Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türleşme yeni biyolojik türlerin oluştuğu evrimsel süreçtir. Doğal türleşmenin dört tipi vardır, türleşen toplulukların coğrafi olarak birbirlerinden coğrafi olarak ne kadar izole olduklarına bağlı olarak: allopatrik, peripatrik, parapatrik ve simpatrik. Türleşme, veya laboratuvar yöntemleri yoluyla yapay olarak da sağlanabilir. Türleşme mekanizmalarına örnekler aşağıda verilmiştir.
Doğal türleşme
Allopatrik türleşme
Bir topluluk coğrafi olarak birbirinden izole olmuş iki "allopatrik" topluluğa bölünür. Bu izole topluluklar (a) farklı seçici baskıları maruz kaldıkları veya (b) genetik sürüklenme sonucu, genotipik veya fenotipik farklılaşmaya uğrarlar. Bu topluluklar bir araya gelince o kadar evrimleşmiş olurlar ki artık birbirleriyle çiftleşemezler ve gen alış verişi yapamazlar.
Peripatrik türleşme
Bir ana topluluğun çevresinde oluşan izole küçük toplulukların ana toplulukla gen alışverişi engellenir. Bu, kurucu etkisi (İng. founder effect) ile açıklanır, zira küçük topluluklar çoğu zaman genetik daralmalardan geçerek oluşurlar. Peripatrik türleşmede genetik sürüklenme önemli bir rol oynar.
Parapatrik türleşme
Iraksayan iki topluluğun bölgeleri farklı olmakla beraber kısmen örtüşürler. Coğrafi şartlar sınırlı bir ayrışma sağlar, dolayıyla iki topluluktan bireyler ara sıra birbiriyle temas kurabilir. Ancak heterozigotların düşük uyumu yüzünden iki topluluğun birbiriyle çiftleşmemesini avantajlı kılacak davranışlar veya mekanizmalar seçilime uğrar.
Simpatrik türleşme
Aynı yerde yaşayan bir türün bireyleri iki tür olarak birbirinden ıraksar. Böyle bir mekanizmanın varlığı yakın zamana kadar tartışmalı olmakla beraber artık bunun örnekleri bulunmuştur. Belli bir özelliğin (örneğin agız büyüklüğü) aşırı küçük veya aşırı büyük olması, ortalama büyüklükte olmasından daha avantajlı ise ve bu aşırı özelliğe sahip olanlar kendilerine benzer olanlarla çiftleşmeyi tercih ederse, zaman içinde bu iki alt topluluk iki tür olarak evrimleşebilir.
Poliploidizasyon
Simpatrinin bir diğer yoludur. Aynı ortamda yaşayan bireylerden bazılarında kromozom sayısının topluca artması (örneğin diploit iken triploit olmak) sonucu, çoğunluğu oluşturan diploit bireyler ile poliploid azınlık arasında üreme izolasyonu meydana gelebilir.
Kaynakça
- ^ Observed Instances of Speciation 16 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Joseph Boxhorn. Erişim tarihi 28 October 2006.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turlesme yeni biyolojik turlerin olustugu evrimsel surectir Dogal turlesmenin dort tipi vardir turlesen topluluklarin cografi olarak birbirlerinden cografi olarak ne kadar izole olduklarina bagli olarak allopatrik peripatrik parapatrik ve simpatrik Turlesme veya laboratuvar yontemleri yoluyla yapay olarak da saglanabilir Turlesme mekanizmalarina ornekler asagida verilmistir Dogal turlesmeAllopatrik turlesme Bir topluluk cografi olarak birbirinden izole olmus iki allopatrik topluluga bolunur Bu izole topluluklar a farkli secici baskilari maruz kaldiklari veya b genetik suruklenme sonucu genotipik veya fenotipik farklilasmaya ugrarlar Bu topluluklar bir araya gelince o kadar evrimlesmis olurlar ki artik birbirleriyle ciftlesemezler ve gen alis verisi yapamazlar Peripatrik turlesme Bir ana toplulugun cevresinde olusan izole kucuk topluluklarin ana toplulukla gen alisverisi engellenir Bu kurucu etkisi Ing founder effect ile aciklanir zira kucuk topluluklar cogu zaman genetik daralmalardan gecerek olusurlar Peripatrik turlesmede genetik suruklenme onemli bir rol oynar Parapatrik turlesme Iraksayan iki toplulugun bolgeleri farkli olmakla beraber kismen ortusurler Cografi sartlar sinirli bir ayrisma saglar dolayiyla iki topluluktan bireyler ara sira birbiriyle temas kurabilir Ancak heterozigotlarin dusuk uyumu yuzunden iki toplulugun birbiriyle ciftlesmemesini avantajli kilacak davranislar veya mekanizmalar secilime ugrar Simpatrik turlesme Ayni yerde yasayan bir turun bireyleri iki tur olarak birbirinden iraksar Boyle bir mekanizmanin varligi yakin zamana kadar tartismali olmakla beraber artik bunun ornekleri bulunmustur Belli bir ozelligin ornegin agiz buyuklugu asiri kucuk veya asiri buyuk olmasi ortalama buyuklukte olmasindan daha avantajli ise ve bu asiri ozellige sahip olanlar kendilerine benzer olanlarla ciftlesmeyi tercih ederse zaman icinde bu iki alt topluluk iki tur olarak evrimlesebilir Poliploidizasyon Simpatrinin bir diger yoludur Ayni ortamda yasayan bireylerden bazilarinda kromozom sayisinin topluca artmasi ornegin diploit iken triploit olmak sonucu cogunlugu olusturan diploit bireyler ile poliploid azinlik arasinda ureme izolasyonu meydana gelebilir Kaynakca Observed Instances of Speciation 16 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Joseph Boxhorn Erisim tarihi 28 October 2006