Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ebû Mervân Abdülmelik b. Ebü’l-Alâ b. Zühr (Arapça: أبو مروان عبد الملك بن زهر), geleneksel olarak Latince adı Avenzoar ( ; 1094 - 1162) olarak bilinir, Arap bir hekim, cerrah ve şairdi. Ortaçağ Endülüs'ünde (günümüzde İspanya ) Sevilla'da doğdu, İbn Rüşd ve İbn-i Tufeyl'in çağdaşıydı ve döneminin en saygın hekimiydi. Özellikle tıp biliminin daha rasyonel, deneysel bir temele dayanması konusundaki vurgusuyla tanınıyordu. Başlıca eseri olan Kitâbü’t-Teysîr fi’l-müdâvât ve’t-tedbîr ("Terapötik ve Diyetle İlgili Basitleştirme Kitabı") Latince ve İbranice'ye çevrilmiş ve cerrahinin ilerlemesinde etkili olmuştur. Ayrıca çeşitli hastalıkları ve tedavilerini ortaya koyarak cerrahi ve tıbbi bilgiyi de geliştirdi.
 Müslüman hekim İbn Zühr'ü tasvir eden hayali bir çizimi. | |
| Doğum | 1094 Peñaflor, Murâbıtlar, günümüzde Sevilla (il), İspanya |
| Ölüm | 1162 (68 yaşında) Seville, Muvahhidler, günümüzde Sevilla (il), İspanya |
| Akademik geçmişi | |
| Etkilendikleri |
|
| Akademik çalışmaları | |
| Dönem | İslam'ın Altın Çağı |
| Önemli eseri | Kitâbü’t-Teysîr fi’l-müdâvât ve’t-tedbîr |
| Etkiledikleri | İbn Rüşd, Musa bin Meymun, , |
İbn Zühr, bir keçi üzerinde ilk deneysel trakeostomiyi gerçekleştirdi.Bezoar taşlarının tıbbi madde olarak ilk tanımını yapan kişi olduğu düşünülmektedir.
Hayatı
İbn Zühr, 1094 yılında Sevilla'da, Arap kabilesi Iyad'ın üyeleri olan tanınmış Banu Zühr ailesinin çocuğu olarak doğdu. 10. yüzyılın başlarından itibaren aile, altı nesil hekimin yanı sıra hukukçular, şairler, vezirler veya saray mensupları ve Endülüs yöneticilerinin hizmetinde olan ebeler yetiştirdi. İbn Zühr, ortaçağ Müslüman sosyetesinin geleneğine uygun olarak eğitimine din ve edebiyat okuyarak başladı. Daha sonra babası Ebü’l-Alâ b. Zühr'dan (ö. 1131) tıp eğitimi aldı.[] erken yaşta.İbn Zühr'un kendisine göre, babası onu Galen ve Hipokrat'ın eserleriyle tanıştırmış ve daha gençken Hipokrat Yemini etmesini istemiştir.
İbn Zühr tıp kariyerine Murâbıtlar'ın saray hekimi olarak başladı. Ancak açıklanmayan bir nedenden dolayı daha sonra Murâbıt hükümdarı Ali bin Yusuf bin Taşufin'in gözünden düştü ve Sevilla'dan kaçtı. Ancak 1140 yılında yakalanarak Marakeş'te hapsedildi. Bu deneyim, yazılarından da anlaşılacağı üzere onda kötü bir kırgınlık bırakmıştı. Daha sonra 1147 yılında Muvahhidler Sevilla'yı fethettiğinde geri döndü ve kendini tıp pratiğine adadı. 1162 yılında Sevilla'da öldü.
Leo Africanus'a göre İbn Zühr, İbn Rüşd'ün derslerini dinliyor ve ondan fizik öğreniyordu. Galen'in büyük bir hayranıydı ve yazılarında şarlatanlığa ve astrologların batıl inançlı çarelerine şiddetle karşı çıkıyordu.
Çalışmaları
Kitâbü’l-İḳtiṣâd fî ıṣlâḥi’l-enfüs ve’l-ecsâd
"Ilımlılık Kitabı", gençliğinde Murabıt prensi İbrahim Yusuf bin Taşfin için yazdığı genel terapi üzerine bir risaledir. Kitapta çeşitli hastalıklar, tedavi yöntemleri ve genel hijyen konuları özetlenmiştir. Kozmetik ve fiziksel güzellik konusunda verdiği tavsiyelerle de dikkat çekmektedir. İbn Zühr, büyük burunlar, kalın dudaklar veya çarpık dişler gibi edinilmiş özellikleri değiştirmek için plastik cerrahiyi bile önermektedir.
Kitâbü’l-Aġẕiye
Besin Kitabı, adından da anlaşılacağı gibi sağlıklı bir yaşam için gerekli kuralları içeren beslenme ve rejim kılavuzdur. İbn Zühr, hapisten çıktıktan kısa bir süre sonra, yeni koruyucusu Muvahhid lideri Abdülmü’min el-Kûmî için bu kitabı yazmıştır. Kitapta ekmek, et, içecek, meyve ve tatlı gibi çeşitli yemek ve yiyeceklerin sınıflandırmaları yer almaktadır. İbn Zühr, etten bahsederken ceylan, aslan ve yılan gibi sıra dışı hayvanların etleri de dahil olmak üzere çeşitli hayvanların etlerinden söz eder ve bunları lezzetlerine, faydalarına ve sindirilebilirliklerine göre sınıflandırır. Ayrıca yılın her mevsimine özel yiyecekler önerir. Örneğin kış aylarında sindirim hızlandığı için tüketilen besin miktarının da artırılması gerekir. Ayrıca sıcaklıklar daha düşük ve nem daha yüksek olduğundan yiyeceklerin daha sıcak ve kuru olması gerekir.
Kitâbü’t-Teysîr fi’l-müdâvât ve’t-tedbîr
Kitabü't-Taysir, İbn Zühr'ün ölümünden önce yazdığı son eser olarak kabul edilmektedir. Girişte de belirtildiği gibi kitap, İbn Rüşd'ün, daha çok genel tıp konularına odaklanan Colliget adlı tıp ansiklopedisinin bir özeti niteliğinde olması amacıyla arkadaşı İbn Rüşd'ün isteği üzerine yazılmıştır. İki kitap daha sonra İbranice ve Latince'ye çevrilmiş ve tek bir kitap olarak basılmış ve 18. yüzyıla kadar popülerliğini korumuştur.
30 bölümden oluşan kitapta, baştan başlayarak hastalıkların klinik anlatımı ve tanısı yer alıyor. İbn Zühr, yemek borusu, mide ve kanserlerinin yanı sıra diğer lezyonlar hakkında da doğru bir açıklama yapmıştır. Mide kanseri olan hastaları hayatta tutmak için lavmanla beslemeyi önerdi. Ayrıca orta kulak iltihabı ve perikardit gibi iltihapların patolojik tanımlarını yapan ilk kişiydi.
İbn Zühr'ün tıp alanına en büyük katkısı belki de hayvan deneylerini başlatarak deneysel yöntemi uygulamasıdır. İnsanlar üzerinde uygulamadan önce, işe yarayıp yaramayacaklarını anlamak için hayvanlar üzerinde tıbbi prosedürler uyguladığı bilinmektedir. Bunlar arasında en dikkat çekeni ise o dönemde çok tartışılan trakeotomi cerrahi yöntemini onaylaması ve önermesidir. İbn Zühr, ihtilafı çözmeye çalışırken bir keçi üzerinde yaptığı şu tıbbi deneyi anlatmıştır:
"Eğitimimin başlarında bu görüşleri (tartışmaları) okuduğumda, deriyi ve altındaki örtü kılıfını kestikten sonra bir keçinin akciğer borusunu kestim. Sonra borunun özünü tamamen kestim, bir tirmisahın (acı bakla tohumu) boyutundan biraz daha küçük bir alanı. Sonra yarayı su ve balla yıkadım, ta ki iyileşene ve hayvan tamamen iyileşip uzun süre yaşayana kadar."
Diğer çalışmalar
İbn Ebî Usaybia, İbn Zühr'ün aşağıdaki eserlerinden de söz eder:
- Fi al-Zinah (Mutluluk Üzerine).
- Al-Tiryaq al-Sabini (Panzehirler Üzerine).
- Fi İllat el-Kila (Böbrek Hastalıkları Üzerine).
- Fi İllat el-Baras ve el-Bahaq (Cüzzam ve Vitiligo Üzerine).
- El-Tezkire (Anma).
Mirası
Yahudi hekim-filozof Maimonides, İbn Zühr'a hayranlık duyuyor onu "çağındaki eşsiz ve büyük bilgelerden biri" olarak tanımlıyordu. Tıbbi metinlerinde sık sık ondan alıntılar yapıyordu.İbn Rüşd onu Galen'den bu yana en büyük hekim olarak övmüştür.[] Hem kızı hem de torunu da hekim oldular ve doğum alanında uzmanlaştılar.
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ Ayrıca Abumeron, Abhomeron, Alomehَn veya Abhomjeron.
Kaynakça
- Özel
- ^ "Historical Introduction". 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Thomas, Joseph (1870). Pronouncing Dictionary of Biography and Mythology. 1. s. 222.
- ^ a b Azar 2008, s. 1.
- ^ Missori, Paolo; Brunetto, Giacoma M.; Domenicucci, Maurizio (7 Şubat 2012). "Origin of the Cannula for Tracheotomy During the Middle Ages and Renaissance". World Journal of Surgery. 36 (4): 928-934. doi:10.1007/s00268-012-1435-1. (PMID) 22311135.
- ^ Byrne, Joseph P. (31 Ocak 2012). Encyclopedia of the Black Death. ABC-CLIO. s. 33. ISBN .
- ^ Selin, Helaine (1997). Encyclopaedia of the History of Science, Technology, and Medicine in Non-Western Cultures. Springer Science & Business Media. p. 440.
- ^ The Art as a Profession 2019-04-09 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., United States National Library of Medicine
- ^ Glick, Thomas F.; Livesey, Steven; Wallis, Faith (2014). Medieval Science, Technology, and Medicine: An Encyclopedia. Routledge. p. 259.
- ^
Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Avenzoar". Encyclopædia Britannica. 3 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 54.
- ^ Glick, Thomas F.; Livesey, Steven; Wallis, Faith (2014). Medieval Science, Technology, and Medicine: An Encyclopedia. Routledge. p. 260.
- ^ Tweel, Jan G.; Taylor, Clive R. (25 Mayıs 2010). "A brief history of pathology". Virchows Archiv. 457 (1): 3-10. doi:10.1007/s00428-010-0934-4. (PMC) 2895866 $2. (PMID) 20499087.
- ^ "2 Early concepts of cancer", 2000, Cancer and metastasis reviews, vol. 19, no. 3, pp. 205-205.
- ^ Hajar, Rachel (1 Ocak 2011). "Animal testing and medicine". Heart Views. 12 (1): 42. doi:10.4103/1995-705X.81548
. (PMC) 3123518 $2. (PMID) 21731811.
- ^ "Ibn Zuhr and the Progress of Surgery | Muslim Heritage". muslimheritage.com (İngilizce). 18 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2017.
- ^ Selin, Helaine (2008) , page 1126, Springer Science & Business Media.
- ^ Kraemer, Joel L. (2010). Maimonides: The Life and World of One of Civilization's Greatest Minds. Random House of Canada. s. 91. ISBN .
- ^ Azar 2008, s. 2.
- ^ "Ibn Zuhr and the Progress of Surgery | Muslim Heritage". muslimheritage.com (İngilizce). 18 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2017.
- Genel
- Azar, Henry (2008). The Sage of Seville: Ibn Zuhr, His Time, and His Medical Legacy. Kahire: . ISBN .
- Millán, Cristina Álvarez (2005). "Ibn Zuhr". Glick, Thomas F.; Livesey, Steven John; Wallis, Faith (Ed.). Medieval Science, Technology, and Medicine: An Encyclopedia. Routledge encyclopedias of the Middle Ages; v. 11. New York: Routledge. ISBN .
Dış bağlantılar
- Hamarneh, Sami (2008) [1970-80]. "Ibn Zuhr, Abū Marwān ʿAbd Al-Malik Ibn Abiʿl-ʿAlāʿ (Latin, Abhomjeron or Avenzoar)". Complete Dictionary of Scientific Biography. Encyclopedia.com.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ebu Mervan Abdulmelik b Ebu l Ala b Zuhr Arapca أبو مروان عبد الملك بن زهر geleneksel olarak Latince adi Avenzoar ˌ ɑː v en ˈ z oʊ er 1094 1162 olarak bilinir Arap bir hekim cerrah ve sairdi Ortacag Endulus unde gunumuzde Ispanya Sevilla da dogdu Ibn Rusd ve Ibn i Tufeyl in cagdasiydi ve doneminin en saygin hekimiydi Ozellikle tip biliminin daha rasyonel deneysel bir temele dayanmasi konusundaki vurgusuyla taniniyordu Baslica eseri olan Kitabu t Teysir fi l mudavat ve t tedbir Terapotik ve Diyetle Ilgili Basitlestirme Kitabi Latince ve Ibranice ye cevrilmis ve cerrahinin ilerlemesinde etkili olmustur Ayrica cesitli hastaliklari ve tedavilerini ortaya koyarak cerrahi ve tibbi bilgiyi de gelistirdi Ibn Zuhr Arapca ابن زهر AvenzoarMusluman hekim Ibn Zuhr u tasvir eden hayali bir cizimi Dogum1094 Penaflor Murabitlar gunumuzde Sevilla il IspanyaOlum1162 68 yasinda Seville Muvahhidler gunumuzde Sevilla il IspanyaAkademik gecmisiEtkilendikleriEbu l Ala b ZuhrGalenAkademik calismalariDonemIslam in Altin CagiOnemli eseriKitabu t Teysir fi l mudavat ve t tedbirEtkiledikleriIbn Rusd Musa bin Meymun Ibn Zuhr bir keci uzerinde ilk deneysel trakeostomiyi gerceklestirdi Bezoar taslarinin tibbi madde olarak ilk tanimini yapan kisi oldugu dusunulmektedir HayatiIbn Zuhr 1094 yilinda Sevilla da Arap kabilesi Iyad in uyeleri olan taninmis Banu Zuhr ailesinin cocugu olarak dogdu 10 yuzyilin baslarindan itibaren aile alti nesil hekimin yani sira hukukcular sairler vezirler veya saray mensuplari ve Endulus yoneticilerinin hizmetinde olan ebeler yetistirdi Ibn Zuhr ortacag Musluman sosyetesinin gelenegine uygun olarak egitimine din ve edebiyat okuyarak basladi Daha sonra babasi Ebu l Ala b Zuhr dan o 1131 tip egitimi aldi kaynak belirtilmeli erken yasta Ibn Zuhr un kendisine gore babasi onu Galen ve Hipokrat in eserleriyle tanistirmis ve daha gencken Hipokrat Yemini etmesini istemistir Ibn Zuhr tip kariyerine Murabitlar in saray hekimi olarak basladi Ancak aciklanmayan bir nedenden dolayi daha sonra Murabit hukumdari Ali bin Yusuf bin Tasufin in gozunden dustu ve Sevilla dan kacti Ancak 1140 yilinda yakalanarak Marakes te hapsedildi Bu deneyim yazilarindan da anlasilacagi uzere onda kotu bir kirginlik birakmisti Daha sonra 1147 yilinda Muvahhidler Sevilla yi fethettiginde geri dondu ve kendini tip pratigine adadi 1162 yilinda Sevilla da oldu Leo Africanus a gore Ibn Zuhr Ibn Rusd un derslerini dinliyor ve ondan fizik ogreniyordu Galen in buyuk bir hayraniydi ve yazilarinda sarlatanliga ve astrologlarin batil inancli carelerine siddetle karsi cikiyordu CalismalariKitabu l Iḳtiṣad fi iṣlaḥi l enfus ve l ecsad Ilimlilik Kitabi gencliginde Murabit prensi Ibrahim Yusuf bin Tasfin icin yazdigi genel terapi uzerine bir risaledir Kitapta cesitli hastaliklar tedavi yontemleri ve genel hijyen konulari ozetlenmistir Kozmetik ve fiziksel guzellik konusunda verdigi tavsiyelerle de dikkat cekmektedir Ibn Zuhr buyuk burunlar kalin dudaklar veya carpik disler gibi edinilmis ozellikleri degistirmek icin plastik cerrahiyi bile onermektedir Kitabu l Aġẕiye Besin Kitabi adindan da anlasilacagi gibi saglikli bir yasam icin gerekli kurallari iceren beslenme ve rejim kilavuzdur Ibn Zuhr hapisten ciktiktan kisa bir sure sonra yeni koruyucusu Muvahhid lideri Abdulmu min el Kumi icin bu kitabi yazmistir Kitapta ekmek et icecek meyve ve tatli gibi cesitli yemek ve yiyeceklerin siniflandirmalari yer almaktadir Ibn Zuhr etten bahsederken ceylan aslan ve yilan gibi sira disi hayvanlarin etleri de dahil olmak uzere cesitli hayvanlarin etlerinden soz eder ve bunlari lezzetlerine faydalarina ve sindirilebilirliklerine gore siniflandirir Ayrica yilin her mevsimine ozel yiyecekler onerir Ornegin kis aylarinda sindirim hizlandigi icin tuketilen besin miktarinin da artirilmasi gerekir Ayrica sicakliklar daha dusuk ve nem daha yuksek oldugundan yiyeceklerin daha sicak ve kuru olmasi gerekir Kitabu t Teysir fi l mudavat ve t tedbir Kitabu t Taysir Ibn Zuhr un olumunden once yazdigi son eser olarak kabul edilmektedir Giriste de belirtildigi gibi kitap Ibn Rusd un daha cok genel tip konularina odaklanan Colliget adli tip ansiklopedisinin bir ozeti niteliginde olmasi amaciyla arkadasi Ibn Rusd un istegi uzerine yazilmistir Iki kitap daha sonra Ibranice ve Latince ye cevrilmis ve tek bir kitap olarak basilmis ve 18 yuzyila kadar populerligini korumustur 30 bolumden olusan kitapta bastan baslayarak hastaliklarin klinik anlatimi ve tanisi yer aliyor Ibn Zuhr yemek borusu mide ve kanserlerinin yani sira diger lezyonlar hakkinda da dogru bir aciklama yapmistir Mide kanseri olan hastalari hayatta tutmak icin lavmanla beslemeyi onerdi Ayrica orta kulak iltihabi ve perikardit gibi iltihaplarin patolojik tanimlarini yapan ilk kisiydi Ibn Zuhr un tip alanina en buyuk katkisi belki de hayvan deneylerini baslatarak deneysel yontemi uygulamasidir Insanlar uzerinde uygulamadan once ise yarayip yaramayacaklarini anlamak icin hayvanlar uzerinde tibbi prosedurler uyguladigi bilinmektedir Bunlar arasinda en dikkat cekeni ise o donemde cok tartisilan trakeotomi cerrahi yontemini onaylamasi ve onermesidir Ibn Zuhr ihtilafi cozmeye calisirken bir keci uzerinde yaptigi su tibbi deneyi anlatmistir Egitimimin baslarinda bu gorusleri tartismalari okudugumda deriyi ve altindaki ortu kilifini kestikten sonra bir kecinin akciger borusunu kestim Sonra borunun ozunu tamamen kestim bir tirmisahin aci bakla tohumu boyutundan biraz daha kucuk bir alani Sonra yarayi su ve balla yikadim ta ki iyilesene ve hayvan tamamen iyilesip uzun sure yasayana kadar Diger calismalar Ibn Ebi Usaybia Ibn Zuhr un asagidaki eserlerinden de soz eder Fi al Zinah Mutluluk Uzerine Al Tiryaq al Sabini Panzehirler Uzerine Fi Illat el Kila Bobrek Hastaliklari Uzerine Fi Illat el Baras ve el Bahaq Cuzzam ve Vitiligo Uzerine El Tezkire Anma MirasiYahudi hekim filozof Maimonides Ibn Zuhr a hayranlik duyuyor onu cagindaki essiz ve buyuk bilgelerden biri olarak tanimliyordu Tibbi metinlerinde sik sik ondan alintilar yapiyordu Ibn Rusd onu Galen den bu yana en buyuk hekim olarak ovmustur kaynak belirtilmeli Hem kizi hem de torunu da hekim oldular ve dogum alaninda uzmanlastilar Ayrica bakinizIslami tip Islam in Altin Cagi donemi bilim insanlari listesiNotlar Ayrica Abumeron Abhomeron Alomeh n veya Abhomjeron KaynakcaOzel Historical Introduction 17 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Thomas Joseph 1870 Pronouncing Dictionary of Biography and Mythology 1 s 222 a b Azar 2008 s 1 Missori Paolo Brunetto Giacoma M Domenicucci Maurizio 7 Subat 2012 Origin of the Cannula for Tracheotomy During the Middle Ages and Renaissance World Journal of Surgery 36 4 928 934 doi 10 1007 s00268 012 1435 1 PMID 22311135 Byrne Joseph P 31 Ocak 2012 Encyclopedia of the Black Death ABC CLIO s 33 ISBN 978 1598842531 Selin Helaine 1997 Encyclopaedia of the History of Science Technology and Medicine in Non Western Cultures Springer Science amp Business Media p 440 The Art as a Profession 2019 04 09 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi United States National Library of Medicine Glick Thomas F Livesey Steven Wallis Faith 2014 Medieval Science Technology and Medicine An Encyclopedia Routledge p 259 Chisholm Hugh Ed 1911 Avenzoar Encyclopaedia Britannica 3 11 bas Cambridge University Press s 54 Glick Thomas F Livesey Steven Wallis Faith 2014 Medieval Science Technology and Medicine An Encyclopedia Routledge p 260 Tweel Jan G Taylor Clive R 25 Mayis 2010 A brief history of pathology Virchows Archiv 457 1 3 10 doi 10 1007 s00428 010 0934 4 PMC 2895866 2 PMID 20499087 2 Early concepts of cancer 2000 Cancer and metastasis reviews vol 19 no 3 pp 205 205 Hajar Rachel 1 Ocak 2011 Animal testing and medicine Heart Views 12 1 42 doi 10 4103 1995 705X 81548 PMC 3123518 2 PMID 21731811 Ibn Zuhr and the Progress of Surgery Muslim Heritage muslimheritage com Ingilizce 18 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mart 2017 Selin Helaine 2008 page 1126 Springer Science amp Business Media Kraemer Joel L 2010 Maimonides The Life and World of One of Civilization s Greatest Minds Random House of Canada s 91 ISBN 978 0385512008 Azar 2008 s 2 Ibn Zuhr and the Progress of Surgery Muslim Heritage muslimheritage com Ingilizce 18 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mart 2017 GenelAzar Henry 2008 The Sage of Seville Ibn Zuhr His Time and His Medical Legacy Kahire ISBN 978 9774161551 Millan Cristina Alvarez 2005 Ibn Zuhr Glick Thomas F Livesey Steven John Wallis Faith Ed Medieval Science Technology and Medicine An Encyclopedia Routledge encyclopedias of the Middle Ages v 11 New York Routledge ISBN 0415969301 Dis baglantilarVikikaynak has the text of the Encyclopaedia Britannica 9th ed article Avenzoar Hamarneh Sami 2008 1970 80 Ibn Zuhr Abu Marwan ʿAbd Al Malik Ibn Abiʿl ʿAlaʿ Latin Abhomjeron or Avenzoar Complete Dictionary of Scientific Biography Encyclopedia com