Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İstanbul'da 1930'lara kadar eroin üretimi üzerine yoğunlaşmış 3 adet fabrika ve pek çok imalathane işletilmiştir. Yasal açıdan Türkiye'nin diğer ülkelerin aksine uyuşturucu karşıtı çeşitli sözleşmeleri imzalamamış olması dolayısıyla ülke, bu fabrikalar vasıtasıyla dünyada yasadışı eroin ticaretinin merkezi hâline gelmiştir. 1930'da üç fabrikanın senelik cirosu, Türkiye'nin gayri safi yurt içi hasılasının yaklaşık %1’ine tekabül ediyordu. İstanbul’daki yasadışı narkotik ticareti, Yahudi, Rum ve Ermeni tüccarlar vasıtasıyla dönemin ileri gelen politikacı ve bürokratlarıyla yakın ilişkide yürütülmekteydi.
Tarihçe
Türkiye uyuşturucu karşıtı 1909 Şangay, 1912 Lahey ve 1925 Cenevre afyon sözleşmelerini imzalamamış olduğundan ötürü afyon kaçakçıları ve eroin üreticileri açısından ilgi çekici bir yer haline gelmiştir. 1925 sözleşmesi Türk afyonu ithal ederek afyonu tıbbi amaçlar dışında işleyen Avrupalı fabrikaları özellikle etkilemiştir. 1924 senesinde İzmir ve İstanbul'da afyon laboratuvarlarının kurulmuştur.
Orient Products Co.
İlk eroin fabrikası, 1926'da Taksim bölgesinde yer alan 'nda, günümüzdeki Divan Otel ile İTÜ Taşkışlası Yerleşkesi civarında Orient Products Co. (veya diğer kaynaklara göre Oriental Products Company) adı altında kurulmuştur. Fabrikalar Japon vatandaşı Seizaburo ve Hojiro Sagan ile bir Türk vatandaşı olan Hosep Galenyan ortaklığında finanse edilmekteydi. Fabrika girişimcileri, Türk hükûmetine afyonu ham olarak satmak yerine tıpta yaygın olarak kullanılan çeşitli afyon alkaloidleri ve sentetik ilaç hammaddesi üretildiğinde, çok daha fazla gelir elde edileceğini öne sürerek fabrika için izin istemişlerdir. İzin alındıktan sonra fabrika 10 bin sterlin sermayeyle kurulmuştur. Eroin fabrikası doğrudan hükûmetten aldığı imtiyazı takiben Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti’nden (Sağlık Bakanlığı) bir lisans sağlanmıştır.
Fabrika üretim açısından ilk başlarda ayda 20 ile 25 kilo arasında morfin ve eroin üretebilmekte iken 1930'da modern araç ve gereçlerle büyümüş, Japonlar tarafından eğitilmiş 25 kalifiye işçi çalıştırarak ayda 20-25 kasa (1560– 1950 kg) afyon işleyerek ortalama 200 kilo morfin ve eroin üretebilir hale gelmiştir. Dönemin istihbarat raporlarına göre üretilen maddeler çokuluslu organize suç çeteleri vasıtasıyla İskenderiye ve Marsilya üzerinden yasadışı eroin piyasasına pazarlanıyor, bu limanlardan da başta ABD ve Avrupa'ya olmak üzere dağıtım gerçekleştiriliyordu. Buna ek olarak fabrika ortaklarının Japon mafyası Yakuza ile bağlantıları vardı.
1931'de kapatılmasına karar verildikten sonra Japon ortakların fabrikadaki makineleri bir diğer eroin üretim merkezi olan Çin'e taşıdıkları rapor edilmiştir. Geriye kalan aletler ise Türkiye Eczacılar Birliği'nce satın alınarak başka bir ilaç fabrikasında kullanıma sokulmuştur.
ETKİM ve SİCO/TEKTAŞ
Mayıs 1929'da eskiden beri afyon ticaretiyle uğraşan bir Yahudi aileye mensup liderliğinde Eyüp ilçesinin Bahariye semtinde Eczayı Tıbbiye ve Kimyeviye (ETKİM) adlı yeni bir fabrika kuruldu. Taranto'nun oğullarından Leon fabrika müdürü, Richard ise hissedarıydı. Ayda yaklaşık 100 kasa afyon işleyerek 800 ile 1000 kg arası morfin ve eroin üretimi gerçekleştiriyorlardı. Kurtuluş Savaşı’nın başlangıcında, işgal altındaki İstanbul’dan Anadolu’ya gönderilen kaçak silahları taşıyan isimlerden biri olması nedeniyle Nesim Taranto'nun Ankara hükümeti ile yakın ilişkileri vardı.
Aralık 1929'da ise hükümet Kuzguncuk'ta Türk Eczayı Tıbbiye ve Kimyeviye (TEKTAŞ) adlı işletmenin kurulmasına izin vermiştir. Bu fabrikanın yönetiminde Türk vatandaşı olan İsmail Hakkı, Kirkor Çürükçüyan, Kevork Çürükçüyan ve siyasetçi Hasan Saka yer almaktaydı. Yönetimdeki yabancı uyrukluları Belçika vatandaşı Paul Michelaere ile Meksika vatandaşı Maurice Lapine ve Adrien Biliotti oluşturmaktaydı. Fransız teknisyenlerle birlikte 60 işçi istihdam eden fabrikanın aylık afyon işleme kapasitesi 11,5 tona tekabül eden 150 kasaydı ve ayda ortalama 2 ton morfin ve eroin üretecek kapasiteye sahipti. Diğer afyon alkaloidleri olan kodein ve papaverinin yanı sıra sentetik maddeler de üretebiliyordu.
Kapatılış
Bu fabrikaların varlığı uluslararası alanda Türkiye üzerinde baskı oluşmasına sebebiyet vermiştir. 1929'da Londra Uyuşturucu Kongresi'nden sonra Türkiye'ye karşı ambargo ve boykot kampanyaları yürütüldü. Örneğin New York limanında Türk menşeili adlı bir geminin yüklü miktarda eroin taşıdığı tespit edilmesi ve takriben diğer Türk gemilerinde de peş peşe eroine rastlanması New York Belediye Başkanı Fiorello La Guardia'nın Mısır'da 30 ile 40 bin kişinin Türkiye'den gelen maddeler dolayısıyla öldüğünü öne sürdüğü Türk mallarına karşı bir yasa tasarısı hazırlamasına neden oldu. "Ahlaki karantina" olarak nitelendirilen yasa tasarısında Türkiye'den gelen mallara sarı bir etiket eklenmesi ve bu etiketin Türk devletinin yasadışı uyuşturucu ticaretinde bulunduğunu belirteceğini önermekteydi. Milletler Cemiyeti'nin 1932'de yayımladığı yasadışı uyuşturucu ticaretini konu alan bir rapora göre Türkiye bu hususta en sorunlu ülke olarak nitelendirilmiştir. Türk devlet yetkilileri ve ülke eleştiriye tabi tutulmuştur.
22 Ocak 1931'de Kuzguncuk'daki fabrika kapatıldı. 15 Ocak'ta ise ABD notasının ardından tüm fabrikaların geçici bir süreliğine kapalı kalacağı açıklandı. Bu kapatma "göstermelik" olarak tanımlanmıştır. Fabrikalar yasağa uymadan ellerindeki eroini yetkililere teslim etmemiş ve el altından piyasaya sürmeye devam etmiştir. Mazhar Osman'ın yazılarına göre bu direnç şirketlerin yönetim kurullarındaki siyasi ve nüfuzlu kişilerden kaynaklanmaktaydı. ETKİM ve SİCO'nun aksine Japon şirketin Ankara ile bağları olmadığından fiilen ilk kapanan şirket olmuştur. Fabrikaların göstermelik kapanmasının yol açtığı tedirginlik, fabrika sahiplerinin Bulgaristan'da yeni bir fabrika kurmasına yol açmıştır. ETKİM geçici kapatmanın ardından görünürde kodein üretmiş, SİCO ise herhangi bir değişikliğe gitmemiştir.
23 Aralık 1932'de Mustafa Kemal Atatürk'ün ön ayak olmasıyla Halk Fırkası'nda tartışılan yasaklanma konusu oy çokluğuyla fıkrada kabul gördü. Buna karşın yasanın mecliste kabulü hızlı olmadı. O sırada Meclis Başkanı olan Hasan Saka başta olmak üzere Şükrü Kaya ve Yunus Nadi gibi isimlerden oluşan "kaçakçılık lobisinin" yasanın kabulünü "baltaladıkları" belirtilmiştir. 1912 Lahey sözleşmesi ile 1925 ve 1931 Cenevre sözleşmeleri meclis tarafından 14 Ocak'ta 2108 sayılı kanun ile onaylanmıştır. Buna karşın resmî gazetede yayınlanarak Cenevre'ye yollanması uzun sürmüştür.
Eroin fabrikaları kapatılmış olmasına rağmen Türkiye 1960'lara kadar hala dünya yasal afyon üretiminin %55'ini teşkil ediyordu. 1960'larda ABD ve Avrupa'da uyuşturucu tüketiminin artmasıyla bu devletler tekrar afyon kaçakçılığından Türkiye'yi sorumlu tutmaya başlamışlardır. 1971'de tamamen yasaklanan afyon ekiminin 1974'te yasallaştırılması, ABD ve Türkiye arasında 'nin çıkmasına neden olmuştur.
Halk sağlığına etkileri
İşgal döneminden sonra İstanbul'da azalan madde kullanımı 1930'larda fabrikalar nedeniyle artış göstermiştir. Eroin kullanımı ilk olarak bu fabrikalarda çalışan işçiler arasında yayılmış, daha sonra ise fabrikaların maddeyi "neşe ve güç kaynağı" olarak pazarlamaları ve ucuz bir fiyata tütüncülere satmalarıyla tüm şehre yayılmıştır.
Dönemin İstanbul doktorlarından Mazhar Osman (1934) ile Şişli Fransız Hastanesi’nde Emraz-ı Akliye ve Asabiye uzmanı Hüseyin Kenan eroin bağımlığının fabrika işçileri üzerindeki etkilerini incelemiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d e f Madde Kullanımı ve Stratejik İletişim. MEHMET ISIK. 19 Mayıs 2013. ISBN .
- ^ a b c d e f Erdinç, F. Cengiz (2004). Overdose Türkiye: Türkiye'de eroin kaçakçılığı, bağımlılığı ve politikalar. İletişim. ISBN .
- ^ a b Odman, Asli (1 Ocak 2014). "'Nisyan ve İsyan': İstanbul'da 'Unutturulmuş' Eroin Fabrikaları, Taksim/Taşkışla, Eyüp ve Kuzguncuk". Geziden sonra Taksim Kitabı. 2013 İstanbul Şehir ve Bölge Planlama Bölümleri İstanbul Buluşmaları.
- ^ Ögel, Kültegin. Bağımlılık Asla Sadece Bağımlılık Değildir. İletişim Yayınları. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Istanbul da 1930 lara kadar eroin uretimi uzerine yogunlasmis 3 adet fabrika ve pek cok imalathane isletilmistir Yasal acidan Turkiye nin diger ulkelerin aksine uyusturucu karsiti cesitli sozlesmeleri imzalamamis olmasi dolayisiyla ulke bu fabrikalar vasitasiyla dunyada yasadisi eroin ticaretinin merkezi haline gelmistir 1930 da uc fabrikanin senelik cirosu Turkiye nin gayri safi yurt ici hasilasinin yaklasik 1 ine tekabul ediyordu Istanbul daki yasadisi narkotik ticareti Yahudi Rum ve Ermeni tuccarlar vasitasiyla donemin ileri gelen politikaci ve burokratlariyla yakin iliskide yurutulmekteydi TarihceTurkiye uyusturucu karsiti 1909 Sangay 1912 Lahey ve 1925 Cenevre afyon sozlesmelerini imzalamamis oldugundan oturu afyon kacakcilari ve eroin ureticileri acisindan ilgi cekici bir yer haline gelmistir 1925 sozlesmesi Turk afyonu ithal ederek afyonu tibbi amaclar disinda isleyen Avrupali fabrikalari ozellikle etkilemistir 1924 senesinde Izmir ve Istanbul da afyon laboratuvarlarinin kurulmustur Orient Products Co Ilk eroin fabrikasi 1926 da Taksim bolgesinde yer alan nda gunumuzdeki Divan Otel ile ITU Taskislasi Yerleskesi civarinda Orient Products Co veya diger kaynaklara gore Oriental Products Company adi altinda kurulmustur Fabrikalar Japon vatandasi Seizaburo ve Hojiro Sagan ile bir Turk vatandasi olan Hosep Galenyan ortakliginda finanse edilmekteydi Fabrika girisimcileri Turk hukumetine afyonu ham olarak satmak yerine tipta yaygin olarak kullanilan cesitli afyon alkaloidleri ve sentetik ilac hammaddesi uretildiginde cok daha fazla gelir elde edilecegini one surerek fabrika icin izin istemislerdir Izin alindiktan sonra fabrika 10 bin sterlin sermayeyle kurulmustur Eroin fabrikasi dogrudan hukumetten aldigi imtiyazi takiben Sihhat ve Ictimai Muavenet Vekaleti nden Saglik Bakanligi bir lisans saglanmistir Fabrika uretim acisindan ilk baslarda ayda 20 ile 25 kilo arasinda morfin ve eroin uretebilmekte iken 1930 da modern arac ve gereclerle buyumus Japonlar tarafindan egitilmis 25 kalifiye isci calistirarak ayda 20 25 kasa 1560 1950 kg afyon isleyerek ortalama 200 kilo morfin ve eroin uretebilir hale gelmistir Donemin istihbarat raporlarina gore uretilen maddeler cokuluslu organize suc ceteleri vasitasiyla Iskenderiye ve Marsilya uzerinden yasadisi eroin piyasasina pazarlaniyor bu limanlardan da basta ABD ve Avrupa ya olmak uzere dagitim gerceklestiriliyordu Buna ek olarak fabrika ortaklarinin Japon mafyasi Yakuza ile baglantilari vardi 1931 de kapatilmasina karar verildikten sonra Japon ortaklarin fabrikadaki makineleri bir diger eroin uretim merkezi olan Cin e tasidiklari rapor edilmistir Geriye kalan aletler ise Turkiye Eczacilar Birligi nce satin alinarak baska bir ilac fabrikasinda kullanima sokulmustur ETKIM ve SICO TEKTAS Mayis 1929 da eskiden beri afyon ticaretiyle ugrasan bir Yahudi aileye mensup liderliginde Eyup ilcesinin Bahariye semtinde Eczayi Tibbiye ve Kimyeviye ETKIM adli yeni bir fabrika kuruldu Taranto nun ogullarindan Leon fabrika muduru Richard ise hissedariydi Ayda yaklasik 100 kasa afyon isleyerek 800 ile 1000 kg arasi morfin ve eroin uretimi gerceklestiriyorlardi Kurtulus Savasi nin baslangicinda isgal altindaki Istanbul dan Anadolu ya gonderilen kacak silahlari tasiyan isimlerden biri olmasi nedeniyle Nesim Taranto nun Ankara hukumeti ile yakin iliskileri vardi Aralik 1929 da ise hukumet Kuzguncuk ta Turk Eczayi Tibbiye ve Kimyeviye TEKTAS adli isletmenin kurulmasina izin vermistir Bu fabrikanin yonetiminde Turk vatandasi olan Ismail Hakki Kirkor Curukcuyan Kevork Curukcuyan ve siyasetci Hasan Saka yer almaktaydi Yonetimdeki yabanci uyruklulari Belcika vatandasi Paul Michelaere ile Meksika vatandasi Maurice Lapine ve Adrien Biliotti olusturmaktaydi Fransiz teknisyenlerle birlikte 60 isci istihdam eden fabrikanin aylik afyon isleme kapasitesi 11 5 tona tekabul eden 150 kasaydi ve ayda ortalama 2 ton morfin ve eroin uretecek kapasiteye sahipti Diger afyon alkaloidleri olan kodein ve papaverinin yani sira sentetik maddeler de uretebiliyordu Kapatilis Bu fabrikalarin varligi uluslararasi alanda Turkiye uzerinde baski olusmasina sebebiyet vermistir 1929 da Londra Uyusturucu Kongresi nden sonra Turkiye ye karsi ambargo ve boykot kampanyalari yurutuldu Ornegin New York limaninda Turk menseili adli bir geminin yuklu miktarda eroin tasidigi tespit edilmesi ve takriben diger Turk gemilerinde de pes pese eroine rastlanmasi New York Belediye Baskani Fiorello La Guardia nin Misir da 30 ile 40 bin kisinin Turkiye den gelen maddeler dolayisiyla oldugunu one surdugu Turk mallarina karsi bir yasa tasarisi hazirlamasina neden oldu Ahlaki karantina olarak nitelendirilen yasa tasarisinda Turkiye den gelen mallara sari bir etiket eklenmesi ve bu etiketin Turk devletinin yasadisi uyusturucu ticaretinde bulundugunu belirtecegini onermekteydi Milletler Cemiyeti nin 1932 de yayimladigi yasadisi uyusturucu ticaretini konu alan bir rapora gore Turkiye bu hususta en sorunlu ulke olarak nitelendirilmistir Turk devlet yetkilileri ve ulke elestiriye tabi tutulmustur 22 Ocak 1931 de Kuzguncuk daki fabrika kapatildi 15 Ocak ta ise ABD notasinin ardindan tum fabrikalarin gecici bir sureligine kapali kalacagi aciklandi Bu kapatma gostermelik olarak tanimlanmistir Fabrikalar yasaga uymadan ellerindeki eroini yetkililere teslim etmemis ve el altindan piyasaya surmeye devam etmistir Mazhar Osman in yazilarina gore bu direnc sirketlerin yonetim kurullarindaki siyasi ve nufuzlu kisilerden kaynaklanmaktaydi ETKIM ve SICO nun aksine Japon sirketin Ankara ile baglari olmadigindan fiilen ilk kapanan sirket olmustur Fabrikalarin gostermelik kapanmasinin yol actigi tedirginlik fabrika sahiplerinin Bulgaristan da yeni bir fabrika kurmasina yol acmistir ETKIM gecici kapatmanin ardindan gorunurde kodein uretmis SICO ise herhangi bir degisiklige gitmemistir 23 Aralik 1932 de Mustafa Kemal Ataturk un on ayak olmasiyla Halk Firkasi nda tartisilan yasaklanma konusu oy cokluguyla fikrada kabul gordu Buna karsin yasanin mecliste kabulu hizli olmadi O sirada Meclis Baskani olan Hasan Saka basta olmak uzere Sukru Kaya ve Yunus Nadi gibi isimlerden olusan kacakcilik lobisinin yasanin kabulunu baltaladiklari belirtilmistir 1912 Lahey sozlesmesi ile 1925 ve 1931 Cenevre sozlesmeleri meclis tarafindan 14 Ocak ta 2108 sayili kanun ile onaylanmistir Buna karsin resmi gazetede yayinlanarak Cenevre ye yollanmasi uzun surmustur Eroin fabrikalari kapatilmis olmasina ragmen Turkiye 1960 lara kadar hala dunya yasal afyon uretiminin 55 ini teskil ediyordu 1960 larda ABD ve Avrupa da uyusturucu tuketiminin artmasiyla bu devletler tekrar afyon kacakciligindan Turkiye yi sorumlu tutmaya baslamislardir 1971 de tamamen yasaklanan afyon ekiminin 1974 te yasallastirilmasi ABD ve Turkiye arasinda nin cikmasina neden olmustur Halk sagligina etkileriIsgal doneminden sonra Istanbul da azalan madde kullanimi 1930 larda fabrikalar nedeniyle artis gostermistir Eroin kullanimi ilk olarak bu fabrikalarda calisan isciler arasinda yayilmis daha sonra ise fabrikalarin maddeyi nese ve guc kaynagi olarak pazarlamalari ve ucuz bir fiyata tutunculere satmalariyla tum sehre yayilmistir Donemin Istanbul doktorlarindan Mazhar Osman 1934 ile Sisli Fransiz Hastanesi nde Emraz i Akliye ve Asabiye uzmani Huseyin Kenan eroin bagimliginin fabrika iscileri uzerindeki etkilerini incelemistir Ayrica bakinizAfganistan da afyon uretimiKaynakca a b c d e f Madde Kullanimi ve Stratejik Iletisim MEHMET ISIK 19 Mayis 2013 ISBN 978 605 4738 84 7 a b c d e f Erdinc F Cengiz 2004 Overdose Turkiye Turkiye de eroin kacakciligi bagimliligi ve politikalar Iletisim ISBN 978 975 05 0271 2 a b Odman Asli 1 Ocak 2014 Nisyan ve Isyan Istanbul da Unutturulmus Eroin Fabrikalari Taksim Taskisla Eyup ve Kuzguncuk Geziden sonra Taksim Kitabi 2013 Istanbul Sehir ve Bolge Planlama Bolumleri Istanbul Bulusmalari Ogel Kultegin Bagimlilik Asla Sadece Bagimlilik Degildir Iletisim Yayinlari ISBN 978 975 05 3090 6