Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kıbrıs'ta Osmanlı İmparatorluğu döneminde yapılmış on beş medrese bulunmaktaydı. Vakfıye defterlerine göre ise kayıtlı on bir tane medrese vardı. Bu medreseler, lise düzeyinde eğitim vermekteydi. Adadaki ilk medrese, 1573'te, Lefkoşa'da inşa edilen Büyük Medrese'dir. Yine Lefkoşa'da bulunan Küçük Medrese ise, ondan beş yıl sonra inşa edilmiştir. On iki medresenin sadece sekizi İngiliz dönemine kadar eğitimine devam edebilmiştir.
On beş medreseden dokuzu, sadece Türkiye tarafından tanınmakta olan Kuzey Kıbrıs'ta, beşi ise adanın güney kesiminde bulunmaktadır. Birinin ise nerede bulunduğuna dair bilgiye ulaşılamamıştır. En fazla medrese olan yerleşim yeri yedi medreseyle Lefkoşa iken, onu iki medrese ile Baf izlemektedir. Gazimağusa, Larnaka, Limasol, Peristerona ve Lefke'de de birer medrese bulunmaktadır.
Adada, Osmanlılar döneminde medrese eğitimi çok üst düzeydeydi. A. Süha adlı araştırmacıya göre; bu dönemde Kıbrıs'taki medreseler, Anadolu'nun güney kesiminden öğrenci çekmekteydiler. Öğrenci gönderen şehirlerin başında Mersin, Anamur, Antalya ve Adana gelmekteydi. 16. yüzyıldan sonra bu eğitim türü Osmanlı gerenelinde olduğu gibi adada da zayıflamaya başlamıştır. Önceleri, bir kanunla kapatılmaları yasaklanmıştır. Daha sonra, Osmanlı döneminin sonlarında ve İngiliz hakimiyetinde bu eğitim daha da zayıflamış ve 1939-40 eğitim-öğretim sezonunda sona ermiştir. Eğitim vermekte olan son medrese olan Büyük Medrese, 1936 yılında yıkılmıştır; fakat eğitim bir süre daha devam etmiştir. 1931 yılında söz konusu medresenin yıkılıp tekrar yapılacağı haberleri üzerine, bazı ada sakinleri medreselere karşı çıkmıştır. Günümüzde ise medreselerin çoğu harap durumdadır.
Medreseler
Bazı medreselerin yapılış tarihlerine ilişkin farklı kaynaklar farklı tarihler vermektedir. Böyle olan yapılış tarihleri, "/" işaretiyle belirtilmiştir.
| Medrese | Diğer adları | İnşa tarihi | Yer | Bağışçı | Notlar |
|---|---|---|---|---|---|
| Büyük Medrese | 1573 | Lefkoşa | İsmail Ağa | ||
| Küçük Medrese | 1578 | Lefkoşa | Bilinmiyor | ||
| Pirpaşa Medresesi | Piri Mehmet Paşa Medresesi | 1580-1584 | Lefke | Pirpaşa/Mehmet Paşa | |
| Küçük Ayasofya Medresesi | 1640 | Lefkoşa | Saadettinzde Müftü Ahmed Efendi | ||
| Baf Medresesi | 1688 | Baf | Mahmut Bey Ebu Bekir | ||
| Saray Önü Medresesi | Sarayönü Medresesi | 1748 | Lefkoşa | Bekir Paşa | |
| Arap Ahmet Medresesi | Arap Ahmet Paşa Medresesi Hamidiye Medresesi Arab Ahmed Medresesi | 1764/1782 | Lefkoşa | Şeraibzade Osman Efendi | |
| Sezaizade Medresesi | 1791 | Lefkoşa | Hacı Osman | ||
| İskele Medresesi | 1816/1826 | Larnaka | Hacı İbrahim Ağa | ||
| Ahmed Reşit Medresesi | 1820 | Bilinmiyor | |||
| Kutup Osman Medresesi | Mağusa Medresesi | 1826 | Gazimağusa | Seyit Mehmet Ağa | |
| Laleli Medrese | 1827 | Lefkoşa | Muhassıl (Kıbrıs Valisi) Ali Ruhi Efendi | ||
| Limasol Medresesi | Köprülü Medresesi | 1825/1829 | Limasol | Köprülü Hacı İbrahim Ağa | |
| Baf Medresesi | Hoca İbrahim Medresesi | 1850 | Baf | Hoca İbrahim Sıdık | |
| Peristerona Medresesi | 1837/1875 | Peristerona | Bilinmiyor |
Günümüzdeki durumları
Günümüzde bazı medreseler harap durumdadır. Lefkoşa'daki Büyük Medrese, 1936 yılındaki yıkılışı ve birkaç yıl sonraki tamamen terkinin ardından harap durumdadır ve sadece kalıntıları kalmıştır. Bunun dışında çeşmesi ayaktadır. Küçük Medrese'nin de sadece kalıntıları ve çeşmesi günümüze ulaşabilmiştir.
Peristerona Medresesi de harap haldedir. Pirpaşa Medresesi'nin günümüze sadece kalıntıları ulaşabilmiştir. Yapıldıktan hemen sonra, 1584'te harap olan medrese, 1825'te tamir edilse de zamanla tekrar harap olmuştur.
Ekonomi ve mülkiyet
Tüm medreseler Vakıflar İdaresi'ne (Evkaf) bağlıydı. Medreselerin yapımı ve öğrencilerin okutulması için gerekli olan para ise bağışçılar tarafından karşılanmaktaydı.
1927-1938 yılları arasında tutulan kayıtlarda, Hamidiye (Arap Ahmet) Medresesi, Büyük Medrese ve Küçük Medrese'nin vakıflarının bulunduğu görülmüştür. Cami himayesinde olanlar ve faal olmayanların kaydı tutulmamıştır. Bu dönemde, vakıfların gömlek, belge ve varak adedi aşağıdaki gibidir. Burada gömlek sözcüğü "dosya kartonu" gibi bir anlamda, varak sözcüğü ise "yazılı kâğıt, varaka" anlamında kullanılmıştır.
| Medrese | Gömlek sayısı | Belge Sayısı | Varak sayısı |
| Büyük Medrese | 28 | 38 | 38 |
| Küçük Medrese | 7 | 9 | 9 |
| Hamidiye (Arap Ahmet) Medresesi | 13 | 19 | 19 |
Medrese çeşmeleri
Büyük Medrese ve Küçük Medrese'de yapılmış çeşmeler bulunmaktadır. İki medreseden de geriye kalan tek harap olmamış yapı çeşmeleridir. Çeşmeler medreselerin su ihtiyacını karşılamak için yapılmaktaydı. Küçük Medrese'nin çeşmesinin adı "Ali Ruhi Efendi Çeşmesi"dir. Bu çeşme, bir zamanlar medresenin içinde olup, şu an medresenin yıkılmasıyla açıkta kalmış bir haldedir. Büyük Medrese Çeşmesi ise, 1828 tarihinde eklenmiş olup, medrese avlusundaydı. Günümüzde çimentoyla bilinçsizce onarıldığı için özgünlüğünü kaybetmiştir.
Medreseler ve camiler
Adada medreseler ilk önce camilerden bağımsız olarak inşa ediliyordu. Daha sonra camilerin himayesinde medreseler artmaya başladı. Günümüzde, camiler ile aynı adı taşıyan medreseler bulunmaktadır. Peristerona Camii ile Peristerona Medresesi, Pir Paşa Camii ile Pirpaşa Medresesi bunlardan birkaçını oluşturmaktadır.
Kaynakça
- ^ a b Atalay, Talip. "Geçmişten Günümüze Kıbrıs" (Türkçe)
- ^ Alasya, Halil Fikret (1964). Kıbrıs tarihi ve Kıbrısta türk eserleri. s. 102.
- ^ a b c Cicioğlu, Hasan (1983). "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Eğitim" (PDF). dergiler.ankara.edu.tr. 14 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Eylül 2010.
- ^ a b c d e f g h i j k Gazioğlu, Ahmet C. (1990). The Turks in Cyprus: a province of the Ottoman Empire (1571-1878). K. Rüstem. s. 198.
- ^ a b c d e Gazioğlu, Ahmet C. (1990). The Turks in Cyprus: a province of the Ottoman Empire (1571-1878). K. Rüstem. s. 199.
- ^ "Medrese". Eğitim Ansiklopedisi. 1962. s. 333.
- ^ Maviş, Burak. "Zorunlu Din Eğitimi ve Kur'an Kursları". Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası. Erişim tarihi: 7 Eylül 2010.[]
- ^ a b Hakeri, Bener Hakkı (1992). "Küçük Medrese". Kıbrıs Türk Ansiklopedisi. I. Kıbrıs Gazetesi Yayınları. s. 223.
- ^ "Piri Mehmet Paşa Camii". Yeni Düzen. Erişim tarihi: 8 Eylül 2010.[]
- ^ a b c d Özgüven, Burcu. "From the Ottoman Province to the Colony: Late Ottoman Educational Buildings in Nicosia" (PDF). jfa.arch.metu.edu.tr. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 12 Eylül 2010.
- ^ Hakeri, Bener Hakkı (1992). "Arap Ahmet Paşa Medresesi". Kıbrıs Türk Ansiklopedisi. I. Kıbrıs Gazetesi Yayınları. s. 28.
- ^ a b c Hakeri, Bener Hakkı (1992). "Medreseler". Kıbrıs Türk Ansiklopedisi. II. Kıbrıs Gazetesi Yayınları. s. 256.
- ^ a b Beratlı, Nazım (1999). Kıbrıslı Türklerin tarihi, 3. cilt. Galeri Kültür yayınları. s. 226.
- ^ "Kıbrıs'taki İslam Eserleri". KKTC Dışişleri Bakanlığı. 5 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Eylül 2010.
- ^ a b c Hakeri, Bener Hakkı (1992). "Peristerona Medresesi". Kıbrıs Türk Ansiklopedisi. II. Kıbrıs Gazetesi Yayınları. s. 294.
- ^ Hakeri, Bener Hakkı (1992). "Büyük Medrese". Kıbrıs Türk Ansiklopedisi. II. Kıbrıs Gazetesi Yayınları. s. 69.
- ^ Küçük, Cengiz. . Kıbrıs.net - Lefke Çevre ve Tanıtma Derneği. 12 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2010.
- ^ a b (PDF). arsiv.kamunet.net. 5 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2010.
- ^ "Büyük Türkçe Sözlük - gömlek". Türk Dil Kurumu. Erişim tarihi: 8 Eylül 2010.[]
- ^ . Türk Dil Kurumu. 6 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2010.
- ^ Hakeri, Bener Hakkı (1992). "Ali Ruhi Efendi Çeşmesi". Kıbrıs Türk Ansiklopedisi. I. Kıbrıs Gazetesi Yayınları. s. 24.
- ^ Hakeri, Bener Hakkı (1992). "Büyük Medrese Çeşmesi". Kıbrıs Türk Ansiklopedisi. I. Kıbrıs Gazetesi Yayınları. s. 69.
- ^ Hakeri, Bener Hakkı (1992). "Peristerona Camii". Kıbrıs Türk Ansiklopedisi. II. Kıbrıs Gazetesi Yayınları. s. 294.
- ^ Hakeri, Bener Hakkı (1992). "Pir Paşa Camii". Kıbrıs Türk Ansiklopedisi. II. Kıbrıs Gazetesi Yayınları. s. 298.
Notlar
Konuyla ilgili yayınlar
- Süha, Ali (1971). Kıbrıs'ta Türk Maarifi. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
- Alasya, H. F. (1966). Kıbrıs'ta Eğitim Müesseselerinin Son Durumu. Türk Kültürü.
- Alasya, H. F. (1963). Kıbrıs'taki Türk Eğitim Müesseseleri. Türk Kültürü.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kibris ta Osmanli Imparatorlugu doneminde yapilmis on bes medrese bulunmaktaydi Vakfiye defterlerine gore ise kayitli on bir tane medrese vardi Bu medreseler lise duzeyinde egitim vermekteydi Adadaki ilk medrese 1573 te Lefkosa da insa edilen Buyuk Medrese dir Yine Lefkosa da bulunan Kucuk Medrese ise ondan bes yil sonra insa edilmistir On iki medresenin sadece sekizi Ingiliz donemine kadar egitimine devam edebilmistir Kucuk Medrese nin cesmesi On bes medreseden dokuzu sadece Turkiye tarafindan taninmakta olan Kuzey Kibris ta besi ise adanin guney kesiminde bulunmaktadir Birinin ise nerede bulunduguna dair bilgiye ulasilamamistir En fazla medrese olan yerlesim yeri yedi medreseyle Lefkosa iken onu iki medrese ile Baf izlemektedir Gazimagusa Larnaka Limasol Peristerona ve Lefke de de birer medrese bulunmaktadir Adada Osmanlilar doneminde medrese egitimi cok ust duzeydeydi A Suha adli arastirmaciya gore bu donemde Kibris taki medreseler Anadolu nun guney kesiminden ogrenci cekmekteydiler Ogrenci gonderen sehirlerin basinda Mersin Anamur Antalya ve Adana gelmekteydi 16 yuzyildan sonra bu egitim turu Osmanli gerenelinde oldugu gibi adada da zayiflamaya baslamistir Onceleri bir kanunla kapatilmalari yasaklanmistir Daha sonra Osmanli doneminin sonlarinda ve Ingiliz hakimiyetinde bu egitim daha da zayiflamis ve 1939 40 egitim ogretim sezonunda sona ermistir Egitim vermekte olan son medrese olan Buyuk Medrese 1936 yilinda yikilmistir fakat egitim bir sure daha devam etmistir 1931 yilinda soz konusu medresenin yikilip tekrar yapilacagi haberleri uzerine bazi ada sakinleri medreselere karsi cikmistir Gunumuzde ise medreselerin cogu harap durumdadir MedreselerBazi medreselerin yapilis tarihlerine iliskin farkli kaynaklar farkli tarihler vermektedir Boyle olan yapilis tarihleri isaretiyle belirtilmistir Medrese Diger adlari Insa tarihi Yer Bagisci NotlarBuyuk Medrese 1573 Lefkosa Ismail AgaKucuk Medrese 1578 Lefkosa BilinmiyorPirpasa Medresesi Piri Mehmet Pasa Medresesi 1580 1584 Lefke Pirpasa Mehmet PasaKucuk Ayasofya Medresesi 1640 Lefkosa Saadettinzde Muftu Ahmed EfendiBaf Medresesi 1688 Baf Mahmut Bey Ebu BekirSaray Onu Medresesi Sarayonu Medresesi 1748 Lefkosa Bekir PasaArap Ahmet Medresesi Arap Ahmet Pasa Medresesi Hamidiye Medresesi Arab Ahmed Medresesi 1764 1782 Lefkosa Seraibzade Osman EfendiSezaizade Medresesi 1791 Lefkosa Haci OsmanIskele Medresesi 1816 1826 Larnaka Haci Ibrahim AgaAhmed Resit Medresesi 1820 BilinmiyorKutup Osman Medresesi Magusa Medresesi 1826 Gazimagusa Seyit Mehmet AgaLaleli Medrese 1827 Lefkosa Muhassil Kibris Valisi Ali Ruhi EfendiLimasol Medresesi Koprulu Medresesi 1825 1829 Limasol Koprulu Haci Ibrahim AgaBaf Medresesi Hoca Ibrahim Medresesi 1850 Baf Hoca Ibrahim SidikPeristerona Medresesi 1837 1875 Peristerona BilinmiyorGunumuzdeki durumlariGunumuzde bazi medreseler harap durumdadir Lefkosa daki Buyuk Medrese 1936 yilindaki yikilisi ve birkac yil sonraki tamamen terkinin ardindan harap durumdadir ve sadece kalintilari kalmistir Bunun disinda cesmesi ayaktadir Kucuk Medrese nin de sadece kalintilari ve cesmesi gunumuze ulasabilmistir Peristerona Medresesi de harap haldedir Pirpasa Medresesi nin gunumuze sadece kalintilari ulasabilmistir Yapildiktan hemen sonra 1584 te harap olan medrese 1825 te tamir edilse de zamanla tekrar harap olmustur Ekonomi ve mulkiyetAli Ruhi Efendi Cesmesi nden bir goruntu Tum medreseler Vakiflar Idaresi ne Evkaf bagliydi Medreselerin yapimi ve ogrencilerin okutulmasi icin gerekli olan para ise bagiscilar tarafindan karsilanmaktaydi 1927 1938 yillari arasinda tutulan kayitlarda Hamidiye Arap Ahmet Medresesi Buyuk Medrese ve Kucuk Medrese nin vakiflarinin bulundugu gorulmustur Cami himayesinde olanlar ve faal olmayanlarin kaydi tutulmamistir Bu donemde vakiflarin gomlek belge ve varak adedi asagidaki gibidir Burada gomlek sozcugu dosya kartonu gibi bir anlamda varak sozcugu ise yazili kagit varaka anlaminda kullanilmistir Medrese Gomlek sayisi Belge Sayisi Varak sayisiBuyuk Medrese 28 38 38Kucuk Medrese 7 9 9Hamidiye Arap Ahmet Medresesi 13 19 19Medrese cesmeleriBuyuk Medrese ve Kucuk Medrese de yapilmis cesmeler bulunmaktadir Iki medreseden de geriye kalan tek harap olmamis yapi cesmeleridir Cesmeler medreselerin su ihtiyacini karsilamak icin yapilmaktaydi Kucuk Medrese nin cesmesinin adi Ali Ruhi Efendi Cesmesi dir Bu cesme bir zamanlar medresenin icinde olup su an medresenin yikilmasiyla acikta kalmis bir haldedir Buyuk Medrese Cesmesi ise 1828 tarihinde eklenmis olup medrese avlusundaydi Gunumuzde cimentoyla bilincsizce onarildigi icin ozgunlugunu kaybetmistir Medreseler ve camilerAdada medreseler ilk once camilerden bagimsiz olarak insa ediliyordu Daha sonra camilerin himayesinde medreseler artmaya basladi Gunumuzde camiler ile ayni adi tasiyan medreseler bulunmaktadir Peristerona Camii ile Peristerona Medresesi Pir Pasa Camii ile Pirpasa Medresesi bunlardan birkacini olusturmaktadir Kaynakca a b Atalay Talip Gecmisten Gunumuze Kibris Turkce Alasya Halil Fikret 1964 Kibris tarihi ve Kibrista turk eserleri s 102 a b c Cicioglu Hasan 1983 Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti ve Egitim PDF dergiler ankara edu tr 14 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Eylul 2010 a b c d e f g h i j k Gazioglu Ahmet C 1990 The Turks in Cyprus a province of the Ottoman Empire 1571 1878 K Rustem s 198 a b c d e Gazioglu Ahmet C 1990 The Turks in Cyprus a province of the Ottoman Empire 1571 1878 K Rustem s 199 Medrese Egitim Ansiklopedisi 1962 s 333 Mavis Burak Zorunlu Din Egitimi ve Kur an Kurslari Kibris Turk Ogretmenler Sendikasi Erisim tarihi 7 Eylul 2010 olu kirik baglanti a b Hakeri Bener Hakki 1992 Kucuk Medrese Kibris Turk Ansiklopedisi I Kibris Gazetesi Yayinlari s 223 Piri Mehmet Pasa Camii Yeni Duzen Erisim tarihi 8 Eylul 2010 olu kirik baglanti a b c d Ozguven Burcu From the Ottoman Province to the Colony Late Ottoman Educational Buildings in Nicosia PDF jfa arch metu edu tr 3 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 12 Eylul 2010 Hakeri Bener Hakki 1992 Arap Ahmet Pasa Medresesi Kibris Turk Ansiklopedisi I Kibris Gazetesi Yayinlari s 28 a b c Hakeri Bener Hakki 1992 Medreseler Kibris Turk Ansiklopedisi II Kibris Gazetesi Yayinlari s 256 a b Beratli Nazim 1999 Kibrisli Turklerin tarihi 3 cilt Galeri Kultur yayinlari s 226 Kibris taki Islam Eserleri KKTC Disisleri Bakanligi 5 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Eylul 2010 a b c Hakeri Bener Hakki 1992 Peristerona Medresesi Kibris Turk Ansiklopedisi II Kibris Gazetesi Yayinlari s 294 Hakeri Bener Hakki 1992 Buyuk Medrese Kibris Turk Ansiklopedisi II Kibris Gazetesi Yayinlari s 69 Kucuk Cengiz Kibris net Lefke Cevre ve Tanitma Dernegi 12 Subat 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Eylul 2010 a b PDF arsiv kamunet net 5 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 10 Eylul 2010 Buyuk Turkce Sozluk gomlek Turk Dil Kurumu Erisim tarihi 8 Eylul 2010 olu kirik baglanti Turk Dil Kurumu 6 Mart 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Eylul 2010 Hakeri Bener Hakki 1992 Ali Ruhi Efendi Cesmesi Kibris Turk Ansiklopedisi I Kibris Gazetesi Yayinlari s 24 Hakeri Bener Hakki 1992 Buyuk Medrese Cesmesi Kibris Turk Ansiklopedisi I Kibris Gazetesi Yayinlari s 69 Hakeri Bener Hakki 1992 Peristerona Camii Kibris Turk Ansiklopedisi II Kibris Gazetesi Yayinlari s 294 Hakeri Bener Hakki 1992 Pir Pasa Camii Kibris Turk Ansiklopedisi II Kibris Gazetesi Yayinlari s 298 Notlar Bazi kaynaklara gore medrese Kibris beylerbeyi Pirpasa tarafindan yapilmistir Bazi kaynaklara gore Pirpasa medreseyi yaptiran Baf sancaktari Mehmet Pasa nin dedesidir Konuyla ilgili yayinlarSuha Ali 1971 Kibris ta Turk Maarifi Turk Kulturunu Arastirma Enstitusu Yayinlari Alasya H F 1966 Kibris ta Egitim Muesseselerinin Son Durumu Turk Kulturu Alasya H F 1963 Kibris taki Turk Egitim Muesseseleri Turk Kulturu