Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Halys Nehri Muharebesi ya da Tutulma Muharebesi MÖ 6. yüzyılın başlarında Medler ve Lidyalılar arasında çatışmadır. Sonuç, her iki tarafın da bir barış anlaşması müzakere etmesine ve altı yıllık bir savaşı sona erdirmesine yol açan bir beraberlikti. Herodot'a göre, savaş sırasında bir güneş tutulmasının ortaya çıkması bir alamet olarak yorumlandı ve muharebeyi kesintiye uğrattı.
| Halys Nehri Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Lidya-Med savaşı | |||||||
 MÖ 6. yy başlarında Lidya ve Med krallıklarının sınır bölgelerindeki Halys Nehri | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Lidya İmparatorluğu | Med Krallığı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Alyattis | Siyaksares ya da Astyages | ||||||
Arka plan
Herodot, Medler ile Lidyalılar arasındaki savaşın, bir grup İskit'in Media'dan Lidya'ya kaçmasından sonra başladığını kaydeder. Bu İskitler daha önce Med Kralı Siyaksares'in sarayında kalıyorlardı, ancak Siyaksares tarafından küçük düşürüldükten sonra, Lidya Kralı Alyattis'e kaçmadan önce Med bir çocuğu öldürüp, etiyle bundan habersiz Siyaksares'e yemek yapıp yedirdiler. Siyaksares bunu öğrenince hemen Alyattis'in İskitleri iade etmesini istedi, ancak talebi reddedildi ve böylece Medler ile Lidyalılar arasında savaş çıktı. Bu hikâye, çoğu modern tarihçi tarafından şüpheyle ele alınır.
Muharebe
Herodot, savaşın altıncı yılında, Kral Alyattis komutasındaki Lidyalılar ve Siyaksares komutasındaki Medlerin belirsiz bir muharebeye giriştiklerini ve günün aniden geceye dönüşmesiyle her iki tarafın da muharebenin durdurmasına ve bir barış anlaşması müzakerelerine yol açtığını yazar. Herodot ayrıca gün ışığının kaybının Miletli Thales tarafından tahmin edildiğinden bahseder. Ancak muharebenin yerini belirtmez.
Daha sonra, Siyaksares kendisinden talepte bulunmak için gönderildiğinde Alyattis'in yandaşlarından vazgeçmeyi reddetmesi üzerine, Lidyalılar ve Medler arasında savaş patlak verdi ve beş yıl boyunca çeşitli başarılarla devam etti. Bu süreçte Medler Lidyalılara karşı birçok zafer kazandılar ve Lidyalılar da Medlere karşı birçok zafer kazandı. Diğer savaşları arasında bir gece nişan vardı. Bununla birlikte, denge her iki ulusun da lehine olmadığı için, altıncı yılda başka bir çarpışma oldu ve bu sırada, savaş iyice ısınırken, gün aniden geceye dönüştü. Bu olay Miletli Thales tarafından önceden bildirilmişti, o da İyonyalıları bu konuda önceden uyarmış ve olayın tam olarak gerçekleştiği yılı saptamıştı. Medler ve Lidyalılar, değişimi gözlemlediklerinde, savaşmayı bıraktılar ve barış şartlarının kabul edilmesini istiyorlardı.
Barış anlaşmasının şartları kapsamında Alyattis'in kızı Aryenis, Siyaksares'in oğlu Astyages ile evlendi ve Halys Nehri (Günümüzde Kızılırmak, Türkiye) iki savaşan ulusun sınırı olarak ilan edildi.
Güneş tutulması
Cicero, Thales'in Astyages döneminde bir güneş tutulmasını başarılı bir şekilde tahmin eden ilk insan olduğundan bahseder. Siyaksares'in oğlu ve halefiydi ve hükümdarlığı, Siyaksares'in ölümünden sonra savaşın sonunda başladı.
Gaius Plinius Secundus, Thales'in Alyattis döneminde bir güneş tutulması tahmin ettiğinden de bahseder.
Herodot'un olayı güneş tutulması olarak tanımlaması okunursa, o zaman modern astronomik hesaplamalara dayanarak 28 Mayıs MÖ 585'teki güneş tutulması (Thales Tutulması) ile özdeşleştirilebilir, dolayısıyla savaşın kesin tarihini verir. Savaşın yeri için bazı bilim adamları Halys Nehri'nin (Günümüzde Kızılırmak, Türkiye) iki krallık arasındaki sınır bölgesinde yer aldığını varsaymaktadır.Isaac Asimov'un belirttiği gibi, bu, meydana gelmeden önce tarihi doğru bir şekilde belirlenen, kaydedilen en eski tutulma olacaktır.
Bununla birlikte, böyle bir okuma çeşitli nedenlerle oldukça sorunludur ve bu nedenle çeşitli bilim adamları tarafından tartışmalıdır. Örneğin, o döneme ait bilinen astronomik bilgiler, Thales'in tutulmayı tahmin etmesi için yeterli değildi. Ayrıca, güneş tutulması savaşın herhangi bir makul yerinde gün batımından kısa bir süre önce gerçekleşecekti ve günün o saatinde savaşların gerçekleşmesi çok nadirdi. Ayrıca, Herodot tarafından başka bir yerde bildirilen Med krallarının listesi ve krallık uzunluklarına dayanarak, Siyaksares tutulmadan 10 yıl önce öldü.
Kaynakça
- ^ a b Kevin Leloux: The Battle of the Eclipse (May 28, 585 BC): A Discussion of the Lydo-Median Treaty and the Halys Border. In: Polemos. Volume 19, no. 2, 2016, ISSN 1331-5595, pp. 31–54, in particular 37–39, 49 (online 31 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ Herodotus (2013). The Histories. Holland, Tom tarafından çevrildi. ss. 36.
- ^ Herodot: Herodot Tarihi 1,74,2 (online 31 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ The Histories 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Herodot.
- ^ Gershevitch, I.; Fisher, William Bayne; Avery, Peter; Boyle, John Andrew; Frye, Richard Nelson; Yarshater, Ehsan; Jackson, Peter; Melville, Charles Peter; Lockhart, Laurence; Hambly, Gavin (1985). The Cambridge History of Iran (İngilizce). Cambridge University Press. s. 139. ISBN . 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mart 2022.
- ^ Cicero: 1,49 (online 31 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ Gaius Plinius Secundus: Naturalis historia 2,9 (53) (online 31 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ "", by Tom Mandel, at the Chicago Sun-Times (archived at ); published 28 Mayıs 1990; retrieved 11 Nisan 2014
- ^ Querejeta, M. (2011). "On the Eclipse of Thales, Cycles and Probabilities". Culture and Cosmos. 15: 5–. arXiv:1307.2095 $2. Bibcode:2013arXiv1307.2095Q. doi:10.46472/CC.0115.0203.
- ^ Alden A. Mosshammer: Thales' Eclipse. Transactions of the American Philological Association, Vol. 111, 1981, pp. 145–155 (JSTOR 22 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ (2016). (PDF) (Almanca). ss. 2-17. 19 Ocak 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Halys Nehri Muharebesi ya da Tutulma Muharebesi MO 6 yuzyilin baslarinda Medler ve Lidyalilar arasinda catismadir Sonuc her iki tarafin da bir baris anlasmasi muzakere etmesine ve alti yillik bir savasi sona erdirmesine yol acan bir beraberlikti Herodot a gore savas sirasinda bir gunes tutulmasinin ortaya cikmasi bir alamet olarak yorumlandi ve muharebeyi kesintiye ugratti Halys Nehri MuharebesiLidya Med savasiMO 6 yy baslarinda Lidya ve Med kralliklarinin sinir bolgelerindeki Halys NehriTarih28 Mayis 585 MO sozde BolgeHalys Nehri Gunumuzde Kizilirmak Turkiye sozde SonucMuharebe gunes tutulmasi tarafindan kesintiye ugradigindan beraberlik Baris anlasmasiTaraflarLidya ImparatorluguMed KralligiKomutanlar ve liderlerAlyattisSiyaksares ya da AstyagesArka planHerodot Medler ile Lidyalilar arasindaki savasin bir grup Iskit in Media dan Lidya ya kacmasindan sonra basladigini kaydeder Bu Iskitler daha once Med Krali Siyaksares in sarayinda kaliyorlardi ancak Siyaksares tarafindan kucuk dusuruldukten sonra Lidya Krali Alyattis e kacmadan once Med bir cocugu oldurup etiyle bundan habersiz Siyaksares e yemek yapip yedirdiler Siyaksares bunu ogrenince hemen Alyattis in Iskitleri iade etmesini istedi ancak talebi reddedildi ve boylece Medler ile Lidyalilar arasinda savas cikti Bu hikaye cogu modern tarihci tarafindan supheyle ele alinir MuharebeHerodot savasin altinci yilinda Kral Alyattis komutasindaki Lidyalilar ve Siyaksares komutasindaki Medlerin belirsiz bir muharebeye giristiklerini ve gunun aniden geceye donusmesiyle her iki tarafin da muharebenin durdurmasina ve bir baris anlasmasi muzakerelerine yol actigini yazar Herodot ayrica gun isiginin kaybinin Miletli Thales tarafindan tahmin edildiginden bahseder Ancak muharebenin yerini belirtmez Daha sonra Siyaksares kendisinden talepte bulunmak icin gonderildiginde Alyattis in yandaslarindan vazgecmeyi reddetmesi uzerine Lidyalilar ve Medler arasinda savas patlak verdi ve bes yil boyunca cesitli basarilarla devam etti Bu surecte Medler Lidyalilara karsi bircok zafer kazandilar ve Lidyalilar da Medlere karsi bircok zafer kazandi Diger savaslari arasinda bir gece nisan vardi Bununla birlikte denge her iki ulusun da lehine olmadigi icin altinci yilda baska bir carpisma oldu ve bu sirada savas iyice isinirken gun aniden geceye donustu Bu olay Miletli Thales tarafindan onceden bildirilmisti o da Iyonyalilari bu konuda onceden uyarmis ve olayin tam olarak gerceklestigi yili saptamisti Medler ve Lidyalilar degisimi gozlemlediklerinde savasmayi biraktilar ve baris sartlarinin kabul edilmesini istiyorlardi Qyzqapan turbesi muhtemelen Siyaksares detay rolyefi Baris anlasmasinin sartlari kapsaminda Alyattis in kizi Aryenis Siyaksares in oglu Astyages ile evlendi ve Halys Nehri Gunumuzde Kizilirmak Turkiye iki savasan ulusun siniri olarak ilan edildi Gunes tutulmasiCicero Thales in Astyages doneminde bir gunes tutulmasini basarili bir sekilde tahmin eden ilk insan oldugundan bahseder Siyaksares in oglu ve halefiydi ve hukumdarligi Siyaksares in olumunden sonra savasin sonunda basladi Gaius Plinius Secundus Thales in Alyattis doneminde bir gunes tutulmasi tahmin ettiginden de bahseder Herodot un olayi gunes tutulmasi olarak tanimlamasi okunursa o zaman modern astronomik hesaplamalara dayanarak 28 Mayis MO 585 teki gunes tutulmasi Thales Tutulmasi ile ozdeslestirilebilir dolayisiyla savasin kesin tarihini verir Savasin yeri icin bazi bilim adamlari Halys Nehri nin Gunumuzde Kizilirmak Turkiye iki krallik arasindaki sinir bolgesinde yer aldigini varsaymaktadir Isaac Asimov un belirttigi gibi bu meydana gelmeden once tarihi dogru bir sekilde belirlenen kaydedilen en eski tutulma olacaktir Bununla birlikte boyle bir okuma cesitli nedenlerle oldukca sorunludur ve bu nedenle cesitli bilim adamlari tarafindan tartismalidir Ornegin o doneme ait bilinen astronomik bilgiler Thales in tutulmayi tahmin etmesi icin yeterli degildi Ayrica gunes tutulmasi savasin herhangi bir makul yerinde gun batimindan kisa bir sure once gerceklesecekti ve gunun o saatinde savaslarin gerceklesmesi cok nadirdi Ayrica Herodot tarafindan baska bir yerde bildirilen Med krallarinin listesi ve krallik uzunluklarina dayanarak Siyaksares tutulmadan 10 yil once oldu Kaynakca a b Kevin Leloux The Battle of the Eclipse May 28 585 BC A Discussion of the Lydo Median Treaty and the Halys Border In Polemos Volume 19 no 2 2016 ISSN 1331 5595 pp 31 54 in particular 37 39 49 online 31 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Herodotus 2013 The Histories Holland Tom tarafindan cevrildi ss 36 Herodot Herodot Tarihi 1 74 2 online 31 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Histories 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Herodot Gershevitch I Fisher William Bayne Avery Peter Boyle John Andrew Frye Richard Nelson Yarshater Ehsan Jackson Peter Melville Charles Peter Lockhart Laurence Hambly Gavin 1985 The Cambridge History of Iran Ingilizce Cambridge University Press s 139 ISBN 9780521200912 31 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mart 2022 Cicero 1 49 online 31 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gaius Plinius Secundus Naturalis historia 2 9 53 online 31 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Tom Mandel at the Chicago Sun Times archived at published 28 Mayis 1990 retrieved 11 Nisan 2014 Querejeta M 2011 On the Eclipse of Thales Cycles and Probabilities Culture and Cosmos 15 5 arXiv 1307 2095 2 Bibcode 2013arXiv1307 2095Q doi 10 46472 CC 0115 0203 Alden A Mosshammer Thales Eclipse Transactions of the American Philological Association Vol 111 1981 pp 145 155 JSTOR 22 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2016 PDF Almanca ss 2 17 19 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi