Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mihály Károlyi hükûmeti, 31 Ekim 1918'de Yıldızpatı Devrimi'nin ardından Mihály Károlyi liderliğinde kurulan hükûmettir. Károlyis'in eski sistemin liderlerini ve "gereksiz" savaşı tüm sorunların nedeni olarak adlandırdığı sokaktaki kışkırtıcı konuşmasından sonra, bir grup asker ile Macar Ulusal Konseyi'ne yeminli askerî birlikler Budapeşte'nin kamu binalarını işgal etti. Fanatikler eski Başbakan István Tisza'yı saat 17.00 civarında öldürürken, devrimciler hükümdar adına Arşidük József Károlyi'yi başbakan olarak atadı. Kasım ayının başında Károlyi, hükümdarın yemininden muafiyet talep etti ve yemini esnasında Ulusal Konsey için "halk hükümeti" olarak ifade etti. Kral Károly'nin Kasım ayında istifasını takiben, birkaç yüz kişiye yayılan ve geçici yasama yetkisi kullanan Macar Ulusal Konseyi, 16 Kasım'da cumhuriyeti (halk cumhuriyeti) ilan etti ve ardından 11 Ocak 1919'da Károlyi'yi geçici cumhurbaşkanı olarak seçti. Başbakanlık, Berinkey hükûmeti kurulana kadar (19 Ocak) Dénes Berinkey tarafından devralındı.
İç politika
Yeni oy hakkı yasası temelinde, Károlyi ve Berinkey hükûmetleri tarafından sunulan ve Ulusal Konsey tarafından kabul edilen kırktan fazla halk yasası ve yaklaşık dört yüz kararname arasında, herhangi bir dilde okuyup yazabilen 21 yaşın üzerindeki tüm erkekler ve 24 yaşın üzerindeki kadınlara oy hakkı verildi. Yeni yasaya göre yapılacak genel seçimler Nisan 1919 olarak belirlendi.
Basın özgürlüğü, örgütlenme ve toplanma özgürlüğü kanunla güvence altına alındı. Savaş, yaygın yoksulluk ve enflasyon nedeniyle çöküşün eşiğindeki bir ekonomi bağlamında sosyal reformlar başlatıldı. Reformlar; işsizlik yardımları, vergi borçlarının kaldırılması, 14 yaşın altındaki çocukların çalıştırılmasının yasaklanması, ücretlerin yükseltilmesi, terhis edilen askerlere sembolik kıdem tazminatı verilmesi, sekiz saatlik işgününü uygulamaya koyulması ve sosyal güvenliğin genişletmesini içeriyordu. 15 Şubat 1919'da, büyük toprak sahipleri, Katolik Kilisesi ve Sosyal Demokratların çeşitli önerileri arasındaki hararetli tartışmalardan sonra, küçük çiftçi yanlısı István Nagyatádi Szabó tarafından hazırlanan ve toprağın kamulaştırılmasını sağlayan toprak yasası kabul edildi. Tazminat karşılığında 500 dönümden büyük özel mülkler ve 200 dönümden büyük kilise mülkleri ve bir aileyi geçindirmeye uygun küçük ve orta ölçekli mülklere bölündüğünü duyurdu. Ancak, 23 Şubat 1919'da Kapalna'daki mülkünün alt bölümünü yalnızca Károlyi'nin kendisi başlattı.
Károlyi rejimi hükûmetleri, demokratik sistemin yanı sıra iç düzeni sağlamlaştırmaya da çalıştılar, ancak devletin bulunduğu durum iç açıcı değildi; keyfi toprak dağıtımları, köylü isyanları ve yaygın yağma. Şubat 1919'da hükûmet, yeni kurulan iki aşırılık yanlısı örgüte karşı polis gücüyle harekete geçti: diktatör sağcı hükûmeti ve tarihi sınırların silahlı olarak korunmasını talep eden Gyula Gömbös liderliğindeki Macar Ulusal Savunma Derneği'ni (MOVE) feshetti. Béla Kun da dahil olmak üzere Macaristan Komünist Partisi'nin otuz iki lideri, 20 Şubat 1919'da vurulmayla sonuçlanan işçi gösterisinin ardından hapse atıldı.
Milliyetçilik ve askeri politika
Károlyi'nin yeni, burjuva demokratik hükûmeti, savaş yenilgisinin ve Monarşinin çöküşünün sonuçlarıyla, İtilaf Devletleri arasında uzun süredir ilan edilen dostluk politikası ve milliyetlerin eşit hakları temelinde başa çıkmaya çalıştı. Bununla birlikte, Macaristan'dan ayrılmak isteyen milliyetler, Milliyetler Bakanı Jászi Oszkár tarafından önerilen federalleşmeyi (Doğu İsviçre kavramını) reddettiler ve muzaffer İtilaf güçlerinin desteğiyle Sırp, Romanya ve Çeko-Slovak kuvvetleri, Belgrad askeri sözleşmesini ihlal ederek, Güney Bölgesi, Transilvanya ve Yaylaları işgal etti.
Subayları büyük ölçüde Károlyi karşıtı olan ordunun alayların sadece dörtte birinde Macar askerlerinin oranı %75'in üzerindeydi, dolayısıyla mevcut ordu diğer milletlere karşı sınırları savunmak için uygun değildi. Bu nedenle, Savaş Bakanlığı tarafından 8 Kasım'da yayınlanan silahsızlanma kararnamesi, yeni Macar ordusunun oluşumuna da atıfta bulundu. Károlyi hükûmetinin ilk Savaş Bakanı olarak ortak ordunun silahsızlandırılmasını hızlandıran Béla Linder, ünlü açıklamasını dile getirdi: "Artık bir orduya ihtiyacımız yok! Bir daha asker görmek istemiyorum!" Ancak üçüncü halefi Vilmos Böhm ve Savaş Devlet Bakanı Aurél Stromfeld orduyu yeniden düzenlemeye başladı ve ayrıca askere alma emri verdi, ancak bu yavaş ve duraksayarak ilerledi. Fransız gözlemcilere göre, Aralık ayı sonunda Macar birliklerinin askeri açıdan "değeri yoktu".
Károlyi hükûmeti askerleri kendi taraflarına çekmek için erlerin maaşını günde 4 krona çıkardı. Yüzbaşılara kadar olan subayların maaşlarına %100, normal subayların maaşlarına ise %75 zam yapıldı.
Károlyi (pasifist ve Wilsoncu siyasetinin ruhuna uygun olarak) askeri direnişin Macaristan'ın savaşı sona erdiren barış konferansındaki şansını zedeleyeceğinden korkuyordu: her ne kadar sözleşmenin ihlali nedeniyle İtilaf Devletleri defalarca protesto edildiyse de Károlyi İtilaf Devletlerinin iyi niyetine ve Amerikan Başkanı Thomas Woodrow Wilson tarafından açıklanan etnik sınırlar ilkesine güvenerek ve kullanılabilir ve sadık bir ordunun yokluğunda, sınırların silahlı olarak korunması için talimat vermedi. 24 Aralık 1918'de Romanya'nın Cluj'u işgalinden sonra bu politika geçersiz olmaya başladı ve yeni bir ordu kurma kavramı üzerine Bakanlar Kurulu'ndaki tartışmada, Şubat ayında Károlyi şunları söyledi: "Hukuka ve gerçeğe dayalı olarak var olma koşullarımızı yeniden kazanmak için elimizde silahlarla hazır olmak istiyoruz." Yine 2 Mart 1919'da Szatmár'da Székely birliklerine şunları söyledi: "Mutlaka zaruret halinde bu ülkeyi silahlarla bile özgürleştireceğiz. Bizimle Macaristan'ın parçalanması anlamına gelen bir barış imzalamak isterlerse, o zaman bu barışı imzalamayacağım."
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Haziran 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mihaly Karolyi hukumeti 31 Ekim 1918 de Yildizpati Devrimi nin ardindan Mihaly Karolyi liderliginde kurulan hukumettir Karolyis in eski sistemin liderlerini ve gereksiz savasi tum sorunlarin nedeni olarak adlandirdigi sokaktaki kiskirtici konusmasindan sonra bir grup asker ile Macar Ulusal Konseyi ne yeminli askeri birlikler Budapeste nin kamu binalarini isgal etti Fanatikler eski Basbakan Istvan Tisza yi saat 17 00 civarinda oldururken devrimciler hukumdar adina Arsiduk Jozsef Karolyi yi basbakan olarak atadi Kasim ayinin basinda Karolyi hukumdarin yemininden muafiyet talep etti ve yemini esnasinda Ulusal Konsey icin halk hukumeti olarak ifade etti Kral Karoly nin Kasim ayinda istifasini takiben birkac yuz kisiye yayilan ve gecici yasama yetkisi kullanan Macar Ulusal Konseyi 16 Kasim da cumhuriyeti halk cumhuriyeti ilan etti ve ardindan 11 Ocak 1919 da Karolyi yi gecici cumhurbaskani olarak secti Basbakanlik Berinkey hukumeti kurulana kadar 19 Ocak Denes Berinkey tarafindan devralindi Mihaly Karolyi KabinesiIc politikaMihaly Karolyi Yeni oy hakki yasasi temelinde Karolyi ve Berinkey hukumetleri tarafindan sunulan ve Ulusal Konsey tarafindan kabul edilen kirktan fazla halk yasasi ve yaklasik dort yuz kararname arasinda herhangi bir dilde okuyup yazabilen 21 yasin uzerindeki tum erkekler ve 24 yasin uzerindeki kadinlara oy hakki verildi Yeni yasaya gore yapilacak genel secimler Nisan 1919 olarak belirlendi Basin ozgurlugu orgutlenme ve toplanma ozgurlugu kanunla guvence altina alindi Savas yaygin yoksulluk ve enflasyon nedeniyle cokusun esigindeki bir ekonomi baglaminda sosyal reformlar baslatildi Reformlar issizlik yardimlari vergi borclarinin kaldirilmasi 14 yasin altindaki cocuklarin calistirilmasinin yasaklanmasi ucretlerin yukseltilmesi terhis edilen askerlere sembolik kidem tazminati verilmesi sekiz saatlik isgununu uygulamaya koyulmasi ve sosyal guvenligin genisletmesini iceriyordu 15 Subat 1919 da buyuk toprak sahipleri Katolik Kilisesi ve Sosyal Demokratlarin cesitli onerileri arasindaki hararetli tartismalardan sonra kucuk ciftci yanlisi Istvan Nagyatadi Szabo tarafindan hazirlanan ve topragin kamulastirilmasini saglayan toprak yasasi kabul edildi Tazminat karsiliginda 500 donumden buyuk ozel mulkler ve 200 donumden buyuk kilise mulkleri ve bir aileyi gecindirmeye uygun kucuk ve orta olcekli mulklere bolundugunu duyurdu Ancak 23 Subat 1919 da Kapalna daki mulkunun alt bolumunu yalnizca Karolyi nin kendisi baslatti Karolyi rejimi hukumetleri demokratik sistemin yani sira ic duzeni saglamlastirmaya da calistilar ancak devletin bulundugu durum ic acici degildi keyfi toprak dagitimlari koylu isyanlari ve yaygin yagma Subat 1919 da hukumet yeni kurulan iki asirilik yanlisi orgute karsi polis gucuyle harekete gecti diktator sagci hukumeti ve tarihi sinirlarin silahli olarak korunmasini talep eden Gyula Gombos liderligindeki Macar Ulusal Savunma Dernegi ni MOVE feshetti Bela Kun da dahil olmak uzere Macaristan Komunist Partisi nin otuz iki lideri 20 Subat 1919 da vurulmayla sonuclanan isci gosterisinin ardindan hapse atildi Milliyetcilik ve askeri politikaKarolyi nin yeni burjuva demokratik hukumeti savas yenilgisinin ve Monarsinin cokusunun sonuclariyla Itilaf Devletleri arasinda uzun suredir ilan edilen dostluk politikasi ve milliyetlerin esit haklari temelinde basa cikmaya calisti Bununla birlikte Macaristan dan ayrilmak isteyen milliyetler Milliyetler Bakani Jaszi Oszkar tarafindan onerilen federallesmeyi Dogu Isvicre kavramini reddettiler ve muzaffer Itilaf guclerinin destegiyle Sirp Romanya ve Ceko Slovak kuvvetleri Belgrad askeri sozlesmesini ihlal ederek Guney Bolgesi Transilvanya ve Yaylalari isgal etti Subaylari buyuk olcude Karolyi karsiti olan ordunun alaylarin sadece dortte birinde Macar askerlerinin orani 75 in uzerindeydi dolayisiyla mevcut ordu diger milletlere karsi sinirlari savunmak icin uygun degildi Bu nedenle Savas Bakanligi tarafindan 8 Kasim da yayinlanan silahsizlanma kararnamesi yeni Macar ordusunun olusumuna da atifta bulundu Karolyi hukumetinin ilk Savas Bakani olarak ortak ordunun silahsizlandirilmasini hizlandiran Bela Linder unlu aciklamasini dile getirdi Artik bir orduya ihtiyacimiz yok Bir daha asker gormek istemiyorum Ancak ucuncu halefi Vilmos Bohm ve Savas Devlet Bakani Aurel Stromfeld orduyu yeniden duzenlemeye basladi ve ayrica askere alma emri verdi ancak bu yavas ve duraksayarak ilerledi Fransiz gozlemcilere gore Aralik ayi sonunda Macar birliklerinin askeri acidan degeri yoktu Karolyi hukumeti askerleri kendi taraflarina cekmek icin erlerin maasini gunde 4 krona cikardi Yuzbasilara kadar olan subaylarin maaslarina 100 normal subaylarin maaslarina ise 75 zam yapildi Karolyi pasifist ve Wilsoncu siyasetinin ruhuna uygun olarak askeri direnisin Macaristan in savasi sona erdiren baris konferansindaki sansini zedeleyeceginden korkuyordu her ne kadar sozlesmenin ihlali nedeniyle Itilaf Devletleri defalarca protesto edildiyse de Karolyi Itilaf Devletlerinin iyi niyetine ve Amerikan Baskani Thomas Woodrow Wilson tarafindan aciklanan etnik sinirlar ilkesine guvenerek ve kullanilabilir ve sadik bir ordunun yoklugunda sinirlarin silahli olarak korunmasi icin talimat vermedi 24 Aralik 1918 de Romanya nin Cluj u isgalinden sonra bu politika gecersiz olmaya basladi ve yeni bir ordu kurma kavrami uzerine Bakanlar Kurulu ndaki tartismada Subat ayinda Karolyi sunlari soyledi Hukuka ve gercege dayali olarak var olma kosullarimizi yeniden kazanmak icin elimizde silahlarla hazir olmak istiyoruz Yine 2 Mart 1919 da Szatmar da Szekely birliklerine sunlari soyledi Mutlaka zaruret halinde bu ulkeyi silahlarla bile ozgurlestirecegiz Bizimle Macaristan in parcalanmasi anlamina gelen bir baris imzalamak isterlerse o zaman bu barisi imzalamayacagim Kaynakca Arsivlenmis kopya 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 11 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 12 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 6 Haziran 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 16 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 26 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mayis 2023