Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şeyh Haydar, (d. 1459-60, Diyarbakır - ö. 9 Temmuz 1488, ), Safeviye Tarikatından Şeyh Cüneyd'in oğludur. Babası savaşta öldüğünde henüz doğmamış olan Haydar, babası ölünce annesi Hatice Begüm (Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan'ın kızkardeşi)Akkoyunlu Devleti'ne gittiği için Akkoyunlu sarayında doğdu. Dokuz yaşına kadar burada büyüyen Haydar, dayısı Uzun Hasan'la birlikte tarikatın merkezi Erdebil'e geldi ve tarikatın başına geçti. Küçüklüğünde Türkçe'den başka Arapça ve Farsçayı da öğrenen Haydar, dönemin ünlü bilgini Ali Kuşçu'dan da dersler almıştır.
| Şeyh Haydar | |
|---|---|
| Şeyh Haydar illüstrasyonu (soldaki) | |
| Safevi Tarikatı Şeyhi | |
| Görev süresi 1480-1488 | |
| Yerine geldiği | Şeyh Cüneyd |
| Yerine gelen | Sultan Ali |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1459/60 Diyarbakır |
| Ölüm | 9 Temmuz 1488 , Dağıstan |
| Evlilik(ler) | Alemşah Halime Begüm |
| Çocuk(lar) | Sultan Ali, I.İsmail, İbrahim Mirza |
| Dini | Şii İslam |
Tarihçe
Karakoyunlu hükümdarı Cihan Şah'ı yenerek kendi otoritesini kuran Uzun Hasan ablasının oğlu olan Şeyh Haydar'ı 1469 yılında, dedelerinin şehri olan Erdebil'e tekrar yerleştirmiş. Safevi tarikatını tekrar burada kuzey Suriye, Anadolu'dan gelen müridleriye oluşturmuştu. 1471-1472 yılında Uzun Hasan ile Despina Hatun'un kızı olan Alemşah Halime Begüm ile evlenmiştir. Bu evliliği sonunda Sultan Ali Safevi, İbrahim Mirza ve Şah İsmail Safevi isminde 3 oğlu olmuştur.
Babası Şeyh Cüneyd gibi tarikatı büyütmek istemiş ve Şirvanşahlar Devletine saldırmıştır. Başarılı sonuçlanan Derbent kuşatması sonunda Şirvan hükümdarı Ferruh Yasar (1462-1500) Gülüstan kalesine çekilerek 7 ay muhasarada kalmıştır. Daha sonra Şeyh Haydar'ın güçlenmesinden çekinen Akkoyunlu hükümdarı Sultan Yakup 1488'de Ferruh Yaşar'a yardım göndermiş ve Tabersaran yakınlarında yapılan savaşta Şeyh Haydar öldürülmüştür. Başı kesilerek Tebriz'e getirilmiş ve iki gün sokaklarda halka gösterildikten sonra köpeklere atılmıştır. Bu olay sonunda Şeyh Haydar'ın Erdebil'deki türbesi Kızılbaşlar için bir hac mekanı haline gelmiştir. Şeyh Haydar'ın ölümünden sonra Akkoyunlu Sultanı Sultan Yakub, Şeyh Haydar'ın çoçuklarını ve eşini İstahr kalesine hapsetmiştir. Akkoyunlu hükümdarı Sultan Yakup’un 1490 yılında ölümü üzerine yeğenlerine sadece hürriyet yolu açılmamıştır. Sultan’ın vefatı sonucu Akkoyunlu topraklarında başlayan ve bir türlü bitmeyen iç savaşlar neticesinde tahtı eline geçiren Rüstem Bey, kardeşi Baysungur’a karşı giriştiği amansız mücadelede yeni kuvvetlere ihtiyaç duyması üzerine, Safevilerden yararlanmak istemiştir. Bundan dolayı da Şeyh Haydar’ın oğullarını ve eşini serbest bıraktırmıştır.
Şeyh Haydar'ın Oğlu Şah İsmail Hatai, Safevî Devleti'nin kurucusudur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Öngören, Reşat (2008). "Safeviyye". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 35. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 460-462. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Aralık 2021.
- ^ "Islam without Allah?, By Colin Turner, pg.63". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mayıs 2010.
- ^ "Persia, By Brigadier- Sir Percy Sykes, pg.72". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mayıs 2010.
- ^ "Safavid Iran, By Andrew J. Newman, pg.129". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mayıs 2010.
- ^ "Don Juan of Persia - A Shi-Ah Catholic 1560-1604, By & Brothers Harper & Brothers, Harper Brothers Staff, &. Brothers Harper &. Brothers, pg.107". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mayıs 2010.
- ^ a b "A History of Persia, By Percy Molesworth Sykes, pg.241". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mayıs 2010.
- ^ "Voices of Islam: Voices of tradition, By Vincent J. Cornell, pg.225". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mayıs 2010.
- ^ "E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913-1936, By M Th Houtsma, T W Arnold, A J Wensinck, pg.944". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mayıs 2010.
- ^ Tufan Gündüz, Son Kızılbaş Şah İsmail, 5. baskı, s. 34
- ^ "Şah İsmail: Hayatı ve Şahsiyeti". Sebahattin Şimşir. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi. 2019. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Nisan 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Seyh Haydar d 1459 60 Diyarbakir o 9 Temmuz 1488 Safeviye Tarikatindan Seyh Cuneyd in ogludur Babasi savasta oldugunde henuz dogmamis olan Haydar babasi olunce annesi Hatice Begum Akkoyunlu Hukumdari Uzun Hasan in kizkardesi Akkoyunlu Devleti ne gittigi icin Akkoyunlu sarayinda dogdu Dokuz yasina kadar burada buyuyen Haydar dayisi Uzun Hasan la birlikte tarikatin merkezi Erdebil e geldi ve tarikatin basina gecti Kucuklugunde Turkce den baska Arapca ve Farscayi da ogrenen Haydar donemin unlu bilgini Ali Kuscu dan da dersler almistir Seyh HaydarSeyh Haydar illustrasyonu soldaki Safevi Tarikati SeyhiGorev suresi 1480 1488Yerine geldigi Seyh CuneydYerine gelen Sultan AliKisisel bilgilerDogum 1459 60 DiyarbakirOlum 9 Temmuz 1488 DagistanEvlilik ler Alemsah Halime BegumCocuk lar Sultan Ali I Ismail Ibrahim MirzaDini Sii IslamTarihceKarakoyunlu hukumdari Cihan Sah i yenerek kendi otoritesini kuran Uzun Hasan ablasinin oglu olan Seyh Haydar i 1469 yilinda dedelerinin sehri olan Erdebil e tekrar yerlestirmis Safevi tarikatini tekrar burada kuzey Suriye Anadolu dan gelen muridleriye olusturmustu 1471 1472 yilinda Uzun Hasan ile Despina Hatun un kizi olan Alemsah Halime Begum ile evlenmistir Bu evliligi sonunda Sultan Ali Safevi Ibrahim Mirza ve Sah Ismail Safevi isminde 3 oglu olmustur Babasi Seyh Cuneyd gibi tarikati buyutmek istemis ve Sirvansahlar Devletine saldirmistir Basarili sonuclanan Derbent kusatmasi sonunda Sirvan hukumdari Ferruh Yasar 1462 1500 Gulustan kalesine cekilerek 7 ay muhasarada kalmistir Daha sonra Seyh Haydar in guclenmesinden cekinen Akkoyunlu hukumdari Sultan Yakup 1488 de Ferruh Yasar a yardim gondermis ve Tabersaran yakinlarinda yapilan savasta Seyh Haydar oldurulmustur Basi kesilerek Tebriz e getirilmis ve iki gun sokaklarda halka gosterildikten sonra kopeklere atilmistir Bu olay sonunda Seyh Haydar in Erdebil deki turbesi Kizilbaslar icin bir hac mekani haline gelmistir Seyh Haydar in olumunden sonra Akkoyunlu Sultani Sultan Yakub Seyh Haydar in cocuklarini ve esini Istahr kalesine hapsetmistir Akkoyunlu hukumdari Sultan Yakup un 1490 yilinda olumu uzerine yegenlerine sadece hurriyet yolu acilmamistir Sultan in vefati sonucu Akkoyunlu topraklarinda baslayan ve bir turlu bitmeyen ic savaslar neticesinde tahti eline geciren Rustem Bey kardesi Baysungur a karsi giristigi amansiz mucadelede yeni kuvvetlere ihtiyac duymasi uzerine Safevilerden yararlanmak istemistir Bundan dolayi da Seyh Haydar in ogullarini ve esini serbest biraktirmistir Seyh Haydar in Oglu Sah Ismail Hatai Safevi Devleti nin kurucusudur Seyh Haydar in Mesginsehr deki turbesi Ayrica bakinizSafevilik Seyh Cuneyd Safevi Devleti Sah Ismail Sultan Ali Alemsah Halime BegumKaynakca Ongoren Resat 2008 Safeviyye Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 35 Turkiye Diyanet Vakfi ss 460 462 18 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Aralik 2021 Islam without Allah By Colin Turner pg 63 24 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mayis 2010 Persia By Brigadier Sir Percy Sykes pg 72 24 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mayis 2010 Safavid Iran By Andrew J Newman pg 129 24 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mayis 2010 Don Juan of Persia A Shi Ah Catholic 1560 1604 By amp Brothers Harper amp Brothers Harper Brothers Staff amp Brothers Harper amp Brothers pg 107 24 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mayis 2010 a b A History of Persia By Percy Molesworth Sykes pg 241 24 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mayis 2010 Voices of Islam Voices of tradition By Vincent J Cornell pg 225 24 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mayis 2010 E J Brill s First Encyclopaedia of Islam 1913 1936 By M Th Houtsma T W Arnold A J Wensinck pg 944 24 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mayis 2010 Tufan Gunduz Son Kizilbas Sah Ismail 5 baski s 34 Sah Ismail Hayati ve Sahsiyeti Sebahattin Simsir Akademik Tarih ve Dusunce Dergisi 2019 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Nisan 2024