İrlanda'nın Normanlar tarafından işgali iki etapta başarılan bir süreçtir. İlk etap 1 Mayıs 1169'da başlamıştır ve bu etapta birbirleriyle o zaman kardar yakın bağlantıları olmayan bir grup Norman şövalye Wexford Kontluğu içinde bulunan "Bannow" mevkine çıkartma yaptılar. Bu çıkartma daha önce "Leinster Kralı" olan ama krallıktan azledilen Dermott MacMurrogh (Diarmait Mac Murchada) ' krallığı tekrar eline geçirmek için Norman şövalyelerden destek istemesi üzerine yapıldı.
İrlanda'nın Normanlar tarafından işgali | |||||
---|---|---|---|---|---|
1300'de Normanlar ve yerli krallar altında İrlanda | |||||
| |||||
Taraflar | |||||
Normanlar İngiltere Flandra Kontluğu | İrlanda Kralları Ulster Munster Connacht Vikingler | ||||
Komutanlar ve liderler | |||||
Dermott MacMurrough II. Henry Richard Fitz Gilbert de Clare, Strongbow Raymond Carew Richard Fitz Godbert Petr Hackett Rhys ap Gruffydd Maurice Fitz Gerald Robert Fitz Stephen | Ruaidri O'Connor Askulf Mac Torkil |
İkinci etapta ise İngiliz Kralı II. Henry daha önce çıkartma yapmış olan Norman sövelye güçleri üzerinde olan kontrolünü devam ettirip artırmak hedefiyle daha büyük bir askerî güçle Waterford'a çıkartma yapmasıdır, Bu çıkartmadan sonra II. Henry ordusuyla Dublin üzerine yürüyüp şehri ele geçirdi. Burada 1172'ye kadar İrlanda yerel krallarının ve piskoposlarının o şehre gelip kendine bağlı olduklarını ilan edip ona biat etmelerini organize etmekle uğraştı. Böylece bir "İrlanda Lordluğu" adı verilen ve "Anjular İmparatorluğu"'nun bir parçası olan yeni bir devlet kurdu.
Arka plan
Tek bir İngiliz asıllı papa olan Papa IV. Adrian, papalığını başlarında 1155'te Laudabiliter adlı bir Papalık Kanunu çıkartarak nispeten bağımsız İrlanda Kilisesi'ni doğrudan doğruya Roma'daki papalığa bağlamak hedefiyle yeniden kurumlaşmasını sağlamak için İngiltere Kralı II. Henry'ye İrlanda'yı istila etme yetkisini vermişti. Fakat bu papalık kanunu sadece İrlanda üzerinde papanın yetkisini kabul etmekle yetinmemekteydi ve adlı prensibi kullanarak Avrupa kıtası kıyılarında bulunan tüm adaların (bu arada Britanya adası) üzerinde papalığın politik güçleri ve yetkileri olduğunu iddia etmekteydi.
Bu İngiltere Krallığı için kabul edilir bir prensip olmadığı için bu Laudabiliter adlı Papalık Kanunu hükümdarlar tarafından uygulanmadı ve unutuldu. Buna karşılık İrlanda'nın Normanlar tarafından istilası sırasında papa olan Papa III. Alexander ise 1172'de II. Henry'ye verdiği "İmtiyaz"'da "Laudabiliter" Papalık Kanununu kullanmıştı ve böylece bu kanunun ve içeriğinin tüm Hristiyanlara için geçerli olduğunu zımnen kabul etmişti.
"Laudabiliter" Kilise Kanunu İngiltere'de Rönesans Hümanist hukukçuların araştırmalarının zirveye eriştiği 16. yüzyıl Tudor Hanedanı'nın son dönemlerinde tekrar hukukçuların yazı ve düşünceleri içinde önem kazandı; çünkü bu araştırıcılar Papa'nın dünyasal yetkilerine temel sağlayan "İmparator Konstantin'in Mirası" belgesinin gerçeğe dayanmayan uydurma bir belge olduğunu ortaya çıkartmışlardı. Ama bu uydurma bir belge olsun veya olmasın, zaten 12. yüzyılda Papalık (örneğin 1075-87'de çıkartılan "Dictatüs Papae" adlı Papalık Kanunlarında) prensip olarak diğer bütün krallar ve hükümdarların üstünde politik gücü ve yetkileri olduğunu iddia etmekteydiler.
1169'da ilk istila
İrlanda Yüksek Kralı olan Tyrone Kralı'nın 1166'da ölmesi ile Leinster Kralı olan Muirchertach "Mac Lochlainn" yeni Yüksek İrlanda Kralı olan Rory O'Connor ve onu tutan diğer İrlanda ileri gelenlerinin kliği desteğiyle, Leinster Krallık tahtından indirildi ve sürgüne gönderildi. McMurrogh önce Bristol'a kaçtı ve oradan da Normandiya'ya geçti. Orada bulunan İngiltere Kralı da olan II. Henry ile görüştü ve ondan Leinster tahtını tekrar elde etmek için İngiltere'de asker toplama imtiyazı aldı. Ancak McMurrogh bu imtiyazı alırken II. Henry'inin kendine üst-hükümdar olduğunu kabul etmek zorunda kaldi ve bunun üzerine yemin etti.
1167'de Macmurrogh İngiltere ve Galler ülkesinde asıl şövalyeler arasından asker toplamaya başladı. İngiltere'de bunlar Norman asıllıydılar. Galler ülkesinden Lanstephan Lordu Maurice Fitz Gerald, Deheubarth Prensi Rhys ap Gruffydd, (Strongbow = "güçlü yay" namlı) 2. Pembroke Kontu Richard de Clare Macmurrogh'nin ordusuna katıldılar.
İrlanda'ya kendi tayfalarıyla ilk çıkan Norman şövalye 1167'de "Richard Fitz Godbert de Roche" oldu. Fakat Norman, Galler Ülkeli ve Flandara'lı asıllı şövalyelerden oluşan kiralık asker ordusunun geri kalanları Wexford'a "Bannow Körfezi" mevkine 1169'da çıktılar. Bu ordu çok geçmeden Leinster Krallığı'nı eline geçirdi ve İrlanda'nın önemli şehirsel merkezleri olan Waterford ve Dublin de Macmurrogh eline geçti. "Strongbow" namlı Richard de Clare, Macmurrogh 'in kızı Eva ile evlendi ve evlenme anlaşmasına göre Leinster Krallığı veliahtı oldu.
Fakat bu İngiltere'nin Norman Kralı olan II. Henry'yi Richard de Clare'in İrlanda'da yeni ve kendine rakip bir Norman İrlanda Krallığı kurması olasılığı dolayısıyla kuşkulandırdı. Bu nedenle II. Henry en uygun bir dönemde İrlanda'yı ziyaret ederek kendi otoritesini orada pekiştirmeye karar verdi.
1171'de İngiltere Kralı II. Henry'nin gelişi
İngiltere Kralı II. Henry 1171'de büyük bir donanma filosu ile Waterford'a çıktı ve böylece İrlanda adasına ayak basan ilk İngiltere Kralı oldu. Norman şövalyeler tarafından ele geçirilmiş olan Waterford ve Dublin Henry tarafından kraliyet şehirleri olarak ilan edildiler. Kasım'da yerel İrlanda Kralları Dublin'e gelerek orada II. Henry'ye biat ederek onun İrlanda üst-krali olduğunu kabul ettiler. Yörel İrlanda Kralları II. Henry'yi üst-kral olarak kabul etmekten memnun olmuşlardı çünkü bu suretle hem Leinster Krallığı'nın ve hem de onu tahta getiren Norman askerî asillerin daha fazla politik güç ve şahsi iktidar elde etmelerine engel olunmaktaydı.
1172'de II. Henry'nin emirleri ve organizasyonu ile İrlanda'da bulunan kilise piskoposları "Cashel Sinodu" adlı bir toplantı yaptılar ve bu sinodda İrlanda Kilisesi'nin de aynen İngiltere Kilisesi gibi organize ve idare edilmesi kararını aldılar. Roma'da ölen Papa IV. Hadrian yerine papa seçilmiş olan Papa II. Alexander'da selefininin İrlanda'yı II. Henry idaresine vermesini ona bir "İmtiyaz" Beratı vererek resmen teyit etti.
Henry bundan sonra İrlanda'dan ayrıldı. 1170'te Thomas Becket'in öldürülmesi vakasını incelemekte olan papalık temsilcisi ile uğraştı. 1173-1174'te ise Fransa'da II. Henry'ye tabi olan Normandiya topraklarında ortaya çıkan isyanı bastırmak zorunda kaldı.
Bu arada Leinster Kralı olan MacMurrough 1171'de öldü ve ona varis olan damadı Norman asıllı "Strongbow" Pembroke Kontu Raymond Carew ise de 1176'da öldü. Bundan sonra II. Henry'nin İrlanda ile ilgilenmesi, Norman istilasından önce son İrlanda Yüksek Kralı olan "Rory O'Connor" ile 1175'te imzaladığı "Windsor Antlaşması" ile oldu.
Fakat II. Henry uzakta, İngiltere'de olduğu için İrlanda'da bulunan Norman asiller, Windsor Antlaşması'nı hiçe sayark, kendi menfaatlerine en uygun gelen politikaları uygulamaya başladılar. "Raymond Fitz Gerald (lakabı Raymond le Gros)" zaten bu antlaşmadan önce Limerick şehrini ve "Munster" krallığına ait olan "Thomond" adıyla anılan Kuzey Münster arazilerini kendi eline geçirmişti. "John de Courcy" 1177'de doğu Ulster'e hücum edip buraları kendi arazisine kattı. Diğer Norman asıllardan "Prendergast", "Fitz-Stephen", "Fitz-Gerald", "Fitz-Henry" ve "le Poer" aileleri de kendileri lehine eski yerel krallık arazilerine benzer büyüklüklükte şahsi araziler işgal etmeye başladılar.
1185'te II. Henry İrlanda adasında efeektif devlet idaresi başına o zaman 18 yaşında olan en küçük oğlu John'u getirdi ve ona "Dominus Hiberniae (İrlanda Lordu)" unvanını verdi. Böylelikle küçük oğluna bir kirallık verme planlamaktaydı. Fakat hiç beklenmedik olarak John, III. Haçlı Seferi'ne giden büyük kardeşi I. Richard (veya Aslan Yürekli Richard) yerine 1199'da İngiltere Kralı olmasından sonra "İrlanda Lordluğu" unvanı İngiltere Krallığı kralının bir unvanı oldu.
Sonraki istilalar
Ana Norman istilasının merkezi Leinster'dı, ama diğer İrlandalı krallar Norman istilası olmadan II. Henry'yi üst-hükümdar olarak kabul edip ona biat ettiler. Fakat İrlanda'ya ilk iki asker çıkartma yanında diğer Norman asıl şövalyeler de diğer İrlanda mevkilerine kendi tayfalarıyla asker çıkartıp istilaya geçtiler. Bunlar:
- 1175'te ve 1200-1200'de "William de Burgh" komutasında "Connaught" istilaları;
- 1177'de Raymond le Gros komutasında "Munster" istilası;
- 1177'de John de Courcy komutasında "Doğu Ulster" istilası.
Bu asker çıkartıp arazi istilaları İngiltere Krallından özel izin ve kabul istenmeden planlanıp gerçekleştirildi. Ama İlk etap "Strongbow" istilası gibi sonradan II. Henry'in kurmuş olduğu "İrlanda Lordluğu" devleti içine kabul edildiler.
Kaynakça
- ^ Austin Lane Poole (1993), From Domesday book to Magna Carta, 1087-1216, Oxford:Oxford University Press say.303,304 Google books: [1][]
- ^ Bu belgenin birçok yazma nushasinda, elde bulunan 9. yuzyila ait olan en eski yazma nusha dahil) bu belgenin ismi Constitutum domini Constantini imperatoris olarak gecmektedir. "Donation of Constantine". (1913) Catholic Encyclopedia, New York:Robert Appleton Company.
- ^ 8 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2012.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- "Your İrish" websitesinde İrlanda Tarihi24 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Richard Roache (1998) The Norman Invasion of Ireland . (İngilizce)
- History of the Norman Conquest, Cilt: III, IV, V , (Oxford, 1870-76) (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Irlanda nin Normanlar tarafindan isgali iki etapta basarilan bir surectir Ilk etap 1 Mayis 1169 da baslamistir ve bu etapta birbirleriyle o zaman kardar yakin baglantilari olmayan bir grup Norman sovalye Wexford Kontlugu icinde bulunan Bannow mevkine cikartma yaptilar Bu cikartma daha once Leinster Krali olan ama kralliktan azledilen Dermott MacMurrogh Diarmait Mac Murchada kralligi tekrar eline gecirmek icin Norman sovalyelerden destek istemesi uzerine yapildi Irlanda nin Normanlar tarafindan isgali1300 de Normanlar ve yerli krallar altinda IrlandaBolgeOnce Wexford sonra Irlanda adasinin tumu IrlandaSonucNormanlar in Dublin ve Irlanda nin buyuk kismini isgali ve Irlanda uzerinde ust krallik kurmalariTaraflarNormanlar Ingiltere Flandra KontluguIrlanda Krallari Ulster Munster Connacht VikinglerKomutanlar ve liderlerDermott MacMurrough II Henry Richard Fitz Gilbert de Clare Strongbow Raymond Carew Richard Fitz Godbert Petr Hackett Rhys ap Gruffydd Maurice Fitz Gerald Robert Fitz StephenRuaidri O Connor Askulf Mac Torkil Ikinci etapta ise Ingiliz Krali II Henry daha once cikartma yapmis olan Norman sovelye gucleri uzerinde olan kontrolunu devam ettirip artirmak hedefiyle daha buyuk bir askeri gucle Waterford a cikartma yapmasidir Bu cikartmadan sonra II Henry ordusuyla Dublin uzerine yuruyup sehri ele gecirdi Burada 1172 ye kadar Irlanda yerel krallarinin ve piskoposlarinin o sehre gelip kendine bagli olduklarini ilan edip ona biat etmelerini organize etmekle ugrasti Boylece bir Irlanda Lordlugu adi verilen ve Anjular Imparatorlugu nun bir parcasi olan yeni bir devlet kurdu Arka planTek bir Ingiliz asilli papa olan Papa IV Adrian papaligini baslarinda 1155 te Laudabiliter adli bir Papalik Kanunu cikartarak nispeten bagimsiz Irlanda Kilisesi ni dogrudan dogruya Roma daki papaliga baglamak hedefiyle yeniden kurumlasmasini saglamak icin Ingiltere Krali II Henry ye Irlanda yi istila etme yetkisini vermisti Fakat bu papalik kanunu sadece Irlanda uzerinde papanin yetkisini kabul etmekle yetinmemekteydi ve adli prensibi kullanarak Avrupa kitasi kiyilarinda bulunan tum adalarin bu arada Britanya adasi uzerinde papaligin politik gucleri ve yetkileri oldugunu iddia etmekteydi Bu Ingiltere Kralligi icin kabul edilir bir prensip olmadigi icin bu Laudabiliter adli Papalik Kanunu hukumdarlar tarafindan uygulanmadi ve unutuldu Buna karsilik Irlanda nin Normanlar tarafindan istilasi sirasinda papa olan Papa III Alexander ise 1172 de II Henry ye verdigi Imtiyaz da Laudabiliter Papalik Kanununu kullanmisti ve boylece bu kanunun ve iceriginin tum Hristiyanlara icin gecerli oldugunu zimnen kabul etmisti Laudabiliter Kilise Kanunu Ingiltere de Ronesans Humanist hukukcularin arastirmalarinin zirveye eristigi 16 yuzyil Tudor Hanedani nin son donemlerinde tekrar hukukcularin yazi ve dusunceleri icinde onem kazandi cunku bu arastiricilar Papa nin dunyasal yetkilerine temel saglayan Imparator Konstantin in Mirasi belgesinin gercege dayanmayan uydurma bir belge oldugunu ortaya cikartmislardi Ama bu uydurma bir belge olsun veya olmasin zaten 12 yuzyilda Papalik ornegin 1075 87 de cikartilan Dictatus Papae adli Papalik Kanunlarinda prensip olarak diger butun krallar ve hukumdarlarin ustunde politik gucu ve yetkileri oldugunu iddia etmekteydiler 1169 da ilk istilaHaritada Bannow Korfezi ilk cikartma yapma mevkii Irlanda Yuksek Krali olan Tyrone Krali nin 1166 da olmesi ile Leinster Krali olan Muirchertach Mac Lochlainn yeni Yuksek Irlanda Krali olan Rory O Connor ve onu tutan diger Irlanda ileri gelenlerinin kligi destegiyle Leinster Krallik tahtindan indirildi ve surgune gonderildi McMurrogh once Bristol a kacti ve oradan da Normandiya ya gecti Orada bulunan Ingiltere Krali da olan II Henry ile gorustu ve ondan Leinster tahtini tekrar elde etmek icin Ingiltere de asker toplama imtiyazi aldi Ancak McMurrogh bu imtiyazi alirken II Henry inin kendine ust hukumdar oldugunu kabul etmek zorunda kaldi ve bunun uzerine yemin etti 1167 de Macmurrogh Ingiltere ve Galler ulkesinde asil sovalyeler arasindan asker toplamaya basladi Ingiltere de bunlar Norman asilliydilar Galler ulkesinden Lanstephan Lordu Maurice Fitz Gerald Deheubarth Prensi Rhys ap Gruffydd Strongbow guclu yay namli 2 Pembroke Kontu Richard de Clare Macmurrogh nin ordusuna katildilar Irlanda ya kendi tayfalariyla ilk cikan Norman sovalye 1167 de Richard Fitz Godbert de Roche oldu Fakat Norman Galler Ulkeli ve Flandara li asilli sovalyelerden olusan kiralik asker ordusunun geri kalanlari Wexford a Bannow Korfezi mevkine 1169 da ciktilar Bu ordu cok gecmeden Leinster Kralligi ni eline gecirdi ve Irlanda nin onemli sehirsel merkezleri olan Waterford ve Dublin de Macmurrogh eline gecti Strongbow namli Richard de Clare Macmurrogh in kizi Eva ile evlendi ve evlenme anlasmasina gore Leinster Kralligi veliahti oldu Fakat bu Ingiltere nin Norman Krali olan II Henry yi Richard de Clare in Irlanda da yeni ve kendine rakip bir Norman Irlanda Kralligi kurmasi olasiligi dolayisiyla kuskulandirdi Bu nedenle II Henry en uygun bir donemde Irlanda yi ziyaret ederek kendi otoritesini orada pekistirmeye karar verdi 1171 de Ingiltere Krali II Henry nin gelisiIngiltere Krali II Henry 1171 de buyuk bir donanma filosu ile Waterford a cikti ve boylece Irlanda adasina ayak basan ilk Ingiltere Krali oldu Norman sovalyeler tarafindan ele gecirilmis olan Waterford ve Dublin Henry tarafindan kraliyet sehirleri olarak ilan edildiler Kasim da yerel Irlanda Krallari Dublin e gelerek orada II Henry ye biat ederek onun Irlanda ust krali oldugunu kabul ettiler Yorel Irlanda Krallari II Henry yi ust kral olarak kabul etmekten memnun olmuslardi cunku bu suretle hem Leinster Kralligi nin ve hem de onu tahta getiren Norman askeri asillerin daha fazla politik guc ve sahsi iktidar elde etmelerine engel olunmaktaydi 1172 de II Henry nin emirleri ve organizasyonu ile Irlanda da bulunan kilise piskoposlari Cashel Sinodu adli bir toplanti yaptilar ve bu sinodda Irlanda Kilisesi nin de aynen Ingiltere Kilisesi gibi organize ve idare edilmesi kararini aldilar Roma da olen Papa IV Hadrian yerine papa secilmis olan Papa II Alexander da selefininin Irlanda yi II Henry idaresine vermesini ona bir Imtiyaz Berati vererek resmen teyit etti Henry bundan sonra Irlanda dan ayrildi 1170 te Thomas Becket in oldurulmesi vakasini incelemekte olan papalik temsilcisi ile ugrasti 1173 1174 te ise Fransa da II Henry ye tabi olan Normandiya topraklarinda ortaya cikan isyani bastirmak zorunda kaldi Bu arada Leinster Krali olan MacMurrough 1171 de oldu ve ona varis olan damadi Norman asilli Strongbow Pembroke Kontu Raymond Carew ise de 1176 da oldu Bundan sonra II Henry nin Irlanda ile ilgilenmesi Norman istilasindan once son Irlanda Yuksek Krali olan Rory O Connor ile 1175 te imzaladigi Windsor Antlasmasi ile oldu Fakat II Henry uzakta Ingiltere de oldugu icin Irlanda da bulunan Norman asiller Windsor Antlasmasi ni hice sayark kendi menfaatlerine en uygun gelen politikalari uygulamaya basladilar Raymond Fitz Gerald lakabi Raymond le Gros zaten bu antlasmadan once Limerick sehrini ve Munster kralligina ait olan Thomond adiyla anilan Kuzey Munster arazilerini kendi eline gecirmisti John de Courcy 1177 de dogu Ulster e hucum edip buralari kendi arazisine katti Diger Norman asillardan Prendergast Fitz Stephen Fitz Gerald Fitz Henry ve le Poer aileleri de kendileri lehine eski yerel krallik arazilerine benzer buyukluklukte sahsi araziler isgal etmeye basladilar 1185 te II Henry Irlanda adasinda efeektif devlet idaresi basina o zaman 18 yasinda olan en kucuk oglu John u getirdi ve ona Dominus Hiberniae Irlanda Lordu unvanini verdi Boylelikle kucuk ogluna bir kirallik verme planlamaktaydi Fakat hic beklenmedik olarak John III Hacli Seferi ne giden buyuk kardesi I Richard veya Aslan Yurekli Richard yerine 1199 da Ingiltere Krali olmasindan sonra Irlanda Lordlugu unvani Ingiltere Kralligi kralinin bir unvani oldu Sonraki istilalarAna Norman istilasinin merkezi Leinster di ama diger Irlandali krallar Norman istilasi olmadan II Henry yi ust hukumdar olarak kabul edip ona biat ettiler Fakat Irlanda ya ilk iki asker cikartma yaninda diger Norman asil sovalyeler de diger Irlanda mevkilerine kendi tayfalariyla asker cikartip istilaya gectiler Bunlar 1175 te ve 1200 1200 de William de Burgh komutasinda Connaught istilalari 1177 de Raymond le Gros komutasinda Munster istilasi 1177 de John de Courcy komutasinda Dogu Ulster istilasi Bu asker cikartip arazi istilalari Ingiltere Krallindan ozel izin ve kabul istenmeden planlanip gerceklestirildi Ama Ilk etap Strongbow istilasi gibi sonradan II Henry in kurmus oldugu Irlanda Lordlugu devleti icine kabul edildiler Kaynakca Austin Lane Poole 1993 From Domesday book to Magna Carta 1087 1216 Oxford Oxford University Press say 303 304 Google books 1 olu kirik baglanti Bu belgenin bircok yazma nushasinda elde bulunan 9 yuzyila ait olan en eski yazma nusha dahil bu belgenin ismi Constitutum domini Constantini imperatoris olarak gecmektedir Donation of Constantine 1913 Catholic Encyclopedia New York Robert Appleton Company 8 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Nisan 2012 Ayrica bakinizIngiltere Kralligi II Henry Irlanda tarihiDis baglantilar Your Irish websitesinde Irlanda Tarihi24 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Richard Roache 1998 The Norman Invasion of Ireland Ingilizce History of the Norman Conquest Cilt III IV V Oxford 1870 76 Ingilizce