Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Turul Derneği (Macar Üniversiteleri ve Kolejleri Ulusal Turul Derneği Hazırlık Komitesi), 1919 ve 1945 yılları arasında Horthy dönemi Macaristan'ındaki en önemli üniversite gençlik örgütüydü.
1930'lara gelindiğinde, bir üniversite örgütünden, üye dernekleri aracılığıyla tüm ülkeyi kapsayan geniş bir kitlesel harekete dönüşmüştü. Sağcı radikal bir duruş, Hristiyan-milliyetçi düşünce, militarizm, Trianon revizyonizmi ve anti-Semitizm ve Yahudiliği bastırma çabaları ile karakterize edildi. Konsey diktatörlüğünden sonra üniversitelerde düzenin yeniden kurulmasını sağlayan üniversite fakülte ekiplerinden kalıcı bir organizasyona dönüştüler. Miklós Horthy IV'ü desteklediler. Károly'nin restorasyon girişimleri sırasında, 1921 sonbaharında Budaörs Savaşı'nda valinin yanında savaştılar. Düzenli üniversite vahşetlerinin ve Yahudi öğrencilere karşı Yahudi karşıtı gösterilerin düzenlenmesinde önemli bir rol oynadılar. Gyula Gömbös'ün siyasi yönüne en yakın kişilerdi. Turul, Horthy rejimini ırksal gerekçelerle eleştirdi ve Yahudi ve Alman karşıtı bir "nöbetçi değişikliği" ile Hristiyan köylülüğe siyasi, ekonomik ve sosyal hakların verilmesini talep etti. 1930'larda sosyal faaliyetleri yoğunlaştı, fakir öğrencileri destekledi ve bir dizi boş zaman ve kamu yararına sivil faaliyetler düzenledi. O dönemde üye sayısı 40.000'e ulaştı, ideolojik tabanı genişledi, popüler ve solcu unsurlar eklendi. Arrow sempatizanları da hazır bulundu. Bu fay hatları boyunca örgüt 1943'te bölündü. İki dünya savaşı arasında genç kuşakların önemli bir bölümünün düşünce tarzını etkileyen ve belirleyen Turul, 1945 yılında dağıtıldı.
Onun hikayesi
Tarih, tarihi çevre
Sağcı radikal gençlik örgütlerine duyulan ihtiyacın tarihi, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarına ve 1918/19 devrimleri dönemine kadar uzanmaktadır. Dünya Savaşı'ndaki yenilgi, ülkenin Trianon'da "aşağılanmasının" getirdiği acı yaşam duygusu; varoluşsal umutsuzluk, aster devrimi, Sovyet Cumhuriyeti'nin ilerlemesi, liberal-pasifist ve ardından enternasyonalist-komünist hareketler büyük siyaset sahnesinde ortaya çıkınca milliyetçiler arasındaki umutsuzluk, yerini "Hıristiyan-ulusal fikri"ni savunan milliyetçi ve irredentist gençlerin kurduğu "karşı-devrimci" hareketler kurulmaya başlandı. Ayrıca, 1919'dan sonra, toplumun çoğunluğunda olduğu gibi, üniversite gençliği arasında da Yahudilerin ekonomik ve sosyal ilerlemesine karşı bir içerleme ve bu olgunun bastırılması talebi vardı. 1914'ten sonra, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren daha belirgin bir şekilde gerçekleşen Yahudiliğin yükseliş süreci, Dünya Savaşı'nda öldürülen Yahudi kökenli Yahudilerin nispeten az sayıda olması gibi bir dizi faktörle birleşti. 20.000 kişilik Galiçya Yahudi mülteci akışının olumsuz fenomeni, Yahudi örgütlerinin faaliyetleri, diğer inançlara sahip insanlar tarafından genellikle dışlanan, öncelikle kendi inançdaşlarına yardım etme faaliyetleri, ilgili Yahudilerin rolüne ilişkin basında ve kamusal söylemde yapılan vurgu kadar, Macar kamuoyunun 1918-1919 olaylarını ve özellikle Sovyet Cumhuriyeti'ni Yahudilerin iktidara gelişi olarak algılaması ("kızıl terör = Yahudi terörü") antisemitizmi toplumda yaygınlaştırdı. Üniversite gençliği de antisemitizmi yakından hissedebilecek olgulara sahipti. Üniversite öğrencileri için Yahudi öğrencilerin üniversitedeki yüksek oranı günlük bir deneyimdi. Özellikle hukuk, tıp, üniversite ve beşeri bilimler fakültelerinde (%30'un üzerinde), 1910'da Budapeşte'de benzer entelektüel mesleklerde Yahudilerin oranı doktorlarda %59, avukatlarda %61 ve gazetecilerde %48 idi. Buna göre, Yahudilerin nüfuzunu çeşitli antisemitizm biçimleriyle bastırma ihtiyacı, Turul'un ideolojisinde ve faaliyetlerinde önemli bir rol oynadı.
Komünist yönetimin düşüşünden sonra üniversite kolluk kuvvetleri
1919'da komünist iktidarın ardından, sağcı radikal gençlik hareketleri başkentin üniversitelerinde ve kolejlerinde aktif hale geldi ve düzeni sağlamak ve solcu ve Yahudi öğrencileri ortadan kaldırmak için silahlı kuvvetler (sözde tıp, bilim üniversitesi ve üniversite jandarma taburları) oluşturuldu. Ağustos ayında Tıp Fakültesi ve Teknoloji Üniversitesi'ndeki Yahudi öğrenciler üniversiteden atıldı. İki dünya savaşı arasındaki dönemin baskın üniversite gençlik örgütleri tarafından örgütlenen "Bütün Yahudilerin ve Bolşeviklerin yasaklanmasını talep ediyoruz" dilekçeleri bir günde 370 öğrenci tarafından imzalanmıştı. Baskı altındaki rektör ise dilekçeleri onayladı.
1919'un sonundan itibaren sağcı öğrenci derneklerinin gelişimi
3 Ağustos 1919'da, neredeyse Macaristan Sovyet Cumhuriyeti'nin düşüşüyle aynı zamanda, Medicus tabur grubu, burada okuyan milli fikirli öğrencileri birleştirmek amacıyla Budapeşte Üniversitesi'nde Turul Derneği'nin kurulduğunu duyurdu. Kısa bir süre sonra, Hungária Magyar Technikusok Egyesület, katı Katolik değerleri savunan Foederatio Emericana ve son olarak 1927'de Habsburg yanlısı meşruiyetçi Szent István Bajtársi Szövetség kuruldu. Bu dört büyük dernekten Turul, üniversite öğrencileri arasında en fazla etkiyi elde etti, diğerleri daha dar bir grubu temsil etmeyi amaçlıyordu: Hungária yalnızca Teknoloji Üniversitesi'nde faaliyet gösteriyordu, Emericana yalnızca Katolik gençleri bir araya getiriyordu ve Szent István, kralın seçiminde katı, sınırlı bir konumu temsil ediyordu.
1921'de Turul Derneği, Macaristan Kralı I. Karl'ın tahtı geri alma girişimleri sırasında Miklós Horthy'yi destekledi. Geri alma girişimleri sırasındaki ilk çatışma olan Budaörs Muharebesi'nde Miklós Horthy'nin kuvvet toplama konusunda yetersiz olduğu anda Turul Derneği, silahlanarak direnişi ilk gösteren grup oldu.
20'ler: üniversitede dayak dönemi
1920'lerde Turul'un faaliyetlerinin ana unsuru, Macarlar için ülke içindeki yaşam fırsatlarını yeniden kazanmak ve sürdürmek için Yahudilerin ekonomik ve sosyal etkisinin ve üniversitelerdeki Yahudi öğrencilerin oranının azaltılmasıydı. Faaliyetleri, öncelikle, Yahudi öğrencilere yönelik düzenli üniversite vahşetlerinde, Yahudilere yönelik dayaklarda ve 1928'den sonra her akademik yılın başında düzenlenen Yahudi karşıtı gösterilerde kendini gösterdi. Ana yönergeleri, 1920'deki sayı maddesinin pratikte uygulanması ve 1928'de yasanın "zayıflatılmasından" sonra, daha önce düşürülen kayıt oranlarının savunulmasıdır.
Turul ülkedeki bir numaralı öğrenci organizasyonu olması
20'li yılların ikinci yarısında, Turul Derneği ulusal düzeydeki en büyük yüksek öğretim öğrenci organizasyonu haline geldi. 1930'ların sonunda, zaten yaklaşık 40.000 üyesi vardı ve hatta birkaç solcu ve komünist öğrenci de derneğe üye oldu.
Bir üniversite öğrencisi olarak, gazeteci Géza Losonczy, Dobi hükûmetinin dışişleri bakanı Gyula Kállai (1949–1951), Sándor Zöld (içişleri bakanı 1950), Béla Janikovszky (Szeged'deki ÁVO komutanı, János Komlós'un amiri) gibi Rákosi döneminde tanınan birkaç komünist şahsiyet de Turul üyesiydi.
1932'den genişleyen imaj, popüler ve sosyal hareket
Turul halkının en saygı duyduğu Gyula Gömbös'ün iktidara geldiği sıralarda baş lider seçilen József Végváry'nin liderliğinde Turul gerçek bir kitle hareketine dönüştü ve ideolojisi de değişti. Köylü ve işçi kökenli gençlerin üyeliğe alınacağını açıklandı ve kitleler derneğe kayıt oldukça özellikle köylülerin dernek içeresinde ağırlık kazandı. Bu arada, liderlerinde pek çok eski Turul Derneği üyesinin bulunduğu, yeni ortaya çıkan diğer aşırı sağcı partiler ile yüzleşmek zorundaydı. Bu aşırı sağcı gruplar arasında en etkili olanlar arasında Ok Haç Partisi vardı. Yahudiliğe çok daha radikal bir çözüm, daha güçlü Alman karşıtlığı ve Gömbös'e karşı ser muhalefeti talep ediyorlardı.
Macar ırkının korunmasını ve Alman ve Yahudi karşıtı tavrı sürdürse de Végváry, önceki güçlü Yahudi karşıtı eğilim yerine, öncelikle sosyal değişikliklerine odaklandı. Gömbös hükûmetinin Yahudi karşıtı çabalarını destekledi, ancak aşırı sağılara karşı da harekete geçti.
Turul'un sosyal faaliyetleri 1933-1938 yılları arasında güçlendi. 1930'ların üniversite hayatında gerçekten önemli bir rol oynayan, eğlence ve spor sağlayan ve gençlerin sosyal sorunlarına yardımcı olan önemli kurumlar Turul adıyla birbiri ardına kuruldu. Bu alanlar arasında kolejler, spor kampları, dil kursları, tiyatro ve spor etkinlikleri, seminerleri, çalışma kampları vb. Ayrıca ülke genelinde yerel düzeyde de canlı, kutuplaşmış bir dernek hayatı vardı.
Hükûmetin desteğiyle son derece başarılı halkı bilinçlendirme etkinlikleri (Macar Sağlık Haftası, Sağlık Treni, Macar Halk Haftası) düzenlediler, ancak ilgili propaganda halkın refahı hedeflemenin yanı sıra Turul'un ırksal koruma içeriğini de kapsıyordu.
Genişleyen imajla birlikte Turul'daki sağcı ve solcu (halkçı ve komünist) eğilimler daha da ayrıştı ve Turul nihayet 1943'te bu fay hatları boyunca bölündü.
1945'te feshedilişi
Ülkenin Sovyet işgalinden sonra iktidara gelen yeni siyasi seçkinler, Horthy dönemindeki diğer sağcı örgütlerle birlikte Turul'u ideolojik ve siyasi olarak düşmanları olarak gördüler. Dernek 1945'te feshedildi. Geçici Ulusal Hükûmet bunu yasakladı.
Turul Derneği ruhu
Turul'un maneviyatının merkezinde, diğer 3 yoldaşlık derneği gibi, başta Hristiyan-milliyetçi düşünce, militarizm, revizyonizm ve antisemitizmi barındıran vatansever "yoldaşlık fikri" vardır.
Üniversite öğrencileri arasında en popüler politikacı: Gyula Gömbös
1920'lerde ve 1930'larda Gyula Gömbös, üniversite gençliği arasında benzeri görülmemiş bir prestije sahipti. Ve yoldaş dernekleri içinde (Ekim 1921'deki Budaörs Muharebesinden bu yana) 1944'e kadar süren gerçek bir Gömbös kültü gelişti. Gençler, Gömbös'ün 1918'den sonra ani artan entelektüel işsizliğe radikal bir çözüm vadeden ve geniş, Hristiyan-milliyetçi bir kalabalığa entelektüel refah olasılığı sunan tavizsiz üslubundan etkilendiler.
Turul, temel amacını üyelerine, yani zor bir sosyal durumda olan üniversiteye başlayan öğrencilere yardım etmekti. Bu nedenle, Turul'un ideolojisine veya yöntemlerine sempati duymayan öğrenciler, Turul'un üye örgütlerine sadece ideolojik temelde değil, aynı zamanda sosyal temelde de katıldılar.
Turul, Horthy rejimini ırkın korunması temelinde eleştirdi ve Yahudi ve Alman karşıtlığı ile Hristiyan köylülüğe siyasi, ekonomik ve sosyal hakların verilmesini talep etti. O zamanki genel görüş Turul'da da mevcuttu, buna göre iki iç düşman, "Yahudiler entelektüel yerlere tecavüz ediyor" ve "Svabyalı (Alman) toprağı işgal ediyor"du. Turul'a göre bu durum Macarların zenginleşmesini imkansız hale getiriyordu. Turul Derneğinin genel başkanı Dr. József Végváry'nin 2 Mart 1939'da Yahudi Kanununun Parlamentoda tartışılması sırasında şunları söyledi:
[...] Savaştan sonra yayılmaya başlayan Yahudilere ilk karşı çıkanın Macar gençliği ve özellikle onun örgütü olan yirmi yıl önce kurulan Turul Derneği olduğunu belirtmekte fayda var. Macarlar; ekonomik, entelektüel ve kültürel yaşamından yasaklandı. Kararımız, haksız anti-Semitizm veya önyargılı nefret tarafından değil, açık yaşam hakkı tarafından yönlendirildi. Bu Macar gençliği nereye giderse gitsin, nerede iş bulmaya çalışsa, her yerde sımsıkı kapatılmış kapılarla karşılaştı. Sayıları yıldan yıla ürkütücü bir şekilde artıyor ve istihdam olasılığı bu oranda kötüleşiyordu. [...]
Başka bir tartışmada Turul Derneği genel lideri Ambrus József şunları söyledi:
[...] %42'si büyük mülk olan Transtuna bölgesi için son derece endişeliyiz. Transtuna'nın bazı bölgelerinde safkan Macarlar öldüğünde, üretken ve çalışkan Svabyalı ailelerin adım adım Macar topraklarını ele geçirdiğini görmeliyiz. [...]
1930'ların sonunda geniş bir kitle hareketine dönüşen Turul, dönemin kamuoyundaki ruh haline göre aşırılık yanlısı bir örgüt olarak değil, daha ziyade, ulusal-muhafazakar değerleri, Trianon revizyonizmi ve Yahudileri bastırmayı amaçlayan kamuoyu tarafından yaygın olarak kabul gören sağcı bir dernek olarak görülüyordu.
Turul Derneği'nin önemi
İki savaş arası dönemin en güçlü sosyal ve üniversite örgütü olan Turul Derneği, dönemin kamu düşüncesi ve liderlerin çıkarlarını savunma yeteneği nedeniyle (özellikle Gyula Gömbös ve Kálmán Darányi'nin) başbakanlar üzerinde önemli bir etkiye sahipti.
Róbert Kerepeszki'ye göre, "iki dünya savaşı arasında belirgin bir düşünce tarzına ve şekillendirme gücüne sahip olan Turul, genç nesil entelektüellerin önemli bir bölümünü, 1930'larda önemli veya saygın bir sosyal konuma gelenleri etkiledi."
Organizasyon Yapısı
Ulusal üst kuruluş olarak Turul, ülkenin yüksek öğretim kurumlarında faaliyet gösteren üye kuruluşlarını, sözde "arkadaşlık grupları"nı bir araya getirdi. Örneğin, Werbőczy Bajtársi Egyesület; hukukçuları, Tıp Fakültesi'nde örgütlenen Csaba'yı, Beşeri Bilimler Fakültesi'nde örgütlenen Árpád'ı vb. bir araya getiriyordu. Üniversiteden ayrılan gençler, diplomalarını aldıktan sonra da üyeliklerini devam ettirebiliyorlardı ("dominus" veya "yaşlılar" olarak adlandırılıyorlardı) ve Turul üyelerinin çıkarları için faaliyet gösteriyorlar ve yükseköğretim kurumlarından yeni mezun olanlar için iş bulma, etkinlik düzenleme vb. faaliyetlerde bulunuyorlardı. 1930'larda Turul, köylülere ve genç işçilere açıldı ve sözde üniversite öğrencileri ile işçi-köylü kökenli gençlerin karışımından oluşan karma sendikaların, işçi sendikalarının örgütlenmesinin merkezini oluşturdu. Tüm bunların sonucunda Turul, bir üniversite gençlik hareketinden daha geniş bir toplumsal harekete dönüştü.
Formel Özellikler, Giyim, Pozisyonlar
Derneğin üyeleri ve yetkilileri gibi derneğin üst mevkilerinde yer alan üyeler genellikle geleneksel isimler (daru, levente) taşıyordu.
Turul'un faaliyetlerinden örnekler
Szeged Yahudi karşıtı üniversite hareketleri 1930-1933
Szeged'deki özellikle hukuk ve tıp fakültelerindeki Yahudi kökenli öğrencilerin oranı Budapeşte'dekine benzer şekilde yüksekti ve üniversitedeki kamusal atmosfer benzerdi. 1920'lerden itibaren, Szeged Üniversitesi'nde Yahudi olmayan üniversite öğrencileri arasında Turul Derneği'nin yoldaşlık grupları örgütlendi. Ana hedefleri, Yahudilerin bastırılması ve muhafazakar, Hristiyan çıkarlarının üniversite ve sosyal yaşamda temsil edilmesiydi. Sayı maddesinin kaldırılmasından sonra Turullu öğrencilerin eylemiyle 1930-1933 yılları arasında Yahudi öğrencilerle çatışmalar çıktı.
Kasım 1930'da, üniversitede bir dizi Yahudi karşıtı olay meydana geldi; bunların temeli, Yahudi kökenli bir doktorun, iddiaya göre, Hristiyan tıp öğrencisi arkadaşına hakaret etmesiydi. 10 Kasım'da, kişisel bir davaya dayanarak, Bajtárs ittifakından öğrenciler, Szeged Üniversitesi'nin üç fakültesinde de Yahudi öğrencilere hakaret etti ve onları taciz etti. Yahudilere ait, liberal Délmagyarország ve sağcı, muhafazakar Szeged Új Nemzedék, olanlar hakkında farklı haberler yaptı.
Délmagyarország'a göre, Hukuk Fakültesi'ndeki Yahudi karşıtı gençler "Beşeri Bilimler Fakültesi'nde "iki Yahudi üniversite öğrencisine hakaret edildi, birinin kafasına arkadan vuruldu. Yakaladıkları Yahudileri tokatladılar ve tekmelediler." Olaya karışan öğrenciler çoğunlukla kırsal kesimdendi ve liderleri Szeged'den bir hukuk öğrencisi olan Tibor Gabriel'di. Saldırganlara tanık olan beşeri bilimler öğrencilerine göre, olaya karışan öğrenciler Werbőczy ve Csaba yoldaşlık derneği üyeleriydi. Yahudi karşıtı gençler daha sonra Kossuth Lajos caddesindeki Tıp Fakültesi'nin anatomi enstitüsüne yürüdüler, ancak Profesör Ferenc Kiss binayı onlara kapattı. Bu arada rektör Ferenc Kováts olay yerine geldi ve Yahudi aleyhtarı harekete karşı güçlü bir tavır aldı.
Ancak Szeged'deki sağcı Új Nemzedék'e göre, "Şehitlik arayan Yahudi öğrenciler Pazartesi günü üniversitede bir kavga ve skandal çıkarmak istediler" ve hukuk fakültesinde de kavga olmadı. Göstericiler yalnızca "Yahudi öğrencilere büyük bir sessizlik ve emirle binayı derhal terk etmeleri gerektiğini bildirdi".
Ertesi gün, yoldaş derneklerinde toplanan Turul Derneği'nin üniversite öğrencileri, Délmagyarország yayınevi önünde protesto gösterisi yaptı. Yaklaşık dört yüz kişi "Kahrolsun Yahudi basını! Öğrenci yiyiciler yok olsun! Yaşasın Hıristiyan basını!" sloganları atarak müdahale etmeye gelen polis kendilerini kılıçlarla dağıtmadan önce yayınevinin camlarını taşlarla kırdı.
12 Kasım 1931'de 25-30 çoğu üniversite birinci sınıf öğrencisi, Kossuth Lajos caddesindeki anatomi enstitüsünün önünde Yahudi karşıtı sloganlar atarak gösteri yaptı. Aynı gün Beşeri Bilimler Fakültesi'nde "öğretmen Elemér Mályusz'un dersinden sonra öğrenciler toplandılar, bağırdılar, ses çıkardılar, içlerinden biri sınıfa oyuncak koku bombası attı", ancak patlamadı. Öğrenciler nihayet, Beşeri Bilimler Fakültesi dekanı Árpád Buday tarafından zapt edildi. Burada okuyan Miklós Radnóti'ye göre, yoldaş derneklerinde aktif olan hukuk öğrencileri Yahudileri protesto etmek için Sanat Fakültesi'ne gittiler. 14 Kasım 1931'de Árpád Buday, Szegedi Napló gazetesinde rahatsızlığı kabul ettiği, ancak bunun Yahudi karşıtı niteliğini ve kavgayla ilgili haberlerin çoğu yalan olduğunu belirten bir açık mektup yayınladı.
Szeged, üniversite İsrail-Hıristiyan ayırma önerisi, 1933
1933 yılı sonlarında Szeged Üniversitesi'nin sağcı öğrencilerinden oluşan Turul Dostluk Derneği, İsrailli ve Hristiyan öğrencilerin üniversite derslerinde ayrı ayrı oturmalarını, Yahudi öğrencilerin ise sadece Hristiyan öğrencilerin arkasında oturmasını önerdi. Teklife karşı Yahudi öğrencileri temsilen MIEFHOE, üniversitenin rektörüne başvurarak insanlık onurlarının ve Macar ulusal duygularının korunmasını istedi. Üniversite meclisi aldığı bir kararla Turul'un önerdiği sistemi reddetti. Olay, antisemitizmin üniversite öğrencileri arasında var olduğunu ve basında çok yer aldığını ancak resmi anlamda destek görmediğini göstermesi açısından önemli bir olaydır. Üniversite rektörleri ve Szeged şehrinin önde gelen politikacıları bu aşırı isteklerden uzaklaşarak farklı din ve dünya görüşlerine sahip öğrenciler arasında barışçıl bir atmosfer sağlamaya çalıştılar.
Öbür dünya 1945'ten sonra
Komünist sistemin kurulmasıyla birlikte Turul'un geçmişi, dahil olan hemen hemen herkesin hayatında "kara bir nokta" olarak görüldü. Birkaç istisna dışında gerici, düzen karşıtı, alaycı, faşist bir tavrın varsayılması anlamına geliyordu.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 15 Haziran 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 2 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turul Dernegi Macar Universiteleri ve Kolejleri Ulusal Turul Dernegi Hazirlik Komitesi 1919 ve 1945 yillari arasinda Horthy donemi Macaristan indaki en onemli universite genclik orgutuydu 1930 lara gelindiginde bir universite orgutunden uye dernekleri araciligiyla tum ulkeyi kapsayan genis bir kitlesel harekete donusmustu Sagci radikal bir durus Hristiyan milliyetci dusunce militarizm Trianon revizyonizmi ve anti Semitizm ve Yahudiligi bastirma cabalari ile karakterize edildi Konsey diktatorlugunden sonra universitelerde duzenin yeniden kurulmasini saglayan universite fakulte ekiplerinden kalici bir organizasyona donustuler Miklos Horthy IV u desteklediler Karoly nin restorasyon girisimleri sirasinda 1921 sonbaharinda Budaors Savasi nda valinin yaninda savastilar Duzenli universite vahsetlerinin ve Yahudi ogrencilere karsi Yahudi karsiti gosterilerin duzenlenmesinde onemli bir rol oynadilar Gyula Gombos un siyasi yonune en yakin kisilerdi Turul Horthy rejimini irksal gerekcelerle elestirdi ve Yahudi ve Alman karsiti bir nobetci degisikligi ile Hristiyan koyluluge siyasi ekonomik ve sosyal haklarin verilmesini talep etti 1930 larda sosyal faaliyetleri yogunlasti fakir ogrencileri destekledi ve bir dizi bos zaman ve kamu yararina sivil faaliyetler duzenledi O donemde uye sayisi 40 000 e ulasti ideolojik tabani genisledi populer ve solcu unsurlar eklendi Arrow sempatizanlari da hazir bulundu Bu fay hatlari boyunca orgut 1943 te bolundu Iki dunya savasi arasinda genc kusaklarin onemli bir bolumunun dusunce tarzini etkileyen ve belirleyen Turul 1945 yilinda dagitildi Onun hikayesiTarih tarihi cevre Kizil terorun bas aktorlerinden olan Jozsef Cserny Sagci radikal genclik orgutlerine duyulan ihtiyacin tarihi Birinci Dunya Savasi nin sonlarina ve 1918 19 devrimleri donemine kadar uzanmaktadir Dunya Savasi ndaki yenilgi ulkenin Trianon da asagilanmasinin getirdigi aci yasam duygusu varolussal umutsuzluk aster devrimi Sovyet Cumhuriyeti nin ilerlemesi liberal pasifist ve ardindan enternasyonalist komunist hareketler buyuk siyaset sahnesinde ortaya cikinca milliyetciler arasindaki umutsuzluk yerini Hiristiyan ulusal fikri ni savunan milliyetci ve irredentist genclerin kurdugu karsi devrimci hareketler kurulmaya baslandi Ayrica 1919 dan sonra toplumun cogunlugunda oldugu gibi universite gencligi arasinda da Yahudilerin ekonomik ve sosyal ilerlemesine karsi bir icerleme ve bu olgunun bastirilmasi talebi vardi 1914 ten sonra 19 yuzyilin ikinci yarisindan itibaren daha belirgin bir sekilde gerceklesen Yahudiligin yukselis sureci Dunya Savasi nda oldurulen Yahudi kokenli Yahudilerin nispeten az sayida olmasi gibi bir dizi faktorle birlesti 20 000 kisilik Galicya Yahudi multeci akisinin olumsuz fenomeni Yahudi orgutlerinin faaliyetleri diger inanclara sahip insanlar tarafindan genellikle dislanan oncelikle kendi inancdaslarina yardim etme faaliyetleri ilgili Yahudilerin rolune iliskin basinda ve kamusal soylemde yapilan vurgu kadar Macar kamuoyunun 1918 1919 olaylarini ve ozellikle Sovyet Cumhuriyeti ni Yahudilerin iktidara gelisi olarak algilamasi kizil teror Yahudi teroru antisemitizmi toplumda yayginlastirdi Universite gencligi de antisemitizmi yakindan hissedebilecek olgulara sahipti Universite ogrencileri icin Yahudi ogrencilerin universitedeki yuksek orani gunluk bir deneyimdi Ozellikle hukuk tip universite ve beseri bilimler fakultelerinde 30 un uzerinde 1910 da Budapeste de benzer entelektuel mesleklerde Yahudilerin orani doktorlarda 59 avukatlarda 61 ve gazetecilerde 48 idi Buna gore Yahudilerin nufuzunu cesitli antisemitizm bicimleriyle bastirma ihtiyaci Turul un ideolojisinde ve faaliyetlerinde onemli bir rol oynadi Komunist yonetimin dususunden sonra universite kolluk kuvvetleri 1919 da komunist iktidarin ardindan sagci radikal genclik hareketleri baskentin universitelerinde ve kolejlerinde aktif hale geldi ve duzeni saglamak ve solcu ve Yahudi ogrencileri ortadan kaldirmak icin silahli kuvvetler sozde tip bilim universitesi ve universite jandarma taburlari olusturuldu Agustos ayinda Tip Fakultesi ve Teknoloji Universitesi ndeki Yahudi ogrenciler universiteden atildi Iki dunya savasi arasindaki donemin baskin universite genclik orgutleri tarafindan orgutlenen Butun Yahudilerin ve Bolseviklerin yasaklanmasini talep ediyoruz dilekceleri bir gunde 370 ogrenci tarafindan imzalanmisti Baski altindaki rektor ise dilekceleri onayladi 1919 un sonundan itibaren sagci ogrenci derneklerinin gelisimi Avusturya Macaristan Krali I Karl 3 Agustos 1919 da neredeyse Macaristan Sovyet Cumhuriyeti nin dususuyle ayni zamanda Medicus tabur grubu burada okuyan milli fikirli ogrencileri birlestirmek amaciyla Budapeste Universitesi nde Turul Dernegi nin kuruldugunu duyurdu Kisa bir sure sonra Hungaria Magyar Technikusok Egyesulet kati Katolik degerleri savunan Foederatio Emericana ve son olarak 1927 de Habsburg yanlisi mesruiyetci Szent Istvan Bajtarsi Szovetseg kuruldu Bu dort buyuk dernekten Turul universite ogrencileri arasinda en fazla etkiyi elde etti digerleri daha dar bir grubu temsil etmeyi amacliyordu Hungaria yalnizca Teknoloji Universitesi nde faaliyet gosteriyordu Emericana yalnizca Katolik gencleri bir araya getiriyordu ve Szent Istvan kralin seciminde kati sinirli bir konumu temsil ediyordu 1921 de Turul Dernegi Macaristan Krali I Karl in tahti geri alma girisimleri sirasinda Miklos Horthy yi destekledi Geri alma girisimleri sirasindaki ilk catisma olan Budaors Muharebesi nde Miklos Horthy nin kuvvet toplama konusunda yetersiz oldugu anda Turul Dernegi silahlanarak direnisi ilk gosteren grup oldu 20 ler universitede dayak donemi 1920 lerde Turul un faaliyetlerinin ana unsuru Macarlar icin ulke icindeki yasam firsatlarini yeniden kazanmak ve surdurmek icin Yahudilerin ekonomik ve sosyal etkisinin ve universitelerdeki Yahudi ogrencilerin oraninin azaltilmasiydi Faaliyetleri oncelikle Yahudi ogrencilere yonelik duzenli universite vahsetlerinde Yahudilere yonelik dayaklarda ve 1928 den sonra her akademik yilin basinda duzenlenen Yahudi karsiti gosterilerde kendini gosterdi Ana yonergeleri 1920 deki sayi maddesinin pratikte uygulanmasi ve 1928 de yasanin zayiflatilmasindan sonra daha once dusurulen kayit oranlarinin savunulmasidir Turul ulkedeki bir numarali ogrenci organizasyonu olmasi 20 li yillarin ikinci yarisinda Turul Dernegi ulusal duzeydeki en buyuk yuksek ogretim ogrenci organizasyonu haline geldi 1930 larin sonunda zaten yaklasik 40 000 uyesi vardi ve hatta birkac solcu ve komunist ogrenci de dernege uye oldu Bir universite ogrencisi olarak gazeteci Geza Losonczy Dobi hukumetinin disisleri bakani Gyula Kallai 1949 1951 Sandor Zold icisleri bakani 1950 Bela Janikovszky Szeged deki AVO komutani Janos Komlos un amiri gibi Rakosi doneminde taninan birkac komunist sahsiyet de Turul uyesiydi 1932 den genisleyen imaj populer ve sosyal hareket Turul halkinin en saygi duydugu Gyula Gombos un iktidara geldigi siralarda bas lider secilen Jozsef Vegvary nin liderliginde Turul gercek bir kitle hareketine donustu ve ideolojisi de degisti Koylu ve isci kokenli genclerin uyelige alinacagini aciklandi ve kitleler dernege kayit oldukca ozellikle koylulerin dernek iceresinde agirlik kazandi Bu arada liderlerinde pek cok eski Turul Dernegi uyesinin bulundugu yeni ortaya cikan diger asiri sagci partiler ile yuzlesmek zorundaydi Bu asiri sagci gruplar arasinda en etkili olanlar arasinda Ok Hac Partisi vardi Yahudilige cok daha radikal bir cozum daha guclu Alman karsitligi ve Gombos e karsi ser muhalefeti talep ediyorlardi Macar irkinin korunmasini ve Alman ve Yahudi karsiti tavri surdurse de Vegvary onceki guclu Yahudi karsiti egilim yerine oncelikle sosyal degisikliklerine odaklandi Gombos hukumetinin Yahudi karsiti cabalarini destekledi ancak asiri sagilara karsi da harekete gecti Turul un sosyal faaliyetleri 1933 1938 yillari arasinda guclendi 1930 larin universite hayatinda gercekten onemli bir rol oynayan eglence ve spor saglayan ve genclerin sosyal sorunlarina yardimci olan onemli kurumlar Turul adiyla birbiri ardina kuruldu Bu alanlar arasinda kolejler spor kamplari dil kurslari tiyatro ve spor etkinlikleri seminerleri calisma kamplari vb Ayrica ulke genelinde yerel duzeyde de canli kutuplasmis bir dernek hayati vardi Hukumetin destegiyle son derece basarili halki bilinclendirme etkinlikleri Macar Saglik Haftasi Saglik Treni Macar Halk Haftasi duzenlediler ancak ilgili propaganda halkin refahi hedeflemenin yani sira Turul un irksal koruma icerigini de kapsiyordu Genisleyen imajla birlikte Turul daki sagci ve solcu halkci ve komunist egilimler daha da ayristi ve Turul nihayet 1943 te bu fay hatlari boyunca bolundu 1945 te feshedilisi Ulkenin Sovyet isgalinden sonra iktidara gelen yeni siyasi seckinler Horthy donemindeki diger sagci orgutlerle birlikte Turul u ideolojik ve siyasi olarak dusmanlari olarak gorduler Dernek 1945 te feshedildi Gecici Ulusal Hukumet bunu yasakladi Turul Dernegi ruhuTurul un maneviyatinin merkezinde diger 3 yoldaslik dernegi gibi basta Hristiyan milliyetci dusunce militarizm revizyonizm ve antisemitizmi barindiran vatansever yoldaslik fikri vardir Universite ogrencileri arasinda en populer politikaci Gyula Gombos Gyula Gombos 1920 lerde ve 1930 larda Gyula Gombos universite gencligi arasinda benzeri gorulmemis bir prestije sahipti Ve yoldas dernekleri icinde Ekim 1921 deki Budaors Muharebesinden bu yana 1944 e kadar suren gercek bir Gombos kultu gelisti Gencler Gombos un 1918 den sonra ani artan entelektuel issizlige radikal bir cozum vadeden ve genis Hristiyan milliyetci bir kalabaliga entelektuel refah olasiligi sunan tavizsiz uslubundan etkilendiler Turul temel amacini uyelerine yani zor bir sosyal durumda olan universiteye baslayan ogrencilere yardim etmekti Bu nedenle Turul un ideolojisine veya yontemlerine sempati duymayan ogrenciler Turul un uye orgutlerine sadece ideolojik temelde degil ayni zamanda sosyal temelde de katildilar Turul Horthy rejimini irkin korunmasi temelinde elestirdi ve Yahudi ve Alman karsitligi ile Hristiyan koyluluge siyasi ekonomik ve sosyal haklarin verilmesini talep etti O zamanki genel gorus Turul da da mevcuttu buna gore iki ic dusman Yahudiler entelektuel yerlere tecavuz ediyor ve Svabyali Alman topragi isgal ediyor du Turul a gore bu durum Macarlarin zenginlesmesini imkansiz hale getiriyordu Turul Derneginin genel baskani Dr Jozsef Vegvary nin 2 Mart 1939 da Yahudi Kanununun Parlamentoda tartisilmasi sirasinda sunlari soyledi Savastan sonra yayilmaya baslayan Yahudilere ilk karsi cikanin Macar gencligi ve ozellikle onun orgutu olan yirmi yil once kurulan Turul Dernegi oldugunu belirtmekte fayda var Macarlar ekonomik entelektuel ve kulturel yasamindan yasaklandi Kararimiz haksiz anti Semitizm veya onyargili nefret tarafindan degil acik yasam hakki tarafindan yonlendirildi Bu Macar gencligi nereye giderse gitsin nerede is bulmaya calissa her yerde simsiki kapatilmis kapilarla karsilasti Sayilari yildan yila urkutucu bir sekilde artiyor ve istihdam olasiligi bu oranda kotulesiyordu Baska bir tartismada Turul Dernegi genel lideri Ambrus Jozsef sunlari soyledi 42 si buyuk mulk olan Transtuna bolgesi icin son derece endiseliyiz Transtuna nin bazi bolgelerinde safkan Macarlar oldugunde uretken ve caliskan Svabyali ailelerin adim adim Macar topraklarini ele gecirdigini gormeliyiz 1930 larin sonunda genis bir kitle hareketine donusen Turul donemin kamuoyundaki ruh haline gore asirilik yanlisi bir orgut olarak degil daha ziyade ulusal muhafazakar degerleri Trianon revizyonizmi ve Yahudileri bastirmayi amaclayan kamuoyu tarafindan yaygin olarak kabul goren sagci bir dernek olarak goruluyordu Turul Dernegi nin onemi Iki savas arasi donemin en guclu sosyal ve universite orgutu olan Turul Dernegi donemin kamu dusuncesi ve liderlerin cikarlarini savunma yetenegi nedeniyle ozellikle Gyula Gombos ve Kalman Daranyi nin basbakanlar uzerinde onemli bir etkiye sahipti Robert Kerepeszki ye gore iki dunya savasi arasinda belirgin bir dusunce tarzina ve sekillendirme gucune sahip olan Turul genc nesil entelektuellerin onemli bir bolumunu 1930 larda onemli veya saygin bir sosyal konuma gelenleri etkiledi Organizasyon YapisiUlusal ust kurulus olarak Turul ulkenin yuksek ogretim kurumlarinda faaliyet gosteren uye kuruluslarini sozde arkadaslik gruplari ni bir araya getirdi Ornegin Werboczy Bajtarsi Egyesulet hukukculari Tip Fakultesi nde orgutlenen Csaba yi Beseri Bilimler Fakultesi nde orgutlenen Arpad i vb bir araya getiriyordu Universiteden ayrilan gencler diplomalarini aldiktan sonra da uyeliklerini devam ettirebiliyorlardi dominus veya yaslilar olarak adlandiriliyorlardi ve Turul uyelerinin cikarlari icin faaliyet gosteriyorlar ve yuksekogretim kurumlarindan yeni mezun olanlar icin is bulma etkinlik duzenleme vb faaliyetlerde bulunuyorlardi 1930 larda Turul koylulere ve genc iscilere acildi ve sozde universite ogrencileri ile isci koylu kokenli genclerin karisimindan olusan karma sendikalarin isci sendikalarinin orgutlenmesinin merkezini olusturdu Tum bunlarin sonucunda Turul bir universite genclik hareketinden daha genis bir toplumsal harekete donustu Formel Ozellikler Giyim PozisyonlarDernegin uyeleri ve yetkilileri gibi dernegin ust mevkilerinde yer alan uyeler genellikle geleneksel isimler daru levente tasiyordu Turul un faaliyetlerinden orneklerSzeged Yahudi karsiti universite hareketleri 1930 1933 Szeged deki ozellikle hukuk ve tip fakultelerindeki Yahudi kokenli ogrencilerin orani Budapeste dekine benzer sekilde yuksekti ve universitedeki kamusal atmosfer benzerdi 1920 lerden itibaren Szeged Universitesi nde Yahudi olmayan universite ogrencileri arasinda Turul Dernegi nin yoldaslik gruplari orgutlendi Ana hedefleri Yahudilerin bastirilmasi ve muhafazakar Hristiyan cikarlarinin universite ve sosyal yasamda temsil edilmesiydi Sayi maddesinin kaldirilmasindan sonra Turullu ogrencilerin eylemiyle 1930 1933 yillari arasinda Yahudi ogrencilerle catismalar cikti Kasim 1930 da universitede bir dizi Yahudi karsiti olay meydana geldi bunlarin temeli Yahudi kokenli bir doktorun iddiaya gore Hristiyan tip ogrencisi arkadasina hakaret etmesiydi 10 Kasim da kisisel bir davaya dayanarak Bajtars ittifakindan ogrenciler Szeged Universitesi nin uc fakultesinde de Yahudi ogrencilere hakaret etti ve onlari taciz etti Yahudilere ait liberal Delmagyarorszag ve sagci muhafazakar Szeged Uj Nemzedek olanlar hakkinda farkli haberler yapti Delmagyarorszag a gore Hukuk Fakultesi ndeki Yahudi karsiti gencler Beseri Bilimler Fakultesi nde iki Yahudi universite ogrencisine hakaret edildi birinin kafasina arkadan vuruldu Yakaladiklari Yahudileri tokatladilar ve tekmelediler Olaya karisan ogrenciler cogunlukla kirsal kesimdendi ve liderleri Szeged den bir hukuk ogrencisi olan Tibor Gabriel di Saldirganlara tanik olan beseri bilimler ogrencilerine gore olaya karisan ogrenciler Werboczy ve Csaba yoldaslik dernegi uyeleriydi Yahudi karsiti gencler daha sonra Kossuth Lajos caddesindeki Tip Fakultesi nin anatomi enstitusune yuruduler ancak Profesor Ferenc Kiss binayi onlara kapatti Bu arada rektor Ferenc Kovats olay yerine geldi ve Yahudi aleyhtari harekete karsi guclu bir tavir aldi Ancak Szeged deki sagci Uj Nemzedek e gore Sehitlik arayan Yahudi ogrenciler Pazartesi gunu universitede bir kavga ve skandal cikarmak istediler ve hukuk fakultesinde de kavga olmadi Gostericiler yalnizca Yahudi ogrencilere buyuk bir sessizlik ve emirle binayi derhal terk etmeleri gerektigini bildirdi Ertesi gun yoldas derneklerinde toplanan Turul Dernegi nin universite ogrencileri Delmagyarorszag yayinevi onunde protesto gosterisi yapti Yaklasik dort yuz kisi Kahrolsun Yahudi basini Ogrenci yiyiciler yok olsun Yasasin Hiristiyan basini sloganlari atarak mudahale etmeye gelen polis kendilerini kiliclarla dagitmadan once yayinevinin camlarini taslarla kirdi 12 Kasim 1931 de 25 30 cogu universite birinci sinif ogrencisi Kossuth Lajos caddesindeki anatomi enstitusunun onunde Yahudi karsiti sloganlar atarak gosteri yapti Ayni gun Beseri Bilimler Fakultesi nde ogretmen Elemer Malyusz un dersinden sonra ogrenciler toplandilar bagirdilar ses cikardilar iclerinden biri sinifa oyuncak koku bombasi atti ancak patlamadi Ogrenciler nihayet Beseri Bilimler Fakultesi dekani Arpad Buday tarafindan zapt edildi Burada okuyan Miklos Radnoti ye gore yoldas derneklerinde aktif olan hukuk ogrencileri Yahudileri protesto etmek icin Sanat Fakultesi ne gittiler 14 Kasim 1931 de Arpad Buday Szegedi Naplo gazetesinde rahatsizligi kabul ettigi ancak bunun Yahudi karsiti niteligini ve kavgayla ilgili haberlerin cogu yalan oldugunu belirten bir acik mektup yayinladi Szeged universite Israil Hiristiyan ayirma onerisi 1933 1933 yili sonlarinda Szeged Universitesi nin sagci ogrencilerinden olusan Turul Dostluk Dernegi Israilli ve Hristiyan ogrencilerin universite derslerinde ayri ayri oturmalarini Yahudi ogrencilerin ise sadece Hristiyan ogrencilerin arkasinda oturmasini onerdi Teklife karsi Yahudi ogrencileri temsilen MIEFHOE universitenin rektorune basvurarak insanlik onurlarinin ve Macar ulusal duygularinin korunmasini istedi Universite meclisi aldigi bir kararla Turul un onerdigi sistemi reddetti Olay antisemitizmin universite ogrencileri arasinda var oldugunu ve basinda cok yer aldigini ancak resmi anlamda destek gormedigini gostermesi acisindan onemli bir olaydir Universite rektorleri ve Szeged sehrinin onde gelen politikacilari bu asiri isteklerden uzaklasarak farkli din ve dunya goruslerine sahip ogrenciler arasinda bariscil bir atmosfer saglamaya calistilar Obur dunya 1945 ten sonraKomunist sistemin kurulmasiyla birlikte Turul un gecmisi dahil olan hemen hemen herkesin hayatinda kara bir nokta olarak goruldu Birkac istisna disinda gerici duzen karsiti alayci fasist bir tavrin varsayilmasi anlamina geliyordu Kaynakca Arsivlenmis kopya 25 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 24 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 25 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 22 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mayis 2023 a b Arsivlenmis kopya 25 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya PDF 15 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 25 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya PDF 25 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 25 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 25 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya PDF 2 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 25 Mayis 2023