Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Thales Tutulması, Herodot'un Tarihi'ne göre, Yunan filozof Miletli Thales tarafından doğru bir şekilde tahmin edilen bir güneş tutulmasıydı. Herodot'un hesabı doğruysa, bu tutulma, meydana gelmeden önce bilindiği için kaydedilen en eski tutulmadır. Birçok tarihçi, öngörülen tutulmanın 28 Mayıs MÖ 585'teki güneş tutulması olduğuna inanmaktadır. Thales'in tutulmayı tam olarak nasıl öngördüğü belirsizliğini korumaktadır; bazı bilim adamları, tutulmanın asla tahmin edilmediğini iddia etmektedir. Diğerleri farklı tarihler için tartıştılar, ancak yalnızca 28 Mayıs MÖ 585'teki tutulma, tarihsel olayı açıklamak için gerekli görünürlük koşullarıyla eşleşmektedir.
Herodot'a göre, tutulmanın görünümü bir alamet olarak yorumlandı ve Medler ile Lidyalılar arasında uzun süredir devam eden bir savaşta bir muharebeyi kesintiye uğrattı. Çatışma hemen durdu ve ateşkesi kabul ettiler. Gök bilimciler tarihi tutulmaların tarihlerini hesaplayabildikleri için Isaac Asimov bu savaşı tarihi bugüne kadar kesin olarak bilinen en eski tarihi olay olarak nitelendirdi ve bu öngörüye "bilimin doğuşu" adını verdi.
Herodot'un anlatımı
Herodot Tarihi 1.73-74, Medler ve Lidyalılar arasındaki dönemde bir savaşın başladığını belirtir. Savaşın iki nedeni vardı: İki tarafın Anadolu'da çatışan çıkarları vardı, ama aynı zamanda bir intikam güdüsü de vardı. Medler tarafından istihdam edilen ve Kral Siyaksares tarafından hakarete uğrayıp eli boş dönen bazı İskit avcıları vardı. Avcılar intikam almak için oğullarından birini katledip, etini Medlere yemek olarak verdiler. Avcılar daha sonra Lidyalıların başkenti Sardis'e kaçtılar. Siyaksares, İskitlerin kendisine iade edilmesini istediğinde, Alyattis onları teslim etmeyi reddetti; karşılık olarak, Medler işgal etti.
Daha sonra, Siyaksares kendisinden talepte bulunmak için gönderildiğinde Alyattis'in yandaşlarından vazgeçmeyi reddetmesi üzerine, Lidyalılar ve Medler arasında savaş patlak verdi ve beş yıl boyunca çeşitli başarılarla devam etti. Bu süreçte Medler Lidyalılara karşı birçok zafer kazandılar ve Lidyalılar da Medlere karşı birçok zafer kazandı. Diğer savaşları arasında bir gece nişan vardı. Bununla birlikte, denge her iki ulusun da lehine olmadığı için, altıncı yılda başka bir çarpışma oldu ve bu sırada, savaş iyice ısınırken, gün aniden geceye dönüştü. Bu olay Miletli Thales tarafından önceden bildirilmişti, o da İyonyalıları bu konuda önceden uyarmış ve olayın tam olarak gerçekleştiği yılı saptamıştı. Medler ve Lidyalılar, değişimi gözlemlediklerinde, savaşmayı bıraktılar ve barış şartlarının kabul edilmesini istiyorlardı.
Barış anlaşmasının şartları kapsamında Alyattis'in kızı Aryenis, Siyaksares'in oğlu Astyages ile evlendi ve Halys Nehri (Günümüzde Kızılırmak, Türkiye) iki savaşan ulusun sınırı olarak ilan edildi.
Muharebe tarihiyle ilgili alternatif bir teori, Herodot'un şahsen tanık olmadığı olayları dikkatsizce anlattığını ve ayrıca güneş tutulması hikâyesinin onun metninin yanlış yorumlanması olduğunu öne sürer. Bu görüşe göre, yaşananlar, ayın doğuşundan hemen önce, alacakaranlıkta bir ay tutulması olabilirdi. Savaşçılar savaş faaliyetlerini önceki günlerde olduğu gibi dolunay bekleyerek planlamış olsalardı, kapalı bir ay yükselirken alacakaranlığın aniden çökmesi tam bir şok olurdu. Bu teori doğruysa, savaşın tarihi MÖ 585 (güneş tutulması tarihine dayanarak Plinius tarafından verilen tarih) değil, muhtemelen 3 Eylül MÖ 609 veya 4 Temmuz MÖ 587, bu tür alacakaranlık zamanındaki ay tutulmalarının gerçekleştiği tarihler olacaktır.
Thales'in tahmini
Hikâyenin doğruluğu konusunda şüpheler olsa da, Herodot'unkinin yanı sıra hikâyenin başka anlatıları da var. Laertios Diogenes, Thales ile aynı yüzyılda yaşayan Ksenofanes'in tahminden etkilendiğini söyler ve ayrıca Sokrates öncesi Demokritos ve Heraklitos'tan ek tanıklıklar verir.
Thales'in sözde öngörüsü sırasında, tutulmalara Ay'ın Dünya ile Güneş arasına girmesinin neden olduğu henüz bilinmiyordu; bu, bir asırdan fazla bir süre sonra Anaksagoras ya da Empedokles'e kadar keşfedilemeyecek bir gerçekti.
Eğer anlatım doğru ise, Thales'in tutulmaların tekrarlarındaki kalıpları tanıyarak herhangi bir tutulmanın zamanlamasını hesaplamak zorunda kalacağı öne sürülmüştür.
Thales'in belirlemesinde Saros döngüsünü kullanmış olabileceği veya Babil astronomisi hakkında biraz bilgi sahibi olabileceği öne sürülmüştür. Ancak, Babilliler o noktada güneş tutulmalarının yerel koşullarını tahmin etmekten çok uzaktı, bu da bu hipotezi pek olası kılmaz. Aslında, belirli bir konum için bir tutulmayı tahmin etmek için güvenilir bir şekilde kullanılabilecek bilinen bir döngü yoktur ve bu nedenle, herhangi bir doğru tahmin şansa bağlı olacaktır.
Tutulma
Tutulma, Atlantik Okyanusu üzerinde 37°54′N 46°12′W / 37.9°K 46.2°B'de zirve yaptı ve tam gölge yolu akşam saatlerinde güneybatı Anadolu'ya ulaştı ve Halys Nehri, sağlanan ΔT için hata payının hemen içindedir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ (Bu tarih, "sıfır yılı" içermeyen proleptik Jülyen takvimine dayanmaktadır; astronomik olarak yıl -584.)
- ^ a b . NASA. 18 Ocak 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Martin, Thomas-Henri (1864). "Sur quelques prédictions d'éclipses mentionnées par des auteurs anciens". Revue Archéologique. Cilt ix. ss. 170-199. JSTOR 41734368.
- ^ a b Neugebauer, Otto (1969). The Exact Sciences in Antiquity. Dover Publications. s. 142. ISBN . 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mart 2022.
- ^ a b Querejeta, M. (2011). "On the Eclipse of Thales, Cycles and Probabilities". Culture and Cosmos. Cilt 15. s. 5–. arXiv:1307.2095 $2. Bibcode:2013arXiv1307.2095Q. doi:10.46472/CC.0115.0203.
- ^ a b c d Panchenko, D. (2004). "Thales's Prediction of a Solar Eclipse". Journal for the History of Astronomy. s. 275–. Bibcode:1994JHA....25..275P.
- ^ "Stephenson, F. Richard, and Louay J. Fatoohi. "Thale's Prediction of a Solar Eclipse." Journal for the History of Astronomy 28 (1997): 279". 15 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mart 2022.
- ^ "", by Tom Mandel, at the Chicago Sun-Times (archived at ); published 28 Mayıs 1990; retrieved 11 Nisan 2014
- ^ The Histories 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Herodot.
- ^ a b Thomas D. Worthen, "Herodotus's Report on Thales's Eclipse," Electronic Antiquity vol. 3.7 (Mayıs 1997), [1] 24 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . and Thomas De Voe Worthen, "The Eclipse of 585 BCE 30 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ."
- ^ Westfall, John; Sheehan, William (2014). Celestial Shadows: Eclipses, Transits, and Occultations. Springer. s. 109. ISBN . 1 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mart 2022.
- ^ Frost, Natasha (8 Ağustos 2017). . Atlas Obscura (İngilizce). 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2019.
Konuyla ilgili yayınlar
- K. Leloux, "The Battle of the Eclipse (May 28, 585 BC): A Discussion of the Lydo-Median treaty and the Halys border", in Polemos, 19-2 (2016), pp. 31–54 7 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Alden A. Mosshammer, "Thales' Eclipse", Transactions of the American Philological Association, Vol. 111, 1981, pp. 145–55 (JSTOR 22 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- G. B. Airy, "On the Eclipses of Agathocles, Thales, and Xerxes", Philosophical Transactions of the Royal Society of London, Vol. 143, 1853, pp. 179–200
- Herodotus, The Histories, translated by Robin Waterfield, (1998). New York: Oxford University Press.
- Tony Jacques: Dictionary of Battles And Sieges: A Guide to 8,500 Battles from Antiquity Through the Twenty-first Century. F-O Greenwood Publishing Group 2007, , p. 428 (Google Kitaplar'da Auszug, s. 428,)
Dış bağlantılar
- Wired.com: May 28, 585 B.C.: Predicted Solar Eclipse Stops Battle 4 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Thales Tutulmasi Herodot un Tarihi ne gore Yunan filozof Miletli Thales tarafindan dogru bir sekilde tahmin edilen bir gunes tutulmasiydi Herodot un hesabi dogruysa bu tutulma meydana gelmeden once bilindigi icin kaydedilen en eski tutulmadir Bircok tarihci ongorulen tutulmanin 28 Mayis MO 585 teki gunes tutulmasi olduguna inanmaktadir Thales in tutulmayi tam olarak nasil ongordugu belirsizligini korumaktadir bazi bilim adamlari tutulmanin asla tahmin edilmedigini iddia etmektedir Digerleri farkli tarihler icin tartistilar ancak yalnizca 28 Mayis MO 585 teki tutulma tarihsel olayi aciklamak icin gerekli gorunurluk kosullariyla eslesmektedir Tutulma 28 Mayis MO 585 te oldu Herodot a gore tutulmanin gorunumu bir alamet olarak yorumlandi ve Medler ile Lidyalilar arasinda uzun suredir devam eden bir savasta bir muharebeyi kesintiye ugratti Catisma hemen durdu ve ateskesi kabul ettiler Gok bilimciler tarihi tutulmalarin tarihlerini hesaplayabildikleri icin Isaac Asimov bu savasi tarihi bugune kadar kesin olarak bilinen en eski tarihi olay olarak nitelendirdi ve bu ongoruye bilimin dogusu adini verdi Herodot un anlatimiHerodot Tarihi 1 73 74 Medler ve Lidyalilar arasindaki donemde bir savasin basladigini belirtir Savasin iki nedeni vardi Iki tarafin Anadolu da catisan cikarlari vardi ama ayni zamanda bir intikam gudusu de vardi Medler tarafindan istihdam edilen ve Kral Siyaksares tarafindan hakarete ugrayip eli bos donen bazi Iskit avcilari vardi Avcilar intikam almak icin ogullarindan birini katledip etini Medlere yemek olarak verdiler Avcilar daha sonra Lidyalilarin baskenti Sardis e kactilar Siyaksares Iskitlerin kendisine iade edilmesini istediginde Alyattis onlari teslim etmeyi reddetti karsilik olarak Medler isgal etti Daha sonra Siyaksares kendisinden talepte bulunmak icin gonderildiginde Alyattis in yandaslarindan vazgecmeyi reddetmesi uzerine Lidyalilar ve Medler arasinda savas patlak verdi ve bes yil boyunca cesitli basarilarla devam etti Bu surecte Medler Lidyalilara karsi bircok zafer kazandilar ve Lidyalilar da Medlere karsi bircok zafer kazandi Diger savaslari arasinda bir gece nisan vardi Bununla birlikte denge her iki ulusun da lehine olmadigi icin altinci yilda baska bir carpisma oldu ve bu sirada savas iyice isinirken gun aniden geceye donustu Bu olay Miletli Thales tarafindan onceden bildirilmisti o da Iyonyalilari bu konuda onceden uyarmis ve olayin tam olarak gerceklestigi yili saptamisti Medler ve Lidyalilar degisimi gozlemlediklerinde savasmayi biraktilar ve baris sartlarinin kabul edilmesini istiyorlardi Baris anlasmasinin sartlari kapsaminda Alyattis in kizi Aryenis Siyaksares in oglu Astyages ile evlendi ve Halys Nehri Gunumuzde Kizilirmak Turkiye iki savasan ulusun siniri olarak ilan edildi Muharebe tarihiyle ilgili alternatif bir teori Herodot un sahsen tanik olmadigi olaylari dikkatsizce anlattigini ve ayrica gunes tutulmasi hikayesinin onun metninin yanlis yorumlanmasi oldugunu one surer Bu goruse gore yasananlar ayin dogusundan hemen once alacakaranlikta bir ay tutulmasi olabilirdi Savascilar savas faaliyetlerini onceki gunlerde oldugu gibi dolunay bekleyerek planlamis olsalardi kapali bir ay yukselirken alacakaranligin aniden cokmesi tam bir sok olurdu Bu teori dogruysa savasin tarihi MO 585 gunes tutulmasi tarihine dayanarak Plinius tarafindan verilen tarih degil muhtemelen 3 Eylul MO 609 veya 4 Temmuz MO 587 bu tur alacakaranlik zamanindaki ay tutulmalarinin gerceklestigi tarihler olacaktir Thales in tahminiHikayenin dogrulugu konusunda supheler olsa da Herodot unkinin yani sira hikayenin baska anlatilari da var Laertios Diogenes Thales ile ayni yuzyilda yasayan Ksenofanes in tahminden etkilendigini soyler ve ayrica Sokrates oncesi Demokritos ve Heraklitos tan ek tanikliklar verir Thales in sozde ongorusu sirasinda tutulmalara Ay in Dunya ile Gunes arasina girmesinin neden oldugu henuz bilinmiyordu bu bir asirdan fazla bir sure sonra Anaksagoras ya da Empedokles e kadar kesfedilemeyecek bir gercekti Eger anlatim dogru ise Thales in tutulmalarin tekrarlarindaki kaliplari taniyarak herhangi bir tutulmanin zamanlamasini hesaplamak zorunda kalacagi one surulmustur Thales in belirlemesinde Saros dongusunu kullanmis olabilecegi veya Babil astronomisi hakkinda biraz bilgi sahibi olabilecegi one surulmustur Ancak Babilliler o noktada gunes tutulmalarinin yerel kosullarini tahmin etmekten cok uzakti bu da bu hipotezi pek olasi kilmaz Aslinda belirli bir konum icin bir tutulmayi tahmin etmek icin guvenilir bir sekilde kullanilabilecek bilinen bir dongu yoktur ve bu nedenle herhangi bir dogru tahmin sansa bagli olacaktir TutulmaTutulma Atlantik Okyanusu uzerinde 37 54 N 46 12 W 37 9 K 46 2 B 37 9 46 2 Battle of Halys eclipse peak de zirve yapti ve tam golge yolu aksam saatlerinde guneybati Anadolu ya ulasti ve Halys Nehri saglanan DT icin hata payinin hemen icindedir Ayrica bakinizMursili nin tutulmasiKaynakca Bu tarih sifir yili icermeyen proleptik Julyen takvimine dayanmaktadir astronomik olarak yil 584 a b NASA 18 Ocak 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Martin Thomas Henri 1864 Sur quelques predictions d eclipses mentionnees par des auteurs anciens Revue Archeologique Cilt ix ss 170 199 JSTOR 41734368 a b Neugebauer Otto 1969 The Exact Sciences in Antiquity Dover Publications s 142 ISBN 978 0 4862 2332 2 14 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mart 2022 a b Querejeta M 2011 On the Eclipse of Thales Cycles and Probabilities Culture and Cosmos Cilt 15 s 5 arXiv 1307 2095 2 Bibcode 2013arXiv1307 2095Q doi 10 46472 CC 0115 0203 a b c d Panchenko D 2004 Thales s Prediction of a Solar Eclipse Journal for the History of Astronomy s 275 Bibcode 1994JHA 25 275P Stephenson F Richard and Louay J Fatoohi Thale s Prediction of a Solar Eclipse Journal for the History of Astronomy 28 1997 279 15 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mart 2022 by Tom Mandel at the Chicago Sun Times archived at published 28 Mayis 1990 retrieved 11 Nisan 2014 The Histories 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Herodot a b Thomas D Worthen Herodotus s Report on Thales s Eclipse Electronic Antiquity vol 3 7 Mayis 1997 1 24 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde and Thomas De Voe Worthen The Eclipse of 585 BCE 30 Agustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Westfall John Sheehan William 2014 Celestial Shadows Eclipses Transits and Occultations Springer s 109 ISBN 978 1 4939 1535 4 1 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mart 2022 Frost Natasha 8 Agustos 2017 Atlas Obscura Ingilizce 8 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Agustos 2019 Konuyla ilgili yayinlarK Leloux The Battle of the Eclipse May 28 585 BC A Discussion of the Lydo Median treaty and the Halys border in Polemos 19 2 2016 pp 31 54 7 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Alden A Mosshammer Thales Eclipse Transactions of the American Philological Association Vol 111 1981 pp 145 55 JSTOR 22 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde G B Airy On the Eclipses of Agathocles Thales and Xerxes Philosophical Transactions of the Royal Society of London Vol 143 1853 pp 179 200 Herodotus The Histories translated by Robin Waterfield 1998 New York Oxford University Press 0 19 282425 2 Tony Jacques Dictionary of Battles And Sieges A Guide to 8 500 Battles from Antiquity Through the Twenty first Century F O Greenwood Publishing Group 2007 0 313 33536 2 p 428 Google Kitaplar da Auszug s 428 Dis baglantilarWired com May 28 585 B C Predicted Solar Eclipse Stops Battle 4 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde