Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ploitlik (İng., ploidy), bir kromozom sayısının, o hücredeki farklı kromozomlardan birer tanesi ile oluşturulan temel setteki kromozom sayısı ile bir rasyonel sayının çarpımına eşit olması durumudur. Diğer bir deyişle ploitlik, temel kromozom takımının (ve sayısının) ilgili hücredeki tekrarlama derecesidir.
İlgili terimler
Genetikte, bir temel kromozom takımı (ve sayısı) n ile gösterilir. Ploitliği de n ile çarpıldığında hücredeki toplam kromozom sayısını veren rasyonel sayının bir tam sayı olup olmamasına göre sınıflandırmak ve çeşitlendirmek mümkündür:
- Öploitlik (İng., euploidy) : n'in tam katları kadar kromozom içerme durumu.
- Öploit kromozom sayısı → öploit hücre → öploit canlı
- Haploitlik (İng., haploidy) : n kadar kromozom içerme durumu; monoploitlik (İng., monoploidy).
- Haploit kromozom sayısı → haploit hücre → haploit canlı
- Diploitlik (İng., diploidy) : 2n (2 x n) kadar kromozom içerme durumu.
- Diploit kromozom sayısı → diploit hücre → diploit canlı
- Poliploitlik (İng., poliploidy) : 2'den fazla n kadar kromozom içerme durumu.
- Poliploit kromozom sayısı → poliploit hücre → poliploit canlı
- Triploit (3n), tetraploit (4n), pentaploit (5n), hekzaploit (6n), heptaploit (7n), oktoploit (8n), nonaploit (9n), dekaploit (10n).
- Anöploitlik (İng., aneuploidy) : n'in tam katları olmayan kadar kromozom içerme durumu; benzer terim, heteroploitlik (İng., heteroploidy).
- Anöploit kromozom sayısı → anöploit hücre → anöploit canlı
- Hipoploitlik (İng., hypoploidy) : n'in tam katından biraz daha az sayıda kromozom içerme durumu.
- Hipoploit kromozom sayısı → hipoploit hücre → hipopploit canlı
- Hiperploitlik (İng., hyperploidy) : n'in tam katından biraz daha fazla sayıda kromozom içerme durumu.
- Hiperploit kromozom sayısı → hiperploit hücre → hiperploit canlı
Poliploitlik
Poliploitlik, bir hücrenin ya da canlının kendisindeki her bir kromozomun (diğer bir deyişle de temel kromozom takımı n'in) ikiden fazla kopyasına sahip olması durumudur. Canlıların çoğunluğu diploit olsa da hücre bölünmesinin olması gerektiği gibi gerçekleşmemesi sonucu, poliploit hücre ve canlılar ortaya çıkabilir.
Poliploitlik ve yeni türler
Poliploitlik yeni türlerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bunun en ünlü örneklerinden birisi Spartina cinsi bitkide yaşanmıştır:
- 19. yüzyıla kadar sadece (2n [AA] = 60 kromozom) adlı Spartina türünün yaşadığı İngiltere'de, 1829'dan itibaren Kuzey Amerika kökenli ve farklı bir Spartina türü olan (2n [BB] = 62 kromozom) görülmeye başlanmıştır.
- Spartina maritima ile büyük olasılıkla gemi yoluyla İngiltere'ye gelmiş olan Spartina alterniflora arasındaki döllenme sonucunda, kendisi üreyemeyen bir melez olan Spartina x townsendii ortaya çıkmıştır.
- Daha sonraları, 1892'de, bölgede farklı bir Spartina türü keşfedilmiş, bunun yeni bir tür olduğu anlaşılmış ve Spartina anglica diye adlandırılmıştır. Araştırmalar, bu türün Spartina x townsendii melezinde oluşan poliploitlik sonucu ortaya çıktığını göstermiştir: Spartina x townsendii 61 kromozama sahipken (n+n [A+B]) ve üreyemezken, 122 kromozoma sahip, tetraploit (4n [AABB]) ve üreyebilen bir türdür.
Poliploitliğin dikkat çektiği bir başka bitki cinsi de çilek, yani Fragaria'dır:
- Farklı 7 kromozomdan oluşan temel bir set tüm çilek türlerinde ortak olarak bulunurken, farklı türler farklı poliploitlik derecesi gösterirler.
- Bu şekilde, yirmiden fazla çilek türünü diploit, tetraploit, hekzaploit, oktoploit ve dekaploit oluşlarına göre 5 grup içinde sınıflandırmak (mümkündür).
- İstisnaları olsa da kabaca, daha çok kromozom içeren çilek türlerinin daha dayanıklı olduğundan ve hem bitki, hem de meyve olarak daha büyük geliştiğinden bahsedilebilir.
Hayvanlar âlemine ait bir poliploitlik örneği ise Afrika tırnaklı kurbağasıdır:
- Bilimsel adı Xenopus laevis olan bu kurbağa, cinsinin diğer çoğu üyesi gibi, tetraploittir.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ploitlik Ing ploidy bir kromozom sayisinin o hucredeki farkli kromozomlardan birer tanesi ile olusturulan temel setteki kromozom sayisi ile bir rasyonel sayinin carpimina esit olmasi durumudur Diger bir deyisle ploitlik temel kromozom takiminin ve sayisinin ilgili hucredeki tekrarlama derecesidir Ilgili terimlerGenetikte bir temel kromozom takimi ve sayisi n ile gosterilir Ploitligi de n ile carpildiginda hucredeki toplam kromozom sayisini veren rasyonel sayinin bir tam sayi olup olmamasina gore siniflandirmak ve cesitlendirmek mumkundur Oploitlik Ing euploidy n in tam katlari kadar kromozom icerme durumu Oploit kromozom sayisi oploit hucre oploit canli dd Haploitlik Ing haploidy n kadar kromozom icerme durumu monoploitlik Ing monoploidy Haploit kromozom sayisi haploit hucre haploit canli dd Diploitlik Ing diploidy 2n 2 x n kadar kromozom icerme durumu Diploit kromozom sayisi diploit hucre diploit canli dd Poliploitlik Ing poliploidy 2 den fazla n kadar kromozom icerme durumu Poliploit kromozom sayisi poliploit hucre poliploit canli Triploit 3n tetraploit 4n pentaploit 5n hekzaploit 6n heptaploit 7n oktoploit 8n nonaploit 9n dekaploit 10n dd dd Anoploitlik Ing aneuploidy n in tam katlari olmayan kadar kromozom icerme durumu benzer terim heteroploitlik Ing heteroploidy Anoploit kromozom sayisi anoploit hucre anoploit canli dd Hipoploitlik Ing hypoploidy n in tam katindan biraz daha az sayida kromozom icerme durumu Hipoploit kromozom sayisi hipoploit hucre hipopploit canli dd Hiperploitlik Ing hyperploidy n in tam katindan biraz daha fazla sayida kromozom icerme durumu Hiperploit kromozom sayisi hiperploit hucre hiperploit canli dd dd dd PoliploitlikPoliploitlik bir hucrenin ya da canlinin kendisindeki her bir kromozomun diger bir deyisle de temel kromozom takimi n in ikiden fazla kopyasina sahip olmasi durumudur Canlilarin cogunlugu diploit olsa da hucre bolunmesinin olmasi gerektigi gibi gerceklesmemesi sonucu poliploit hucre ve canlilar ortaya cikabilir Poliploitlik ve yeni turler Poliploitlik yeni turlerin ortaya cikmasina neden olabilir Bunun en unlu orneklerinden birisi Spartina cinsi bitkide yasanmistir 19 yuzyila kadar sadece 2n AA 60 kromozom adli Spartina turunun yasadigi Ingiltere de 1829 dan itibaren Kuzey Amerika kokenli ve farkli bir Spartina turu olan 2n BB 62 kromozom gorulmeye baslanmistir Spartina maritima ile buyuk olasilikla gemi yoluyla Ingiltere ye gelmis olan Spartina alterniflora arasindaki dollenme sonucunda kendisi ureyemeyen bir melez olan Spartina x townsendii ortaya cikmistir Daha sonralari 1892 de bolgede farkli bir Spartina turu kesfedilmis bunun yeni bir tur oldugu anlasilmis ve Spartina anglica diye adlandirilmistir Arastirmalar bu turun Spartina x townsendii melezinde olusan poliploitlik sonucu ortaya ciktigini gostermistir Spartina x townsendii 61 kromozama sahipken n n A B ve ureyemezken 122 kromozoma sahip tetraploit 4n AABB ve ureyebilen bir turdur Cilekler Poliploitligin dikkat cektigi bir baska bitki cinsi de cilek yani Fragaria dir Farkli 7 kromozomdan olusan temel bir set tum cilek turlerinde ortak olarak bulunurken farkli turler farkli poliploitlik derecesi gosterirler Bu sekilde yirmiden fazla cilek turunu diploit tetraploit hekzaploit oktoploit ve dekaploit oluslarina gore 5 grup icinde siniflandirmak mumkundur Istisnalari olsa da kabaca daha cok kromozom iceren cilek turlerinin daha dayanikli oldugundan ve hem bitki hem de meyve olarak daha buyuk gelistiginden bahsedilebilir Afrika tirnakli kurbagasi Xenopus laevis Hayvanlar alemine ait bir poliploitlik ornegi ise Afrika tirnakli kurbagasidir Bilimsel adi Xenopus laevis olan bu kurbaga cinsinin diger cogu uyesi gibi tetraploittir Kaynakca 20 Nisan 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Nisan 2008 11 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Temmuz 2006