Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nef'î, (Osmanlı Türkçesi: نفعي), (d. 1572, Hasankale, Erzurum – ö. 27 Ocak 1635, İstanbul), 17. yüzyıl Türk şâirlerindendir. Kasidede gerçek bir varlık göstermiş ve gerek kendi zamanında, gerekse sonraki yüzyıllarda kaside yazan bütün şairlere etki eden şâir, edebiyatçı ve hiciv üstadı.
| Ömer b. Mehmed | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1572 Hasankale, Erzurum, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 27 Ocak 1635 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Edebî akım | sebk-i Hindî |
| Önemli eser | Sihâm-ı Kazâ |
Etkilendikleri | |
Asıl adı Ömer olan Nef'i 1572 yılında Erzurum'un Hasankale'sinde doğdu. Bundan dolayı devrin kaynakları Nef'i'den Erzenü'r-Rumî diye söz ederler. Babası ülkesinin efradından Sipahi Mehmed Bey diye anılan bir kişidir. Daha küçük yaşlardan itibaren güçlü bir eğitim gören Nef'î, öğrenimine Hasankale'de başlamış, daha sonra Erzurum'a gelerek devam ettirmiştir. Burada Türk edebiyatının ünlü eserlerini okudu, Arapça ve Farsça öğrendi. Nef'i Erzurum'da öğrenimini sürdürürken genç yaşında şiir yazmaya da başlamıştır. İlk mahlası Zarrî "zararlı"dır. 1585 Erzurum defterdarı olan Gelibolulu Müverrih Ali, şiirlerini görmüş, beğenmiş ve bu genç şaire Nef'i "nafi, yararlı" mahlasını vermiştir.
Padişah I. Ahmet zamanında İstanbul'a geldi. Devlet hizmetine girdi ve bir süre farklı memurluklarda çalıştı. Daha sonraları II. Osman ve IV. Murad dönemlerinde yıldızı parladı ve sarayla yakın bir ilişki kurdu. Hicviyeleri ile bilinen Nef'î yazdığı hicivlerle dönemin birçok isminin nefretini ve öfkesini üstüne çekti.
Kendisi de şair olan Şeyhülislam Yahya Efendi Nef'i yi öven ancak içeriğinde Nef'i ye kâfir diyen bir kıt'a söylemiştir.
| “ | Şimdi hayli sühanverân içre Nef'imanendi var mı bir şair Sözleri seba'-i mu'allakadır İmrü'l-Kays kendidür kâfir | „ |
Nef'i de buna karşılık olarak;
| “ | Müftü efendi bize kâfir demiş Tutalım ben O'na diyem müselman Lâkin varıldıktan ruz-ı mahşere İkimiz de çıkarız orda yalan | „ |
diyerek cevap vermiştir.[] Yine bir başka dörtlüğünde kendisine kelp (köpek) diyen Tahir Efendi'ye karşılık verir;
| “ | tahir efendi bana kelp demiş iltifadı bu sözde zahirdir maliki mezhebim benim zira itikadımca kelp tahirdir | „ |
[]
Osmanlı Türkçesinde büyük harf kuralı olmadığı için bu şiir iki anlama geliyor. Birinci anlamı şöyledir: Tahir Efendi Maliki mezhebine mensup olduğu için ve Maliki mezhebinde köpeğin güvercin gibi temiz bir hayvan olduğuna inanıldığı için Tahir Efendi'ye teşekkür ediyor ve onun da temiz bir varlık olduğunu söylüyor. İkinci anlamda ise Tahir Efendi'ye köpek diyor. Bu olaydan sonra mahkemeye çağrılıp yargılanıyor ve kendisini savunurken şiirin birinci anlamını kullanıyor ve ceza almıyor.[]
Yine de uzunca bir süre IV. Murat tarafından korundu, daha sonraları IV. Murat kendisinden hiciv yazmamasını rica etti. Her ne kadar Nef'î padişah IV. Murat'a bu konuda söz verse de, kalemini durduramayıp Vezir Bayram Paşa hakkında bir hicviye kaleme aldı. Bu hicviyesinden ötürü, 1635 yılında, sarayın odunluğunda kementle boğularak öldürüldü. Sonra cesedi İstanbul boğazı'nda denize atılmıştır. Halk arasında Nef'i efendinin ölümü hakkında şöyle bir rivayet geçmektedir: Nef'i çok iyi bir şair olduğu için infazından vazgeçilmiştir. Padişaha gönderilecek belge yazılırken Nef'i de oradadır. Belgeyi bir siyahi yazmaktadır ve kâğıda mürekkep damlatır. Nef'i de bu olay üzerine "Mübarek teriniz damladı efendim" diyerek yaşama şansını kaybetmiştir.[]
Çalışmaları
Onu ölüme sürükleyen hiciv edebiyatında çok başarılı olduğu aşikârdır. Hicvin yanı sıra övgü edebiyatıyla da göz doldurmuştur, bugün dîvân edebiyatının en beğenilen kasidelerinden birçoğu onun eseridir. Yazdığı kasideler güçlü tekniği ve değişik ahengi ile fark yaratır. Zaman zaman kasidelerinde gördüğümüz aşırı süs ve abartılar bile, güzel ahengi ile sunîlikten uzak doğal bir havadadır.[]
Başlıca Eserleri
Vikikaynak'ta Nefi ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
- Sihâm-ı Kazâ (Hiciv şiirleri)
- Türkçe Dîvan
- Farsça Dîvan
- Tuhfetü’l-uşşâk
Ölümü
IV. Murad'ın, Nef'i'den bir daha hicvıye yazmaması istemesinden sonra Nef'i, sözünü tutmamış ve IV. Murad'ın eniştesi Bayram Paşa'yı hicvetmiştir. Bayram Paşa'nın isteği üzerine IV. Murad, Nef'i'yi idam ettirmiştir. Şair Nef'i, sarayın odunluğunda öldürüldükten sonra cesedi Sarayburnu'ndan denize atılmıştır.
Popüler kültürdeki yeri
- Muhteşem Yüzyıl Kösem adlı Türk dizisinde Nef'î karakterini Serkan Keskin canlandırılmıştır.
- IV. Murat (dizi) 1981 yılında TRT 1'de yayınlanan tarihî mini dizi 'de Cüneyt Gökçer canlandırılmıştır.
Kaynakça
- ^ Nef'i. Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi. ss. 8581-8582.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nef i Osmanli Turkcesi نفعي d 1572 Hasankale Erzurum o 27 Ocak 1635 Istanbul 17 yuzyil Turk sairlerindendir Kasidede gercek bir varlik gostermis ve gerek kendi zamaninda gerekse sonraki yuzyillarda kaside yazan butun sairlere etki eden sair edebiyatci ve hiciv ustadi Omer b MehmedDogum1572 Hasankale Erzurum Osmanli ImparatorluguOlum27 Ocak 1635 Istanbul Osmanli ImparatorluguEdebi akimsebk i HindiOnemli eserSiham i KazaEtkilendikleri Hafiz i Sirazi Asil adi Omer olan Nef i 1572 yilinda Erzurum un Hasankale sinde dogdu Bundan dolayi devrin kaynaklari Nef i den Erzenu r Rumi diye soz ederler Babasi ulkesinin efradindan Sipahi Mehmed Bey diye anilan bir kisidir Daha kucuk yaslardan itibaren guclu bir egitim goren Nef i ogrenimine Hasankale de baslamis daha sonra Erzurum a gelerek devam ettirmistir Burada Turk edebiyatinin unlu eserlerini okudu Arapca ve Farsca ogrendi Nef i Erzurum da ogrenimini surdururken genc yasinda siir yazmaya da baslamistir Ilk mahlasi Zarri zararli dir 1585 Erzurum defterdari olan Gelibolulu Muverrih Ali siirlerini gormus begenmis ve bu genc saire Nef i nafi yararli mahlasini vermistir Padisah I Ahmet zamaninda Istanbul a geldi Devlet hizmetine girdi ve bir sure farkli memurluklarda calisti Daha sonralari II Osman ve IV Murad donemlerinde yildizi parladi ve sarayla yakin bir iliski kurdu Hicviyeleri ile bilinen Nef i yazdigi hicivlerle donemin bircok isminin nefretini ve ofkesini ustune cekti Kendisi de sair olan Seyhulislam Yahya Efendi Nef i yi oven ancak iceriginde Nef i ye kafir diyen bir kit a soylemistir Simdi hayli suhanveran icre Nef imanendi var mi bir sair Sozleri seba i mu allakadir Imru l Kays kendidur kafir Nef i de buna karsilik olarak Muftu efendi bize kafir demis Tutalim ben O na diyem muselman Lakin varildiktan ruz i mahsere Ikimiz de cikariz orda yalan diyerek cevap vermistir kaynak belirtilmeli Yine bir baska dortlugunde kendisine kelp kopek diyen Tahir Efendi ye karsilik verir tahir efendi bana kelp demis iltifadi bu sozde zahirdir maliki mezhebim benim zira itikadimca kelp tahirdir kaynak belirtilmeli Osmanli Turkcesinde buyuk harf kurali olmadigi icin bu siir iki anlama geliyor Birinci anlami soyledir Tahir Efendi Maliki mezhebine mensup oldugu icin ve Maliki mezhebinde kopegin guvercin gibi temiz bir hayvan olduguna inanildigi icin Tahir Efendi ye tesekkur ediyor ve onun da temiz bir varlik oldugunu soyluyor Ikinci anlamda ise Tahir Efendi ye kopek diyor Bu olaydan sonra mahkemeye cagrilip yargilaniyor ve kendisini savunurken siirin birinci anlamini kullaniyor ve ceza almiyor kaynak belirtilmeli Yine de uzunca bir sure IV Murat tarafindan korundu daha sonralari IV Murat kendisinden hiciv yazmamasini rica etti Her ne kadar Nef i padisah IV Murat a bu konuda soz verse de kalemini durduramayip Vezir Bayram Pasa hakkinda bir hicviye kaleme aldi Bu hicviyesinden oturu 1635 yilinda sarayin odunlugunda kementle bogularak olduruldu Sonra cesedi Istanbul bogazi nda denize atilmistir Halk arasinda Nef i efendinin olumu hakkinda soyle bir rivayet gecmektedir Nef i cok iyi bir sair oldugu icin infazindan vazgecilmistir Padisaha gonderilecek belge yazilirken Nef i de oradadir Belgeyi bir siyahi yazmaktadir ve kagida murekkep damlatir Nef i de bu olay uzerine Mubarek teriniz damladi efendim diyerek yasama sansini kaybetmistir kaynak belirtilmeli CalismalariNef i divaninin ilk sayfasi Suleymaniye Ktp Pertev Pasa nr 421 Onu olume surukleyen hiciv edebiyatinda cok basarili oldugu asikardir Hicvin yani sira ovgu edebiyatiyla da goz doldurmustur bugun divan edebiyatinin en begenilen kasidelerinden bircogu onun eseridir Yazdigi kasideler guclu teknigi ve degisik ahengi ile fark yaratir Zaman zaman kasidelerinde gordugumuz asiri sus ve abartilar bile guzel ahengi ile sunilikten uzak dogal bir havadadir kaynak belirtilmeli Baslica Eserleri Vikikaynak ta Nefi ile ilgili metin bulabilirsiniz Siham i Kaza Hiciv siirleri Turkce Divan Farsca Divan Tuhfetu l ussakOlumuMevlana Muzesi nde Nefi nin temsili mezar tasi IV Murad in Nef i den bir daha hicviye yazmamasi istemesinden sonra Nef i sozunu tutmamis ve IV Murad in enistesi Bayram Pasa yi hicvetmistir Bayram Pasa nin istegi uzerine IV Murad Nef i yi idam ettirmistir Sair Nef i sarayin odunlugunda olduruldukten sonra cesedi Sarayburnu ndan denize atilmistir Populer kulturdeki yeriMuhtesem Yuzyil Kosem adli Turk dizisinde Nef i karakterini Serkan Keskin canlandirilmistir IV Murat dizi 1981 yilinda TRT 1 de yayinlanan tarihi mini dizi de Cuneyt Gokcer canlandirilmistir Kaynakca Nef i Buyuk Larousse Sozluk ve Ansiklopedisi ss 8581 8582