Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Boötes ya da Çoban takımyıldızı (IPA: [boʊˈoʊtiz], Yunanca: çoban), modern 88 takımyıldızdan birisidir. Batlamyus'un bahsettiği 44 takımyıldızdan da birisidir. Boötes genelde "Ayı Terbiyecisi" olarak tasvir edilir, çünkü Ursa Major (Büyük Ayı) ve Ursa Minor (Küçük Ayı) takımyıldızlarına yukarıdan bakar gibidir. Dünyadan görünen en parlak üçüncü yıldız olan Arcturus'u barındırır.
| Takımyıldız | |
 Boötes takımyıldızının haritası | |
| Kısaltma | Boö |
|---|---|
| Tamlayan | Boötis |
| Sembolizm | Ayı terbiyecisi. |
| Bahar açısı | 15 |
| Yükselim | +30 |
| Alan | 907 derece kare (13.) |
| Ana yıldızlar | 7, 15 |
| Bayer/Flamsteed yıldızları | 59 |
| Gezegeni olduğu bilinen yıldızlar | 4 |
| Parlak yıldızlar (3,00m'den) | 3 |
| En parlak yıldız | Arcturus (α Boö) (-0.04m) |
| Yakın yıldızlar (10 pc içindeki) | 6 |
| En yakın yıldız | Wolf 498 (17.7 Iy) |
| Messier nesneleri | 0 |
| Göktaşı yağmurları | |
| Çevreleyen takımyıldızlar | |
| En iyi Haziran ayı saat 21:00'de +90° ve −50° enlemleri arasında görülebilir. | |
Dikkat çeken özellikler
Arcturus, bizden 35ışık yılı uzaklıktadır. Çoban takımyıldızı'ndaki en parlak yıldızdır. Bu nedenle diğer bir adı Alfa-Çoban (α Boö)'dur. Takımyıldızın diğer sönük yıldızları, Büyük Kepçe'nin gerilerine doğru saçılmışlardır.
NGC 5466 zayıf küresel yıldız kümesidir ve pek çok teleskopla gözlenebilir. William Herschel tarafından 17 Mayıs 1784 tarihinde keşfedilmiştir.
Çoban boşluğu, keşfedilen iki büyük boşluktan biri. 1981 yılında keşfedilmiştir.
Gözlem bilgisi
Büyük Kepçe'nin biraz eğri duran sapını bulalım. Eğer bu sap eğrisini, onun uzunluğunun yaklaşık iki katı kadar takip ederseniz, Arcturus olarak bilinen, hafif turuncu renkli, birinci kadirden parlak bir yıldıza gelirsiniz. Şimdi yüzünüzü kabaca güneydoğuya, Arcturus'a doğru çevirin. Bu durumda onu daha kolay görebilirsiniz. Gökyüzü eğer yeterince karanlık ise, Çoban'ın diğer yıldızlarını da bulabilirsiniz. Yaklaşık bir yumruk genişliği yukarıda ve Arcturus'un solunda, birbirinden yarım yumruk genişliği kadar ayrık bir çift yıldız ve Arcturus'dan daha uzakta diğer bir çift yıldız görülür. Grubun tamamı, altta Arcturus olmak üzere, bir dondurma külahını andırır. Arcturus'un tam karşısında üstteki bir yıldız da dondurma kepçesinin oluşturduğu, külahın tepesindeki yuvarlak dondurma topağı gibi durur.
Adlandırılmış yıldızlar
- Ayrıca bakınız: Çoban'daki yıldızlar dizini
| Bayer | Adı | Kökeni | Anlamı |
|---|---|---|---|
| ά | Arcturus | Yunanca | ayıcı |
| β | Nekkar | Arapça | ﺑﻘﺎﺭ (sığır çobanı) |
| γ | Seginus | Arapça | haykırmak |
| ε | Arapça | ﺍﺯﺍﺭ (peştamal) | |
| η | Müfrid | Arapça | ﻣﻔﺮﺩ (tek başına olan) |
| μ | Arapça | çoban asası | |
| h | Merga | Latince | orak |
| ψ | Nadlat | Arapça |
Mitoloji
Çoban mitolojik efsanesi, ana karakter Başak ve Küçük Köpek ile birlikte anlatılacaktır.
Efsaneye göre Persephone bir gün oyun arkadaşlarıyla (Okeanos'un kızları) birlikte çayırda çiçek toplarken birdenbire yer yarılmış, yer altı tanrısı Hades şarıyla dışarı çıkmış. Persephone'yi kaptığı gibi ortalıktan kaybolmuş. Ümitsizlikten ne yapacağını bilemeyen Demeter, kızını bulabilmek için tüm yeryüzünü dolaşır. Her şeyi gören tanrı Helios Kore'nin yerini söylemiş. Bunun üzerine Demeter Olympos'tan kaçmış, yüreği sızlayarak ıssız bir yere çekilmiş. Demeter'in küsmesiyle toprağın bereketi kalmamış, ekinler bitmez, buğday başakları büyümez olmuş. İnsanlar kıtlık tehlikesiyle karşı karşıya kalmışlar. Zeus, Demeter ve Hades'in arasını düzeltmeye çalışmış fakat başarılı olamamıştır. Bu arada Hades, Kore'ye büyülü nar yedirmiş. Büyülü narı yiyen Persephone yeraltı tanrısına bağlanmış, Zeus'un tüm çağrılarına rağmen yeraltı ülkesinde kalmaya devam etmiş. Tüm çabalarının boşa gittiğini gören Zeus bu işi bir kurala bağlamayı kafasına koymuş. Zeus Persephone'nin yılın üçte ikisini yani buğday başaklarının çiçek açma ve ürün verme zamanını yer üstünde annesi Demeter'in yanında, kalan üçte birini yani kışı Hades'in yanında yeraltında geçireceğini söyler. Böylelikle toprağa yeniden bereket gelir.
Ozan adlı eserinde, Persephone hakkında şunları söyler:
- Demeter’in de yatağına girdi Zeus
- Canlıları doyuran, tarlalar tanrıçasının.
- Ak kollu Persephone’yi doğurdu Demeter.
- Yer altı tanrısı Hades kaçırdı onu annesinin koynundan
- Ve bilge Zeus bağışladı kızını ona......
Hoseidos, Persephone'nin Zeus'un kızı olduğunu söylemektedir. Başka bir efsaneye göre Virgo, ve Demeter'in kızı Erigone adıyla anılır.
Bir seyahat sırasında şarap tanrısı Dionysos, İcarios'un evine gelip misafir olur. Onu çok iyi ağırlarlar. Dionysos gitmeden önce kendisine gösterilen misafirperverliğe karşılık ev sahibi İcarios'a üzüm yetiştirmenin usulünü, bağcılığı ve şarap yapmayı öğretir. Bağ bozumu gelince İcarios, bu esrarlı içkiden diğer insanların da yararlanmasını ister. Şarap dolu tulumlarla köyleri, kırları dolaşır. Rastladığı bütün köylülere şarap içirmeye başlar. Fakat akıllı ve uslu olan köylüler, fazla içince sarhoş olurlar. Bazıları akıllarının başlarından gittiğini, yere yıkılıp derin bir uykuya daldıklarını görünce, İcarios'un şarapla kendilerini zehirlediğini düşünmeye başlarlar. İcarios'un üzerine çullanıp onu linç ederler. Sarhoşlar sonraki gün ayılınca, İcarios'u boşuna öldürdüklerini anlarlar. Ama iş işten geçmiştir. İcarios'un cesedini ormanın içine götürüp saklarlar. İcarios'un kızı Erigone babasının gelmediğini görünce telaşlanır. Gece rüyasında babası İcarios yaralarını göstererek der ki:
- "-Kızım, uyan ve hemen kalk.Ben senin babanım. Şarabın etkisiyle akıllarını kaybeden köylüler beni öldürdüler ve ormana bıraktılar. Erigone git ve naaşımı bulup, göm."
Zavallı Erigone uzun süre babasını arar bulamaz. İcarios'un naaşını Erigone ile bereber arayan adlı köpeği bulur. Erigone acıdan ne yapacağını şaşırır. Gözyaşları içinde babasının naaşının yanında kendini ağaca asar ve ölür. Maira Erigone'nin naaşı başından ayrılmaz ve günler boyunca ulur. Sonra o da açlıktan ölür.
Tanrılar İcarios ve ailesine acırlar. Onları gökyüzüne takımyıldızlar olarak alırlar. İcarios gökyüzünde "BOÖTES" (Çoban), kızı Erigone "VİRGO" (Başak) olarak, sadık köpekleri Maira ise "CANİS MİNÖR" (Küçük Köpek) olarak yerlerini alırlar.
Tanrı Zeus Atinalılara bir ceza verir. Şehirde bir delilik salgını baş gösterir. Genç kızlar çıldırıp kendilerini asmaya başlarlar. Bunun üzerine Atinalılar kendilerini affettirmek için, Erigone adına bir sunak yapıp özel bayram düzenlemişlerdir.
Efsanenin başka bir yorumunda İcarios'un evine misafir olan Dionysos, İcarios'un kızı Erigone ile beraber olur ve (üzüm) adında bir oğulları olur.
Küçük köpeğin (Canis Minör = Maira) genellikle Çoban'ın (Boötes) köpeği olduğu kabul görse de, Orion'un (Avcı) köpeklerinden küçük olanı olduğunu ileri süren efsaneler de vardır.
Çoban'ın (Boötes) gerçek adı kesin olarak bilinmemekle birlikte bazı kaynaklarda "Çiftçi" olarak da geçer. Bunun nedeni görüntüsü bir tarım aracı olan sabana benzetilen Ursa Major (Büyük Ayı) takımyıldızının çok yakınında yer almasıdır. En çok kabul gören tasviri İcarios"tur.
Notlar
- ^ Bu adın, ÇOBAN takımyıldızının Yunanca adının Arapça'ya, oradan da Latince'ye sayısız çevrilmesi sırasında yapılan yanlışlıklardan kaynaklandığı sanılmaktadır.
- ^ Bu ad, Batlamyus'un Mathematike Syntaksis adlı eserinde καλλόροβος (kallorovos = sopa) biçiminde yer alan kayıtın, çeşitli çeviriler ve Arapça belirgin tanım edatı eklenmesi sonucunda aldığı biçimdir.
- ^ Bu ad, bazı kaynaklarda ÇOBAN'nın bir elinde sopa, diğer elinde bir orak tutuyor gösterilmesinden kaynaklanmıştır.
- ^ bir çift atın çektiği, bir çeşit araba
- ^ Güneş tanrısı; genç, güzel, kuvvetli ve sarı saçlı bir delikanlı olarak tasvir edilir
Kaynakça
- Ian Ridpath and Wil Tirion (2007). Stars and Planets Guide, Collins, London. . Princeton University Press, Princeton. .
- Richard Hinckley Allen, Star Names, Their Lore and Meaning, New York, Dover: various dates, .
- Thomas Wm. Hamilton, Useful Star Names, Holbrook, NY, Viewlex: 1968.
Dış bağlantılar
- The Deep Photographic Guide to the Constellations: Bootes 14 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- WIKISKY.ORG: Boötes 7 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Star Tales – Boötes 3 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Wikimedia Commons'ta Boötes (takımyıldız) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bootes ya da Coban takimyildizi IPA boʊˈoʊtiz Yunanca coban modern 88 takimyildizdan birisidir Batlamyus un bahsettigi 44 takimyildizdan da birisidir Bootes genelde Ayi Terbiyecisi olarak tasvir edilir cunku Ursa Major Buyuk Ayi ve Ursa Minor Kucuk Ayi takimyildizlarina yukaridan bakar gibidir Dunyadan gorunen en parlak ucuncu yildiz olan Arcturus u barindirir BootesTakimyildizBootes takimyildizinin haritasiKisaltmaBooTamlayanBootisSembolizmAyi terbiyecisi Bahar acisi15Yukselim 30Alan907 derece kare 13 Ana yildizlar7 15Bayer Flamsteed yildizlari59Gezegeni oldugu bilinen yildizlar4Parlak yildizlar 3 00m den 3En parlak yildizArcturus a Boo 0 04m Yakin yildizlar 10 pc icindeki 6En yakin yildizWolf 498 17 7 Iy Messier nesneleri0Goktasi yagmurlariCevreleyen takimyildizlarCanes Venatici Coma Berenices Corona Borealis Draco Hercules Serpens Caput Virgo Ursa MajorEn iyi Haziran ayi saat 21 00 de 90 ve 50 enlemleri arasinda gorulebilir Dikkat ceken ozelliklerArcturus bizden 35isik yili uzakliktadir Coban takimyildizi ndaki en parlak yildizdir Bu nedenle diger bir adi Alfa Coban a Boo dur Takimyildizin diger sonuk yildizlari Buyuk Kepce nin gerilerine dogru sacilmislardir NGC 5466 zayif kuresel yildiz kumesidir ve pek cok teleskopla gozlenebilir William Herschel tarafindan 17 Mayis 1784 tarihinde kesfedilmistir Coban boslugu kesfedilen iki buyuk bosluktan biri 1981 yilinda kesfedilmistir Gozlem bilgisiBuyuk Kepce nin biraz egri duran sapini bulalim Eger bu sap egrisini onun uzunlugunun yaklasik iki kati kadar takip ederseniz Arcturus olarak bilinen hafif turuncu renkli birinci kadirden parlak bir yildiza gelirsiniz Simdi yuzunuzu kabaca guneydoguya Arcturus a dogru cevirin Bu durumda onu daha kolay gorebilirsiniz Gokyuzu eger yeterince karanlik ise Coban in diger yildizlarini da bulabilirsiniz Yaklasik bir yumruk genisligi yukarida ve Arcturus un solunda birbirinden yarim yumruk genisligi kadar ayrik bir cift yildiz ve Arcturus dan daha uzakta diger bir cift yildiz gorulur Grubun tamami altta Arcturus olmak uzere bir dondurma kulahini andirir Arcturus un tam karsisinda ustteki bir yildiz da dondurma kepcesinin olusturdugu kulahin tepesindeki yuvarlak dondurma topagi gibi durur Adlandirilmis yildizlarAyrica bakiniz Coban daki yildizlar diziniBayer Adi Kokeni Anlamia Arcturus Yunanca ayicib Nekkar Arapca ﺑﻘﺎﺭ sigir cobani g Seginus Arapca haykirmake Arapca ﺍﺯﺍﺭ pestamal h Mufrid Arapca ﻣﻔﺮﺩ tek basina olan m Arapca coban asasih Merga Latince orakps Nadlat ArapcaMitolojiTakimyildizlar Bootes Corona Borealis Coma Berenices Quadrans Muralis Basak Terazi Canes Venatici Mons Maenalus Ophiuchi Coban mitolojik efsanesi ana karakter Basak ve Kucuk Kopek ile birlikte anlatilacaktir Efsaneye gore Persephone bir gun oyun arkadaslariyla Okeanos un kizlari birlikte cayirda cicek toplarken birdenbire yer yarilmis yer alti tanrisi Hades sariyla disari cikmis Persephone yi kaptigi gibi ortaliktan kaybolmus Umitsizlikten ne yapacagini bilemeyen Demeter kizini bulabilmek icin tum yeryuzunu dolasir Her seyi goren tanri Helios Kore nin yerini soylemis Bunun uzerine Demeter Olympos tan kacmis yuregi sizlayarak issiz bir yere cekilmis Demeter in kusmesiyle topragin bereketi kalmamis ekinler bitmez bugday basaklari buyumez olmus Insanlar kitlik tehlikesiyle karsi karsiya kalmislar Zeus Demeter ve Hades in arasini duzeltmeye calismis fakat basarili olamamistir Bu arada Hades Kore ye buyulu nar yedirmis Buyulu nari yiyen Persephone yeralti tanrisina baglanmis Zeus un tum cagrilarina ragmen yeralti ulkesinde kalmaya devam etmis Tum cabalarinin bosa gittigini goren Zeus bu isi bir kurala baglamayi kafasina koymus Zeus Persephone nin yilin ucte ikisini yani bugday basaklarinin cicek acma ve urun verme zamanini yer ustunde annesi Demeter in yaninda kalan ucte birini yani kisi Hades in yaninda yeraltinda gecirecegini soyler Boylelikle topraga yeniden bereket gelir Ozan adli eserinde Persephone hakkinda sunlari soyler Demeter in de yatagina girdi Zeus Canlilari doyuran tarlalar tanricasinin Ak kollu Persephone yi dogurdu Demeter Yer alti tanrisi Hades kacirdi onu annesinin koynundan Ve bilge Zeus bagisladi kizini ona Hoseidos Persephone nin Zeus un kizi oldugunu soylemektedir Baska bir efsaneye gore Virgo ve Demeter in kizi Erigone adiyla anilir Bir seyahat sirasinda sarap tanrisi Dionysos Icarios un evine gelip misafir olur Onu cok iyi agirlarlar Dionysos gitmeden once kendisine gosterilen misafirperverlige karsilik ev sahibi Icarios a uzum yetistirmenin usulunu bagciligi ve sarap yapmayi ogretir Bag bozumu gelince Icarios bu esrarli ickiden diger insanlarin da yararlanmasini ister Sarap dolu tulumlarla koyleri kirlari dolasir Rastladigi butun koylulere sarap icirmeye baslar Fakat akilli ve uslu olan koyluler fazla icince sarhos olurlar Bazilari akillarinin baslarindan gittigini yere yikilip derin bir uykuya daldiklarini gorunce Icarios un sarapla kendilerini zehirledigini dusunmeye baslarlar Icarios un uzerine cullanip onu linc ederler Sarhoslar sonraki gun ayilinca Icarios u bosuna oldurduklerini anlarlar Ama is isten gecmistir Icarios un cesedini ormanin icine goturup saklarlar Icarios un kizi Erigone babasinin gelmedigini gorunce telaslanir Gece ruyasinda babasi Icarios yaralarini gostererek der ki Kizim uyan ve hemen kalk Ben senin babanim Sarabin etkisiyle akillarini kaybeden koyluler beni oldurduler ve ormana biraktilar Erigone git ve naasimi bulup gom Zavalli Erigone uzun sure babasini arar bulamaz Icarios un naasini Erigone ile bereber arayan adli kopegi bulur Erigone acidan ne yapacagini sasirir Gozyaslari icinde babasinin naasinin yaninda kendini agaca asar ve olur Maira Erigone nin naasi basindan ayrilmaz ve gunler boyunca ulur Sonra o da acliktan olur Tanrilar Icarios ve ailesine acirlar Onlari gokyuzune takimyildizlar olarak alirlar Icarios gokyuzunde BOOTES Coban kizi Erigone VIRGO Basak olarak sadik kopekleri Maira ise CANIS MINOR Kucuk Kopek olarak yerlerini alirlar Tanri Zeus Atinalilara bir ceza verir Sehirde bir delilik salgini bas gosterir Genc kizlar cildirip kendilerini asmaya baslarlar Bunun uzerine Atinalilar kendilerini affettirmek icin Erigone adina bir sunak yapip ozel bayram duzenlemislerdir Efsanenin baska bir yorumunda Icarios un evine misafir olan Dionysos Icarios un kizi Erigone ile beraber olur ve uzum adinda bir ogullari olur Kucuk kopegin Canis Minor Maira genellikle Coban in Bootes kopegi oldugu kabul gorse de Orion un Avci kopeklerinden kucuk olani oldugunu ileri suren efsaneler de vardir Coban in Bootes gercek adi kesin olarak bilinmemekle birlikte bazi kaynaklarda Ciftci olarak da gecer Bunun nedeni goruntusu bir tarim araci olan sabana benzetilen Ursa Major Buyuk Ayi takimyildizinin cok yakininda yer almasidir En cok kabul goren tasviri Icarios tur Notlar Bu adin COBAN takimyildizinin Yunanca adinin Arapca ya oradan da Latince ye sayisiz cevrilmesi sirasinda yapilan yanlisliklardan kaynaklandigi sanilmaktadir Bu ad Batlamyus un Mathematike Syntaksis adli eserinde kallorobos kallorovos sopa biciminde yer alan kayitin cesitli ceviriler ve Arapca belirgin tanim edati eklenmesi sonucunda aldigi bicimdir Bu ad bazi kaynaklarda COBAN nin bir elinde sopa diger elinde bir orak tutuyor gosterilmesinden kaynaklanmistir bir cift atin cektigi bir cesit araba Gunes tanrisi genc guzel kuvvetli ve sari sacli bir delikanli olarak tasvir edilirKaynakcaIan Ridpath and Wil Tirion 2007 Stars and Planets Guide Collins London ISBN 978 0007251209 Princeton University Press Princeton ISBN 978 0691135564 Richard Hinckley Allen Star Names Their Lore and Meaning New York Dover various dates ISBN 0 486 21079 0 Thomas Wm Hamilton Useful Star Names Holbrook NY Viewlex 1968 Dis baglantilarThe Deep Photographic Guide to the Constellations Bootes 14 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde WIKISKY ORG Bootes 7 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Star Tales Bootes 3 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikimedia Commons ta Bootes takimyildiz ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir