Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İrlanda Bağımsızlık Savaşı (İrlandaca: Cogadh na Saoirse) ya da Anglo-İrlanda Savaşı, İrlanda Cumhuriyet Ordusu'nun Britanya Hükûmeti'ne ve İrlanda'da bulunan kuvvetlerine karşı sürdürdüğü gerilla savaşıdır.
| İrlanda Bağımsızlık Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Savaş esnasında İrlandalı milisler. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 İrlanda |  Birleşik Krallık | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Askeri liderler: Michael Collins Siyasi liderler: Éamon de Valera Arthur Griffith | Askeri liderler: Siyasi liderler: David Lloyd George John French | ||||||
| Güçler | |||||||
| İrlanda Cumhuriyet Ordusu ~15,000 | Britanya Ordusu ~20,000 İrlanda Kraliyet Polisi 9,700 Black and Tans 7,000 1,400 4,000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| ~550 ölü | 714 ölü: -410 RIC militanı -261 Britanya Ordusu askeri -43 USC militanı | ||||||
| ~750 sivil öldü | |||||||
21 Ocak 1919 tarihinde, İrlanda Kraliyet Polisi'ne mensup iki polisin Tipperary Kontluğu'nda saldırıya uğrayıp öldürüldüğu ile başladı. aynı günün öncesinde Dublin'de 'ni yayımlamıştı. Daha sonra İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA) adını alan , İrlanda Kraliyet Polisi ve Birleşik Krallık Silahlı Kuvvetleri'ne ait kışlaları hedef aldı, devriyeleri pusuya düşürdü, silahlarını ele geçirdi ve ıssız bölgelerdeki kışlaların kapatılmasını zorunlu kıldı. Britanya Hükûmeti, İrlanda Kraliyet Polisi'ne Britanya'dan takviye yolladı. Black and Tans ve olarak bilinen takviye kolluk güçleri disiplinsizlikleri ve sivillere yönelik misilleme saldırılarıyla tanınır oldu. Bir sonuç olarak İrlanda Bağımsızlık Savaşı genellikle "Black and Tans Savaşı" ya da kısaca "Tan Savaşı" olarak adlandırılır.
1920'nin sonlarına kadar çatışmalarda yaklaşık 300 kişi öldürülse de o yılın Kasım ayında şiddet olaylarında büyük bir artış oldu. olarak anılan 21 Kasım 1920'de 14 Britanyalı istihbarat ajanı sabah Dublin'de öldürüldü ve öğleden sonra İrlanda Kraliyet Polisi'nin bir futbol maçında kalabalığın üzerine ateş açmasıyla dört kişi öldü, 65 kişi de yaralandı. Olaydan bir hafta sonra, 17 Auxiliary mensubu IRA tarafından Cork Kontluğu'nda öldürüldü. Britanya Hükûmeti, güney İrlanda'nın çoğu yerinde sıkıyönetim ilan etti. Cork kent merkezi, Aralık 1920'de Britanya kuvvetleri tarafından yakıldı. Sonraki yedi ay içinde tırmanmaya devam eden şiddet olaylarında 1.000 kişi öldü ve 4.500 cumhuriyetçi tutsak oldu. Mücadele ağırlıkla Munster (özellikle Cork Kontluğu), Dublin ve Belfast'ta yoğunlaştı. Çatışmalardaki can kaybının %75'ten fazlası bu üç yerde yaşandı. Kuzeyde ve özellikle Belfast'ta meydana gelen şiddet olaylarının mezhepsel karakteri ve Katolik sivil kurbanların sayısının orantısız biçimde yüksek olması dikkat çekti.
Her iki tarafta 1921 yılında ateşkesi kabul etse de çatışmalar kuzeydoğu bölgesinde devam etti. Daha sonra İrlanda Özgür Devleti kuruldu. Bu devlet 6 yönetim biriminden oluşuyordu.
Yerel Yönetim Krizi
1880'lerden itibaren, İrlanda milliyetçileri "home rule" denen ve merkeze bağlı özerk yönetim isteklerini Britanya yönetimine bildirdiler.
1912 yılında yerel yönetim talebi Britanya meclisinde kabul edildi. Ancak Ulster adlı milliyetçi bir grup bu karara direniş gösterdi ve uzun süreli bir çatışmayı başlatacak silahlı bir örgüt kurdu.
Buna karşılık İrlandalı direnişçiler kendi silahlı güçlerini oluşturdular.
Britanya Parlamentosu'nda İrlanda'nın bölünmesini onaylayan Üçüncü Merkezi Yönetim Yasası geçirildi ancak Ağustos 1914'te I. Dünya Savaşı'nın çıkmasıyla uygulanamadan ertelendi. İrlandalı milliyetçilerin birçoğu savaşta Britanya'yı destekledi ve bir İrlanda alayı İngiliz ordusunda görev yaptı. Amaç savaş sonrası özerkliği elde edecek süreci başlatmaktı. Fakat önemli bir azınlık da İrlanda'nın bu savaşa katılmasına karşıydı.
Paskalya Ayaklanması
1916 Paskalya ayaklanması planı, direnişçiler öncülüğünde cumhuriyeti ilan etmek ve büyük çaplı bir isyanla İngiliz hakimiyetine son verip İrlanda Cumhuriyetini kurmaktı. İsyan dört binden fazla insanın ölmesiyle, sadece bir hafta içinde isyancıların tutuklanıp Dublin'e gönderilmesi, isyanın liderinin idamı ve binlerce aktivistin tutuklanması ile sonuçlandı.
Britanya, Nisan 1918'de ikinci bir krizle yüz yüze geldi, Almanya'ya yapılacak hücumda görev almak üzere İrlandalılar askere alınmaya çalışıldı. Bu hareket İrlandalıları yönetimden daha da soğuttu ve kitlesel protesto gösterileri yapıldı.
Kaynakça
- ^ (Hopkinson, Irish War of Independence pp. 201-202).
- ^ Hopkinson, Irish War of Independence, pp. 201-202. Hopkinson lists 363 RIC killed in Southern Ireland 1919-21, Robert Lynch, the Northern IRA and the Early Years of Partition, gives a figure of 38 RIC and 43 USC personnel killed in Northern Ireland 1920-22 p. 227 and p. 67. The RIC casualty figure includes 4 Dublin Metropolitan Policemen and 2 Harbour Police.
- ^ Hopkinson'e göre 1919-21 arası Güney İrlanda'da 200 sivil, 1921-22 arası Kuzey İrlanda'da 557 sivil öldü.
- ^ (İngilizce) Eunan O'Halpin, Counting Terror, in David Fitzpatrick ed. Terror in Ireland (2012), s.152.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Irlanda Bagimsizlik Savasi Irlandaca Cogadh na Saoirse ya da Anglo Irlanda Savasi Irlanda Cumhuriyet Ordusu nun Britanya Hukumeti ne ve Irlanda da bulunan kuvvetlerine karsi surdurdugu gerilla savasidir Irlanda Bagimsizlik SavasiSavas esnasinda Irlandali milisler Tarih21 Ocak 1919 11 Temmuz 1921 siddet olaylari Kuzey Irlanda da devam etti BolgeIrlandaSonucIngiliz Irlandali Antlasmasi Irlanda nin bolunmesi TaraflarIrlandaBirlesik KrallikKomutanlar ve liderlerAskeri liderler Michael Collins Siyasi liderler Eamon de Valera Arthur GriffithAskeri liderler Siyasi liderler David Lloyd George John FrenchGuclerIrlanda Cumhuriyet Ordusu 15 000Britanya Ordusu 20 000 Irlanda Kraliyet Polisi 9 700 Black and Tans 7 000 1 400 4 000Kayiplar 550 olu714 olu 410 RIC militani 261 Britanya Ordusu askeri 43 USC militani 750 sivil oldu 21 Ocak 1919 tarihinde Irlanda Kraliyet Polisi ne mensup iki polisin Tipperary Kontlugu nda saldiriya ugrayip olduruldugu ile basladi ayni gunun oncesinde Dublin de ni yayimlamisti Daha sonra Irlanda Cumhuriyet Ordusu IRA adini alan Irlanda Kraliyet Polisi ve Birlesik Krallik Silahli Kuvvetleri ne ait kislalari hedef aldi devriyeleri pusuya dusurdu silahlarini ele gecirdi ve issiz bolgelerdeki kislalarin kapatilmasini zorunlu kildi Britanya Hukumeti Irlanda Kraliyet Polisi ne Britanya dan takviye yolladi Black and Tans ve olarak bilinen takviye kolluk gucleri disiplinsizlikleri ve sivillere yonelik misilleme saldirilariyla taninir oldu Bir sonuc olarak Irlanda Bagimsizlik Savasi genellikle Black and Tans Savasi ya da kisaca Tan Savasi olarak adlandirilir 1920 nin sonlarina kadar catismalarda yaklasik 300 kisi oldurulse de o yilin Kasim ayinda siddet olaylarinda buyuk bir artis oldu olarak anilan 21 Kasim 1920 de 14 Britanyali istihbarat ajani sabah Dublin de olduruldu ve ogleden sonra Irlanda Kraliyet Polisi nin bir futbol macinda kalabaligin uzerine ates acmasiyla dort kisi oldu 65 kisi de yaralandi Olaydan bir hafta sonra 17 Auxiliary mensubu IRA tarafindan Cork Kontlugu nda olduruldu Britanya Hukumeti guney Irlanda nin cogu yerinde sikiyonetim ilan etti Cork kent merkezi Aralik 1920 de Britanya kuvvetleri tarafindan yakildi Sonraki yedi ay icinde tirmanmaya devam eden siddet olaylarinda 1 000 kisi oldu ve 4 500 cumhuriyetci tutsak oldu Mucadele agirlikla Munster ozellikle Cork Kontlugu Dublin ve Belfast ta yogunlasti Catismalardaki can kaybinin 75 ten fazlasi bu uc yerde yasandi Kuzeyde ve ozellikle Belfast ta meydana gelen siddet olaylarinin mezhepsel karakteri ve Katolik sivil kurbanlarin sayisinin orantisiz bicimde yuksek olmasi dikkat cekti Her iki tarafta 1921 yilinda ateskesi kabul etse de catismalar kuzeydogu bolgesinde devam etti Daha sonra Irlanda Ozgur Devleti kuruldu Bu devlet 6 yonetim biriminden olusuyordu Yerel Yonetim Krizi1880 lerden itibaren Irlanda milliyetcileri home rule denen ve merkeze bagli ozerk yonetim isteklerini Britanya yonetimine bildirdiler 1912 yilinda yerel yonetim talebi Britanya meclisinde kabul edildi Ancak Ulster adli milliyetci bir grup bu karara direnis gosterdi ve uzun sureli bir catismayi baslatacak silahli bir orgut kurdu Buna karsilik Irlandali direnisciler kendi silahli guclerini olusturdular Britanya Parlamentosu nda Irlanda nin bolunmesini onaylayan Ucuncu Merkezi Yonetim Yasasi gecirildi ancak Agustos 1914 te I Dunya Savasi nin cikmasiyla uygulanamadan ertelendi Irlandali milliyetcilerin bircogu savasta Britanya yi destekledi ve bir Irlanda alayi Ingiliz ordusunda gorev yapti Amac savas sonrasi ozerkligi elde edecek sureci baslatmakti Fakat onemli bir azinlik da Irlanda nin bu savasa katilmasina karsiydi Paskalya Ayaklanmasi1916 Paskalya ayaklanmasi plani direnisciler onculugunde cumhuriyeti ilan etmek ve buyuk capli bir isyanla Ingiliz hakimiyetine son verip Irlanda Cumhuriyetini kurmakti Isyan dort binden fazla insanin olmesiyle sadece bir hafta icinde isyancilarin tutuklanip Dublin e gonderilmesi isyanin liderinin idami ve binlerce aktivistin tutuklanmasi ile sonuclandi Irlanda Cumhuriyeti nin Dogusu ressam Walter Paget tarafindan Britanya Nisan 1918 de ikinci bir krizle yuz yuze geldi Almanya ya yapilacak hucumda gorev almak uzere Irlandalilar askere alinmaya calisildi Bu hareket Irlandalilari yonetimden daha da soguttu ve kitlesel protesto gosterileri yapildi Kaynakca Hopkinson Irish War of Independence pp 201 202 Hopkinson Irish War of Independence pp 201 202 Hopkinson lists 363 RIC killed in Southern Ireland 1919 21 Robert Lynch the Northern IRA and the Early Years of Partition gives a figure of 38 RIC and 43 USC personnel killed in Northern Ireland 1920 22 p 227 and p 67 The RIC casualty figure includes 4 Dublin Metropolitan Policemen and 2 Harbour Police Hopkinson e gore 1919 21 arasi Guney Irlanda da 200 sivil 1921 22 arasi Kuzey Irlanda da 557 sivil oldu Ingilizce Eunan O Halpin Counting Terror in David Fitzpatrick ed Terror in Ireland 2012 s 152