İbrahim Bey Haydarov (Lezgice: Ибрагъим бей Гайдаров; Rusça: Ибрагим-бек Гайдаров) ya da İbrahim Haydar Bey (Azerice: İbrahim bəy Heydərov) (3 Ağustos 1879, Derbent - 23 Eylül 1949, Ankara) Lezgi Müslüman mühendis, soylu, politikacı ve Kuzey Kafkas entelektüellerinden biriydi. 1918-1919'da Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti Posta ve Telgraf Bakanı olarak görev yaptı. 1919'da Paris Barış Konferansı'na katıldı.
İbrahim Haydar Bey Ибрагъим бей Гайдаров Иса бейдин хва (Ibrahim bey Heyderov Isa beydin khwa) (Lezgice) Ибрагим-бек Исабекович Гайдаров (Ibragim-bek Isabekovich Gaydarov) (Rusça) İbrahim bəy İsa bəy oğlu Heydərov (Azerice) İsa bey oğlu İbrahim Haydar bey (Türkçe) | |
---|---|
Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti Posta ve Telgraf Bakanı | |
Görev süresi 1917-1919 | |
Başbakan | Tapa Abdülmecit Çermoyef |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | 3 Ağustos 1879 Derbent, Rus İmparatorluğu |
Ölüm | 23 Eylül 1949 (70 yaşında) Ankara, Türkiye |
Defin yeri | Cebeci Asri Mezarlığı, Ankara |
Vatandaşlığı | Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti Rus İmparatorluğu Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Fransa Türkiye |
Partisi | Rusya Devlet Dumasının Sosyal Demokrat Fraksiyonu Rusya Devlet Dumasının Müslüman Grubu |
Evlilik(ler) | Nisa Hanım Arablinskaya |
Akraba(lar) | İsa Bey Minetullabekoviç Haydarov (baba) Hacer Esved Gaydarov (anne) |
Çocuk(lar) | Fatma Haydar Minnetullah Haydar Leyla Haydar Şermin Haydar |
Bitirdiği okul | Sankt-Peterburg Devlet Ulaştırma Üniversitesi |
Dini | İslam |
İmzası |
Hayatı
Erken dönem
İsa Bey Haydarov'un oğlu olarak soylu bir ailede doğdu. Lezgi Müslüman soylu, milliyetçi aktivist ve kardeşi Ömer Bey ile beraber Kuzey Kafkas entelektüellerinden biriydi.
Bölgenin en iyi okulu olan Demirhan-Şura Gerçek okulunu 1897'de tamamladıktan sonra, seçkin Sankt-Peterburg Devlet Ulaştırma Üniversitesi'ne girdi ve 1907'de mezun oldu. İbrahim Haydar Bey, çalışmalarını tamamlayıp mezun olduktan sonra nihayet yüksek eğitim düzeylerine ulaştı ve memleketine döndü.
Bakü'de çeşitli sektörlerde iletişim mühendisi olarak çalıştı. 1907'de Bakü Cemiyeti liderleri arasında yer alan İbrahim Haydar Bey, 14 Ekim 1907'de 28 yaşında Dağıstan bölgesi ve Zagatala bölgesinden Rus İmparatorluğu Devlet Dumasına seçildi ve Sankt-Peterburg'a gitti. İlk başta Sosyal Demokrat ideolojiye sahip olan İbrahim Haydar Bey, ilk olarak Duma'da Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'ne katıldı ve Partinin Bolşevik fraksiyonunda yer aldı. Ancak Rus Bolşeviklerinin ulusal azınlıkların çıkarlarına hiç önem vermediğini ve İslam'a olumsuz baktığını düşünerek bu partiden ayrıldı ve Müslüman partiye katıldı. Beş komisyonun çalışmalarına katıldı: tarım, çalışma, iletişim, bütçe ve balıkçılık.
Duma'daki görevinin tamamlanmasının ardından Bakü'ye dönen İbrahim Haydar Bey, birçok sivil toplum kuruluşunda görevler üstlendi. Kafkasyalıları desteklemek için fon sağlamak amacıyla "Deyanat" adında bir petrol şirketi kurdu. "Safa" ve "Necat" adlı yardım kuruluşlarına katıldı ve büyük rol oynadı. Küçük çocuklara Azerbaycan dili ve İslam'ı öğreten organizasyonlara da katıldı. Şubat 1917 devriminden ve Çarlık yönetiminin yıkılmasından sonra, Transkafkasya Müslümanları Komitesi'ne başkanlık etti. Transkafkasya Özel Komitesinin atanması üzerine Dağıstan Bölge Komiseri olarak atandı (5 Nisan 1917). Bakü'de düzenlenen Birinci Kafkas Müslümanları Kongresi'ne üye seçildi.
Kafkas bağımsızlığı için mücadele
Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti bağımsızlığını ilan ettikten sonra onlara katıldı ve entelektüel olarak devlet işlerine katkıda bulundu ve Kafkasya'nın kalkınması için çalıştı.
Yeni kurulan Kafkasya hükûmetinde İbrahim Haydar Bey, Ulaştırma, Posta ve Telgraf Bakanı olarak görev yaptı. Tapa Abdülmecit Çermoyef başkanlığındaki bir heyetle birlikte, Kafkasya'nın bağımsızlığını tanımak için Müttefik Kuvvetlerin temsilcileriyle görüştüler. Hükûmetinin yetkili temsilcisi İbrahim Haydar Bey, 28 Kasım 1918'de Azerbaycan Cumhuriyeti ile bir anlaşma imzaladı. Mondros Mütarekesi hükümlerine göre Osmanlı destek güçlerinin Kafkasya'dan ayrılma yükümlülüğü nedeniyle Tapa Abdülmecit Çermoyef'in istifa etmesinden sonra yerine geçen tarafından aynı göreve atandı. Ocak 1919'da, Kuzey Kafkasya'nın bağımsızlığını diğer ülkelere tanıtmak için Paris'teki Dünya Barış Konferansı'na gönderilen hükûmet heyetine atandı.
Kafkasya'nın Rus Beyaz Ordusu tarafından yeniden işgaline karşı silahlı mücadelede yer aldı. 1920 baharında, Kızıl Ordu işgalinden sonra geri çekilmek zorunda kaldığı Bakü'de kandırılarak tutuklandı. Azerbaycan Bolşeviklerinin lideri ve eski dostu Neriman Nerimanov'un yoğun çabaları sonucunda geçici olarak İçişleri Bakan Yardımcılığına atandı, kaçmayı başardı ve Tiflis'e gitti. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sonrası ailesiyle birlikte Fransa'ya gitti.
Türkiye Hayatı
İbrahim Haydar Bey, 1925 yılında Mustafa Kemal Atatürk'ün özel daveti üzerine İbrahim Haydar olarak anıldığı Türkiye'ye gelerek Ankara-Kayseri demiryolu yapımına yardımcı oldu. Ardından Sivas demiryolunun çeşitli bölümlerinde çalıştı. Türkiye'de demiryolları yapımında kendini sadece yetenekli bir profesyonel olarak değil, aynı zamanda bir bilim insanı olarak kanıtladı. Irkçılığın yükselmesiyle Türkiye rüzgarının değişeceğini öngördü ve Kafkasya'yı tanıtmak için 1937'de İstanbul'da yayımlanan kitapları Rusça'dan Türkçe'ye çevirdi. 1939 kışında Erzincan depreminde genç meslektaşlarının kaybı sonucu Ankara'ya gitti. 1940'tan vefatına kadar geçen dönemde Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları'nda üst düzey görevlerde bulundu.
Nisa Hanım'la evli olan ve bir erkek, üç kız çocuğu (Minnetullah, Leyla, Fatma, Şermin) bulunan Bayındırlık Bakanlığı Yüksek Bilim Kurulu üyesi İbrahim Haydar Bey, 20 Mart 1949'da Ankara'da vefat etti ve Cebeci Asri Mezarlığı'na gömüldü.
Kaynakça
- ^ "Неизвестный известный — Ибрагим-бек Гайдаров". 10 Şubat 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2021.
- ^ Гусейнов Г.-Б. Я. Краткая энциклопедия города Дербента. Мх.: Юпитер, 2005, с. 139.
- ^ a b . dlib.rsl.ru. 23 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2021.
- ^ "Ибрагим-бек Исаббекович Гайдаров". 21 Aralık 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2021.
- ^ a b "ГАЙДАРОВ Ибрагим-Бек Исабекович // Российское зарубежье во Франции 1919—2000. Л. Мнухин, М. Авриль, В. Лосская. Москва. Наука; Дом-музей Марины Цветаевой. 2008…2010." 22 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2021.
- ^ a b c d e f kkc. . www.kuzeykafkasyacumhuriyeti.org. 31 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2021.
- ^ a b c d e f Berzeg, Sefer E. (Mart 2003). Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti 1917-1922, Kafkasya Dağlıları Birliği’nin Kuruluşu (I. Cilt). İstanbul : Birleşik Kafkasya Derneği.
- ^ a b c d e f Berzeg, Sefer E. (Ocak 2006). Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti 1917-1922, Sovyet Karanlığına Girerken (III. Cilt). İstanbul : Birleşik Kafkasya Derneği.
- ^ a b c d e f Abdurazak, Ş.T (2011). ИДЕЙНОЕ НАСЛЕДИЕ ИБРАГИМ-БЕКА ГАЙДАРОВА. Mahaçkale Bülteni, Sayı: 11, S: 172-175. (IBRAHIM-BEK GAIDAROV'UN İDEAL MİRASI)
- ^ a b c d e f Tagirzade, A. W. ve Tagir, O.A. (20 Ekim 2014). ИБРАГИМ-БЕК ИСА-БЕК ОГЛУ ГАЙДАРОВ (ГАЙДАРОГЛУ). Erişim Tarihi : 02.03.2018, http://www.gazavat.ru/ (IBRAHIM-BEK ISA-BEK OGLU GAYDAROV (GAYDAROĞLU))
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ibrahim Bey Haydarov Lezgice Ibragim bej Gajdarov Rusca Ibragim bek Gajdarov ya da Ibrahim Haydar Bey Azerice Ibrahim bey Heyderov 3 Agustos 1879 Derbent 23 Eylul 1949 Ankara Lezgi Musluman muhendis soylu politikaci ve Kuzey Kafkas entelektuellerinden biriydi 1918 1919 da Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti Posta ve Telgraf Bakani olarak gorev yapti 1919 da Paris Baris Konferansi na katildi Ibrahim Haydar Bey Ibragim bej Gajdarov Isa bejdin hva Ibrahim bey Heyderov Isa beydin khwa Lezgice Ibragim bek Isabekovich Gajdarov Ibragim bek Isabekovich Gaydarov Rusca Ibrahim bey Isa bey oglu Heyderov Azerice Isa bey oglu Ibrahim Haydar bey Turkce Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti Posta ve Telgraf BakaniGorev suresi 1917 1919Basbakan Tapa Abdulmecit CermoyefKisisel bilgilerDogum 3 Agustos 1879 1879 08 03 Derbent Rus ImparatorluguOlum 23 Eylul 1949 70 yasinda Ankara TurkiyeDefin yeri Cebeci Asri Mezarligi AnkaraVatandasligi Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti Rus Imparatorlugu Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Fransa TurkiyePartisi Rusya Devlet Dumasinin Sosyal Demokrat Fraksiyonu Rusya Devlet Dumasinin Musluman GrubuEvlilik ler Nisa Hanim ArablinskayaAkraba lar Isa Bey Minetullabekovic Haydarov baba Hacer Esved Gaydarov anne Cocuk lar Fatma Haydar Minnetullah Haydar Leyla Haydar Sermin HaydarBitirdigi okul Sankt Peterburg Devlet Ulastirma UniversitesiDini IslamImzasiHayatiIbrahim Haydar Bey 1909Erken donem Isa Bey Haydarov un oglu olarak soylu bir ailede dogdu Lezgi Musluman soylu milliyetci aktivist ve kardesi Omer Bey ile beraber Kuzey Kafkas entelektuellerinden biriydi Bolgenin en iyi okulu olan Demirhan Sura Gercek okulunu 1897 de tamamladiktan sonra seckin Sankt Peterburg Devlet Ulastirma Universitesi ne girdi ve 1907 de mezun oldu Ibrahim Haydar Bey calismalarini tamamlayip mezun olduktan sonra nihayet yuksek egitim duzeylerine ulasti ve memleketine dondu Baku de cesitli sektorlerde iletisim muhendisi olarak calisti 1907 de Baku Cemiyeti liderleri arasinda yer alan Ibrahim Haydar Bey 14 Ekim 1907 de 28 yasinda Dagistan bolgesi ve Zagatala bolgesinden Rus Imparatorlugu Devlet Dumasina secildi ve Sankt Peterburg a gitti Ilk basta Sosyal Demokrat ideolojiye sahip olan Ibrahim Haydar Bey ilk olarak Duma da Rusya Sosyal Demokrat Isci Partisi ne katildi ve Partinin Bolsevik fraksiyonunda yer aldi Ancak Rus Bolseviklerinin ulusal azinliklarin cikarlarina hic onem vermedigini ve Islam a olumsuz baktigini dusunerek bu partiden ayrildi ve Musluman partiye katildi Bes komisyonun calismalarina katildi tarim calisma iletisim butce ve balikcilik Duma daki gorevinin tamamlanmasinin ardindan Baku ye donen Ibrahim Haydar Bey bircok sivil toplum kurulusunda gorevler ustlendi Kafkasyalilari desteklemek icin fon saglamak amaciyla Deyanat adinda bir petrol sirketi kurdu Safa ve Necat adli yardim kuruluslarina katildi ve buyuk rol oynadi Kucuk cocuklara Azerbaycan dili ve Islam i ogreten organizasyonlara da katildi Subat 1917 devriminden ve Carlik yonetiminin yikilmasindan sonra Transkafkasya Muslumanlari Komitesi ne baskanlik etti Transkafkasya Ozel Komitesinin atanmasi uzerine Dagistan Bolge Komiseri olarak atandi 5 Nisan 1917 Baku de duzenlenen Birinci Kafkas Muslumanlari Kongresi ne uye secildi Kafkas bagimsizligi icin mucadele Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti bagimsizligini ilan ettikten sonra onlara katildi ve entelektuel olarak devlet islerine katkida bulundu ve Kafkasya nin kalkinmasi icin calisti Yeni kurulan Kafkasya hukumetinde Ibrahim Haydar Bey Ulastirma Posta ve Telgraf Bakani olarak gorev yapti Tapa Abdulmecit Cermoyef baskanligindaki bir heyetle birlikte Kafkasya nin bagimsizligini tanimak icin Muttefik Kuvvetlerin temsilcileriyle gorustuler Hukumetinin yetkili temsilcisi Ibrahim Haydar Bey 28 Kasim 1918 de Azerbaycan Cumhuriyeti ile bir anlasma imzaladi Mondros Mutarekesi hukumlerine gore Osmanli destek guclerinin Kafkasya dan ayrilma yukumlulugu nedeniyle Tapa Abdulmecit Cermoyef in istifa etmesinden sonra yerine gecen tarafindan ayni goreve atandi Ocak 1919 da Kuzey Kafkasya nin bagimsizligini diger ulkelere tanitmak icin Paris teki Dunya Baris Konferansi na gonderilen hukumet heyetine atandi Ibrahim Haydar Bey in hanceri Kafkasya nin Rus Beyaz Ordusu tarafindan yeniden isgaline karsi silahli mucadelede yer aldi 1920 baharinda Kizil Ordu isgalinden sonra geri cekilmek zorunda kaldigi Baku de kandirilarak tutuklandi Azerbaycan Bolseviklerinin lideri ve eski dostu Neriman Nerimanov un yogun cabalari sonucunda gecici olarak Icisleri Bakan Yardimciligina atandi kacmayi basardi ve Tiflis e gitti Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sonrasi ailesiyle birlikte Fransa ya gitti Turkiye Hayati Ibrahim Haydar Bey 1925 yilinda Mustafa Kemal Ataturk un ozel daveti uzerine Ibrahim Haydar olarak anildigi Turkiye ye gelerek Ankara Kayseri demiryolu yapimina yardimci oldu Ardindan Sivas demiryolunun cesitli bolumlerinde calisti Turkiye de demiryollari yapiminda kendini sadece yetenekli bir profesyonel olarak degil ayni zamanda bir bilim insani olarak kanitladi Irkciligin yukselmesiyle Turkiye ruzgarinin degisecegini ongordu ve Kafkasya yi tanitmak icin 1937 de Istanbul da yayimlanan kitaplari Rusca dan Turkce ye cevirdi 1939 kisinda Erzincan depreminde genc meslektaslarinin kaybi sonucu Ankara ya gitti 1940 tan vefatina kadar gecen donemde Turkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryollari nda ust duzey gorevlerde bulundu Nisa Hanim la evli olan ve bir erkek uc kiz cocugu Minnetullah Leyla Fatma Sermin bulunan Bayindirlik Bakanligi Yuksek Bilim Kurulu uyesi Ibrahim Haydar Bey 20 Mart 1949 da Ankara da vefat etti ve Cebeci Asri Mezarligi na gomuldu Kaynakca Neizvestnyj izvestnyj Ibragim bek Gajdarov 10 Subat 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2021 Gusejnov G B Ya Kratkaya enciklopediya goroda Derbenta Mh Yupiter 2005 s 139 a b dlib rsl ru 23 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Subat 2021 Ibragim bek Isabbekovich Gajdarov 21 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2021 a b GAJDAROV Ibragim Bek Isabekovich Rossijskoe zarubezhe vo Francii 1919 2000 L Mnuhin M Avril V Losskaya Moskva Nauka Dom muzej Mariny Cvetaevoj 2008 2010 22 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2021 a b c d e f kkc www kuzeykafkasyacumhuriyeti org 31 Mayis 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Subat 2021 a b c d e f Berzeg Sefer E Mart 2003 Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti 1917 1922 Kafkasya Daglilari Birligi nin Kurulusu I Cilt Istanbul Birlesik Kafkasya Dernegi a b c d e f Berzeg Sefer E Ocak 2006 Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti 1917 1922 Sovyet Karanligina Girerken III Cilt Istanbul Birlesik Kafkasya Dernegi a b c d e f Abdurazak S T 2011 IDEJNOE NASLEDIE IBRAGIM BEKA GAJDAROVA Mahackale Bulteni Sayi 11 S 172 175 IBRAHIM BEK GAIDAROV UN IDEAL MIRASI a b c d e f Tagirzade A W ve Tagir O A 20 Ekim 2014 IBRAGIM BEK ISA BEK OGLU GAJDAROV GAJDAROGLU Erisim Tarihi 02 03 2018 http www gazavat ru IBRAHIM BEK ISA BEK OGLU GAYDAROV GAYDAROGLU