Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şerefiye Sarnıcı veya Theodosius Sarnıcı (Yunanca: Κινστέρνα Θεοδοσίου Kisterna Theodosiou) İstanbul'un Fatih ilçesinde, Tarihi Yarımada’da bulunan pek çok Bizans Dönemi sarnıcından biridir. Divan Yolu Caddesi, Piyer Loti Caddesi, Boyacı Ahmet Sokak ve Dostluk Yurdu Sokak’ın sınırlandırdığı yapı adasının güneyinde yer alır.
Κινστέρνα Θεοδοσίου (Kisterna Theodosiou) | |
 Şerefiye Sarnıcı iç kısım | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Müze olarak kullanılmakta |
| Tür | Sarnıç |
| Mimari tarz | Doğu Roma |
| Konum | Fatih, İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°00′26″K 28°58′21″D / 41.00722°K 28.97250°D |
| Rakım | 2 m (7 ft) |
| Başlama | 5. yüzyıl 2. çeyreği |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Tuğla-Horasan harç |
| Zemin alanı | 24 m x 40 m |
| Resmî site | |
serefiyesarnici.istanbul | |
Bizans Döneminde Konstantinopolis’in tarihsel topografyası göz önünde bulundurulduğunda yapı, Antik Mese yolunun güneyinde, Konstantin Forumu'nun güneydoğusunda, Binbirdirek Sarnıcı'nın batısında bulunmaktadır. Mese üzerindeki isale hattından faydalanabilecek sarnıçlar arasındadır.
Yapı ilk olarak 1893’de Forscheimer ve Strzygowski tarafından belgelenmiştir. 2013 yılında Kerim Altuğ tarafından doktora tezi kapsamında incelenmiştir.
Tarih
İstanbul su kaynakları açısından elverişsiz bir yarımada üzerindedir. Roma Döneminden beri inşa edilen isale hatlarıyla su ihtiyacı şehir dışından sağlanmaktadır. Dışarıdan getirilen su kent içinde sarnıçlarda depolanmıştır.II. Theodosius Döneminde (408-450) kent surları batıya doğru genişletilmiş, surların inşası 413 yılında tamamlanmıştır. Antik dönem yazılı kaynaklarında 406-459 yılları arasında kentte beş sarnıç inşa edildiği bilinmektedir. Kentin su depolama kapasitesindeki bu büyük gelişme nüfus artışı ve kente yapılan barbar saldırılarıyla ilişkilendirilmektedir.
Şerefiye Sarnıcı veya Theodosius Sarnıcı inşa tekniğine göre 5. yüzyılın 2. çeyreğine tarihlendirilmektedir. Buradan yola çıkarak yapının II. Theodosius Döneminde yaptırıldığı ve bu nedenle "Theodosius Sarnıcı" adının kullanıldığı düşünülmektedir. Notitia Urbis’te 425 yılından önce inşa edilmiş Theodosius Sarnıcı’ndan bahsedilmektedir. İki sarnıç birbiriyle karıştırılmamalıdır. Crow, Bardill ve Bayliss, Notitia’da bahsedilen sarnıcın Konstantin Forumu’nun kuzeydoğusunda, Bab-ı Ali Caddesinde bulunan Cağaloğlu Sarnıcı ya da yine civarda olduğu bilinen Philoksenos Sarnıcı ile ilişkilendirilebileceğini belirtmektdir.
Yapıda kullanılan Korint üsluplu sütun başlıkları da 5. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Daha geç dönem sarnıçlarında, örneğin I. Justinianus Döneminde inşa edilen Yerebatan Sarnıcı'nda, sütun başlıklarının devşirme malzeme olarak kullanıldığı görülmektedir. 5. yüzyılda ise yeni malzeme kolaylıkla sağlanabilmekte, nadiren devşirme malzeme kullanılmaktadır. Yapının çağdaşı Binbirdirek Sarnıcı’nda kullanılan 224 adet başlığın tamamı bu sarnıç için üretilmiştir. Aynı durumun Şerefiye Sarnıcı için de geçerli olduğu düşünülmektedir.
Sarnıç, "Şerefiye" ismini Osmanlı döneminde bulunduğu mahalleden almıştır. Yapının üzerine 19. yüzyıl sonu ya da 20. yüzyıl başlarında inşa edilmiştir. Konak, 1912’den itibaren Şehremaneti Binası, 1930-1984 yılları arasında İstanbul Belediye Hizmet Binası, sonrasında Eminönü Belediye Binası olarak kullanılmıştır. 2010 yılında belediye binasına ait ek yapıların yıkımı gerçekleştirilmiş ve Şerefiye Sarnıcı görünür hale gelmiştir. Sarnıçta 2004 yılında restorasyon çalışmaları başlatılmıştır. 2013-2018 yılları arasında ise Cafer Bozkurt Mimarlık tarafından küçük çaplı bir kentsel tasarım projesi olarak “Giriş Yapısı ve Çevre Düzenlemesi” projelendirilip uygulanmıştır. Şerefiye Sarnıcı 2018 yılından itibaren müze olarak hizmet vermektedir.
Mimari
Yapı, çok sıra destekli kapalı sarnıç örneğidir. Yaklaşık 24x40 m boyutlarında, dikdörtgen planlıdır. Kısa kenarda 4 uzun kenarda 8 sıra olmak üzere toplam 32 adet sütun bulunmaktadır. Sütunlar arası mesafe ortalama 3.90 m’dir. Sütunların yüksekliği 5.10 m, çapı 80 cm’dir. Yapıya güney cephesinden taş bir merdivenle inilir. Sarnıcın içindeki suyun bozulmasını önlemek için, havalandırma amaçlı ve fazla suyun tahliye edilmesini sağlamak için için beden duvarlarının üst kısmında, kemer seviyesinde eşit aralıklarla yerleştirilmiş 16 adet pencere açıklığı görülmektedir. Üst örtü, ortalarında birer delik bulunan yelken tonozdur. Üst örtünün ağırlığı kemerler ile sütunlara aktarılmaktadır. Tavan yüksekliği yaklaşık 11 m'dir.
Kullanılan sütun başlıklarının tümü aynı karakterde, Korint üslubundadır ve 5. yüzyıla tarihlendirilmektedir. Prokonnessos mermerinden işlenen Korint başlıkların üzerlerinde impost başlıklar yer alır. Korint başlıkların yüksekliği 88 cm, impost başlık yüksekliği 90 cm’dir.
Yaklaşık 2,5 m kalınlığındaki beden duvarlarında tuğla ve horasan harç işçiliği görülür. Kullanılan tuğlalar 35x35 cm boyutlarında, 4 cm kalınlığındadır. Derz kalınlığı 6 cm’dir. Duvarların iç yüzeyi sütun başlıklarının hizasına kadar su geçirmez sıva ile kaplanmıştır. Sıva, diğer sarnıçlarda da görüldüğü gibi köşelerde su basıncına dayanması için kavisli olarak uygulanmıştır. Sıvalı kısmın yüksekliği 7.65 m’dir.
Yapının plan şeması korunmuştur ve taşıyıcı strüktür sağlamdır.
Ayrıca bakınız
| Wikimedia Commons'ta Şerefiye Sarnıcı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i Altuğ, Kerim (2013). İstanbul'da Bizans Dönemi Sarnıçlarının Mimari Özellikleri ve Kentin Tarihsel Topografyasındaki Dağılımı (Doktora tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
- ^ Forchheimer, P.; Strzygowski, J. (1893). Die Byzantinischen Wasserbehalter von Konstantinopel. Wien. s. 60-61.
- ^ a b Crow, James; Bardill, Jonathan; Bayliss, Richard (2008). The Water Supply of Byzantine Constantinople. Londra: Society for the Promotion of Roman Studies. ss. 15, 125, 126, 128, 216, 217.
- ^ a b "Şerefiye Sarnıcı: Hakkımızda". 30 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.
- ^ . 16 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
- thebyzantinelegacy.com/theodosius-cistern
 | İstanbul ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Türkiye'deki yapılar ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Serefiye Sarnici veya Theodosius Sarnici Yunanca Kinsterna 8eodosioy Kisterna Theodosiou Istanbul un Fatih ilcesinde Tarihi Yarimada da bulunan pek cok Bizans Donemi sarnicindan biridir Divan Yolu Caddesi Piyer Loti Caddesi Boyaci Ahmet Sokak ve Dostluk Yurdu Sokak in sinirlandirdigi yapi adasinin guneyinde yer alir Serifiye SarniciKinsterna 8eodosioy Kisterna Theodosiou Serefiye Sarnici ic kisimGenel bilgilerDurumMuze olarak kullanilmaktaTurSarnicMimari tarzDogu RomaKonumFatih Istanbul TurkiyeKoordinatlar41 00 26 K 28 58 21 D 41 00722 K 28 97250 D 41 00722 28 97250Rakim2 m 7 ft Baslama5 yuzyil 2 ceyregiTeknik ayrintilarMalzemeTugla Horasan harcZemin alani24 m x 40 mResmi siteserefiyesarnici istanbul Bizans Doneminde Konstantinopolis in tarihsel topografyasi goz onunde bulunduruldugunda yapi Antik Mese yolunun guneyinde Konstantin Forumu nun guneydogusunda Binbirdirek Sarnici nin batisinda bulunmaktadir Mese uzerindeki isale hattindan faydalanabilecek sarniclar arasindadir Yapi ilk olarak 1893 de Forscheimer ve Strzygowski tarafindan belgelenmistir 2013 yilinda Kerim Altug tarafindan doktora tezi kapsaminda incelenmistir TarihIstanbul su kaynaklari acisindan elverissiz bir yarimada uzerindedir Roma Doneminden beri insa edilen isale hatlariyla su ihtiyaci sehir disindan saglanmaktadir Disaridan getirilen su kent icinde sarniclarda depolanmistir II Theodosius Doneminde 408 450 kent surlari batiya dogru genisletilmis surlarin insasi 413 yilinda tamamlanmistir Antik donem yazili kaynaklarinda 406 459 yillari arasinda kentte bes sarnic insa edildigi bilinmektedir Kentin su depolama kapasitesindeki bu buyuk gelisme nufus artisi ve kente yapilan barbar saldirilariyla iliskilendirilmektedir Serefiye Sarnici veya Theodosius Sarnici insa teknigine gore 5 yuzyilin 2 ceyregine tarihlendirilmektedir Buradan yola cikarak yapinin II Theodosius Doneminde yaptirildigi ve bu nedenle Theodosius Sarnici adinin kullanildigi dusunulmektedir Notitia Urbis te 425 yilindan once insa edilmis Theodosius Sarnici ndan bahsedilmektedir Iki sarnic birbiriyle karistirilmamalidir Crow Bardill ve Bayliss Notitia da bahsedilen sarnicin Konstantin Forumu nun kuzeydogusunda Bab i Ali Caddesinde bulunan Cagaloglu Sarnici ya da yine civarda oldugu bilinen Philoksenos Sarnici ile iliskilendirilebilecegini belirtmektdir Yapida kullanilan Korint usluplu sutun basliklari da 5 yuzyila tarihlendirilmistir Daha gec donem sarniclarinda ornegin I Justinianus Doneminde insa edilen Yerebatan Sarnici nda sutun basliklarinin devsirme malzeme olarak kullanildigi gorulmektedir 5 yuzyilda ise yeni malzeme kolaylikla saglanabilmekte nadiren devsirme malzeme kullanilmaktadir Yapinin cagdasi Binbirdirek Sarnici nda kullanilan 224 adet basligin tamami bu sarnic icin uretilmistir Ayni durumun Serefiye Sarnici icin de gecerli oldugu dusunulmektedir Serefiye Sarnici Giris Yapisi Sarnic Serefiye ismini Osmanli doneminde bulundugu mahalleden almistir Yapinin uzerine 19 yuzyil sonu ya da 20 yuzyil baslarinda insa edilmistir Konak 1912 den itibaren Sehremaneti Binasi 1930 1984 yillari arasinda Istanbul Belediye Hizmet Binasi sonrasinda Eminonu Belediye Binasi olarak kullanilmistir 2010 yilinda belediye binasina ait ek yapilarin yikimi gerceklestirilmis ve Serefiye Sarnici gorunur hale gelmistir Sarnicta 2004 yilinda restorasyon calismalari baslatilmistir 2013 2018 yillari arasinda ise Cafer Bozkurt Mimarlik tarafindan kucuk capli bir kentsel tasarim projesi olarak Giris Yapisi ve Cevre Duzenlemesi projelendirilip uygulanmistir Serefiye Sarnici 2018 yilindan itibaren muze olarak hizmet vermektedir MimariSerefiye Sarnici beden duvari ve ust yapi Yapi cok sira destekli kapali sarnic ornegidir Yaklasik 24x40 m boyutlarinda dikdortgen planlidir Kisa kenarda 4 uzun kenarda 8 sira olmak uzere toplam 32 adet sutun bulunmaktadir Sutunlar arasi mesafe ortalama 3 90 m dir Sutunlarin yuksekligi 5 10 m capi 80 cm dir Yapiya guney cephesinden tas bir merdivenle inilir Sarnicin icindeki suyun bozulmasini onlemek icin havalandirma amacli ve fazla suyun tahliye edilmesini saglamak icin icin beden duvarlarinin ust kisminda kemer seviyesinde esit araliklarla yerlestirilmis 16 adet pencere acikligi gorulmektedir Ust ortu ortalarinda birer delik bulunan yelken tonozdur Ust ortunun agirligi kemerler ile sutunlara aktarilmaktadir Tavan yuksekligi yaklasik 11 m dir Kullanilan sutun basliklarinin tumu ayni karakterde Korint uslubundadir ve 5 yuzyila tarihlendirilmektedir Prokonnessos mermerinden islenen Korint basliklarin uzerlerinde impost basliklar yer alir Korint basliklarin yuksekligi 88 cm impost baslik yuksekligi 90 cm dir Yaklasik 2 5 m kalinligindaki beden duvarlarinda tugla ve horasan harc isciligi gorulur Kullanilan tuglalar 35x35 cm boyutlarinda 4 cm kalinligindadir Derz kalinligi 6 cm dir Duvarlarin ic yuzeyi sutun basliklarinin hizasina kadar su gecirmez siva ile kaplanmistir Siva diger sarniclarda da goruldugu gibi koselerde su basincina dayanmasi icin kavisli olarak uygulanmistir Sivali kismin yuksekligi 7 65 m dir Yapinin plan semasi korunmustur ve tasiyici struktur saglamdir Ayrica bakinizBinbirdirek Sarnici Yerebatan SarniciWikimedia Commons ta Serefiye Sarnici ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Roma sarniclari listesiKaynakca a b c d e f g h i Altug Kerim 2013 Istanbul da Bizans Donemi Sarniclarinin Mimari Ozellikleri ve Kentin Tarihsel Topografyasindaki Dagilimi Doktora tezi Istanbul Teknik Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu Forchheimer P Strzygowski J 1893 Die Byzantinischen Wasserbehalter von Konstantinopel Wien s 60 61 a b Crow James Bardill Jonathan Bayliss Richard 2008 The Water Supply of Byzantine Constantinople Londra Society for the Promotion of Roman Studies ss 15 125 126 128 216 217 a b Serefiye Sarnici Hakkimizda 30 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ocak 2022 16 Subat 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Dis baglantilarthebyzantinelegacy com theodosius cisternIstanbul ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Turkiye deki yapilar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz