Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için bakınız. |
Monitör, görüntü sergilemek için kullanılan elektronik ya da elektro-mekanik aygıtların genel adıdır. Monitör, başta televizyon ve bilgisayar olmak üzere birçok elektronik cihazın en önemli çıktı aygıtıdır. Monitör, plastik bir muhafaza içerisinde gerekli elektronik devreleri, güç transformatörünü ve resmi oluşturan birimleri içerir. Monitörle bilgisayar arasındaki iletişimi ekran kartı sağlar. Yani, monitörden çıkan veri kablosu bilgisayar kasasında ekran kartına bağlanır. Monitörlerin boyutları inç ölçü cinsiyle ifade edilir. Bu boyut monitör ekranının bir köşesinden karşı çaprazındaki diğer köşesine olan uzaklıktır.
Ekran modları
Bilgisayar kullanılırken monitörlerde iki tür ekran moduyla karşılaşılır. Bu ekran modları Text modu ve Grafik modudur.
Text modu: Text modunda ekran 25 satır ve 80 sütundan oluşur. Yani her satıra en fazla 80 karakter yazılabilir. DOS işletim sistemi text modda çalışan bir işletim sistemidir.
Grafik modu: Grafik modu, Microsoft Windows işletim sisteminin çalıştığı ortamdır. Monitör ekranı pixellerden (noktalardan) oluşur. Pixel sayısı ne kadar fazla ise netlik o kadar artar. Nokta sayısı yoğunluğuna çözünürlük denir. Çözünürlük azaldıkça netlik azalır ve görüntü bozulur.
Monitör türleri
Monitörler iki tiptedir. CRT ve daha modern olan LCD monitörler. CRT monitörlerin boyutları bir televizyon gibi, oldukça büyüktür. LCD monitörler ise çok daha incedir.
CRT Monitörler
Bir monitörün en önemli parçası çeşitli elektronik devrelerle birlikte CRT (Chatode Ray Tube – Katot Işınlı Tüp) denilen havası boşaltılmış ve ön yüzeyi binlerce fosfor noktacığından (dot) oluşan koni şeklindeki tüptür.
Bu tüpün geniş tarafı dikdörtgen şeklindedir. Diğer dar tarafında ise elektron tabancası bulunur.
Tabanca içerisindeki katot levhaları tel fleman (ısıtıcı) ile ısıtılır ve tüp içerisinde serbestçe dolaşan elektron bulutu oluşturulur. Negatif kutuplandırılan katotlar ile pozitif kutuplandırılan ekranın iç yüzeyi arasında büyük bir gerilim farkı uygulandığında katotlarda oluşan elektronlar dış yüzeye doğru fırlar.
Sabit olarak yerleştirilen odaklama elemanları bu elektronları bir araya getirerek bir ışın halinde ekran orta yüzeyinde odaklar. Bu ışını ekranın istenilen taraflarına yönlendirmek için elektron tabancasının etrafında yatay ve dikey saptırma bobinleri bulunur. İşte bu ışının ön yüzeyde gezdirilmesi suretiyle ortaya görüntüler çıkar.
Ekran kartından sinyal geldiği müddetçe bu ışında monitörün sol üst köşesinden başlayarak fosfor ile kaplı ön yüzeyi tarar. Burada verecek çinko oksit türevi kullanılır. Noktanın hızlı hareketi görüntüyü oluşturur. Gözümüz gecikmeli algıladığı için görüntü oluşur.
Elektron demetinin ekranda saniyede kaç resim taradığı ekran kartı tarafından belirlenir. Bu değer saniyede 50 ile 120 arasında değişir. Bu değerler “tazeleme” frekansı olarak isimlendirilir. Değerin yüksek olması görüntü kalitesini ciddi ölçüde artıracaktır. Değer düşük olursa monitörde gözü yoran kıpraşımlar daha da fazla olacaktır.
Renkli monitörlerde renklerin oluşması için üç temel renk (kırmızı-yeşil-mavi) kullanılır. Her renk için elektron tabancası içerisinde bir ışın demeti oluşturan eleman vardır. Ayrıca ekran yüzeyi de üç ayrı renkten oluşan fosfor tabakasından oluşur. Bu tabakalar delikli bir maskenin arasından aydınlatılır. Hassas bir şekilde ayarlanan bu deliklerde her renge ait ışın demeti sadece o renge çarpar.
Monitördeki her nokta üç ayrı renkteki fosfor damlacığından oluşur. Bu üç fosfor damlacığı da bir araya gelerek “pixel” leri oluşturur. Birbirine en yakın aynı renkteki iki noktanın merkezleri arasındaki uzaklığa “dot pitch” denir. Nokta aralığı anlamına gelen bu ifadenin bugünkü değerleri 0.24 mm ile 0.28 mm arasında değişmektedir. Bu değerlerin küçük olması görüntü kalitesinin artması anlamına gelir.
LCD Monitörler
LCD (Liquid Cyristal Display) monitörlerde görüntü sıvı kristal diyotlar yardımıyla sağlanmaktadır. Bu diyotlara gerilim uygulandığında, içlerindeki moleküllerin polarizasyonu değişmekte ve beraberinde de diyotun geçirgenliği değişmektedir. Bu duruma dijital saatlerde de rastlamaktayız. Normalde şeffaf olan bu diyotlara gerilim uygulandığında geçirgenliklerini kaybederler ve siyaha dönerler. Renkli LCD monitörlerde ise çok ufak ve birden fazla diyot kamanı kullanılarak görüntü alınmaktadır.
LCD monitörler DSTN ve TFT olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Ucuz olan ve “passive matrix” teknolojisini kullanan DSTN (Dual-Scan Twisted Nematic)’ler çözünürlükleri ve görüş açıları TFT’lerden düşük olan monitörlerdir. Bu monitörler genelde dizüstü bilgisayarlarda kullanılmaktadır. TFT (Thin Film Transistor)’ler ise “active matrix” adı verilen ve görüntüyü daha parlak ve keskin gösteren bir teknoloji kullanırlar. TFT’lerde her piksel bir ya da dört transistör tarafından kontrol edilir ve bu sayede flat panel ekranlar arasında en iyi çözünürlüğü sunarlar..
Interlaced ve Non-Interlaced monitör
Interlaced CRT monitörlerde önce tek satırların daha sonra da çift satırların tazelendiği bir tarama şekli kullanılmaktadır. Bu yöntem ekran çözünürlüğünü arttırmak için uygun bir yöntemdir, fakat ekranda titreşime sebep olunmaktadır.
Non-interlaced monitörlerde ekranın üstünden altına doğru bir döngüyle her satır tazelenir. Bu olay titreşimi azaltmaktadır ve günümüzde bu tip monitörler kullanılmaktadır.
256, Yüksek ve Gerçek Renkler
Monitörde görüntülenen renk sayısı ekran kartının hafızası ile ilgilidir. 256, yüksek ve gerçek renk terimleri renk bilgisini depolamak için kullanılan bit sayısını ifade eder. Bit sayısının fazlalığı, renk sayısının ve aynı zamanda video RAM’in fazlalığı demektir.
256 renk 8 bit’i kullanır ve ekranda sadece 256 farklı renk görünür. Yüksek (high) renk 16 bit’i kullanır ve ekranda 65536 (64K) renk görüntülenir. Gerçek (true) renk 24 bit kullanır ve ekranda 16 milyon renk görüntülenir. 16 ve 24 bit arasındaki fark insan gözü tarafından algılanmaz.
Ekran kartı için gereken video RAM miktarı şu şekilde formüle edilebilir:
yatay çözünürlük x dikey çözünürlük x 1 pixel için gereken byte miktarı = ekran kartında bulunması gereken minimum ram miktarı (byte)
16 renkte: 1 pixel için 0,5 byte 256 renkte : 1 pixel için 1 byte 64K renkte: 1 pixel için 2 byte 16,7 milyon renkte: 1 pixel için 3 byte gerekir. Mesela: 16,7 milyon renk ve 1024 x 768 çözünürlük
1024 x 768 x 3 = 2,359,296 byte = 2,4 MB (yaklaşık) video RAM gerekmektedir. Dolayısıyla piyasada bu sınırın üzerinde 4 MB ekran kartı bulunduğundan en azından bunun kullanılması gerekmektedir
Monitör boyutları
Aşağıda küçükten büyüğe olmak üzere monitör boyutları verilmiştir.
- 15 inç-38 cm ekran
- 17 inç-43 cm ekran
- 19 inç-48 cm ekran
- 22 inç-56 cm ekran
- 24 inç-60 cm ekran
- 26 inç-66 cm ekran
- 32 inç-82 cm ekran
- 40 inç-102 cm ekran
- 42 inç-106 cm ekran
- 46 inç-116 cm ekran
Monitör seçimi
| Wikimedia Commons'ta Bilgisayar monitörü ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Monitör ekranının büyüklüğü yapılacak işe ve amaca göre seçilmelidir. Normal kullanım için en ideal ekran boyutu 19 inçtir (Düz kare ekran (4:3 ya da 5:4) ya da geniş ekran (16:9 ya da 16:10) tercih edilebilir). Eğer bilgisayarda daha çok şekil, grafik, plan, proje çizimleri veya programlama yapılacak, oyun oynanacak ise ekran boyutu büyük olan monitörler (21 inç, 23 inç vb.) tercih edilmelidir. Büyüklükle beraber monitör çözünürlüğüne (yüksek çözünürlüğe sahip monitörlerin görüntüleri daha kalitelidir) ve ekran kartının özelliklerine (bellek miktarı, işlemci hızı, desteklenen en yüksek çözünürlük vb.) de dikkat edilmelidir.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin daha dogru ve guvenilir bilgi sunmasi icin guncellenmesi gerekmektedir Daha fazla bilgi icin tartisma sayfasina bakiniz Monitor goruntu sergilemek icin kullanilan elektronik ya da elektro mekanik aygitlarin genel adidir Monitor basta televizyon ve bilgisayar olmak uzere bircok elektronik cihazin en onemli cikti aygitidir Monitor plastik bir muhafaza icerisinde gerekli elektronik devreleri guc transformatorunu ve resmi olusturan birimleri icerir Monitorle bilgisayar arasindaki iletisimi ekran karti saglar Yani monitorden cikan veri kablosu bilgisayar kasasinda ekran kartina baglanir Monitorlerin boyutlari inc olcu cinsiyle ifade edilir Bu boyut monitor ekraninin bir kosesinden karsi caprazindaki diger kosesine olan uzakliktir 19 inc 48 3 cm tup 45 9 cm gorunebilir alan CRT bilgisayar monitoruEkran modlariBilgisayar kullanilirken monitorlerde iki tur ekran moduyla karsilasilir Bu ekran modlari Text modu ve Grafik modudur Text modu Text modunda ekran 25 satir ve 80 sutundan olusur Yani her satira en fazla 80 karakter yazilabilir DOS isletim sistemi text modda calisan bir isletim sistemidir Grafik modu Grafik modu Microsoft Windows isletim sisteminin calistigi ortamdir Monitor ekrani pixellerden noktalardan olusur Pixel sayisi ne kadar fazla ise netlik o kadar artar Nokta sayisi yogunluguna cozunurluk denir Cozunurluk azaldikca netlik azalir ve goruntu bozulur Monitor turleriMonitorler iki tiptedir CRT ve daha modern olan LCD monitorler CRT monitorlerin boyutlari bir televizyon gibi oldukca buyuktur LCD monitorler ise cok daha incedir CRT Monitorler 17 inclik CRT monitorCRT monitor Bir monitorun en onemli parcasi cesitli elektronik devrelerle birlikte CRT Chatode Ray Tube Katot Isinli Tup denilen havasi bosaltilmis ve on yuzeyi binlerce fosfor noktacigindan dot olusan koni seklindeki tuptur Bu tupun genis tarafi dikdortgen seklindedir Diger dar tarafinda ise elektron tabancasi bulunur Tabanca icerisindeki katot levhalari tel fleman isitici ile isitilir ve tup icerisinde serbestce dolasan elektron bulutu olusturulur Negatif kutuplandirilan katotlar ile pozitif kutuplandirilan ekranin ic yuzeyi arasinda buyuk bir gerilim farki uygulandiginda katotlarda olusan elektronlar dis yuzeye dogru firlar Sabit olarak yerlestirilen odaklama elemanlari bu elektronlari bir araya getirerek bir isin halinde ekran orta yuzeyinde odaklar Bu isini ekranin istenilen taraflarina yonlendirmek icin elektron tabancasinin etrafinda yatay ve dikey saptirma bobinleri bulunur Iste bu isinin on yuzeyde gezdirilmesi suretiyle ortaya goruntuler cikar Ekran kartindan sinyal geldigi muddetce bu isinda monitorun sol ust kosesinden baslayarak fosfor ile kapli on yuzeyi tarar Burada verecek cinko oksit turevi kullanilir Noktanin hizli hareketi goruntuyu olusturur Gozumuz gecikmeli algiladigi icin goruntu olusur Elektron demetinin ekranda saniyede kac resim taradigi ekran karti tarafindan belirlenir Bu deger saniyede 50 ile 120 arasinda degisir Bu degerler tazeleme frekansi olarak isimlendirilir Degerin yuksek olmasi goruntu kalitesini ciddi olcude artiracaktir Deger dusuk olursa monitorde gozu yoran kiprasimlar daha da fazla olacaktir Renkli monitorlerde renklerin olusmasi icin uc temel renk kirmizi yesil mavi kullanilir Her renk icin elektron tabancasi icerisinde bir isin demeti olusturan eleman vardir Ayrica ekran yuzeyi de uc ayri renkten olusan fosfor tabakasindan olusur Bu tabakalar delikli bir maskenin arasindan aydinlatilir Hassas bir sekilde ayarlanan bu deliklerde her renge ait isin demeti sadece o renge carpar Monitordeki her nokta uc ayri renkteki fosfor damlacigindan olusur Bu uc fosfor damlacigi da bir araya gelerek pixel leri olusturur Birbirine en yakin ayni renkteki iki noktanin merkezleri arasindaki uzakliga dot pitch denir Nokta araligi anlamina gelen bu ifadenin bugunku degerleri 0 24 mm ile 0 28 mm arasinda degismektedir Bu degerlerin kucuk olmasi goruntu kalitesinin artmasi anlamina gelir LCD Monitorler LCD Liquid Cyristal Display monitorlerde goruntu sivi kristal diyotlar yardimiyla saglanmaktadir Bu diyotlara gerilim uygulandiginda iclerindeki molekullerin polarizasyonu degismekte ve beraberinde de diyotun gecirgenligi degismektedir Bu duruma dijital saatlerde de rastlamaktayiz Normalde seffaf olan bu diyotlara gerilim uygulandiginda gecirgenliklerini kaybederler ve siyaha donerler Renkli LCD monitorlerde ise cok ufak ve birden fazla diyot kamani kullanilarak goruntu alinmaktadir LCD monitorler DSTN ve TFT olmak uzere ikiye ayrilmaktadir Ucuz olan ve passive matrix teknolojisini kullanan DSTN Dual Scan Twisted Nematic ler cozunurlukleri ve gorus acilari TFT lerden dusuk olan monitorlerdir Bu monitorler genelde dizustu bilgisayarlarda kullanilmaktadir TFT Thin Film Transistor ler ise active matrix adi verilen ve goruntuyu daha parlak ve keskin gosteren bir teknoloji kullanirlar TFT lerde her piksel bir ya da dort transistor tarafindan kontrol edilir ve bu sayede flat panel ekranlar arasinda en iyi cozunurlugu sunarlar Interlaced ve Non Interlaced monitorInterlaced CRT monitorlerde once tek satirlarin daha sonra da cift satirlarin tazelendigi bir tarama sekli kullanilmaktadir Bu yontem ekran cozunurlugunu arttirmak icin uygun bir yontemdir fakat ekranda titresime sebep olunmaktadir Non interlaced monitorlerde ekranin ustunden altina dogru bir donguyle her satir tazelenir Bu olay titresimi azaltmaktadir ve gunumuzde bu tip monitorler kullanilmaktadir 256 Yuksek ve Gercek Renkler LCD monitor Monitorde goruntulenen renk sayisi ekran kartinin hafizasi ile ilgilidir 256 yuksek ve gercek renk terimleri renk bilgisini depolamak icin kullanilan bit sayisini ifade eder Bit sayisinin fazlaligi renk sayisinin ve ayni zamanda video RAM in fazlaligi demektir 256 renk 8 bit i kullanir ve ekranda sadece 256 farkli renk gorunur Yuksek high renk 16 bit i kullanir ve ekranda 65536 64K renk goruntulenir Gercek true renk 24 bit kullanir ve ekranda 16 milyon renk goruntulenir 16 ve 24 bit arasindaki fark insan gozu tarafindan algilanmaz Ekran karti icin gereken video RAM miktari su sekilde formule edilebilir yatay cozunurluk x dikey cozunurluk x 1 pixel icin gereken byte miktari ekran kartinda bulunmasi gereken minimum ram miktari byte 16 renkte 1 pixel icin 0 5 byte 256 renkte 1 pixel icin 1 byte 64K renkte 1 pixel icin 2 byte 16 7 milyon renkte 1 pixel icin 3 byte gerekir Mesela 16 7 milyon renk ve 1024 x 768 cozunurluk 1024 x 768 x 3 2 359 296 byte 2 4 MB yaklasik video RAM gerekmektedir Dolayisiyla piyasada bu sinirin uzerinde 4 MB ekran karti bulundugundan en azindan bunun kullanilmasi gerekmektedirMonitor boyutlariAsagida kucukten buyuge olmak uzere monitor boyutlari verilmistir 15 inc 38 cm ekran 17 inc 43 cm ekran 19 inc 48 cm ekran 22 inc 56 cm ekran 24 inc 60 cm ekran 26 inc 66 cm ekran 32 inc 82 cm ekran 40 inc 102 cm ekran 42 inc 106 cm ekran 46 inc 116 cm ekranMonitor secimiWikimedia Commons ta Bilgisayar monitoru ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Monitor ekraninin buyuklugu yapilacak ise ve amaca gore secilmelidir Normal kullanim icin en ideal ekran boyutu 19 inctir Duz kare ekran 4 3 ya da 5 4 ya da genis ekran 16 9 ya da 16 10 tercih edilebilir Eger bilgisayarda daha cok sekil grafik plan proje cizimleri veya programlama yapilacak oyun oynanacak ise ekran boyutu buyuk olan monitorler 21 inc 23 inc vb tercih edilmelidir Buyuklukle beraber monitor cozunurlugune yuksek cozunurluge sahip monitorlerin goruntuleri daha kalitelidir ve ekran kartinin ozelliklerine bellek miktari islemci hizi desteklenen en yuksek cozunurluk vb de dikkat edilmelidir