Sarı Deniz Muharebesi (Japonca: 黄海海戦 Kōkai kaisen; Rusça: Бой в Жёлтом море) 10 Ağustos 1904'te meydana gelen bir deniz muharebesidir. Rus donanmasında bu savaş aynı zamanda 10 Ağustos Muharebesi olarak da bilinir. Bu muharebe, Rus donanmasının tasarladığı bir planı ortaya çıkardı ve Rus donanmasını limanlarına dönmeyi zorladı. Planın amacı Port Arthur'da bulunan Rus donanmasının bulundukları yerdeki ablukayı yarıp Vladivostok'taki Rus gemileriyle birleşmesiydi. 4 gün sonra, Ulsan yakınlarındaki başka bir muharebede Vladivostok'ta bulunan filonun sortisi engellendi. Bunun sonucunda iki yerde de bulunan Rus filoları oldukları yerde kalmak zorunda kaldı ve birleşemediler.
Sarı Deniz Muharebesi | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Rus-Japon Savaşı | |||||||||
Muharebenin gerçekleştiği yer | |||||||||
| |||||||||
Taraflar | |||||||||
Japon İmparatorluğu | Rus İmparatorluğu | ||||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||||
Tōgō Heihachirō | (ölü) | ||||||||
Güçler | |||||||||
5 zırhlı 4 zırhlı kruvazör 8 korumalı kruvazör 18 muhrip 30 torpido botu | 6 zırhlı 4 korumalı kruvazör 14 muhrip | ||||||||
Kayıplar | |||||||||
226 ölü ve yaralı 2 zırhlı ağır hasar aldı 1 zırhlı hafif hasar aldı 1 korumalı kruvazör hafif hasar aldı | 340 ölü ve yaralı 1 zırhlı ağır hasar aldı 5 zırhlı hafif hasar aldı birçok gemi tarafsız limanlarda enterne edildi |
Arka plan
Amiral tarafından komuta edilen Rus İmparatorluk Donanması'ın Birinci Pasifik filosu, 8 Şubat 1904'te başlayan Japon İmparatorluk Deniz Kuvvetleri ablukası nedeniyle Port Arthur'da kapana kısılmıştı. Temmuzun sonlarından ve Ağustos başlangıcından itibaren Japon İmparatorluk Ordusu kuşatmaya başlamıştı. Genel vali Yevgeni Alekseyev, emekli amiral, agresif bir planını destekliyordu. Bu plan sayesinde Birinci Pasifik filosu ablukayı yarabilecek ve bunun sonucunda Vladivostok filosuyla birleşip Japon donanmasına karşı koyabilecek bir donanma gücü oluşturacaktı. Bunun yanı sıra Amiral Vitgeft, donanmanın limandan ayrılmaması gerektiğini ve kuşatma altında bulunan Port Arthur'a donanmada bulunan silahların verilmesinin en güvenli yol olduğunu savunuyordu. Bu plan her ne kadar pasif görünse de, Vitgeft'in asıl amacı aslında Baltıklardan gelecek Rus donanmasını beklemek (aynı zamanda 2. Pasifik Filosu olarak da bilinir), bu donanmayla birleşmek ve kesin sonuçlu bir muharebede Japon donanmasıyla karşılaşmaktı.
Alekseyev II. Nikolay'a başvurdu. II. Nikolay genel vali Alekseyev'e cevabında ona katıldığını belirtti. Nikolay'ın fermanı ve yasal işlem tehdidi karşısında boyun eğen Amiral Vitgeft ise kendisine verilen emirler doğrultusunda Vladivostok'a deniz üzerinden filosuyla beraber açıldı.
Muharebe
Açılış hamleleri
Saat 09:55'te amiralin filosu limanın girişini boşalttı ve bunun yanında Vitgeft'in donanması limandan çıkışı sırasında, Vitgeft asıl amacını gizlemek için güneybatıya doğru bir yanıltma hareketi yaptı. Bunun vasıtasıyla Amiral Vitgeft, 'nun kendi kuvvetlerini toplamasını geciktirdi. Vitgeft'in bu taktiği ona süre kazandırsa da, Togo önceden kendi savaş gemilerine, Vitgeft'in oraya gidebileceğini düşünerek, Encounter Rock yakınlarında toplanma emri vermişti. Saat 11:00 sularında, Vitgeft'in filosunun gidiş yönü belli olmuştu, filo açık denize doğru gidiyordu.
12:25 sıralarında, iki donanmanın filoları birbirlerini 18 km öteden Encounter Rock yakınlarında tespit etti. Vitgeft'in filosu 24 km/s hızında güneydoğuya doğru gidiyordu. Bu sırada Togo'nun filosu ise 26 km/s hızında kuzeydoğu'dan Rus filosunu engellemek için geliyordu. Togo'nun şahsi filosu 5 zırhlıdan, 1 adet 2. sınıf zırhlıdan, 2 zırhlı kruvazörden ve 8 korumalı kruvazörden, 18 muhripten ve 30 torpido botundan oluşuyordu. Bu sırada, Amiral Dewa'nın dört kruvazörü (Chitose, Takasago, Yakumo or Kasagi and Yoshino) göründü. Kruvazörler 33 km/s hızında güneyden geliyordu. Tōgō, Vitgeft'in filosunu saldırıya geçmiş iki Japon filosu arasında sıkıştırmak istiyordu.
Saat 13:00'dan hemen sonra, Togo Vitgeft'in önünü kesmeye çalıştı ve ana bataryalarına ateş emri verdi. Vitgeft, savaş gemisi Retvizan ile beraber, ateşle karşılık verdi, ama iki filo arasındaki mesafe çok büyük olduğundan ötürü iki taraf da atışlarının hiçbirini tutturamadı. Togo, Vitgeft'in donanmasının önünü kesmeye çalışırken kendi filosunun hızını yanlış hesapladı ve bundan ötürü Vitgeft limana doğru hızını koruyarak ani bir geri dönüş yaptı, bu sayede Togo ile arasında olan mesafeyi daha da uzattı. Dakikalar içerisinde Amiral Vitgeft yeniden açık denize açıldı, Togo'nun kıstırma taktiği başarısız oldu ve Amiral Dewa'nın kruvazörleri Togo'nun savaş alanından kaçmak için ani bir şekilde geri döndü. Bunun sonucunda Dewa'nın filosu tek bir kurşun atmadan geri çekildi. Amiral Togo, Vitgeft'in savaş hattının ters yöne doğru hızla gittiğini gözlemlerken, Togo tez bir şekilde emrindeki tüm savaş gemilerine ters yöne dönmelerini emretti. Bunun sonucunda kruvazörler filonun önüne geçmişti, ama Vitgeft'in savaş hattıyla paralel ilerliyorlardı.
13:25 sularında, yine aynı mesafeden (13 km), Togo'nun savaş gemileri Vitgeft'in sancak gemisi Retvizan'a doğru ateş açtı, sancak gemisi 12 kere vuruldu. 5 dakika sonra Rus sancak gemisi karşı ateş açtı, iki adet 305 mm'lik top mermilerinin tam isabeti Togo'nun filosunun telsiz iletişimini yok etti. Neredeyse yarım saat boyunca Rus ve Japon filoları birbirlerine aralıksız ateş etti, birbirlerine ateş ederken aynı zamanda birbirlerine yaklaşıyorlardı. 14:05'e gelince iki filo arasındaki mesafe 6 km'ye inmişti, bu mesafede iki filo da yedek toplarını (155 mm) devreye sokmuştu. Filolar birbirlerine tüm silahlarıyla ateş ederken, Togo'nun sancak gemisinin yaraları derinleşiyordu, aldığı ve almaya devam ettiği hasarlardan ötürü (gemi 20 kere vurulmuştu) Togo gemiyi döndürmeye çalışıyordu ve kruvazörlerini acilen Rus savaş hattına doğru yollamaya çalışıyordu. Ama radyosu yok olduğundan ötürü, iletişim için bayrakla haberleşmeye ve diğer savaş gemilerinin radyo rölelerine bel bağlamak zorunda kalmıştı.
Gemi takibi
Japon kruvazörleri Rus savaş hattıyla yeniden irtibat kurmayı başarmıştı, ama Rusların 305 mm toplarının ateşinden ötürü geri çekilmişlerdi. İki filo da 7 km hızında hareket ediyordu, laking Vitgeft yine Togo'nun önüne geçmeyi başarmıştı, bundan ötürü Japonlar Rusların gemilerini arkadan kovalamaa başlamıştı. Saatler 14:45'e gelince Japon sancak gemisi, Rus zırhlısı Poltava ile aralarındaki mesafeyi 11 km'ye indirmişti. Poltava 'daki bir motor arızasından ötürü diğer gemilerin arkasında kalmıştı. Japon zırhlıları Mikasa ve Asahi Rus zırhlısı Poltava 'ya ateş açmıştı. Açılan ateşlerin bazıları Poltava 'ya isabet etti. Lakin, Peresvet zırhlısını komuta eden Amiral Ukhtomsky, Poltava'nın durumunu görünce kendi filosuna geri dönmeyi emretti ve Mikasa ve Asahi adlı Japon zırhlılarına ateş açtırdı. Amiral Ukhtomsky'nin filosunun açtığı ateş ve Poltava zırhlısının filoya yetişmesi sonucunda, Mikasa ve Asahi zırhlıları çok fazla hasar almaya başladı. Togo, kurmaylarının ısrarları doğrultusuyla, filosunun üstün hızını kullanarak geri çekildi ve Vitgeft'in filosunun önüne geçmeye çalıştı. Bu sayede daha iyi şartlarda düşman donanmasıyla bağlantı kurabilecekti. Saatler 15:20'ye gelince iki filo arasındaki mesafe açıldı ve ateş kesildi.
Zırhlıların geri çekilmesi sonucunda Rus zırhlıları Amiral Dewa'nın kruvazörlerine ateş açtı, Amiral Dewa kruvazörleri ile beraber Ruslara doğru ilerlemeye başladı. 15:40 civarında bir adet 305mm top mermisi Dewa'nın kruvazörünü 13 km öteden vurdu. 13 km, Dewa'nın kruvazörlerinin 203 mm toplarının atış alanı dışındaydı, bundan ötürü Amiral Dewa 4 Japon kruvazörünü Rus zırhlılarını kovalamaktan alıkoydu.
Muharebenin bu anına kadar, Togo'nun sadece 6 savaş gemisi (4 zırhlı ve 2 zırhlı kruvazör) Vitgeft'in 10 savaş gemisini (6 zırhlı ve 4 kruvazör) kovalıyordu. Akşam vaktine sadece 3 saat kala, Amiral Vitgeft Togo'nun donanmasının menzilinin dışına çıktığına inanıyordu ve akşam vakti karanlık bastırınca onu tamamen geride bırakacağını düşünüyordu. Togo bunun farkındaydı ve bundan dolayı Vitgeft'in filosuna yetişmek için hızın 28 km'ye çıkmasını emretti. 17:35 sularında Togo'nun savaş gemileri, arızalı Poltava gemisi ile aralarındaki mesafeyi 6 km'ye indirdi ve gemiye ateş açtılar. Amiral Dewa yeniden kruvazörleriyle devreye girdi ve Amiral Togo, en azından bir tane de olsa bir Rus zırhlısı batırma umuduyla, bütün zırhlılarına ve kruvazörlerine Poltava gemisine ateş açmayı emretti Lakin, Poltava gemisinin Rus kaptanı Ivan P. Uspenskiy kolay yem olmayacağını gösterdi ve Togo'nun sancak gemisine isabetli atışlar yapmaya başladı. Bu sırada, Japon gemilerindeki toplarına konan mermilerin içindeki Shimose barutu topların çok ısınmasından ötürü Japon toplarının içinde patlamaya başladı; bundan ötürü Shikishima gemisindeki bir 305mm'lik top içerisinde 17:45 sularında bir mermi patlaması sonucu kullanılamaz hale geldi, 18:10 sıralarında ise Asahi gemisindeki 2 adet 305 mm top da bu şekilde savaş dışı kaldı. 18:30'a gelindiğinde, Togo'nun filosunda bulunan 16 adet 305 mm topundan sadece 11 tanesi çalışır durumdaydı.
Muharebenin devredilmesi
Filoların arasındaki mesafe 5 km'ye düşmesine rağmen, ikincil batarya topları (155 ve 203 mmlik toplar) hala etkisizdi ve Poltava ile Peresvet zırhlıları, ağır hasarlı olmalarına rağmen, hala Rus savaş hattının içerisindeydi. Saatler 18:30'u gösteriyordu ve Togo hala kendi sancak gemisinin top ateşini kontrol altında tutamıyordu; Shikishima ve Asahi zırhlıları Poltava gemisini topa tutuyordu, Fuji zırhlısı ise Pobeda ve Peresvet gemilerine ateş ediyordu, Togo'nun sancak gemisi Mikasa ise Rus sancak gemisi Tsesarevich ile düello yapıyordu. Hiçbir Japon savaş gemisi Retvizan ve Sevastopol zırhlılarına ateş etmiyordu, bundan dolayı bu Rus zırhlıları Mikasa 'ya doğru rahat bir şekilde ateş etmeye başladı. Karanlığa sadece 30 dakika kaldığı zamanda durum Japonlar için daha da kötüydü. Japon sancak gemisi Mikasa neredeyse savaş dışı kalmıştı ve Rus gemilerinin toplarının isabet oranı her geçen süre içerisinde daha da artıyordu. Sancak gemisi, Asahi zırhlısına sinyal göndermişti. Asahi zırhlısı sancak gemisi Mikasa 'nın yerini aldı ve Tsesareviche ateş etmeye başladı. Saat 18:40'ta ise Asahi'nin attığı bir 305 mm'lik top mermisi, Amiral Vitgeft ve güvertedeki geminin başındaki subayları öldürmüştü ve geminin dümenini de sıkıştırmıştı. Atılan top mermisinin Rus gemisindeki patlaması sonucu sıkışan dümenin rotası limana doğru harekete geçmişti. Dümen o kadar hızlı kırılmıştı ki, Tsesarevich gemisi 12 derece yan yatmıştı. Retvizan gemisi, ne olduğunun farkında olmayarak, Tsesarevich'in peşinden gitti. Diğer Rus gemileri Tsesarevich gemisinde ne olduğunu bilmiyordu, gerçekte Tsesarevich gemisinin durumu çok daha kötüydü. Sorun sadece amiralin ve geminin kontrolden çıkması değil aynı zamanda gemiyi yönetecek kimsenin olmamasıydı.
Retvizan'ın saldırısı
Peresvet zırhlısındaki Amiral Ukhtomsky bir müddet sonra Rus sancak gemisinin kontrolden çıktığını fark etti ve Rus filosunun başına geçip filoyu kontrol etmeye çalıştı. Ama atılan bir Japon mermisi Peresvet gemisinin pruva direğine isabet etti ve bunun sonucunda sinyal bayraklarının pruvaya doğru çekilmesi imkansızlaştı. Bundan dolayı sinyal bayrakları köprü üstüne çekildi. Köprü üstüne çekilen sinyal bayrağı sadece Sevastopol zırhlısından görüldüğünden ötürü diğer Rus zırhlıları Ukhtomsky'nin çağrısını takip edemedi.
Bu sırada Kaptan , komutasındaki Retvizan zırhlısını çevirdi ve Togo'nun savaş hattının içine doğru taarruz ettirdi. Gemideki bütün toplar Japon gemilerine ateş ediyordu. Geminin pruvası önceki savaş hasarlarından ötürü yere doğru eğilmişti lakin buna rağmen Retvizan zırhlısı taarruzdaydı. Togo'nun savaş hattındaki gemiler, taarruza geçen Rus gemisi ile aralarındaki mesafe 5 kilometre altına inmeye başladığından ötürü, Retvizan 'a ateş etmeye başladı. Hareket halindeki Rus zırhlısının etrafındaki su sıçramalarından ötürü (atılan top mermileri nedeniyle) Japon topçuları gemiyi vurmakta güçlük çekiyordu. Lakin, Togo'nun zırhlılarının 305 mm'lik mermilerinin tükenmeye başlamasından ötürü ve 5 adet ağır topunun savaş dışı kalmasından ötürü, Japon amiral riske girmemeyi tercih etti ve savaşı kruvazörlerine ve muhriplerine bıraktı.
Togo'nun zırhlıları geri dönmeye başladığında zırhlılar son bir salvo ateşlediler, bu salvo sonucunda düşman zırhlısına birçok mermi isabet etti ve bu mermilerden biri Kaptan Schensnovich'i ciddi bir şekilde midesinden yaraladı. Retvizan sis bombaları attı ve geriye dönmeye başladı, ama Retvizan 'ın taarruzu iki tarafın ön dretnot'larının çatışmasını bitirdi ve Rus sancak gemisini yok edilmekten kurtardı. Ruslar sonunda Vladivostok'a gitmekten vazgeçti ve Port Artur'a dönmeye başladılar. Ama bu bile göründüğünden çok daha zordu, Rus gemileri başıboş bir şekilde diğer yerlere doğru harekete geçmişti.
İki saat sonra, Rus filosunun çoğunluğu Port Artur'a dönmeyi başarmıştı. Beş zırhlı, bir kruvazör ve dokuz muhrip geri dönmeyi başarmıştı. Ağır hasarlı Tsesarevich ve üç refakatçi muhrip ise Jiaozhou Körfezi'nde Alman otoriteleri tarafından enterne edilmişti.Askold isimli kruvazör ve bir muhrip ise Şangay'a gitti ve Çing Hanedanı otoriteleri tarafından enterne edildiler. Diana isimli bir kruvazör Saigon'a kaçtı ve bölgedeki Fransız otoriteleri tarafından enterne edildi. Sadece Novik isimli küçük bir kruvazör doğuya doğru, Japonya'nın bulunduğu yere doğru, Vladivostok'a gitmek için yelken açtı. Lakin 20 Ağustos 1904 tarihinde Japon kruvazörleri bu gemiyi Sahalin'de karaya çıkarttı ve yok edildi.
Analiz
Sarı Deniz Muharebesi denizcilik tarihinde önemli bir yere sahiptir. Bu muharebede ilk defa modern çelik zırhlı filolar birbirleriyle büyük ölçekli bir çatışmaya girdiler, Amiral Togo ve Amiral Vitgeft ilk defa modern çelik zırhlı filoları savaştırmışlardı.
Zayiat ve kayıplar
Neredeyse 7 saat süren bu deniz muharebesinde 7382 adet top mermisi kullanıldı a hit rate of 1.7%.
Kaptan , tek başına giriştiği taarruzundan ötürü aldığı yaralar nedeniyle 1910 yılının Nisan ayında 58 yaşındayken öldü.
Zırhlı | Ana silah | Kemer zırhı | Denize indirildiği yıl | İnşa eden | Alınan hasar | Kayıplar |
---|---|---|---|---|---|---|
, (Rus sancak gemisi) | 4 12-inç, 12 6-inç toplar | 9 3/4 inç | 1901 | Toulon, Fransa | 13 305 mm mermi isabeti ve iki 203 mm mermi isabeti | 12 mürettebat öldü ve 47 mürettebat yaralandı. Amiral Wilgelm Vitgeft de bu gemide öldü. |
4 10-inç top, 11 6-inç top | 9 inç | 1900 | St. Petersburg, Rusya | 11 büyük kalibre mermi hasarı | 4 mürettebat öldü ve 29 mürettebat yaralandı | |
4 10-inç top, 11 6-inç top | 9 inç | 1898 | St. Petersburg, Rusya | 39 isabet | ||
4 12-inç top, 12 6-inç top | 14 1/2 inç | 1894 | St. Petersburg, Rusya | 12 veya 14 isabet, 203 to 305 mm toplardan alınmış | 12 mürettebat öldü ve 43'ü yaralandı | |
4 12-inç top, 12 6-inç top | 9 inç | 1900 | Philadelphia, Amerika Birleşik Devletleri | 203 ve 305 mm toplarının ateş ettiği mermilerin 18'i isabet etti | 6 mürettebat öldü ve 42 tanesi yaralandı | |
4 12-inç top, 12 6-inç top | 14 1/2 inç | 1895 | St. Petersburg, Rusya | Birçok mermi isabeti | 1 ölü 62 yaralı | |
(Japon sancak gemisi) | 4 12-incç top, 14 6-inç top | 9 inç | 1900 | Barrow, Birleşik Krallık | 20 kere vuruldu ve 305 mm top kullanılamaz hale geldi | 125 ölü ve yaralı |
4 12-inç top, 14 6-inç top | 9 inç | 1899 | Clydebank, Birleşik Krallık | 1 adet 305 mm top mermisi isabet etti ve iki adet 305 mm top namlusu patladı | 2 mürettebat yaralandı | |
4 12-inç top, 14 6-inç top | 9 inç | 1898 | Thames Iron Works, Büyük Britanya | 1 adet 305 mm top kullanılamaz hale geldi | ||
Zırhlı kruvazör | 4 8-inç top, 12 6-inç top | 7 inç | 1899 | Stetten, Almanya | 1 adet 305 mm mermi isabeti |
Sonuç
Rus donanması ablukayı yarmak ve Vladivostok'a doğru yelken açmak istiyordu. Eğer Port Artur'da bulunan Rus donanması Vladivostok'a ulaşabilseydi, Japonların Rus donanmasını tekrar kuşatabilmesi için Japonların yeni bir askeri operasyon yapması gerekecekti ve bu operasyon Mareşal Oyama'nın kaynaklarını eritecekti. Japonların asıl objektifi Rus donanmasını yok etmek ve kendi kayıplarını minimize etmekti. Rus donanması Port Artur'u terk ettiğinde, Japonlar ilk başta Rusları Port Artur'a dönmekten alıkoymayı amaçlıyordu. Japonlar birtakım Rus gemilerinin Port Artur'a dönmediğini fark edince onların da diğer limanlara kaçmasına mani olmak istediler. Japonlar, Rusların Vladivostok'a ulaşmasını engellediler ama donanmanın çoğunun Port Artur'a dönmesine engel olamadılar. İki taraf da taktiksel hedeflerini gerçekleştiremedi. Lakin, Japonlar Port Artur'da bulunan Rus filosunun Vladivostok'a ulaşmasını engelledi ve 'nda geri dönen gemileri sonra yok etti.
Notlar
- ^ Semenov (1907) pp. 49 & 62
- ^ Forczyk p. 46
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;f48
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Corbett Vol. 1 p. 380
- ^ Corbett Vol.1, pp. 382–385
- ^ Lardas, s. 45.
- ^ Forczyk p. 50
- ^ Friedman (2013), p. 68
- ^ a b Corbett Vol. 1, p. 381
- ^ Corbett Vol. 1, pp. 389–391
- ^ Corbett Vol. 1, pp. 388–391
- ^ Corbett Vol. 1, p. 398
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;f51
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Corbett Vol. 1, p. 392
- ^ Corbett Vol. 1, pp. 392–393
- ^ a b Forczyk p. 52
- ^ Corbett Vol. 1, pp. 393–396
- ^ Corbett Vol. 1, p. 396
- ^ a b Corbett Vol. 1, p. 394
- ^ Corbett Vol. 1, pp. 395–396
- ^ Forczyk p. 53
- ^ Forczyk pp. 53, 54
- ^ Corbett Vol. 1, pp. 526, 529, 530, 538, 539
- ^ Forczyk, pp. 37, 53
Kaynakça
- Corbett, Sir Julian. Maritime Operations In The Russo-Japanese War 1904-1905 (1994) Annapolis, Maryland: Naval Institute Press.
- Forczyk, Robert (2009). Russian Battleship vs Japanese Battleship, Yellow Sea 1904–05. Londra, UK: Osprey. ISBN .
- Friedman, Norman. (2013) Naval Firepower: Battleship Guns and Gunnery in the Dreadnaught Era. Seaforth Publishing;
- (2006). Historical Dictionary of the Russo-Japanese War. Scarecrow. ISBN .
- Lardas, Mark (2018). Tsushima 1905: Death of a Russian Fleet. Oxford: Osprey. ISBN .
- Nish, Ian (1985). The Origins of the Russo-Japanese War. Longman.
- Sedwick, F. R. (1909). The Russo-Japanese War. The Macmillan Company
- Semenov, Vladimir, Capt. The Battle of Tsushima (1912). New York, E. P. Dutton.
- Semenoff, Vladimir, Capt. The Battle of Tsushima (1907). London, John Murray, Albemarle Street, W.
- Steer, A. P., Lieutenant; . (1913) The "Novik" and the Part she Played in the Russo-Japanese War, 1904. Translated by L.A.B., translator and editor of "Rasplata". New York, E. P. Dutton.
- (1906). International law topics and discussions, 1905. Washington: . s. 162. 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ekim 2011.
Dış bağlantılar
- Russo-Japanese War Research Society28 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Russian Navy history of war: Паровой броненосный и миноносный флот17 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- article in Russian Language: Энциклопедия кораблей/Сражения/Русско-японская война/Желтое море25 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sari Deniz Muharebesi Japonca 黄海海戦 Kōkai kaisen Rusca Boj v Zhyoltom more 10 Agustos 1904 te meydana gelen bir deniz muharebesidir Rus donanmasinda bu savas ayni zamanda 10 Agustos Muharebesi olarak da bilinir Bu muharebe Rus donanmasinin tasarladigi bir plani ortaya cikardi ve Rus donanmasini limanlarina donmeyi zorladi Planin amaci Port Arthur da bulunan Rus donanmasinin bulunduklari yerdeki ablukayi yarip Vladivostok taki Rus gemileriyle birlesmesiydi 4 gun sonra Ulsan yakinlarindaki baska bir muharebede Vladivostok ta bulunan filonun sortisi engellendi Bunun sonucunda iki yerde de bulunan Rus filolari olduklari yerde kalmak zorunda kaldi ve birlesemediler Sari Deniz MuharebesiRus Japon SavasiMuharebenin gerceklestigi yerTarih10 Agustos 1904BolgeSari Deniz Santung yarimadasi aciklariSebepRus filosunun Japon ablukasini yarmak istemesiSonucTaktiksel sonucsuzluk Stratejik Japon zaferiTaraflarJapon ImparatorluguRus ImparatorluguKomutanlar ve liderlerTōgō Heihachirō olu Gucler5 zirhli 4 zirhli kruvazor 8 korumali kruvazor 18 muhrip 30 torpido botu6 zirhli 4 korumali kruvazor 14 muhripKayiplar226 olu ve yarali 2 zirhli agir hasar aldi 1 zirhli hafif hasar aldi 1 korumali kruvazor hafif hasar aldi340 olu ve yarali 1 zirhli agir hasar aldi 5 zirhli hafif hasar aldi bircok gemi tarafsiz limanlarda enterne edildiArka planAmiral tarafindan komuta edilen Rus Imparatorluk Donanmasi in Birinci Pasifik filosu 8 Subat 1904 te baslayan Japon Imparatorluk Deniz Kuvvetleri ablukasi nedeniyle Port Arthur da kapana kisilmisti Temmuzun sonlarindan ve Agustos baslangicindan itibaren Japon Imparatorluk Ordusu kusatmaya baslamisti Genel vali Yevgeni Alekseyev emekli amiral agresif bir planini destekliyordu Bu plan sayesinde Birinci Pasifik filosu ablukayi yarabilecek ve bunun sonucunda Vladivostok filosuyla birlesip Japon donanmasina karsi koyabilecek bir donanma gucu olusturacakti Bunun yani sira Amiral Vitgeft donanmanin limandan ayrilmamasi gerektigini ve kusatma altinda bulunan Port Arthur a donanmada bulunan silahlarin verilmesinin en guvenli yol oldugunu savunuyordu Bu plan her ne kadar pasif gorunse de Vitgeft in asil amaci aslinda Baltiklardan gelecek Rus donanmasini beklemek ayni zamanda 2 Pasifik Filosu olarak da bilinir bu donanmayla birlesmek ve kesin sonuclu bir muharebede Japon donanmasiyla karsilasmakti Alekseyev II Nikolay a basvurdu II Nikolay genel vali Alekseyev e cevabinda ona katildigini belirtti Nikolay in fermani ve yasal islem tehdidi karsisinda boyun egen Amiral Vitgeft ise kendisine verilen emirler dogrultusunda Vladivostok a deniz uzerinden filosuyla beraber acildi Tsesarevich sancak gemisinin govdesinin gorunumuMuharebeAcilis hamleleri Saat 09 55 te amiralin filosu limanin girisini bosaltti ve bunun yaninda Vitgeft in donanmasi limandan cikisi sirasinda Vitgeft asil amacini gizlemek icin guneybatiya dogru bir yaniltma hareketi yapti Bunun vasitasiyla Amiral Vitgeft nun kendi kuvvetlerini toplamasini geciktirdi Vitgeft in bu taktigi ona sure kazandirsa da Togo onceden kendi savas gemilerine Vitgeft in oraya gidebilecegini dusunerek Encounter Rock yakinlarinda toplanma emri vermisti Saat 11 00 sularinda Vitgeft in filosunun gidis yonu belli olmustu filo acik denize dogru gidiyordu Togo nun sancak gemisi Mikasa 12 25 siralarinda iki donanmanin filolari birbirlerini 18 km oteden Encounter Rock yakinlarinda tespit etti Vitgeft in filosu 24 km s hizinda guneydoguya dogru gidiyordu Bu sirada Togo nun filosu ise 26 km s hizinda kuzeydogu dan Rus filosunu engellemek icin geliyordu Togo nun sahsi filosu 5 zirhlidan 1 adet 2 sinif zirhlidan 2 zirhli kruvazorden ve 8 korumali kruvazorden 18 muhripten ve 30 torpido botundan olusuyordu Bu sirada Amiral Dewa nin dort kruvazoru Chitose Takasago Yakumo or Kasagi and Yoshino gorundu Kruvazorler 33 km s hizinda guneyden geliyordu Tōgō Vitgeft in filosunu saldiriya gecmis iki Japon filosu arasinda sikistirmak istiyordu Saat 13 00 dan hemen sonra Togo Vitgeft in onunu kesmeye calisti ve ana bataryalarina ates emri verdi Vitgeft savas gemisi Retvizan ile beraber atesle karsilik verdi ama iki filo arasindaki mesafe cok buyuk oldugundan oturu iki taraf da atislarinin hicbirini tutturamadi Togo Vitgeft in donanmasinin onunu kesmeye calisirken kendi filosunun hizini yanlis hesapladi ve bundan oturu Vitgeft limana dogru hizini koruyarak ani bir geri donus yapti bu sayede Togo ile arasinda olan mesafeyi daha da uzatti Dakikalar icerisinde Amiral Vitgeft yeniden acik denize acildi Togo nun kistirma taktigi basarisiz oldu ve Amiral Dewa nin kruvazorleri Togo nun savas alanindan kacmak icin ani bir sekilde geri dondu Bunun sonucunda Dewa nin filosu tek bir kursun atmadan geri cekildi Amiral Togo Vitgeft in savas hattinin ters yone dogru hizla gittigini gozlemlerken Togo tez bir sekilde emrindeki tum savas gemilerine ters yone donmelerini emretti Bunun sonucunda kruvazorler filonun onune gecmisti ama Vitgeft in savas hattiyla paralel ilerliyorlardi 13 25 sularinda yine ayni mesafeden 13 km Togo nun savas gemileri Vitgeft in sancak gemisi Retvizan a dogru ates acti sancak gemisi 12 kere vuruldu 5 dakika sonra Rus sancak gemisi karsi ates acti iki adet 305 mm lik top mermilerinin tam isabeti Togo nun filosunun telsiz iletisimini yok etti Neredeyse yarim saat boyunca Rus ve Japon filolari birbirlerine araliksiz ates etti birbirlerine ates ederken ayni zamanda birbirlerine yaklasiyorlardi 14 05 e gelince iki filo arasindaki mesafe 6 km ye inmisti bu mesafede iki filo da yedek toplarini 155 mm devreye sokmustu Filolar birbirlerine tum silahlariyla ates ederken Togo nun sancak gemisinin yaralari derinlesiyordu aldigi ve almaya devam ettigi hasarlardan oturu gemi 20 kere vurulmustu Togo gemiyi dondurmeye calisiyordu ve kruvazorlerini acilen Rus savas hattina dogru yollamaya calisiyordu Ama radyosu yok oldugundan oturu iletisim icin bayrakla haberlesmeye ve diger savas gemilerinin radyo rolelerine bel baglamak zorunda kalmisti Gemi takibi Japon kruvazorleri Rus savas hattiyla yeniden irtibat kurmayi basarmisti ama Ruslarin 305 mm toplarinin atesinden oturu geri cekilmislerdi Iki filo da 7 km hizinda hareket ediyordu laking Vitgeft yine Togo nun onune gecmeyi basarmisti bundan oturu Japonlar Ruslarin gemilerini arkadan kovalamaa baslamisti Saatler 14 45 e gelince Japon sancak gemisi Rus zirhlisi Poltava ile aralarindaki mesafeyi 11 km ye indirmisti Poltava daki bir motor arizasindan oturu diger gemilerin arkasinda kalmisti Japon zirhlilari Mikasa ve Asahi Rus zirhlisi Poltava ya ates acmisti Acilan ateslerin bazilari Poltava ya isabet etti Lakin Peresvet zirhlisini komuta eden Amiral Ukhtomsky Poltava nin durumunu gorunce kendi filosuna geri donmeyi emretti ve Mikasa ve Asahi adli Japon zirhlilarina ates actirdi Amiral Ukhtomsky nin filosunun actigi ates ve Poltava zirhlisinin filoya yetismesi sonucunda Mikasa ve Asahi zirhlilari cok fazla hasar almaya basladi Togo kurmaylarinin israrlari dogrultusuyla filosunun ustun hizini kullanarak geri cekildi ve Vitgeft in filosunun onune gecmeye calisti Bu sayede daha iyi sartlarda dusman donanmasiyla baglanti kurabilecekti Saatler 15 20 ye gelince iki filo arasindaki mesafe acildi ve ates kesildi Zirhlilarin geri cekilmesi sonucunda Rus zirhlilari Amiral Dewa nin kruvazorlerine ates acti Amiral Dewa kruvazorleri ile beraber Ruslara dogru ilerlemeye basladi 15 40 civarinda bir adet 305mm top mermisi Dewa nin kruvazorunu 13 km oteden vurdu 13 km Dewa nin kruvazorlerinin 203 mm toplarinin atis alani disindaydi bundan oturu Amiral Dewa 4 Japon kruvazorunu Rus zirhlilarini kovalamaktan alikoydu Muharebenin bu anina kadar Togo nun sadece 6 savas gemisi 4 zirhli ve 2 zirhli kruvazor Vitgeft in 10 savas gemisini 6 zirhli ve 4 kruvazor kovaliyordu Aksam vaktine sadece 3 saat kala Amiral Vitgeft Togo nun donanmasinin menzilinin disina ciktigina inaniyordu ve aksam vakti karanlik bastirinca onu tamamen geride birakacagini dusunuyordu Togo bunun farkindaydi ve bundan dolayi Vitgeft in filosuna yetismek icin hizin 28 km ye cikmasini emretti 17 35 sularinda Togo nun savas gemileri arizali Poltava gemisi ile aralarindaki mesafeyi 6 km ye indirdi ve gemiye ates actilar Amiral Dewa yeniden kruvazorleriyle devreye girdi ve Amiral Togo en azindan bir tane de olsa bir Rus zirhlisi batirma umuduyla butun zirhlilarina ve kruvazorlerine Poltava gemisine ates acmayi emretti Lakin Poltava gemisinin Rus kaptani Ivan P Uspenskiy kolay yem olmayacagini gosterdi ve Togo nun sancak gemisine isabetli atislar yapmaya basladi Bu sirada Japon gemilerindeki toplarina konan mermilerin icindeki Shimose barutu toplarin cok isinmasindan oturu Japon toplarinin icinde patlamaya basladi bundan oturu Shikishima gemisindeki bir 305mm lik top icerisinde 17 45 sularinda bir mermi patlamasi sonucu kullanilamaz hale geldi 18 10 siralarinda ise Asahi gemisindeki 2 adet 305 mm top da bu sekilde savas disi kaldi 18 30 a gelindiginde Togo nun filosunda bulunan 16 adet 305 mm topundan sadece 11 tanesi calisir durumdaydi Muharebenin devredilmesi Filolarin arasindaki mesafe 5 km ye dusmesine ragmen ikincil batarya toplari 155 ve 203 mmlik toplar hala etkisizdi ve Poltava ile Peresvet zirhlilari agir hasarli olmalarina ragmen hala Rus savas hattinin icerisindeydi Saatler 18 30 u gosteriyordu ve Togo hala kendi sancak gemisinin top atesini kontrol altinda tutamiyordu Shikishima ve Asahi zirhlilari Poltava gemisini topa tutuyordu Fuji zirhlisi ise Pobeda ve Peresvet gemilerine ates ediyordu Togo nun sancak gemisi Mikasa ise Rus sancak gemisi Tsesarevich ile duello yapiyordu Hicbir Japon savas gemisi Retvizan ve Sevastopol zirhlilarina ates etmiyordu bundan dolayi bu Rus zirhlilari Mikasa ya dogru rahat bir sekilde ates etmeye basladi Karanliga sadece 30 dakika kaldigi zamanda durum Japonlar icin daha da kotuydu Japon sancak gemisi Mikasa neredeyse savas disi kalmisti ve Rus gemilerinin toplarinin isabet orani her gecen sure icerisinde daha da artiyordu Sancak gemisi Asahi zirhlisina sinyal gondermisti Asahi zirhlisi sancak gemisi Mikasa nin yerini aldi ve Tsesareviche ates etmeye basladi Saat 18 40 ta ise Asahi nin attigi bir 305 mm lik top mermisi Amiral Vitgeft ve guvertedeki geminin basindaki subaylari oldurmustu ve geminin dumenini de sikistirmisti Atilan top mermisinin Rus gemisindeki patlamasi sonucu sikisan dumenin rotasi limana dogru harekete gecmisti Dumen o kadar hizli kirilmisti ki Tsesarevich gemisi 12 derece yan yatmisti Retvizan gemisi ne oldugunun farkinda olmayarak Tsesarevich in pesinden gitti Diger Rus gemileri Tsesarevich gemisinde ne oldugunu bilmiyordu gercekte Tsesarevich gemisinin durumu cok daha kotuydu Sorun sadece amiralin ve geminin kontrolden cikmasi degil ayni zamanda gemiyi yonetecek kimsenin olmamasiydi Retvizan in saldirisi Rus zirhlisi Retvizan Peresvet zirhlisindaki Amiral Ukhtomsky bir muddet sonra Rus sancak gemisinin kontrolden ciktigini fark etti ve Rus filosunun basina gecip filoyu kontrol etmeye calisti Ama atilan bir Japon mermisi Peresvet gemisinin pruva diregine isabet etti ve bunun sonucunda sinyal bayraklarinin pruvaya dogru cekilmesi imkansizlasti Bundan dolayi sinyal bayraklari kopru ustune cekildi Kopru ustune cekilen sinyal bayragi sadece Sevastopol zirhlisindan goruldugunden oturu diger Rus zirhlilari Ukhtomsky nin cagrisini takip edemedi Bu sirada Kaptan komutasindaki Retvizan zirhlisini cevirdi ve Togo nun savas hattinin icine dogru taarruz ettirdi Gemideki butun toplar Japon gemilerine ates ediyordu Geminin pruvasi onceki savas hasarlarindan oturu yere dogru egilmisti lakin buna ragmen Retvizan zirhlisi taarruzdaydi Togo nun savas hattindaki gemiler taarruza gecen Rus gemisi ile aralarindaki mesafe 5 kilometre altina inmeye basladigindan oturu Retvizan a ates etmeye basladi Hareket halindeki Rus zirhlisinin etrafindaki su sicramalarindan oturu atilan top mermileri nedeniyle Japon topculari gemiyi vurmakta gucluk cekiyordu Lakin Togo nun zirhlilarinin 305 mm lik mermilerinin tukenmeye baslamasindan oturu ve 5 adet agir topunun savas disi kalmasindan oturu Japon amiral riske girmemeyi tercih etti ve savasi kruvazorlerine ve muhriplerine birakti Togo nun zirhlilari geri donmeye basladiginda zirhlilar son bir salvo ateslediler bu salvo sonucunda dusman zirhlisina bircok mermi isabet etti ve bu mermilerden biri Kaptan Schensnovich i ciddi bir sekilde midesinden yaraladi Retvizan sis bombalari atti ve geriye donmeye basladi ama Retvizan in taarruzu iki tarafin on dretnot larinin catismasini bitirdi ve Rus sancak gemisini yok edilmekten kurtardi Ruslar sonunda Vladivostok a gitmekten vazgecti ve Port Artur a donmeye basladilar Ama bu bile gorundugunden cok daha zordu Rus gemileri basibos bir sekilde diger yerlere dogru harekete gecmisti Iki saat sonra Rus filosunun cogunlugu Port Artur a donmeyi basarmisti Bes zirhli bir kruvazor ve dokuz muhrip geri donmeyi basarmisti Agir hasarli Tsesarevich ve uc refakatci muhrip ise Jiaozhou Korfezi nde Alman otoriteleri tarafindan enterne edilmisti Askold isimli kruvazor ve bir muhrip ise Sangay a gitti ve Cing Hanedani otoriteleri tarafindan enterne edildiler Diana isimli bir kruvazor Saigon a kacti ve bolgedeki Fransiz otoriteleri tarafindan enterne edildi Sadece Novik isimli kucuk bir kruvazor doguya dogru Japonya nin bulundugu yere dogru Vladivostok a gitmek icin yelken acti Lakin 20 Agustos 1904 tarihinde Japon kruvazorleri bu gemiyi Sahalin de karaya cikartti ve yok edildi AnalizSari Deniz Muharebesi denizcilik tarihinde onemli bir yere sahiptir Bu muharebede ilk defa modern celik zirhli filolar birbirleriyle buyuk olcekli bir catismaya girdiler Amiral Togo ve Amiral Vitgeft ilk defa modern celik zirhli filolari savastirmislardi Zayiat ve kayiplarNeredeyse 7 saat suren bu deniz muharebesinde 7382 adet top mermisi kullanildi a hit rate of 1 7 Kaptan tek basina giristigi taarruzundan oturu aldigi yaralar nedeniyle 1910 yilinin Nisan ayinda 58 yasindayken oldu Zirhli Ana silah Kemer zirhi Denize indirildigi yil Insa eden Alinan hasar Kayiplar Rus sancak gemisi 4 12 inc 12 6 inc toplar 9 3 4 inc 1901 Toulon Fransa 13 305 mm mermi isabeti ve iki 203 mm mermi isabeti 12 murettebat oldu ve 47 murettebat yaralandi Amiral Wilgelm Vitgeft de bu gemide oldu 4 10 inc top 11 6 inc top 9 inc 1900 St Petersburg Rusya 11 buyuk kalibre mermi hasari 4 murettebat oldu ve 29 murettebat yaralandi4 10 inc top 11 6 inc top 9 inc 1898 St Petersburg Rusya 39 isabet4 12 inc top 12 6 inc top 14 1 2 inc 1894 St Petersburg Rusya 12 veya 14 isabet 203 to 305 mm toplardan alinmis 12 murettebat oldu ve 43 u yaralandi4 12 inc top 12 6 inc top 9 inc 1900 Philadelphia Amerika Birlesik Devletleri 203 ve 305 mm toplarinin ates ettigi mermilerin 18 i isabet etti 6 murettebat oldu ve 42 tanesi yaralandi4 12 inc top 12 6 inc top 14 1 2 inc 1895 St Petersburg Rusya Bircok mermi isabeti 1 olu 62 yarali Japon sancak gemisi 4 12 incc top 14 6 inc top 9 inc 1900 Barrow Birlesik Krallik 20 kere vuruldu ve 305 mm top kullanilamaz hale geldi 125 olu ve yarali4 12 inc top 14 6 inc top 9 inc 1899 Clydebank Birlesik Krallik 1 adet 305 mm top mermisi isabet etti ve iki adet 305 mm top namlusu patladi 2 murettebat yaralandi4 12 inc top 14 6 inc top 9 inc 1898 Thames Iron Works Buyuk Britanya 1 adet 305 mm top kullanilamaz hale geldiZirhli kruvazor 4 8 inc top 12 6 inc top 7 inc 1899 Stetten Almanya 1 adet 305 mm mermi isabetiSonuc Rus donanmasi ablukayi yarmak ve Vladivostok a dogru yelken acmak istiyordu Eger Port Artur da bulunan Rus donanmasi Vladivostok a ulasabilseydi Japonlarin Rus donanmasini tekrar kusatabilmesi icin Japonlarin yeni bir askeri operasyon yapmasi gerekecekti ve bu operasyon Maresal Oyama nin kaynaklarini eritecekti Japonlarin asil objektifi Rus donanmasini yok etmek ve kendi kayiplarini minimize etmekti Rus donanmasi Port Artur u terk ettiginde Japonlar ilk basta Ruslari Port Artur a donmekten alikoymayi amacliyordu Japonlar birtakim Rus gemilerinin Port Artur a donmedigini fark edince onlarin da diger limanlara kacmasina mani olmak istediler Japonlar Ruslarin Vladivostok a ulasmasini engellediler ama donanmanin cogunun Port Artur a donmesine engel olamadilar Iki taraf da taktiksel hedeflerini gerceklestiremedi Lakin Japonlar Port Artur da bulunan Rus filosunun Vladivostok a ulasmasini engelledi ve nda geri donen gemileri sonra yok etti Notlar Semenov 1907 pp 49 amp 62 Forczyk p 46 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi f48 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Corbett Vol 1 p 380 Corbett Vol 1 pp 382 385 Lardas s 45 Forczyk p 50 Friedman 2013 p 68 a b Corbett Vol 1 p 381 Corbett Vol 1 pp 389 391 Corbett Vol 1 pp 388 391 Corbett Vol 1 p 398 a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi f51 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Corbett Vol 1 p 392 Corbett Vol 1 pp 392 393 a b Forczyk p 52 Corbett Vol 1 pp 393 396 Corbett Vol 1 p 396 a b Corbett Vol 1 p 394 Corbett Vol 1 pp 395 396 Forczyk p 53 Forczyk pp 53 54 a b Naval War College p 162 Corbett Vol 1 pp 526 529 530 538 539 Forczyk pp 37 53KaynakcaCorbett Sir Julian Maritime Operations In The Russo Japanese War 1904 1905 1994 Annapolis Maryland Naval Institute Press 1 55750 129 7 Forczyk Robert 2009 Russian Battleship vs Japanese Battleship Yellow Sea 1904 05 Londra UK Osprey ISBN 978 1 84603 330 8 Friedman Norman 2013 Naval Firepower Battleship Guns and Gunnery in the Dreadnaught Era Seaforth Publishing 978 1 84832 185 4 2006 Historical Dictionary of the Russo Japanese War Scarecrow ISBN 0 8108 4927 5 Lardas Mark 2018 Tsushima 1905 Death of a Russian Fleet Oxford Osprey ISBN 978 1 4728 2683 1 Nish Ian 1985 The Origins of the Russo Japanese War Longman 0 582 49114 2 Sedwick F R 1909 The Russo Japanese War The Macmillan Company Semenov Vladimir Capt The Battle of Tsushima 1912 New York E P Dutton Semenoff Vladimir Capt The Battle of Tsushima 1907 London John Murray Albemarle Street W Steer A P Lieutenant 1913 The Novik and the Part she Played in the Russo Japanese War 1904 Translated by L A B translator and editor of Rasplata New York E P Dutton 1906 International law topics and discussions 1905 Washington s 162 11 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ekim 2011 Dis baglantilarRusso Japanese War Research Society28 Aralik 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Russian Navy history of war Parovoj bronenosnyj i minonosnyj flot17 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde article in Russian Language Enciklopediya korablej Srazheniya Russko yaponskaya vojna Zheltoe more25 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde