Çatırtı (fizik)

Çatırtı, fizikte eksarsımın değişme oranını diğer bir deyişle zamana göre türevini belirten vektörel bir büyüklüktür. Eksarsımın zamana göre birinci türevi, sarsımın zamana göre ikinci türevi, ivmenin zamana göre üçüncü türevi, hızın zamana göre dördüncü türevi, konumun zamana göre beşinci türevidir. Çatırtı aşağıdaki gibi ifade edilebilir:

${\displaystyle {\vec {c}}={\frac {d{\vec {s}}}{dt}}={\frac {d^{2}{\vec {j}}}{dt^{2}}}={\frac {d^{3}{\vec {a}}}{dt^{3}}}={\frac {d^{4}{\vec {v}}}{dt^{4}}}={\frac {d^{5}{\vec {r}}}{dt^{5}}}}$

${\displaystyle {\vec {s}}}$ eksarsım,

${\displaystyle {\vec {j}}}$ sarsım,

${\displaystyle {\vec {a}}}$ ivme,

${\displaystyle {\vec {v}}}$ hız,

${\displaystyle {\vec {r}}}$ konum

${\displaystyle {\mathit {t}}}$ zamana karşılık gelir.

Şu an için çatırtı ya da türevleri için kabul edilmiş uluslararası bir birim yoktur. Fizikte daha kullanılmayan ve ideal bir birim olduğu için biraz şaka ile karışık şekilde yaklaşılır. Çatırtı metrik sistemde metre bölü saniye üzeri beş (metre bölü saniye bölü saniye bölü saniye bölü saniye bölü saniye, m/s⁵ ya da m·s⁻⁵) olarak tanımlanır.

Ayrıca bakınız

• Sarsım (fizik)
• Eksarsım