Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çoruh’ta kayıkçılık, geçmiş yüzyıllarda, bugün Gürcistan'ın Batum kenti ile Türkiye'nin Artvin kenti arasında kayıklarla yapılan ulaşım ve taşımacılık için genel bir adlandırma olarak kullanılır. Bu ulaşım ve taşımacılık son zamanlarda Batum’a kadar devam etmese de Çoruh Nehri’nde 1950’lere kadar sürmüştür.
Tarihçe
Çoruh’ta kayıkçılığın ne zaman başladığı kesin olarak bilinmemektedir. Ancak bölgenin doğal yapısından hareketle kayıkçılığın Çoruh vadisindeki en eski ulaşım ve taşıma biçimi olduğu söylenebilir. Giorgi Kazbegi'nin aktardığına göre bu kayıkların tipi antik Kolheti uygarlığına dayanmaktadır. Antik dönem yazarları bu kayıkları betimlemiş, araştırmacılar da buna dayanarak antik Pazisi’nin Rioni değil Çoruh ırmağı olduğu sonucuna varmışlardı. Artvin’e gitmiş olan Fransız coğrafyacısı J. Mourier 1886 yılında Çoruh’ta 200 kadar kayığın seyrüsefer yaptığını belirtmiş, kendisi de Artvin’den Batum’a kayıkla seyahat etmiştir.Giorgi Kazbegi de Artvin'de bulunduğu sırada Parhali'ye gitmeye karar vermiş, gideceği yolu kısaltmak için de Artvin'den Borçka'ya kayıkla gitmiştir. Giorgi Kazbegi kayıkla ulaşımın tehlikeli bir yolculuk olduğunu yazmıştır. 1937 yılında Artvin’e giden İsmail Habib Sevük Cumhuriyet gazetesindeki yazı dizisinde Çoruh’taki kayıkçılığı anlatmıştır.Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra yeni sınırın çizilmesinin sonucunda artık Batum’a seferlerin yapılmaması Çoruh’ta kayıkçılığın önemini azaltmış ve bu meslek 1950’lerde tamamen ortadan kalkmıştır.
Başlıca iskeleler ve seyrüsefer
Çoruh’ta kayıkçılık zorlu ama iyi gelir getiren bir meslekti. Bu meslek Çoruh vadisindeki bütün köylerin ve Borçka halkının başlıca gelir kaynağıydı. Bir kayıkla iki-üç tona kadar yük taşınabiliyordu. Bu kayıklarla Çoruh vadisinde, Sirya, Oruçlu, Maradit ve çevre köylerde yetiştirilen üzüm, zeytin, kiraz, hurma gibi yaş meyveler satılmak üzere Batum’a götürülüyordu. Ayrıca Şavşat ve Kars'tan satın alınan tahıl karayoluyla Artvin'e getiriliyor, buradan da kayıklarla Batum'a taşınıyordu.Giorgi Kazbegi ile aşağı yukarı aynı dönemde bölgeyi gezmiş olan Dimitri Bakradze’ye göre kayıklarla yerel ürünler, tereyağı, deri, çömlek, kiremit taşınıyordu. Kiremit ve çömleği Batum, Hopa ve Trabzon’da satıyorlardı. Artvin ve Batum dışında bu kayıkların başlıca durak yerleri Çoruh Nehri kıyısındaki Maradit, Heba, Borçka, Sirya ve Oruçlu idi. Artvin'den hareket eden kayıklarla her türlü yükün yanı sıra Batum’a yolcu da taşınıyordu. Muvahhid Zeki bu kayıkların Sirya'dan Batum'a kadar nakliye işinde kullanıldığını ve bir kayığın üç tona kadar yük taşıdığını yazar.
Suyun hızının oldukça yüksek olduğu zamanlarda kayığı nehirdeki taşlara çarpmadan sürmek çeviklik ve deneyim gerektiriyordu. Bu kayıkların kaptanları bu işte oldukça becerikliydiler. Kayığa üç ton kadar yük yüklüyor ve yolculuğu kazasız biçimde tamamlıyorlardı. İyi havalarda Artvin köprüsünden Batum’a kadar düzenli biçimde seferler yapılıyordu. Suyun çalkantılı olduğu zamanlarda ise kayıklar Kabandibi köyünde duruyorlardı. Su seviyesinin düşük olduğu zamanlarda kayığın Artvin’den Batum’a ulaşması 8-10 saatte, bazen de 15 saatte mümkün oluyordu. Su seviyesinin kayığın daha hızlı seyretmesini sağlayacak kadar yüksek olduğu dönemlerde bu süre, 5-6 saat kadardı. Artvin’e geri dönmek bazen dört, bazen beş güne kadar uzuyordu. Çünkü Batum’da yüklenen kayıkları akıntıya karşı ters yönde deri kayışlarla çekiyorlardı. Çoruh’un suyunun yaz aylarında azalması ve karların erimesi sonucunda ilkbaharda nehrin iyice kabarması kayık seferlerini zorlaştırıyordu. Nitekim Rus ordusunda görevli Gürcü asker İvane Caiani İveria gazetesine 1893 yılında Borçka'dan yazdığı haberde "Bu yıl Çoruh Nehrinin taşması Borçka köyünde yaşayan Müslüman Gürcülere çok büyük zarar verdi. Martın birinden başlayıp Mayısın sonuna geldik, Çoruh’ta hâlâ kayıkların işlemesi mümkün değil" diye belirtmiştir.
Kayıkların tipi ve idaresi
Çoruh'taki ulaşım ve taşımacılıkta Çoruh vadisindeki ustalar tarafından imal edilen kayıklar kullanılıyordu. Dar gövdeli olarak imal edilen bu uzun kayıkların altı düz, iki ucu sivri, ortası şişkindi; bir mekiği andırıyordu. Halk arasında halk “karakayık” denilen tekneler en az üç kişi tarafından idare ediliyor ve kaptanlarına da “reis” deniyordu. Kayık ekibi reisin dışında, bir baş tayfa ve iki tayfadan oluşuyordu. Kayığı süren reise tayfalar kürek çekerek yardımcı oluyorlardı. Kayıklar Venedik gondollerine benzeten Giorgi Kazbegi'ye göre ise, tekneler kestane ağacından yapılıyordu ve tabanları düzdü. Kayıklar 25 adım uzunluğunda, üç adım genişliğindeydi. Gürcü tarihçi ve arkeolog Dimitri Bakradze’ye göre kayıklar ladin ve çamdan yapılıyor ve 1.500 kuruşa satılıyordu. Kayığın ve arka bölümleri yukarı kalkıktı. Bir ustanın hazır malzemeden bir kayığı yapması yaklaşık bir ay sürüyor ve kayık taşımacılıkta 5-7 yıl kadar kullanılıyordu.
Kaynakça
- ^ . 30 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2019.
- ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay, 2019, s. 122, .
- ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;bayburtpostasi.com.trisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Türkiye Gürcistanı 2019isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ "Taner Artvinli, "Tarihe karışan bir meslek: Çoruh'ta Kayıkçılık"". 15 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Kasım 2021.
- ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay, 2019, s. 124, .
- ^ a b Dimitri Bakradze, Guria ve Acara'da Arkeolojik Yolculuk (Gürcüce), 1987, Tiflis, s. 36.
- ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay, 2019, s. 126, .
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010, s. 66, .
- ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay, 2019, s. 123, .
- ^ a b c Roin Malakmadze, "Ligani vadisinde kayıkçılık", Pirosmani dergisi, 2008, sayı 6, s. 18-20.
- ^ İvane Caiani, "დაბა და სოფელი" (Kasaba ve Köy), İveria gazetesi, 7 Temmuz 1893, sayı 142.
- ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay (Çeviri: Rıdvan Atan), 2019, s. 125, .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Coruh ta kayikcilik gecmis yuzyillarda bugun Gurcistan in Batum kenti ile Turkiye nin Artvin kenti arasinda kayiklarla yapilan ulasim ve tasimacilik icin genel bir adlandirma olarak kullanilir Bu ulasim ve tasimacilik son zamanlarda Batum a kadar devam etmese de Coruh Nehri nde 1950 lere kadar surmustur Borcka koyunde yolcu kayigi 19 yuzyilin sonlari Giorgi Kazbegi nin Bir Rus Generalinin Gunlukleri Turkiye Gurcistani nda Uc Ay adli kitabindan alinmistir TarihceCoruh vadisinde kayik yapimcilari 19 yuzyilin sonlari Giorgi Kazbegi nin Bir Rus Generalinin Gunlukleri Turkiye Gurcistani nda Uc Ay adli kitabindan alinmistir Coruh ta kayikciligin ne zaman basladigi kesin olarak bilinmemektedir Ancak bolgenin dogal yapisindan hareketle kayikciligin Coruh vadisindeki en eski ulasim ve tasima bicimi oldugu soylenebilir Giorgi Kazbegi nin aktardigina gore bu kayiklarin tipi antik Kolheti uygarligina dayanmaktadir Antik donem yazarlari bu kayiklari betimlemis arastirmacilar da buna dayanarak antik Pazisi nin Rioni degil Coruh irmagi oldugu sonucuna varmislardi Artvin e gitmis olan Fransiz cografyacisi J Mourier 1886 yilinda Coruh ta 200 kadar kayigin seyrusefer yaptigini belirtmis kendisi de Artvin den Batum a kayikla seyahat etmistir Giorgi Kazbegi de Artvin de bulundugu sirada Parhali ye gitmeye karar vermis gidecegi yolu kisaltmak icin de Artvin den Borcka ya kayikla gitmistir Giorgi Kazbegi kayikla ulasimin tehlikeli bir yolculuk oldugunu yazmistir 1937 yilinda Artvin e giden Ismail Habib Sevuk Cumhuriyet gazetesindeki yazi dizisinde Coruh taki kayikciligi anlatmistir Birinci Dunya Savasi ndan sonra yeni sinirin cizilmesinin sonucunda artik Batum a seferlerin yapilmamasi Coruh ta kayikciligin onemini azaltmis ve bu meslek 1950 lerde tamamen ortadan kalkmistir Baslica iskeleler ve seyruseferCoruh kiyisinda meyve tasiyan Lazlar 19 yuzyilin sonlari Giorgi Kazbegi nin Bir Rus Generalinin Gunlukleri Turkiye Gurcistani nda Uc Ay adli kitabindan alinmistir Coruh ta kayikcilik zorlu ama iyi gelir getiren bir meslekti Bu meslek Coruh vadisindeki butun koylerin ve Borcka halkinin baslica gelir kaynagiydi Bir kayikla iki uc tona kadar yuk tasinabiliyordu Bu kayiklarla Coruh vadisinde Sirya Oruclu Maradit ve cevre koylerde yetistirilen uzum zeytin kiraz hurma gibi yas meyveler satilmak uzere Batum a goturuluyordu Ayrica Savsat ve Kars tan satin alinan tahil karayoluyla Artvin e getiriliyor buradan da kayiklarla Batum a tasiniyordu Giorgi Kazbegi ile asagi yukari ayni donemde bolgeyi gezmis olan Dimitri Bakradze ye gore kayiklarla yerel urunler tereyagi deri comlek kiremit tasiniyordu Kiremit ve comlegi Batum Hopa ve Trabzon da satiyorlardi Artvin ve Batum disinda bu kayiklarin baslica durak yerleri Coruh Nehri kiyisindaki Maradit Heba Borcka Sirya ve Oruclu idi Artvin den hareket eden kayiklarla her turlu yukun yani sira Batum a yolcu da tasiniyordu Muvahhid Zeki bu kayiklarin Sirya dan Batum a kadar nakliye isinde kullanildigini ve bir kayigin uc tona kadar yuk tasidigini yazar Suyun hizinin oldukca yuksek oldugu zamanlarda kayigi nehirdeki taslara carpmadan surmek ceviklik ve deneyim gerektiriyordu Bu kayiklarin kaptanlari bu iste oldukca becerikliydiler Kayiga uc ton kadar yuk yukluyor ve yolculugu kazasiz bicimde tamamliyorlardi Iyi havalarda Artvin koprusunden Batum a kadar duzenli bicimde seferler yapiliyordu Suyun calkantili oldugu zamanlarda ise kayiklar Kabandibi koyunde duruyorlardi Su seviyesinin dusuk oldugu zamanlarda kayigin Artvin den Batum a ulasmasi 8 10 saatte bazen de 15 saatte mumkun oluyordu Su seviyesinin kayigin daha hizli seyretmesini saglayacak kadar yuksek oldugu donemlerde bu sure 5 6 saat kadardi Artvin e geri donmek bazen dort bazen bes gune kadar uzuyordu Cunku Batum da yuklenen kayiklari akintiya karsi ters yonde deri kayislarla cekiyorlardi Coruh un suyunun yaz aylarinda azalmasi ve karlarin erimesi sonucunda ilkbaharda nehrin iyice kabarmasi kayik seferlerini zorlastiriyordu Nitekim Rus ordusunda gorevli Gurcu asker Ivane Caiani Iveria gazetesine 1893 yilinda Borcka dan yazdigi haberde Bu yil Coruh Nehrinin tasmasi Borcka koyunde yasayan Musluman Gurculere cok buyuk zarar verdi Martin birinden baslayip Mayisin sonuna geldik Coruh ta hala kayiklarin islemesi mumkun degil diye belirtmistir Kayiklarin tipi ve idaresiCoruh taki ulasim ve tasimacilikta Coruh vadisindeki ustalar tarafindan imal edilen kayiklar kullaniliyordu Dar govdeli olarak imal edilen bu uzun kayiklarin alti duz iki ucu sivri ortasi siskindi bir mekigi andiriyordu Halk arasinda halk karakayik denilen tekneler en az uc kisi tarafindan idare ediliyor ve kaptanlarina da reis deniyordu Kayik ekibi reisin disinda bir bas tayfa ve iki tayfadan olusuyordu Kayigi suren reise tayfalar kurek cekerek yardimci oluyorlardi Kayiklar Venedik gondollerine benzeten Giorgi Kazbegi ye gore ise tekneler kestane agacindan yapiliyordu ve tabanlari duzdu Kayiklar 25 adim uzunlugunda uc adim genisligindeydi Gurcu tarihci ve arkeolog Dimitri Bakradze ye gore kayiklar ladin ve camdan yapiliyor ve 1 500 kurusa satiliyordu Kayigin ve arka bolumleri yukari kalkikti Bir ustanin hazir malzemeden bir kayigi yapmasi yaklasik bir ay suruyor ve kayik tasimacilikta 5 7 yil kadar kullaniliyordu Kaynakca 30 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Temmuz 2019 Giorgi Kazbegi Bir Rus Generalinin Gunlukleri Turkiye Gurcistani nda Uc Ay 2019 s 122 ISBN 9789755537207 a b c Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi bayburtpostasi com tr isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Turkiye Gurcistani 2019 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Taner Artvinli Tarihe karisan bir meslek Coruh ta Kayikcilik 15 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Kasim 2021 Giorgi Kazbegi Bir Rus Generalinin Gunlukleri Turkiye Gurcistani nda Uc Ay 2019 s 124 ISBN 9789755537207 a b Dimitri Bakradze Guria ve Acara da Arkeolojik Yolculuk Gurcuce 1987 Tiflis s 36 Giorgi Kazbegi Bir Rus Generalinin Gunlukleri Turkiye Gurcistani nda Uc Ay 2019 s 126 ISBN 9789755537207 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye 2010 s 66 ISBN 9789944197526 Giorgi Kazbegi Bir Rus Generalinin Gunlukleri Turkiye Gurcistani nda Uc Ay 2019 s 123 ISBN 9789755537207 a b c Roin Malakmadze Ligani vadisinde kayikcilik Pirosmani dergisi 2008 sayi 6 s 18 20 Ivane Caiani დაბა და სოფელი Kasaba ve Koy Iveria gazetesi 7 Temmuz 1893 sayi 142 Giorgi Kazbegi Bir Rus Generalinin Gunlukleri Turkiye Gurcistani nda Uc Ay Ceviri Ridvan Atan 2019 s 125 ISBN 978 975 553 720 7