları arasına girmiştir. Kızları Hacı Kadın ve Fahrünnisâ Hatun ise yardım severlikleriyle tanınmışlardır.
Eserleri
- El-Kasîdetü'n-Nûniyye. Eser, Cevâhiru'l-Akâid olarak da adlandırılır. Mâtürîdî anlayışa göre yazılmış, yüz beş beyitten oluşan Arapça bir manzumedir. Hızır Çelebi'nin en meşhur eseridir.
- Ucâletü Leyleten ev Leyleteyni. Fatih’in isteği üzerine kaleme alınmış bir Arapça kasidedir. Kasîde-i Nûniyye' olarak da bilinir. Her iki kaside de nûniyye tarzında yazıldığı ve bu isimle anıldığı için bazen karıştırılmışlardır.
- Metâliu'l-Envâr Tercümesi. Kadı Sirâceddin el-Urmevî'ye ait bir mantık kitabı olan Metâliu'l-Envar'ı Farsça tercümesidir. Fatih'in emri ile tercüm edilmiştir.
- Tefsîr-i Yasin-i Şerif. Yasin Suresi'nin Türkçe tefsiridir.
- Kasîde-i Taiyye. Müstezat tarzında kaleme alınan bir kasidedir.
- Havaşi alâ Haşiyeti'l-Keşşaf ve li'l-Teftazanî.
- Hâşiye alâ Şerhi'l-Tecrîdi'l-Akâid.
- Tuhfe-i Sultan Murad Han. Fatih'in babası II. Murad'a ithaf edilen Farsça bir risaledir.
Bu eserlerin dışında Hızır Bey’in dağınık halde bulunan Türkçe ve Farsça şiirleri vardır.
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Hızır Çelebi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ a b c d Yazıcıoğlu, Mustafa Said. (PDF). Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt 17, yıl 1998. 25 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2016.
- ^ Oktay Aslanapa (1989). Türk Sanatı. Remzi Kitapevi. s. 131.
- ^ . Dunyabizim.com sitesi 27 Aralık 2011. 15 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2016.
- ^ Alpgüvenç, Can. . Altınoluk dergisi Sayı: 205, Tarih: Mart 2003. 24 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2016.
- ^ a b Elmalı, Sezgin. . Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2016. 24 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hizir Celebi 15 yuzyilda yasamis Osmanli alimidir Istanbul un fethinden sonra yeni baskentin ilk kadisi olarak tayin edilmistir Arap ulkelerine gitmeden Arapcayi ogrenen Osmanli alimlerinden ve ayni zamanda Fahreddin er Razi nin kelam ekolunu devam ettirenlerden biridir Zamaninda Arapca Farsca ve Turkce siirleriyle de taninmistir Kaynaklarda ondan Ikinci Ibn Sina ilim dagarcigi ve ilmin alemi basli basina bir ilim dunyasi seklinde bahsedilir kaynak belirtilmeli Celebi Hizir BeyDogumHicri 810 Miladi 1407 Sivrihisar Osmanli ImparatorluguOlumMiladi 1456 veya 1459 Hicri 860 veya 863 Istanbul Osmanli ImparatorluguDonemIslam in Altin CagiOnemli eser ler Cevahir el Akaid DinIslam Sunni Hanefi Gunumuzde Unkapani ndaki Istanbul Manifaturacilar Carsisi icinde kalmis Hizir Celebi HaziresiHayatiEskisehir in Sivrihisar kazasinda dunyaya geldi Kimi kaynaklara gore dogum yili 1407 dir Asil adi Semseddin Ahmed dir Babasi Sivrihisar kadisi Hoca Musa Efendi dir Kimi kaynaklarda annesinin Nasreddin Hoca nin kizi oldugu bildirilmistir ancak bu bilgi suphelidir Ilkogrenimini babasindan aldiktan sonra Bursa ya giderek Molla Yegan in ogrencisi oldu Bu arada hocasinin kizi ile evlendi Ogrenim hayatini tamamladiktan sonra Sivrihisar daki bir medresede muderris olarak goreve basladi Sivrihisar kadiligi yaptigi donemde Sivrihisar Ulu Camii onarimini 1439 tarihinde yaptirarak caminin gunumuze ulasmasina buyuk katki saglamistir Bir rivayete gore Edirne de II Mehmed in huzurunda bir Arap alimiyle yaptigi tartismada ustun gelince padisah onu Bursa daki Celebi Mehmed Medresesi Sultaniye Medresesi ne muderris olarak atamistir Bu olayin II Mehmed in henuz on iki yasinda iken tahta ciktigi ilk saltanati sirasinda gerceklestigi dusunulur Hocazade Muslihuddin Hayali Ahmed Efendi Alaeddin Arabi Hatibzade Muhyiddin Molla Ayas Kadizade Molla Kasim ve Muarrifzade taninmis ogrencilerinden bazilaridir Hizir Bey Bursa dan sonra Edirne deki Uc Serefeli Cami Medresesi nde ders vermis ve Yanbolu kadiligi da yapmistir Istanbul un fethinden hemen sonra yeni baskente kadi olarak tayin edildi Istanbul kadiligi sirasinda adliye belediye emniyet ve imar hizmetlerinde onemli duzenlemelerde bulundu Bu gorevde iken hayatini kaybetti Naasi kendisinin yaptirdigi Haci Kadin Camii haziresinde yer bulunmadigi icin kizi tarafindan haziresine defnettirilmistir Cami 1957 de yiktirilmis ancak haziresinin etrafi cevrilerek Unkapani nda IMC Bloklari arasinda bir avlu ortasinda korunmustur Adi Istanbul un Kadikoy ilcesinde dolayli olarak yasamaktadir Ilceye bu ad Hizir Bey e arpalik olarak tahsis edilmesi dolayisiyla verilmistir Istanbul Unkapani nda da Hizir Bey in adini tasiyan bir mahalle ve bir mescidinin oldugu bilinmektedir Hizir Bey in uc oglu ve iki kizi olmustur Ogullari Yakub Pasa Muftu Ahmed Pasa ve Tazarru name Yakarislar Kitabi adli unlu eserin sahibi Sinan Pasa donemlerinin unlu ilim adamlari arasina girmistir Kizlari Haci Kadin ve Fahrunnisa Hatun ise yardim severlikleriyle taninmislardir EserleriEl Kasidetu n Nuniyye Eser Cevahiru l Akaid olarak da adlandirilir Maturidi anlayisa gore yazilmis yuz bes beyitten olusan Arapca bir manzumedir Hizir Celebi nin en meshur eseridir Ucaletu Leyleten ev Leyleteyni Fatih in istegi uzerine kaleme alinmis bir Arapca kasidedir Kaside i Nuniyye olarak da bilinir Her iki kaside de nuniyye tarzinda yazildigi ve bu isimle anildigi icin bazen karistirilmislardir Metaliu l Envar Tercumesi Kadi Siraceddin el Urmevi ye ait bir mantik kitabi olan Metaliu l Envar i Farsca tercumesidir Fatih in emri ile tercum edilmistir Tefsir i Yasin i Serif Yasin Suresi nin Turkce tefsiridir Kaside i Taiyye Mustezat tarzinda kaleme alinan bir kasidedir Havasi ala Hasiyeti l Kessaf ve li l Teftazani Hasiye ala Serhi l Tecridi l Akaid Tuhfe i Sultan Murad Han Fatih in babasi II Murad a ithaf edilen Farsca bir risaledir Bu eserlerin disinda Hizir Bey in daginik halde bulunan Turkce ve Farsca siirleri vardir KaynakcaWikimedia Commons ta Hizir Celebi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir a b c d Yazicioglu Mustafa Said PDF Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 17 yil 1998 25 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2016 Oktay Aslanapa 1989 Turk Sanati Remzi Kitapevi s 131 Dunyabizim com sitesi 27 Aralik 2011 15 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2016 Alpguvenc Can Altinoluk dergisi Sayi 205 Tarih Mart 2003 24 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2016 a b Elmali Sezgin Trakya Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Yuksek Lisans Tezi 2016 24 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2016