Carlos Silvestre Frenk CBE FRS (d. 27 Ekim 1951), Meksikalı-İngiliz bir kozmologdur. Frenk, Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi ve Cambridge Üniversitesi'nden mezun oldu ve Birleşik Krallık'a kalıcı olarak yerleşmeden önce araştırma kariyerinin ilk yıllarını Amerika Birleşik Devletleri'nde geçirdi. 1986'da Durham Üniversitesi Fizik Bölümü'ne katıldı ve 2001'den beri Durham Üniversitesi'nde Ogden Temel Fizik Profesörü olarak görev yapıyor.
Carlos Frenk | |
---|---|
Carlos Frenk, 2012 | |
Doğum | Carlos Silvestre Frenk 27 Ekim 1951 |
Vatandaşlık | İngiliz, Alman ve Meksikalı |
Eğitim | Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi (BSc) Cambridge Üniversitesi (PhD) |
Evlilik | Dr Susan Frenk |
Çocuk(lar) | 2 |
Ödüller |
|
Resmî site | star-www.dur.ac.uk/~csf |
Kariyeri | |
Dalı | Astrofizik |
Çalıştığı kurumlar | Durham Üniversitesi Sussex Üniversitesi Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley |
Tez | Globular clusters in the galaxy and in the Large Magellanic Cloud (1981) |
Doktora danışmanı | Bernard J. T. Jones |
Doktora öğrencileri | |
Frenk, evrenin kökenleri ve evrimi hakkındaki teorileri test etmek için karmaşık bilgisayar simülasyonlarını kullanması ve böylece teorik modeller arasındaki anlaşmazlıkları çözmeye yardımcı olması da dahil olmak üzere galaksi oluşumu etrafındaki çalışmaları ile özellikle dikkat çekiyor. Astronomi ve uzay bilimlerinde en üretken ve sıklıkla alıntı yapılan yazarlar arasında yer alan Frenk, 500'den fazla bilimsel makale yazmıştır; kendi alanında şimdiye kadar yayınlanan en çok alıntı yapılan 100 makaleden 5'inde ortak yazardır.
Hesaplamalı astrofizikte bir öncü olan Frenk, , ve ile birlikte bilgisayar modelleme yoluyla soğuk karanlık madde hipotezinin geçerliliğini belirleyen bir dizi etkili makale de yayınlamıştır.
2004 yılında Royal Society üyeliğine seçilen Frenk, çok sayıda ödül aldı ve düzenli olarak Nobel Fizik Ödülü için aday olarak gösteriliyor.
Hayatının erken dönemi ve eğitimi
Carlos Frenk Mexico City, Meksika'da doğdu ve altı kardeşin en büyüğü idi. Babası, 7 yaşında Almanya'dan göç eden ve II. Dünya Savaşı'na giden yolda zulümden kaçan Alman Yahudi bir doktordur. Annesi Meksikalı-İspanyol bir piyanisttir. Gençken, Frenk basketbol için biraz yetenek gösterdi ve yarı profesyonel olarak oynadı, ancak profesyonel olmak için yeterince uzun olmadığını ve daha fazla da uzamayacağını fark etti. Hayatının diğer yarısını ise matematiğe ayrılmıştı.
Frenk , Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi'nde mühendislik okudu ancak daha sonra Teorik Fizik'e geçerek 1976'da lisans derecesini aldı. Okuduğu yılın en yüksek notlarını aldı ve bu nedenle Gabino Barreda Madalyası ile ödüllendirildi. O zamanlar Cambridge Üniversitesi'nde Profesör olan Martin Rees'in konuk eğitmen olarak ders verdiği bir sınıfa da katıldığı İtalya'yı ziyaret etti. Rees tarafından cesaretlendirilen Frenk, Caltech'te eğitim alma planından vazgeçti ve onun yerine Cambridge'i denedi.
Aynı yıl bir British Council Bursu kazandı ve Matematiksel Tripos'un III. Bölümünü (Yüksek lisans) okumak üzere Cambridge Üniversitesi'ne kaydoldu ve 1977'de tamamladı. Sonrasında, Astronomi Profesörü Bernard J. T. Jones'un gözetiminde doktora çalışmaları için Cambridge'de kaldı. Doktora araştırma konusu olarak Samanyolu'nun özelliklerini araştırdı.Karanlık madde fikri bu noktada hala "son derece spekülatif" idi, ancak Frenk galaksinin "gömülü" karanlık madde ile çevrili olduğu sonucuna vardı. 1981'de astronomi alanında doktorasını aldı.
Frenk, Cambridge'de araştırma odağını kozmolojiye kaydırmaya karar verdi çünkü bu alanda hâlâ çözülmesi gereken pek çok "heyecan verici sorun" olduğunu hissediyor, parçacık fiziğinin "oldukça yavaş ilerlediğini" düşünüyordu. Ancak, profesörlerin yardımlarına rağmen, ilgisini çeken doktora araştırması için uygun bir temel fizik projesi belirleyemedi. Gelecekteki işbirlikçisi ile ilk kez Cambridge'de tanıştı. Halihazırda bir post-doc () olan White, Frenk tarafından ilerleyen yıllarda "resmi olmayan amiri" olarak adlandırıldı.
Kariyer ve araştırma
Erken kariyeri
Cambridge'in ardından Frenk, California Üniversitesi'nde doktora sonrası araştırmacı olarak çalıştı. 1981'den 1983'e kadar Berkeley'de yaşadı ve Harvard'dan yeni ayrılmış astronom tarafından buraya davet edilmişti. Daha sonra 1983'ten 1984'e kadar Santa Barbara'da yaşadı. Sonrasında, 1984'ten 1985'e kadar Sussex Üniversitesi'nde post-doc olduğu Birleşik Krallık'a döndü.
The Gang of Four (Dörtlü Çete)
Berkeley'de Davis'in, araştırmasını yorumlamak için teorik fizik geçmişi olan Frenk'e ihtiyacı vardı - Harvard'dayken 2.200 galaksinin haritasını çıkarmıştı. Bu arada White da Berkeley'e taşınmıştı. Böylece, Davis, White ve Frenk üçlüsü astrofizikte önemli bir ilerleme olduğunu kanıtlayacak bir şey üzerinde birlikte çalışma imkanı buldular.
Üçlü, evrenin erken durumunu araştırmak için bilgisayar modellemesini kullanmayı amaçlıyordu. Bu yıllarda, hesaplamalı astronomi henüz çok yeni bir disiplindi. Yardıma ihtiyaç duyduklar ve kendilerine yardım etmesi için Durham Üniversitesi'nden yakın zamanda doktora yapmış olan 'yu işe aldılar. Dörtlü hale gelen grup, bir dizi makale üzerinde çalıştı - özellikle karanlık madde parçacıklarının "soğuk" olduğu süpersimetrik teoriyle ilgilendiler. İlk vardıkları sonuçlardan biri, karanlık maddenin nötrinolardan oluşamayacağıydı. 1985'te The Astrophysical Journal'da soğuk karanlık maddenin ilk simülasyonlarının sonuçlarını ortaya koyan "Soğuk karanlık maddenin hakim olduğu bir evrende büyük ölçekli yapının evrimi" başlıklı en önemli makalelerini yayınladılar.
Araştırmaları önemli sonuçlar çıkarmaya başlayınca - ellerindeki sınırlı bilgi işlem gücüne rağmen - Davis, White, Efstathiou ve Frenk, argümanlarının çektiği dikkat nedeniyle 'The Gang of Four' (Dörtlü Çete) olarak bilinmeye başlandı. The Gang of Four tarafından üretilen araştırma, galaksilerin ve diğer kozmik yapıların oluşumu için "soğuk karanlık madde teorisinin" geçerliliğini doğruladı. Argümanlarına karşı çıkanlar olsa da, bu sonunda kozmolojide kabul edilen yorum haline gelecekti.
Durham'a taşınma
1986'da Frenk, Astrofizik Profesörü tarafından işe alınarak Durham Üniversitesi'ne Öğretim Görevlisi olarak atandı. Geldiğinde, "teorinin olmadığı" ve astronominin "bulunmadığı" bir yer olarak "küçücük" buldu. Ellis'in desteğiyle astronomik araştırmalarda bölümün profilini güçlendirmeye çalışsa da; Frenk, hesaplama yaklaşımının gerektirdiği hesaplama gücüne erişmek için mücadele ettiğinden, bu kolay olmadı. Nihayetinde, ticari laboratuvarlardan bilgisayar ödünç almaya çalışıp başarısız olduktan sonra, MicroVAX bilgisayar serisinden bir modeli 40.000 £ maliyetle satın aldı. Frenk, 1991'de kıdemli akademisyenlere verilen bir unvan olan Reader'a terfi etti ve ardından 1993'te Profesör oldu. Kariyerinin bu döneminde hem Amerika Birleşik Devletleri'nden hem de Meksika'dan gelen iş tekliflerini geri çevirdi.
Makalelerinin yarattığı etkiye rağmen, Frenk ve White'ın teorileri o dönemde bilimsel fikir birliğini temsil etmiyordu. 80'lerin sonu ve 90'ların başında karanlık madde kavramına alternatif açıklamalar öneren akademisyenler tarafından "kuşatma altında" tutulmuşlardı. En dikkate değer alternatif teori, İsrailli fizikçi tarafından 1981'de önerilen Değiştirilmiş Newton dinamikleriydi. Bununla birlikte, 1993'te Cosmic Background Explorer (COBE)'dan elde edilen kanıtlar, Frenk ve White'a daha fazla destek sağladı.
Durham'daki araştırma çabaları, gelecekte hükûmetten daha fazla kaynak sözü veren Yüksek Performanslı Bilgi İşlem Girişimi'nin 1994 duyurusuyla arttı. O zamana kadar White, yerleşikti. White ve Frenk, oluşturmak için diğer hesaplamalı astronomlarla kurumlarını birleştirdiler. En önemlisi de, bu birleşme, Frenk ve ekibine, dünyanın en iyi tesislerinden biri olarak kabul edilen Garching'deki Max Planck Topluluğu'nun süper bilgi işlem merkezine erişim sağladı.
Navarro-Frenk-White profili
"Soğuk karanlık madde paradigması" 1990'ların ortalarında sağlam bir şekilde yerleşmişti; bu nedenle kozmolojik simülasyonların tahminleri, soğuk karanlık madde halelerinin dağılımından (bu halelerin şekillerine) kaydı.
1996'da Frenk, White ve 'nden astrofizikçi , soğuk karanlık madde simülasyonlarından elde ettikleri halelerin analizine dayanan dikkate değer bir rapor yayınladılar. Bu, karanlık madde haleleri için bir model profil olan . Esasen, karanlık madde halelerine uyan karanlık maddenin uzamsal bir kütle dağılımıdır. Formül bugün hala yaygın olarak kullanılmaktadır.
- NFW ve karşılaştırması
-
2001-günümüz
2001 yılında Computacenter'ın kurucusu İngiliz iş adamı 'in bağışından sonra Frenk, Durham Üniversitesi'nde ilk Ogden Temel Fizik Profesörü seçildi ve halen bu görevi sürdürmeye devam etmektedir. Frenk, 2001 yılında kurulan Hesaplamalı Kozmoloji Enstitüsü'nün (ICC) Direktörü oldu. Bu görevi 2020 yılına kadar sürdürdü ve ardından yerine Durham'daki meslektaşı Fizik Profesörü geçti.
2005 yılında, Virgo Konsorsiyumu'nun bir üyesi olarak Frenk, o zamanın en büyük ve en gerçekçi olan 'Millenium Simülasyonu'nu üreten ekibin bir parçasıydı. Simülasyon 28 gün sürmüştü. Sonraki bir röportajda Frenk, "kozmik aşçılık" olarak özetledi çünkü bu, tam olarak doğru "malzemeleri" seçmeye, onu bir bilgisayara koyup "pişirmeye" bırakmasına bağlıydı. Şakayla karışık, kendisinin ve ICC'deki meslektaşlarının başarısız evrenlerle dolu "dosya dolapları" olduğunu ifade etmiştir.
2008'de Frenk, dünyada en çok alıntı yapılan ilk 10 astronomdan biriydi. 2020 yılında, "Nobel Sınıfı" olarak değerlendirilen ve çok atıf alan araştırması nedeniyle seçildi. Frenk, ve Simon White ile birlikte, 2020 Nobel Fizik Ödülü'nün potansiyel kazananı olarak gösterildi; ancak önceki yıl ödülün (Princeton astrofizikçisi Jim Peebles liderliğindeki bir ekibe) uzay bilimi alanında da olan işler için verildiği düşünüldüğünde, daha sonraki bir tarihte zafer daha büyük bir olasılık olarak görülmektedir. 2021'de Frenk, Navarro ve White üçlüsü, o yılki Nobel için yeniden güçlü bir aday olarak seçilmiştir.
Kişisel
Frenk, İspanyol ve Latin Amerika edebiyatı öğretim görevlisi ve Durham, St Aidan's Koleji'nin şu anki Müdürü olan Dr. Susan Frenk ile evlidir. İki oğulları vardır.
Frenk, UNESCO Dünya Mirası listesinde de yer alan Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi'nin ana kampüsünde eğitim alma deneyiminden ilham alan mimariye ilgi duymuştur. Bu nedenle, İngiltere'ye ilk taşındığında akademik binaların durumundan etkilenmemiş, onları "karanlık, klostrofobik ve bakımsız" olarak tanımlamış ve Durham Üniversitesi'ndeki yeni binaların tasarım sürecinde aktif rol almıştır.
Medya ile iletişim
Frenk, 2018'de BBC Radio 4 üzerinde yayınlanan Desert Island Discs adlı program için Kirsty Young ile röportaj yapmıştır.
Ödüller ve takdir
Frenk, 2004 yılında Royal Society (FRS) üyeliğine seçildi. Kozmolojiye ve temel bilimin halka yayılmasına yaptığı hizmetler nedeniyle Kraliçenin 2017 Doğum Günü etkinliklerinde Britanya İmparatorluk Nişanı Komutanı (CBE) olarak atandı.
2014 yılında ile onurlandırıldı.
Diğer ödülleri;
- (2006),
- Paris Gözlemevi Daniel Chalonge Madalyası (2007),
- (2010),
- (2010),
- (2011),
- (2017),
- ve Fizik Enstitüsü Ödülü (2020)
- Rumford Madalyası (2021).
Kaynaklar
Notlar
- ^ Basit ifadeyle karanlık madde, uzay maddesinin %85'ini oluşturduğu söylenen varsayımsal bir malzemedir. Karanlık madde teorisi, Newton fiziği'nin aksine, bir spiral galaksi içindeki neredeyse tüm yıldızların neden kenara yaklaştıkça daha yavaş hareket etmek yerine merkez etrafında aynı hızda döndüklerinin bir açıklaması olarak ortaya çıktı. Bu gözlem ilk olarak Vera Rubin tarafından yapılmıştır.
- ^ 2006 yılına gelindiğinde, Milgrom'un fikrinin bazı çevrelerdeki popülaritesine rağmen, karanlık madde, bilim adamlarının "büyük çoğunluğunun" desteğini almıştı.
- ^ 2018 yılı itibari ile Frenk, Virgo Konsorsiyumu'nun yönlendirme komitesinde görev yapmaya devam etmekteydi.
Alıntılar
- ^ a b (PDF). 6 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. (90.3 KB)
- ^ a b c d e f . . 2011. 13 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2023.
- ^ a b c . Desert Island Discs (İngilizce). BBC Radio 4. 15 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2021.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad . Scientific Computing World (İngilizce). Europa Science Ltd. 8 Mayıs 2008. 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ a b . BBC Online. 10 Şubat 2006. 24 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2023.
- ^ Globular clusters in the galaxy and in the Large Magellanic Cloud. Cambridge University (PhD tez). University of Cambridge. 1981. uk.bl.ethos.255877. 19 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ağustos 2023.
- ^ Physics in Space. Londra: Heinemann. 1997. s. 78. ISBN .
- ^ a b c d Gianfranco Bertone; Dan Hooper (24 Mayıs 2016). (PDF). Fermilab. s. 61. 12 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2023.
- ^ a b . (İngilizce). 4 Kasım 1994. 24 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2023.
- ^ . Virgo Consortium. 12 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2018.
- ^ . star-www.dur.ac.uk. 20 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2020.
- ^ . Durham University. 30 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2020.
- ^ . Durham University. 2 Haziran 2005. 10 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ a b Adam Hart-Davis (2007). The Cosmos : A Beginner's Guide. Londra: BBC Books. ss. 26-27. ISBN .
- ^ Waters (29 Eylül 2020). "Durham Cosmologist recognised as being "of Nobel class" for work on evolution of the universe". . 24 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Nisan 2023.
- ^ Hunt (2 Ekim 2020). "Why it's so hard to guess who's going to get a Nobel Prize". CNN (İngilizce). 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Nisan 2023.
- ^ . France 24 (İngilizce). 5 Ekim 2021. 5 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2023.
- ^ a b . The Guardian. 30 Kasım 2015. 30 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2023.
- ^ . Royal Society. 16 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ "RAS Awards 2014". Astronomy & Geophysics. 55: 1.37-1.38. Şubat 2014. doi:10.1093/astrogeo/atu040.
- ^ (PDF). Royal Astronomical Society. 2022. 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023.
- ^ . . 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023.
- ^ . Institute of Physics. 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023.
- ^ . Institute of Physics (İngilizce). 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023.
- ^ . Durham University. 24 Ağustos 2021. 4 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023.
Kaynak
- İşbu madde CC BY 4.0 lisansı altında yayımlanan metin içermektedir.
Dış bağlantılar
- Wikimedia Commons'ta Carlos Frenk ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Carlos Silvestre Frenk CBE FRS d 27 Ekim 1951 Meksikali Ingiliz bir kozmologdur Frenk Meksika Ulusal Ozerk Universitesi ve Cambridge Universitesi nden mezun oldu ve Birlesik Krallik a kalici olarak yerlesmeden once arastirma kariyerinin ilk yillarini Amerika Birlesik Devletleri nde gecirdi 1986 da Durham Universitesi Fizik Bolumu ne katildi ve 2001 den beri Durham Universitesi nde Ogden Temel Fizik Profesoru olarak gorev yapiyor Carlos Frenk CBE FRSCarlos Frenk 2012DogumCarlos Silvestre Frenk 27 Ekim 1951 72 yasinda VatandaslikIngiliz Alman ve MeksikaliEgitimMeksika Ulusal Ozerk Universitesi BSc Cambridge Universitesi PhD EvlilikDr Susan FrenkCocuk lar 2Oduller 2010 2011 2014 2017 Rumford Madalyasi 2021 Resmi sitestar www dur ac uk csfKariyeriDaliAstrofizikCalistigi kurumlarDurham Universitesi Sussex Universitesi Kaliforniya Universitesi BerkeleyTezGlobular clusters in the galaxy and in the Large Magellanic Cloud 1981 Doktora danismaniBernard J T JonesDoktora ogrencileri Frenk evrenin kokenleri ve evrimi hakkindaki teorileri test etmek icin karmasik bilgisayar simulasyonlarini kullanmasi ve boylece teorik modeller arasindaki anlasmazliklari cozmeye yardimci olmasi da dahil olmak uzere galaksi olusumu etrafindaki calismalari ile ozellikle dikkat cekiyor Astronomi ve uzay bilimlerinde en uretken ve siklikla alinti yapilan yazarlar arasinda yer alan Frenk 500 den fazla bilimsel makale yazmistir kendi alaninda simdiye kadar yayinlanan en cok alinti yapilan 100 makaleden 5 inde ortak yazardir Hesaplamali astrofizikte bir oncu olan Frenk ve ile birlikte bilgisayar modelleme yoluyla soguk karanlik madde hipotezinin gecerliligini belirleyen bir dizi etkili makale de yayinlamistir 2004 yilinda Royal Society uyeligine secilen Frenk cok sayida odul aldi ve duzenli olarak Nobel Fizik Odulu icin aday olarak gosteriliyor Hayatinin erken donemi ve egitimiCarlos Frenk Mexico City Meksika da dogdu ve alti kardesin en buyugu idi Babasi 7 yasinda Almanya dan goc eden ve II Dunya Savasi na giden yolda zulumden kacan Alman Yahudi bir doktordur Annesi Meksikali Ispanyol bir piyanisttir Gencken Frenk basketbol icin biraz yetenek gosterdi ve yari profesyonel olarak oynadi ancak profesyonel olmak icin yeterince uzun olmadigini ve daha fazla da uzamayacagini fark etti Hayatinin diger yarisini ise matematige ayrilmisti Frenk Meksika Ulusal Ozerk Universitesi nde muhendislik okudu ancak daha sonra Teorik Fizik e gecerek 1976 da lisans derecesini aldi Okudugu yilin en yuksek notlarini aldi ve bu nedenle Gabino Barreda Madalyasi ile odullendirildi O zamanlar Cambridge Universitesi nde Profesor olan Martin Rees in konuk egitmen olarak ders verdigi bir sinifa da katildigi Italya yi ziyaret etti Rees tarafindan cesaretlendirilen Frenk Caltech te egitim alma planindan vazgecti ve onun yerine Cambridge i denedi Ayni yil bir British Council Bursu kazandi ve Matematiksel Tripos un III Bolumunu Yuksek lisans okumak uzere Cambridge Universitesi ne kaydoldu ve 1977 de tamamladi Sonrasinda Astronomi Profesoru Bernard J T Jones un gozetiminde doktora calismalari icin Cambridge de kaldi Doktora arastirma konusu olarak Samanyolu nun ozelliklerini arastirdi Karanlik madde fikri bu noktada hala son derece spekulatif idi ancak Frenk galaksinin gomulu karanlik madde ile cevrili oldugu sonucuna vardi 1981 de astronomi alaninda doktorasini aldi Frenk Cambridge de arastirma odagini kozmolojiye kaydirmaya karar verdi cunku bu alanda hala cozulmesi gereken pek cok heyecan verici sorun oldugunu hissediyor parcacik fiziginin oldukca yavas ilerledigini dusunuyordu Ancak profesorlerin yardimlarina ragmen ilgisini ceken doktora arastirmasi icin uygun bir temel fizik projesi belirleyemedi Gelecekteki isbirlikcisi ile ilk kez Cambridge de tanisti Halihazirda bir post doc olan White Frenk tarafindan ilerleyen yillarda resmi olmayan amiri olarak adlandirildi Kariyer ve arastirmaErken kariyeri Cambridge in ardindan Frenk California Universitesi nde doktora sonrasi arastirmaci olarak calisti 1981 den 1983 e kadar Berkeley de yasadi ve Harvard dan yeni ayrilmis astronom tarafindan buraya davet edilmisti Daha sonra 1983 ten 1984 e kadar Santa Barbara da yasadi Sonrasinda 1984 ten 1985 e kadar Sussex Universitesi nde post doc oldugu Birlesik Krallik a dondu The Gang of Four Dortlu Cete Berkeley de Davis in arastirmasini yorumlamak icin teorik fizik gecmisi olan Frenk e ihtiyaci vardi Harvard dayken 2 200 galaksinin haritasini cikarmisti Bu arada White da Berkeley e tasinmisti Boylece Davis White ve Frenk uclusu astrofizikte onemli bir ilerleme oldugunu kanitlayacak bir sey uzerinde birlikte calisma imkani buldular Uclu evrenin erken durumunu arastirmak icin bilgisayar modellemesini kullanmayi amacliyordu Bu yillarda hesaplamali astronomi henuz cok yeni bir disiplindi Yardima ihtiyac duyduklar ve kendilerine yardim etmesi icin Durham Universitesi nden yakin zamanda doktora yapmis olan yu ise aldilar Dortlu hale gelen grup bir dizi makale uzerinde calisti ozellikle karanlik madde parcaciklarinin soguk oldugu supersimetrik teoriyle ilgilendiler Ilk vardiklari sonuclardan biri karanlik maddenin notrinolardan olusamayacagiydi 1985 te The Astrophysical Journal da soguk karanlik maddenin ilk simulasyonlarinin sonuclarini ortaya koyan Soguk karanlik maddenin hakim oldugu bir evrende buyuk olcekli yapinin evrimi baslikli en onemli makalelerini yayinladilar Arastirmalari onemli sonuclar cikarmaya baslayinca ellerindeki sinirli bilgi islem gucune ragmen Davis White Efstathiou ve Frenk argumanlarinin cektigi dikkat nedeniyle The Gang of Four Dortlu Cete olarak bilinmeye baslandi The Gang of Four tarafindan uretilen arastirma galaksilerin ve diger kozmik yapilarin olusumu icin soguk karanlik madde teorisinin gecerliligini dogruladi Argumanlarina karsi cikanlar olsa da bu sonunda kozmolojide kabul edilen yorum haline gelecekti Durham a tasinma 1986 da Frenk Astrofizik Profesoru tarafindan ise alinarak Durham Universitesi ne Ogretim Gorevlisi olarak atandi Geldiginde teorinin olmadigi ve astronominin bulunmadigi bir yer olarak kucucuk buldu Ellis in destegiyle astronomik arastirmalarda bolumun profilini guclendirmeye calissa da Frenk hesaplama yaklasiminin gerektirdigi hesaplama gucune erismek icin mucadele ettiginden bu kolay olmadi Nihayetinde ticari laboratuvarlardan bilgisayar odunc almaya calisip basarisiz olduktan sonra MicroVAX bilgisayar serisinden bir modeli 40 000 maliyetle satin aldi Frenk 1991 de kidemli akademisyenlere verilen bir unvan olan Reader a terfi etti ve ardindan 1993 te Profesor oldu Kariyerinin bu doneminde hem Amerika Birlesik Devletleri nden hem de Meksika dan gelen is tekliflerini geri cevirdi Makalelerinin yarattigi etkiye ragmen Frenk ve White in teorileri o donemde bilimsel fikir birligini temsil etmiyordu 80 lerin sonu ve 90 larin basinda karanlik madde kavramina alternatif aciklamalar oneren akademisyenler tarafindan kusatma altinda tutulmuslardi En dikkate deger alternatif teori Israilli fizikci tarafindan 1981 de onerilen Degistirilmis Newton dinamikleriydi Bununla birlikte 1993 te Cosmic Background Explorer COBE dan elde edilen kanitlar Frenk ve White a daha fazla destek sagladi Durham daki arastirma cabalari gelecekte hukumetten daha fazla kaynak sozu veren Yuksek Performansli Bilgi Islem Girisimi nin 1994 duyurusuyla artti O zamana kadar White yerlesikti White ve Frenk olusturmak icin diger hesaplamali astronomlarla kurumlarini birlestirdiler En onemlisi de bu birlesme Frenk ve ekibine dunyanin en iyi tesislerinden biri olarak kabul edilen Garching deki Max Planck Toplulugu nun super bilgi islem merkezine erisim sagladi Navarro Frenk White profili Soguk karanlik madde paradigmasi 1990 larin ortalarinda saglam bir sekilde yerlesmisti bu nedenle kozmolojik simulasyonlarin tahminleri soguk karanlik madde halelerinin dagilimindan bu halelerin sekillerine kaydi 1996 da Frenk White ve nden astrofizikci soguk karanlik madde simulasyonlarindan elde ettikleri halelerin analizine dayanan dikkate deger bir rapor yayinladilar Bu karanlik madde haleleri icin bir model profil olan Esasen karanlik madde halelerine uyan karanlik maddenin uzamsal bir kutle dagilimidir Formul bugun hala yaygin olarak kullanilmaktadir NFW ve karsilastirmasi2001 gunumuz Ogden Temel Fizik Merkezi 2001 yilinda Computacenter in kurucusu Ingiliz is adami in bagisindan sonra Frenk Durham Universitesi nde ilk Ogden Temel Fizik Profesoru secildi ve halen bu gorevi surdurmeye devam etmektedir Frenk 2001 yilinda kurulan Hesaplamali Kozmoloji Enstitusu nun ICC Direktoru oldu Bu gorevi 2020 yilina kadar surdurdu ve ardindan yerine Durham daki meslektasi Fizik Profesoru gecti 2005 yilinda Virgo Konsorsiyumu nun bir uyesi olarak Frenk o zamanin en buyuk ve en gercekci olan Millenium Simulasyonu nu ureten ekibin bir parcasiydi Simulasyon 28 gun surmustu Sonraki bir roportajda Frenk kozmik ascilik olarak ozetledi cunku bu tam olarak dogru malzemeleri secmeye onu bir bilgisayara koyup pisirmeye birakmasina bagliydi Sakayla karisik kendisinin ve ICC deki meslektaslarinin basarisiz evrenlerle dolu dosya dolaplari oldugunu ifade etmistir 2008 de Frenk dunyada en cok alinti yapilan ilk 10 astronomdan biriydi 2020 yilinda Nobel Sinifi olarak degerlendirilen ve cok atif alan arastirmasi nedeniyle secildi Frenk ve Simon White ile birlikte 2020 Nobel Fizik Odulu nun potansiyel kazanani olarak gosterildi ancak onceki yil odulun Princeton astrofizikcisi Jim Peebles liderligindeki bir ekibe uzay bilimi alaninda da olan isler icin verildigi dusunuldugunde daha sonraki bir tarihte zafer daha buyuk bir olasilik olarak gorulmektedir 2021 de Frenk Navarro ve White uclusu o yilki Nobel icin yeniden guclu bir aday olarak secilmistir KisiselFrenk Ispanyol ve Latin Amerika edebiyati ogretim gorevlisi ve Durham St Aidan s Koleji nin su anki Muduru olan Dr Susan Frenk ile evlidir Iki ogullari vardir Frenk UNESCO Dunya Mirasi listesinde de yer alan Meksika Ulusal Ozerk Universitesi nin ana kampusunde egitim alma deneyiminden ilham alan mimariye ilgi duymustur Bu nedenle Ingiltere ye ilk tasindiginda akademik binalarin durumundan etkilenmemis onlari karanlik klostrofobik ve bakimsiz olarak tanimlamis ve Durham Universitesi ndeki yeni binalarin tasarim surecinde aktif rol almistir Medya ile iletisim Frenk 2018 de BBC Radio 4 uzerinde yayinlanan Desert Island Discs adli program icin Kirsty Young ile roportaj yapmistir Oduller ve takdirFrenk 2004 yilinda Royal Society FRS uyeligine secildi Kozmolojiye ve temel bilimin halka yayilmasina yaptigi hizmetler nedeniyle Kralicenin 2017 Dogum Gunu etkinliklerinde Britanya Imparatorluk Nisani Komutani CBE olarak atandi 2014 yilinda ile onurlandirildi Diger odulleri 2006 Paris Gozlemevi Daniel Chalonge Madalyasi 2007 2010 2010 2011 2017 ve Fizik Enstitusu Odulu 2020 Rumford Madalyasi 2021 KaynaklarNotlar Basit ifadeyle karanlik madde uzay maddesinin 85 ini olusturdugu soylenen varsayimsal bir malzemedir Karanlik madde teorisi Newton fizigi nin aksine bir spiral galaksi icindeki neredeyse tum yildizlarin neden kenara yaklastikca daha yavas hareket etmek yerine merkez etrafinda ayni hizda donduklerinin bir aciklamasi olarak ortaya cikti Bu gozlem ilk olarak Vera Rubin tarafindan yapilmistir 2006 yilina gelindiginde Milgrom un fikrinin bazi cevrelerdeki popularitesine ragmen karanlik madde bilim adamlarinin buyuk cogunlugunun destegini almisti 2018 yili itibari ile Frenk Virgo Konsorsiyumu nun yonlendirme komitesinde gorev yapmaya devam etmekteydi Alintilar a b PDF 6 Agustos 2010 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi 90 3 KB a b c d e f 2011 13 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Nisan 2023 a b c Desert Island Discs Ingilizce BBC Radio 4 15 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Eylul 2021 a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad Scientific Computing World Ingilizce Europa Science Ltd 8 Mayis 2008 22 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Nisan 2023 a b BBC Online 10 Subat 2006 24 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Nisan 2023 Globular clusters in the galaxy and in the Large Magellanic Cloud Cambridge University PhD tez University of Cambridge 1981 uk bl ethos 255877 19 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Agustos 2023 Physics in Space Londra Heinemann 1997 s 78 ISBN 9780435688431 a b c d Gianfranco Bertone Dan Hooper 24 Mayis 2016 PDF Fermilab s 61 12 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 28 Nisan 2023 a b Ingilizce 4 Kasim 1994 24 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Nisan 2023 Virgo Consortium 12 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Aralik 2018 star www dur ac uk 20 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Kasim 2020 Durham University 30 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Kasim 2020 Durham University 2 Haziran 2005 10 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Nisan 2023 a b Adam Hart Davis 2007 The Cosmos A Beginner s Guide Londra BBC Books ss 26 27 ISBN 9781846072123 Waters 29 Eylul 2020 Durham Cosmologist recognised as being of Nobel class for work on evolution of the universe 24 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Nisan 2023 Hunt 2 Ekim 2020 Why it s so hard to guess who s going to get a Nobel Prize CNN Ingilizce 27 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Nisan 2023 France 24 Ingilizce 5 Ekim 2021 5 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Nisan 2023 a b The Guardian 30 Kasim 2015 30 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Nisan 2023 Royal Society 16 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Nisan 2023 RAS Awards 2014 Astronomy amp Geophysics 55 1 37 1 38 Subat 2014 doi 10 1093 astrogeo atu040 PDF Royal Astronomical Society 2022 21 Mart 2023 tarihinde kaynagindan pdf arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2023 30 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2023 Institute of Physics 13 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2023 Institute of Physics Ingilizce 30 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2023 Durham University 24 Agustos 2021 4 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2023 Kaynak Isbu madde CC BY 4 0 lisansi altinda yayimlanan metin icermektedir Dis baglantilarWikimedia Commons ta Carlos Frenk ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur