Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ögeday veya Ogeday (7 Kasım 1186 - 11 Aralık 1241), Cengiz Han'ın oğullarından biri ve halefi. Cengiz Han'dan sonra Moğol İmparatoru olmuş ve babasının yarım bıraktığı istilaları ve devlet düzenlemesini tamamlamıştır.
| Ögeday | |
|---|---|
| 2. Moğol Hanı | |
 | |
| Moğol İmparatorluğu Naibi | |
| Hüküm süresi | 1229 |
| Önce gelen | Tuluy Han |
| Sonra gelen | Töregene Hatun |
| 2. Moğol İmparatorluğu Hanı | |
| Hüküm süresi | 13 Eylül 1229 - 11 Aralık 1241 |
| Önce gelen | Cengizhan |
| Sonra gelen | Güyükhan |
| Doğum | 7 Kasım 1186 Khentii, Moğolistan |
| Ölüm | 11 Aralık 1241 (55 yaşında) Moğol İmparatorluğu |
| Eş(ler)i | Borakçin Töregene |
| Çocuk(lar)ı | Güyük Han Huden Hoçu Horaçar Haşi Kadan Melig |
| Hanedan | Börçigin |
| Babası | Cengiz Han |
| Annesi | Börte Ujin |
| Dini | Tengricilik |
Gençliği
Ögeday 7 Kasım 1186'da Cengiz Han'ın üçüncü oğlu olarak dünyaya gelmiştir, annesi Börte'dir. 17 yaşına geldiği zaman babasının Jamuka ile olan savaşlarından bir tanesinden ağır şekilde yaralandı ve savaş alanında kayboldu. Babası ve amcası olan Borokhul onu kurtarmaya muvaffak olmuştu. 1204'te Merkit kabilesinden olan Töregene ile evlendi.
Büyük Han olması
Cengiz Han, Harzemşah istilalarından önce başına bir şey gelirse önlem amaçlı tahtın varisini belirlemek istemişti. Cuci ve Çağatay'ın kavgaları sonunda ikisi anlaşarak Ögeday'ı varis gösterdiler, Cengiz Han bunu onayladı. 1227 yılında Cengiz Han öldü ve büyük oğlu Cuci'de babasından bir yıl önce ölmüştü. Tuluy, Moğol tahtında naip olarak göreve başlamıştı. 1229 Kurultayı kararlarında Ögeday, Ulu Han seçildi. Çağatay ve Tuluy abilerini desteklemeye devam etti.
Büyük Moğol istilalarının devamı
Gürcistan ve Kafkasya istilaları
Ana madde: Gürcistan ve Kafkasya'nın Moğollar tarafından istilası
Cormagon Noyan'ın komutasındaki ordu 1232'de Kafkasya'ya geri gelmişti. 1235 yılında Moğollar, Gence'yi istila ettiler. Daha sonrasında Erbil'i kuşattılar. Erbil halkı Moğollara haraç vermeyi kabul edince Cormagon 1238 yılına kadar buraya dokunmadı. Günümüz Ermenistan topraklarının büyük bir bölümünü imha eden ordu, Tiflis'e yöneldi ve aynı yıl burayı da aldı. Daha sonraları Lorhe'ye ilerlediler. Şehrin şahı Moğolların geldiğini haber alınca kaçmıştı ve bu zengin şehri Moğolların insafına bırakmıştı. Her ne kadar müdafaa da bulunduysalar da şehrin garnizonu, Hasan Celalyan, Moğol vassallığını kabul etmişti. 1240 yılında Cormagon güney Kafkasya'nın işgalini tamamlamıştı. Birçok Gürcü soylusu teslimiyetlerini bildirmişti.
Orta doğu ilerleyişi
Ana madde: & Celaleddin Harzemşah
Harzemşahlar Devletinin Cengiz Han tarafından imha edilmesinden ve İndus Muharebesinden sonra Celaleddin Harzemşah büyük uğraşlar sonucu etrafında bir ordu toplamış ve bu orduyla kaybedilen toprakların yarısı kadarı tekrar elde edilmişti. Moğollar bunun haberini almışlardı fakat kendi içlerinde oluşan gelişmeler sonucu bunlarla uğraşırken buraya vakit ayıramadı. Ögeday'ın Ulu Han seçilmesinden sonra onun başkanlığında gerçekleştirilen toplantıda Harzemşahların ortadan kaldırılması kararlaştırıldı. 1228 yılında Cormagon Noyan'ın başını çektiği Moğol ordusu ile Harzemşah ordusu İsfahan'da karşı karşıya gelmişti. Yapılan savaşta Moğollar zafer elde etmiş ve İran topraklarının tamamını Celaleddin'in elinden almıştı. Daha sonralarında Harzemşahlar devleti de Moğollar tarafından tamamen talan edilmişti.
Jin hanedanlığının imhası
Ana madde: & Moğol istilaları
1230 yılının sonlarına doğru, Jin ordularının Moğollara karşı mağlubiyetleri sonun başlangıcıydı. Ögeday'ın bizzat başında bulunduğu ordu Şansi'ye ulaştı. Tuluy Han'da bu sefere katılmıştı. Fengxian şehri'de bir müddet sonra Moğollar tarafından düşürüldü. Yaz ayının sonrasında Moğollar kuzeyden Henan şehrine saldırdılar ve Jin'in güney ile olan bağlantısını kopardılar. 1232'de Moğollar Jin İmparatorluğunun başkenti Kaifengi kuşatma altına aldılar. Ögeday kuşatmayı noyanlarına bırakarak Karakurum'a döndü. Kısa süre sonra neredeyse Çin'in tamamı Moğolların eline düştü.
Kore istilaları
1224 yılında bir Moğol kervanı Kore'de öldürülmüş ve Kore bir anda vergi ödemeyi bıraktı. Ögeday güvendiği komutanlarından biri olan Saritai'yi bölgeye yolladı. Ordunun görevi Kore'yi imparatorluğa bağlamaktı. 1231'de Moğolların Kore'ye gelmesi ile istila başlamıştı. Goryoe Krallığı, Moğollara itaat etti ve vergi ödemeyi kabul etti. Fakat krallığın diktatörlerinden olan Choe U başkenti taşıyarak Moğollara karşı savaşmaya karar verdi ve Moğol işgal birliği komutanı Saritai'yi öldürmüştü. Daha sonralarında Danqu komutan olarak seçildi ve işgalin başına kondu. Moğol ordusunun acımasız ilerleyişi karşısında 1241 yılında bütün Kore işgale uğradı.
Avrupa istilası
Ana madde: Avrupa'nın Moğollar tarafından istilası
Batu Han'ın emrindeki Moğol ordusu Doğu Avrupa'yı işgal etmek için harekete geçmişti. Rusya, Macaristan, Bulgaristan ve Polonya gibi devletler feci bir şekilde istilaya uğradı. Sırbistan, Latin İmparatorluğu ve Avusturya'da bu istiladan nasibini almıştı. Güyük'ün oğullarından birisi Batu ile alay etmişti ve Moğol kampında anlaşmazlıklar baş gösterdi. Batu sonrasında Güyük'ü sert bir şekilde eleştirdi: "Ordundaki bütün askerlerinin gururunu kırdın...Sen Rusların orduna bu kadar sert olduğun için sana teslim olacağını mı düşündün?" Daha sonra Güyük Avrupa istilalarına dönerek görevine devam etti. Ögeday'ın oğlu Kadan ise Transilvanya'ya ve Polonya'ya saldırıda bulundu. Her ne kadar Ögeday Avrupa'nın Atlantik Okyanusuna kadarki kısmının işgali için izin verse de bu hiçbir zaman olmadı çünkü Ögeday'ın 1241'deki ölümü sonucu ordular Karakurum'a dönmek zorunda kaldı.
Hindistan istilaları
Ana madde: Hindistan'ın Moğollar tarafından istilası
Ögeday ilk olarak Kunduz bölgesinin ele geçirilmesini emretmişti. 1241 kışında Moğollar İndus vadisini tamamen aldı ve yönlerini Delhi Sultanlığı'ndaki Lahor'a yönelttiler. Ancak seferin başındaki Moğol kumandanı şehre yapılan saldırıda ölmüştü. 30 Aralık 1241'de Moğollar şehirdeki bütün insanları öldürdüler. 1235 yılında bir Moğol kuvvetlerinin Keşmir'e yönelik saldırıları olduğu düşünülüyor.
Ölümü
Ögeday Han'ın 1241 yılında zehirlenerek öldüğü rivayet edilir.
Popüler kültürdeki yeri
TRT 1'de yayınlanmış olan Diriliş "Ertuğrul" dizisinde Ögeday Han, Kaan Çakır tarafından canlandırılmıştır.
Ailesi
Eşleri
- Borakçin Hatun
- Töregene Hatun (Moğol İmparatorluğu naipliği yapmıştır.)
- Ergene Hatun (Melig ve Kadanın annesi Ögedayın cariyesidir)
- Huteni Hatun (Kırgız kökenlidir)
- Moge Hatun
Çocukları
Kaynakça
- ^ Moğolların Gizli Tarihi.
- ^ Moğol İmparatorluğu. Michael Prawdin.
- ^ Timothy May-Mongol Empire: Chormaquan and the Mongol Conquest of the Middle East.
- ^ Pow, Lindsey Stephen (27 Eylül 2012). "Deep ditches and well-built walls: a reappraisal of the mongol withdrawal from Europe in 1242". doi:10.11575/PRISM/25533. 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mayıs 2021.
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Cengiz Han | Moğol Hanı 1229–1241 | Sonra gelen: Güyük Han |
 | Moğolistan ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ogeday veya Ogeday 7 Kasim 1186 11 Aralik 1241 Cengiz Han in ogullarindan biri ve halefi Cengiz Han dan sonra Mogol Imparatoru olmus ve babasinin yarim biraktigi istilalari ve devlet duzenlemesini tamamlamistir Ogeday2 Mogol HaniMogol Imparatorlugu NaibiHukum suresi1229Once gelenTuluy HanSonra gelenToregene Hatun2 Mogol Imparatorlugu HaniHukum suresi13 Eylul 1229 11 Aralik 1241Once gelenCengizhanSonra gelenGuyukhanDogum7 Kasim 1186 Khentii MogolistanOlum11 Aralik 1241 55 yasinda Mogol ImparatorluguEs ler iBorakcin ToregeneCocuk lar iGuyuk Han Huden Hocu Horacar Hasi Kadan MeligHanedanBorciginBabasiCengiz HanAnnesiBorte UjinDiniTengricilikGencligiOgeday 7 Kasim 1186 da Cengiz Han in ucuncu oglu olarak dunyaya gelmistir annesi Borte dir 17 yasina geldigi zaman babasinin Jamuka ile olan savaslarindan bir tanesinden agir sekilde yaralandi ve savas alaninda kayboldu Babasi ve amcasi olan Borokhul onu kurtarmaya muvaffak olmustu 1204 te Merkit kabilesinden olan Toregene ile evlendi Buyuk Han olmasiCengiz Han Harzemsah istilalarindan once basina bir sey gelirse onlem amacli tahtin varisini belirlemek istemisti Cuci ve Cagatay in kavgalari sonunda ikisi anlasarak Ogeday i varis gosterdiler Cengiz Han bunu onayladi 1227 yilinda Cengiz Han oldu ve buyuk oglu Cuci de babasindan bir yil once olmustu Tuluy Mogol tahtinda naip olarak goreve baslamisti 1229 Kurultayi kararlarinda Ogeday Ulu Han secildi Cagatay ve Tuluy abilerini desteklemeye devam etti Buyuk Mogol istilalarinin devamiGurcistan ve Kafkasya istilalari Ana madde Gurcistan ve Kafkasya nin Mogollar tarafindan istilasi Cormagon Noyan in komutasindaki ordu 1232 de Kafkasya ya geri gelmisti 1235 yilinda Mogollar Gence yi istila ettiler Daha sonrasinda Erbil i kusattilar Erbil halki Mogollara harac vermeyi kabul edince Cormagon 1238 yilina kadar buraya dokunmadi Gunumuz Ermenistan topraklarinin buyuk bir bolumunu imha eden ordu Tiflis e yoneldi ve ayni yil burayi da aldi Daha sonralari Lorhe ye ilerlediler Sehrin sahi Mogollarin geldigini haber alinca kacmisti ve bu zengin sehri Mogollarin insafina birakmisti Her ne kadar mudafaa da bulunduysalar da sehrin garnizonu Hasan Celalyan Mogol vassalligini kabul etmisti 1240 yilinda Cormagon guney Kafkasya nin isgalini tamamlamisti Bircok Gurcu soylusu teslimiyetlerini bildirmisti Orta dogu ilerleyisi Ana madde amp Celaleddin Harzemsah Harzemsahlar Devletinin Cengiz Han tarafindan imha edilmesinden ve Indus Muharebesinden sonra Celaleddin Harzemsah buyuk ugraslar sonucu etrafinda bir ordu toplamis ve bu orduyla kaybedilen topraklarin yarisi kadari tekrar elde edilmisti Mogollar bunun haberini almislardi fakat kendi iclerinde olusan gelismeler sonucu bunlarla ugrasirken buraya vakit ayiramadi Ogeday in Ulu Han secilmesinden sonra onun baskanliginda gerceklestirilen toplantida Harzemsahlarin ortadan kaldirilmasi kararlastirildi 1228 yilinda Cormagon Noyan in basini cektigi Mogol ordusu ile Harzemsah ordusu Isfahan da karsi karsiya gelmisti Yapilan savasta Mogollar zafer elde etmis ve Iran topraklarinin tamamini Celaleddin in elinden almisti Daha sonralarinda Harzemsahlar devleti de Mogollar tarafindan tamamen talan edilmisti Ogeday in tahta gecisi Rasit al Din Hamadani Cami ut Tevarih ten Jin hanedanliginin imhasi Ana madde amp Mogol istilalari 1230 yilinin sonlarina dogru Jin ordularinin Mogollara karsi maglubiyetleri sonun baslangiciydi Ogeday in bizzat basinda bulundugu ordu Sansi ye ulasti Tuluy Han da bu sefere katilmisti Fengxian sehri de bir muddet sonra Mogollar tarafindan dusuruldu Yaz ayinin sonrasinda Mogollar kuzeyden Henan sehrine saldirdilar ve Jin in guney ile olan baglantisini kopardilar 1232 de Mogollar Jin Imparatorlugunun baskenti Kaifengi kusatma altina aldilar Ogeday kusatmayi noyanlarina birakarak Karakurum a dondu Kisa sure sonra neredeyse Cin in tamami Mogollarin eline dustu Kore istilalari 1224 yilinda bir Mogol kervani Kore de oldurulmus ve Kore bir anda vergi odemeyi birakti Ogeday guvendigi komutanlarindan biri olan Saritai yi bolgeye yolladi Ordunun gorevi Kore yi imparatorluga baglamakti 1231 de Mogollarin Kore ye gelmesi ile istila baslamisti Goryoe Kralligi Mogollara itaat etti ve vergi odemeyi kabul etti Fakat kralligin diktatorlerinden olan Choe U baskenti tasiyarak Mogollara karsi savasmaya karar verdi ve Mogol isgal birligi komutani Saritai yi oldurmustu Daha sonralarinda Danqu komutan olarak secildi ve isgalin basina kondu Mogol ordusunun acimasiz ilerleyisi karsisinda 1241 yilinda butun Kore isgale ugradi Avrupa istilasi Ana madde Avrupa nin Mogollar tarafindan istilasi Batu Han in emrindeki Mogol ordusu Dogu Avrupa yi isgal etmek icin harekete gecmisti Rusya Macaristan Bulgaristan ve Polonya gibi devletler feci bir sekilde istilaya ugradi Sirbistan Latin Imparatorlugu ve Avusturya da bu istiladan nasibini almisti Guyuk un ogullarindan birisi Batu ile alay etmisti ve Mogol kampinda anlasmazliklar bas gosterdi Batu sonrasinda Guyuk u sert bir sekilde elestirdi Ordundaki butun askerlerinin gururunu kirdin Sen Ruslarin orduna bu kadar sert oldugun icin sana teslim olacagini mi dusundun Daha sonra Guyuk Avrupa istilalarina donerek gorevine devam etti Ogeday in oglu Kadan ise Transilvanya ya ve Polonya ya saldirida bulundu Her ne kadar Ogeday Avrupa nin Atlantik Okyanusuna kadarki kisminin isgali icin izin verse de bu hicbir zaman olmadi cunku Ogeday in 1241 deki olumu sonucu ordular Karakurum a donmek zorunda kaldi Hindistan istilalari Ana madde Hindistan in Mogollar tarafindan istilasi Ogeday ilk olarak Kunduz bolgesinin ele gecirilmesini emretmisti 1241 kisinda Mogollar Indus vadisini tamamen aldi ve yonlerini Delhi Sultanligi ndaki Lahor a yonelttiler Ancak seferin basindaki Mogol kumandani sehre yapilan saldirida olmustu 30 Aralik 1241 de Mogollar sehirdeki butun insanlari oldurduler 1235 yilinda bir Mogol kuvvetlerinin Kesmir e yonelik saldirilari oldugu dusunuluyor OlumuOgeday Han in 1241 yilinda zehirlenerek oldugu rivayet edilir Populer kulturdeki yeriTRT 1 de yayinlanmis olan Dirilis Ertugrul dizisinde Ogeday Han Kaan Cakir tarafindan canlandirilmistir AilesiEsleri Borakcin Hatun Toregene Hatun Mogol Imparatorlugu naipligi yapmistir Ergene Hatun Melig ve Kadanin annesi Ogedayin cariyesidir Huteni Hatun Kirgiz kokenlidir Moge HatunCocuklari Guyuk Mogol Kagani ve Avrupa seferine katilan 3 ogeday soylu prensten biridir Kadan Avrupa seferine katilan 3 ogeday soylu prensten biridir Godan Horacar Hashi Melig Avrupa seferine katilan 3 ogeday soylu prensten biridir KuchuKaynakca Mogollarin Gizli Tarihi Mogol Imparatorlugu Michael Prawdin Timothy May Mongol Empire Chormaquan and the Mongol Conquest of the Middle East Pow Lindsey Stephen 27 Eylul 2012 Deep ditches and well built walls a reappraisal of the mongol withdrawal from Europe in 1242 doi 10 11575 PRISM 25533 10 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mayis 2021 Resmi unvanlarOnce gelen Cengiz Han Mogol Hani 1229 1241 Sonra gelen Guyuk HanMogolistan ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz