Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çatalköprü, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
| Çatalköprü | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Çatalköprü Çatalköprü'nün Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Merkez |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1812 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 218 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75110 |
Tarihçe
Günümüzde Çatalköprü adını taşıyan köyün bilinen en eski adı Şadevan’dır. Gürcüce Şadevani (შადევანი) olarak yazılan köy, Osmanlıların Gürcü prensliği Samtshe-Saatabago'dan ele geçirdikleri toprakların erken tahrirlerinden biri olan 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan’da Şadevan (شادوان) olarak kaydedilmiştir. 17. yüzyılın sonlarında, Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır adlı tahrir defterinde de köyün adı aynı biçimde yazılmıştır.1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda bölgeyi ele geçiren Ruslar ise, 1886 yılında köyün adını iki farklı biçimde, Şadevan / Şedevan (Шадеван / Шедеван) olarak kaydetmişlerdir.
Şadevan köyünün adının yazılışı geç tarihlerde biraz değişikliğe uğramıştır. Nitekim, 1928 tarihli Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları adlı Osmanlıca yayında Şadivan (شاديوان) olarak yazılmıştır. Köyün adı Dahiliye Vekaleti’nin 1933’te yayımladığı Köylerimiz adlı kitapta da "Şadivan" olarak geçer. İçişleri Bakanlığı'nın bir yayını olarak 1968'de basılmış Köylerimiz adlı kitapta köyün eski adı Şadivan, yeni adı Çatalköprü olarak verilmiştir. Bu kayıt Şadivan adının 1933 yılından sonra Çatalköprü olarak değiştirilmiş olduğunu göstermektedir.
Tarihsel Tao-Klarceti sınırları içinde yer alan köyün kuruluşuna ilişkin bilgi yoktur. Bununla birlikte, eski Akameti köyünü de kapsayan Çatalköprü’deki kiliselerin varlığı köyün yeni bir yerleşme olmadığını düşündürmektedir. Çatalköprü'nün bulunduğu bölge, erken Orta Çağ'da Gürcü Krallığı sınırları içinde kalıyordu. Bu bölgeye 11. yüzyılda bir süre Büyük Selçuklular hakim oldu. 13. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Gürcü Cakeli sülalesinin yönettiği Samtshe-Saatabago sınırları içinde yer aldı. Bu prensliğin topraklarını Osmanlıların 16. yüzyılın son çeyreğinde tamamen ele geçirmesinden kısa süre sonra, 1595 tarihinde yaptıkları tahrirde Şadevan’ın kaydedilmiş olması, köyün Gürcü yönetimi sırasında Şadevani adıyla var olduğunu göstermektedir. 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan’da yerleşim Poshov livasında Güney (Mzvari) nahiyesine bağlı bir köydü. Bu tarihte köyde 59 hane yaşıyordu. Yerleşim, Osmanlı Devleti’ne 10.000 akçe vergi veren büyük bir köy olarak sayılıyordu. Şadevan 17. yüzyılın sonlarında, Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır adlı tahrir defterine göre aynı idari statüye sahipti. 1723 (Hicri 1136) yılında İbrahim adında birinin oğulları olan Mehmed, Mustafa, Hüseyin ve Osman müşterek olarak köyün mülkiyetine sahiptiler ve devlete 11.265 akçe vergi ödüyorlardı. 1595 tarihli tahrir defterindeki Gürcü erkek adlarına (İason, Gogiça, Elia, Grigol, Papuna, Garsevan, İakob, Giorgi, Saba vb) bakarak, 1723 tarihinde köyün Müslümanlaşmış olduğu ya da köyün toprak mülkiyetinin Müslüman kardeşlere verildiği sonucuna varılabilir.
Uzun süre Osmanlı yönetiminde kalan yerleşim 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Ruslarca ele geçirildi. 1878 yılında köyün nüfusu 40 haneden oluşuyordu. Bu tarihten yaklaşık on yıl sonra yapılan nüfus sayımında ise yerleşimde 487 kişi yaşıyordu ve bu tarihte nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir. Bu durum, köyde yaşayan Müslümanların ya Türk olarak kaydedildiğini ya da Gürcülerin yerini Türklerin aldığını göstermektedir. 1917’de Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli, toprakları günümüzde Çatalköprü sınırları içinde kalan Akameti’nin (აკამეთი) terk edilmiş bir köy olduğunu yazmıştır. O tarihte Akameti’de iyi inşa edilmiş bir kilise vardı ve yapı ayakta duruyordu. Oysa Akameti köyünde 1595 tarihli tahrire göre 44 hane yaşıyordu. 1878'de ise hane sayısı 12’ye düşmüştü.1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından köyün azalmış olan nüfusu göç etmiş olabilir.
I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından yerleşim bağımsız Gürcistan sınırları içinde yer aldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti kuvvetleri tarafından Ardahan ile Artvin bölgeleri ve geçici olarak da Batum'u fiilen Türkiye’ye katıldı. 16 Mart 1921’de imzalanan Moskova Antlaşması’yla Şadevan’ın da içinde yer aldığı Ardahan ve Artvin bölgeleri Türkiye’ye bırakıldı. Köyün adı 1933’ten sonra Çatalköprü olarak değiştirilmiştir.
Bugün Çatalköprü adını taşıyan köyde üç kilisenin varlığı bilinmektedir. Bunlardan ikisi Şadevan, diğeri ise Akameti köyünde inşa edilmişti. Şadevan’deki köy kiliselerinin akıbeti bugün bilinmemektedir. 1917 yılında Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli’nin verdiği bilgiye göre köyün yakınlarında iki adet daha kilise yıkıntısı vardı. Konstantine Martvileli’nin verdiği bilgiye göre terk edilmiş bir köy olan ve toprakları bugün Çatalköprü sınırları içinde kalan Akameti’deki kilise de bir köy kilisesidir. Tek nefli bir yapı olan Akameti Kilisesi’nden geriye sadece yıkıntıları kalmıştır. Konstantine Martvileli’nin verdiği bilgiye göre burada bulunan kilisenin Gürcüce yazıtı vardı. Ancak bu yazıt günümüzde kayıptır.
Coğrafya
Köy, Ardahan il merkezine 23 km uzaklıktadır.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 218 |
| 2021 | 226 |
| 2020 | 240 |
| 2019 | 244 |
| 2018 | 258 |
| 2017 | 269 |
| 2016 | 279 |
| 2015 | 297 |
| 2014 | 298 |
| 2013 | 298 |
| 2012 | 314 |
| 2011 | 312 |
| 2010 | 321 |
| 2009 | 319 |
| 2008 | 329 |
| 2007 | 333 |
| 2000 | 544 |
| 1990 | 732 |
| 1985 | 969 |
Kaynakça
- ^ (İngilizce). Fallingrain.com. 12 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Merkez Çatalköprü Köy Nüfusu". Nufusune.com. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947, 1. cilt, s. 422.
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 268.
- ^ a b . 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2020.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 767.
- ^ a b Köylerimiz, (Yayımlayan) Dahiliye Vekaleti, 1933, İstanbul, s. 687.
- ^ a b Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, 1968, Ankara, s. 757.
- ^ a b Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 188, 201, .
- ^ Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1958, 3. cilt, s. 509-510.
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 178, 268.
- ^ Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1. cilt (1947), s. 422; 2. cilt (1941), s. 413.
- ^ Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 3. cilt (1958), s. 509.
- ^ a b Konstantine Martvileli, “Ardahan Bölgesinde”, Sakartvelo gazetesi, 10 Ekim 1917, sayı. 220.
- ^ Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 3. cilt (1958), s. 520.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
- ^ a b c d . YerelNet.org.tr. 5 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
Dış bağlantılar
- Çatalköprü, Ardahan için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Catalkopru Ardahan ilinin Merkez ilcesine bagli bir koydur CatalkopruKoyArdahan in konumuCatalkopruCatalkopru nun Ardahan daki konumuUlkeTurkiyeIlArdahanIlceMerkezCografi bolgeKaradeniz BolgesiRakim1812 mNufus 2022 Toplam218Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0478Il plaka kodu75Posta kodu75110TarihceGunumuzde Catalkopru adini tasiyan koyun bilinen en eski adi Sadevan dir Gurcuce Sadevani შადევანი olarak yazilan koy Osmanlilarin Gurcu prensligi Samtshe Saatabago dan ele gecirdikleri topraklarin erken tahrirlerinden biri olan 1595 tarihli Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan da Sadevan شادوان olarak kaydedilmistir 17 yuzyilin sonlarinda Defter i Caba i Eyalet i Cildir adli tahrir defterinde de koyun adi ayni bicimde yazilmistir 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nda bolgeyi ele geciren Ruslar ise 1886 yilinda koyun adini iki farkli bicimde Sadevan Sedevan Shadevan Shedevan olarak kaydetmislerdir Sadevan koyunun adinin yazilisi gec tarihlerde biraz degisiklige ugramistir Nitekim 1928 tarihli Son Teskilat i Mulkiyede Koylerimizin Adlari adli Osmanlica yayinda Sadivan شاديوان olarak yazilmistir Koyun adi Dahiliye Vekaleti nin 1933 te yayimladigi Koylerimiz adli kitapta da Sadivan olarak gecer Icisleri Bakanligi nin bir yayini olarak 1968 de basilmis Koylerimiz adli kitapta koyun eski adi Sadivan yeni adi Catalkopru olarak verilmistir Bu kayit Sadivan adinin 1933 yilindan sonra Catalkopru olarak degistirilmis oldugunu gostermektedir Tarihsel Tao Klarceti sinirlari icinde yer alan koyun kurulusuna iliskin bilgi yoktur Bununla birlikte eski Akameti koyunu de kapsayan Catalkopru deki kiliselerin varligi koyun yeni bir yerlesme olmadigini dusundurmektedir Catalkopru nun bulundugu bolge erken Orta Cag da Gurcu Kralligi sinirlari icinde kaliyordu Bu bolgeye 11 yuzyilda bir sure Buyuk Selcuklular hakim oldu 13 yuzyilin ikinci yarisindan itibaren Gurcu Cakeli sulalesinin yonettigi Samtshe Saatabago sinirlari icinde yer aldi Bu prensligin topraklarini Osmanlilarin 16 yuzyilin son ceyreginde tamamen ele gecirmesinden kisa sure sonra 1595 tarihinde yaptiklari tahrirde Sadevan in kaydedilmis olmasi koyun Gurcu yonetimi sirasinda Sadevani adiyla var oldugunu gostermektedir 1595 tarihli Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan da yerlesim Poshov livasinda Guney Mzvari nahiyesine bagli bir koydu Bu tarihte koyde 59 hane yasiyordu Yerlesim Osmanli Devleti ne 10 000 akce vergi veren buyuk bir koy olarak sayiliyordu Sadevan 17 yuzyilin sonlarinda Defter i Caba i Eyalet i Cildir adli tahrir defterine gore ayni idari statuye sahipti 1723 Hicri 1136 yilinda Ibrahim adinda birinin ogullari olan Mehmed Mustafa Huseyin ve Osman musterek olarak koyun mulkiyetine sahiptiler ve devlete 11 265 akce vergi oduyorlardi 1595 tarihli tahrir defterindeki Gurcu erkek adlarina Iason Gogica Elia Grigol Papuna Garsevan Iakob Giorgi Saba vb bakarak 1723 tarihinde koyun Muslumanlasmis oldugu ya da koyun toprak mulkiyetinin Musluman kardeslere verildigi sonucuna varilabilir Uzun sure Osmanli yonetiminde kalan yerlesim 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nda Ruslarca ele gecirildi 1878 yilinda koyun nufusu 40 haneden olusuyordu Bu tarihten yaklasik on yil sonra yapilan nufus sayiminda ise yerlesimde 487 kisi yasiyordu ve bu tarihte nufusun tamami Turk olarak kaydedilmistir Bu durum koyde yasayan Muslumanlarin ya Turk olarak kaydedildigini ya da Gurculerin yerini Turklerin aldigini gostermektedir 1917 de Ardahan bolgesini gezen Gurcu arastirmaci Konstantine Martvileli topraklari gunumuzde Catalkopru sinirlari icinde kalan Akameti nin აკამეთი terk edilmis bir koy oldugunu yazmistir O tarihte Akameti de iyi insa edilmis bir kilise vardi ve yapi ayakta duruyordu Oysa Akameti koyunde 1595 tarihli tahrire gore 44 hane yasiyordu 1878 de ise hane sayisi 12 ye dusmustu 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nin ardindan koyun azalmis olan nufusu goc etmis olabilir I Dunya Savasi nin sonlarina dogru Rus ordusunun bolgeden cekilmesinin ardindan yerlesim bagimsiz Gurcistan sinirlari icinde yer aldi Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda Ankara Hukumeti kuvvetleri tarafindan Ardahan ile Artvin bolgeleri ve gecici olarak da Batum u fiilen Turkiye ye katildi 16 Mart 1921 de imzalanan Moskova Antlasmasi yla Sadevan in da icinde yer aldigi Ardahan ve Artvin bolgeleri Turkiye ye birakildi Koyun adi 1933 ten sonra Catalkopru olarak degistirilmistir Bugun Catalkopru adini tasiyan koyde uc kilisenin varligi bilinmektedir Bunlardan ikisi Sadevan digeri ise Akameti koyunde insa edilmisti Sadevan deki koy kiliselerinin akibeti bugun bilinmemektedir 1917 yilinda Ardahan bolgesini gezen Gurcu arastirmaci Konstantine Martvileli nin verdigi bilgiye gore koyun yakinlarinda iki adet daha kilise yikintisi vardi Konstantine Martvileli nin verdigi bilgiye gore terk edilmis bir koy olan ve topraklari bugun Catalkopru sinirlari icinde kalan Akameti deki kilise de bir koy kilisesidir Tek nefli bir yapi olan Akameti Kilisesi nden geriye sadece yikintilari kalmistir Konstantine Martvileli nin verdigi bilgiye gore burada bulunan kilisenin Gurcuce yaziti vardi Ancak bu yazit gunumuzde kayiptir CografyaKoy Ardahan il merkezine 23 km uzakliktadir NufusYillara gore koy nufus verileri2022 2182021 2262020 2402019 2442018 2582017 2692016 2792015 2972014 2982013 2982012 3142011 3122010 3212009 3192008 3292007 3332000 5441990 7321985 969Kaynakca Ingilizce Fallingrain com 12 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Nisan 2020 a b c d e f g h i j k l m n o p q Ardahan Merkez Catalkopru Koy Nufusu Nufusune com 20 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Nisan 2020 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1947 1 cilt s 422 Defter i Caba i Eyalet i Cildir 1694 1732 Gurcuce ve Osmanlica Yayima hazirlayan Tsisana Abuladze Tiflis 1979 s 268 a b 24 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2020 Son Teskilat i Mulkiyede Koylerimizin Adlari Osmanlica Istanbul 1928 s 767 a b Koylerimiz Yayimlayan Dahiliye Vekaleti 1933 Istanbul s 687 a b Koylerimiz Yayimlayan Icisleri Bakanligi 1968 Ankara s 757 a b Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 188 201 ISBN 9789941478178 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1958 3 cilt s 509 510 Defter i Caba i Eyalet i Cildir 1694 1732 Gurcuce ve Osmanlica Yayima hazirlayan Tsisana Abuladze Tiflis 1979 s 178 268 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1 cilt 1947 s 422 2 cilt 1941 s 413 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 3 cilt 1958 s 509 a b Konstantine Martvileli Ardahan Bolgesinde Sakartvelo gazetesi 10 Ekim 1917 sayi 220 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 3 cilt 1958 s 520 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1934 2 cilt s 41 a b c d YerelNet org tr 5 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Nisan 2020 Dis baglantilarCatalkopru Ardahan icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft