İslam'da siyasi mezhepler, İslam tarihi boyunca, siyasi tartışmalar ve görüş farklılıkları sonucu ortaya çıkan mezheplerdir. İslam'da (Sünnilik), Şiilik ve Haricilik olmak üzere üç ana mezhep vardır. Bu mezhepler de çeşitli açılarından kendi içinde alt mezheplere sahiptir. En önemlilerinden biri ve ilk olarak şekilleneni, halifelik tartışmaları sonucu ortaya çıkan (Şia)'dır. Haricîler ve (Vahhâbîler) de sayılabilir. İslâm dünyası içerisinde (Sünniler) %83'lük kısmı, Şiiler %15'lik kısmı ve Hariciler ise %2'lik kısmı oluşturmaktadır.
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgyTHpaakwwMWhhVzVmWkdsMmFYTnBiMjV6WDJsdVgwbHpiR0Z0TG5CdVp5OHpOVEJ3ZUMxTllXbHVYMlJwZG1semFXOXVjMTlwYmw5SmMyeGhiUzV3Ym1jPS5wbmc=.png)
Sünniler
Sünniler günümüzde i'tikadî açıdan (Mâtûridîyye) ve (Eş'ârîyye), fıkhî açıdan da sırayla Hanefî, Şâfiî, (Mâlikî) ve Hanbelî mezheplerine bağlıdırlar. Bu dört mezhepten ilki olan Hanefîlik, (Mâtûridîliğe) diğer üç mezhep (Şâfiî, (Mâlikî) ve Hanbelî) ise (Eş'ârîliğe) bağlıdır. Bu mezhepler dışında, Sünnîlik'te (icma-i ümmete), kıyasa ve re'ye başvurulmasını kabul etmeyen, her sorunun çözümünü Kur'an'da, Sünnette, sahabe ve (tabiunun) görüş ve uygulamalarında arayan bir grup daha vardır. Bunlar; (Selefiyye) veya Selefiyyun (geçmişe bağlılar) olarak anılır. Bu düşünceye bağlı olanlar ortaya çıkan yeni sorunlara çözüm bulmakta yetersiz kaldıkları için fazla taraftar bulamamışlardır.
Hanbeliler ve Selefiler
(Hanbelîlik), (Selefiyye) anlayışına en yakın görüşe sahip olan Sünnî fıkıh mezhebidir. Ayrıca günümüz Sünnî âlimleri tarafından i'tikadî bakımdan (Selefî) düşünceye sahip olanlar, Sünnî olarak kabul edilmeyip, i'tikaden Mücessime'den oldukları farz edilmektedir.
Şiiler, Batıniler ve Hariciler
Tarihte Müşebbihe ve Mücessime anlayışına yakın birçok (Gulat-ı Şiâ) fırkasının varlığından söz edilmektedir. Ama bu fırkaların çoğu günümüze ulaşamamıştır. Ayrıca (Gulat-ı Şiâ) fırkaları günümüzde olduğu gibi geçmişte de günümüzde varlığını koruyan Şiiliğin çoğunluk mezhebi İsnaaşeriyye tarafından İslam dışı kabul edilmekteydi. (Şiîler)'in günümüzde bağlı olduğu en büyük fırka ise İmamiye Şiası'ndan olan (İsnaaşeriyye)'dir. Bunun dışında sayıları az olmakla birlikte (Zeydîyye) fırkası, bazen İmamiye'nin bir kolu olduğu da farz edilen İsmâilîyye ve (Gulat-ı Şiâ)'dan (Nusayr’îyye) fırkası da günümüze ulaşmıştır. Bâtınîliğin ilk teşkilâtlandırıcılarından Meymûn’ûl-Kaddâh’ın da İsmâilîlik ve (Gulat-ı Şiâ) i'tikatları üzerinde büyük etkisi olmuştur. Haricîler'in ise günümüze ulaşmış olan tek fırkası İbadiyyedir.
İslâm'da Siyâsî ekôller ve fıkhî mezhepler
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTgwTHpRMEwwMWhaR2hvWVdKZlRXRndNeTV3Ym1jdk16VXdjSGd0VFdGa2FHaGhZbDlOWVhBekxuQnVadz09LnBuZw==.png)
Şîʿa-i Muhlîsîn:Sünnîler ve (Zeydîler)
- Şîʿa-i Ulâ(Ehl-i Sünnet vel Cemaat)
- (Zeydîlik)
Haricîler
Ghulat-i Şîʿa
- (Sebe’îyye) (ʿAbd Allâh İbn-i Sebe)
- Hattâb’îyye (Ebû’l-Hattâb el-Esedî)
- Bezîg’îyye
- Hattâb’îyyet-ûl Mutlâka
- (Keysân’îyye)
- (Muhtâr’îyye)/Keysân’îyyet'ûl-Hullas
- Hâşim’îyye
- Harb’îyye
- Muâv’îyye/Cennâh’îyye
- Hâris’îyye
- Beyân’îyye
- Râvend’îyye
- (Rizâm’îyye)
- (Bû’ Müslim’îyye)
- (Sinbâd’îyye)
- Berkûk’îyye
- Havâl’îyye
- Muhammira
- (Mukannaʿîyye)
- Hûrremdîn’îyye
- (Bâbek’îyye)
- (Mazyâr’îyye)
- Kızılbaşlar
- Kûl’îyye
- İshâk et-Türk’îyye
- (Bû’ Müslim’îyye)
- Riyâh’îyye
- (Rizâm’îyye)
- (Kerb’îyye)
(Şîʿa)-i Bâtın’îyye ((Abd’Allah İbn-i Meymûn))
- Hallâc’îyye
- (Hulûl’îyye)
- Alevîler (Tasavvufî-Bâtınîler)
- Hulmân’îyye
- Karmatîler
- Ebû Saʿid’îyye
- Cennâb’îyye
- Ghulat Bâtıniyye
- (Keyyâl’îyye)
- (Hâkim’îyye) ((Dürzîler))
- (Sabbah’îyye) (Elemûtlar)
İmamiye Şiası: İsmâilîyye ve (İsnaaşeriyye)
- İmamiye-i Seb’îyye (İsmâilîlik)/Yedicilik
- (El-İsmâʿîliyyet’ûl-Hâlisa) (Yediciler)
- Mustâlîlik
- Tâyyîb’îyye (Et-Tâyyîb Ebû’l-Kâsım)
- (Davudî İsmailîlik)
- Süleymanî İsmâilîlik
- (Alavî Buhra)
- Kutbî Buhra
- (Davudî İsmailîlik)
- Tâyyîb’îyye (Et-Tâyyîb Ebû’l-Kâsım)
- Nizârîler (Nizâr’îyye)
- (İmâmiye-i İsnâ‘aşer’îyye)/Onikicilik
- Ghulat (İmamiyye)
- Mûgır’îyye
- Mansûr’îyye
- Azâkıra
- Albâ’îyeyye (Ulyâ’îyye)
- Zemm’îyye
- Ayn’îyye
- Mim’îyye
- Sîn’îyye
- Muhammise
- Şûray’îyye
- Gurâb’îyye
- Zübâb’îyye
- (Nusayr’îyye)
Şemânîlik’den İslâmiyet’e bağlananlar
- (Babâîlik)
- Vefâ’îyye
- Kızılbaşlar
- Baba Rasûl (İlyâs’îyye)
- Sarı Saltık Baba (Saltuk’îyye)
- Behlül Baba
- Aybek Baba
- Lokman Baba (Yesevîlik)
- Haydar Baba (Haydarîlik)
- Hacı Bektâş (Bektâşîlik)
- Balım Sultan ((Dedebabalık))
- Demir Baba (Âli’îyye)
- Harabâti Baba (Harabât’îyye)
- Balım Sultan ((Dedebabalık))
- Hacı Bektâş (Bektâşîlik)
- Haydar Baba (Haydarîlik)
İslâmiyet’ten çıkan Dinler
- (Haşhaşilik)
- (Ali İlâhîlik)
- Dürzîlik
- Hurûfîlik
- Nûktâvîlik (Noktacılık)
- Dîn-i İlâhî
- Şeyhîlik (Ahisâ’îyye)
- (Bâbîlik) (Seyyid Ali Muhammed)
- Ezelî Bâbîler (Subh Ezel)
- Bahâîlik (Bahâ’ûl-Lâh)
- (Bâbîlik) (Seyyid Ali Muhammed)
İslâm dışı dinler
- (Yarsanilik)
- (Yezîdîlik)
- Zerdüştlük
- Manichéisme
- Bouddisme
- Luviler
- Hitit mitolojisi
- (Çınarizm)
- Sâbiîlik
- Nebatiler
Kaynakça
- ^ Mustafa Öz, Mezhepler Tarihi ve Terimleri Sözlüğü, Ensar Yayıncılık, İstanbul, 2011.
- ^ a b (Balcıoğlu, Tahir Harimi), Türk Tarihi’nde Mezhep Cereyanları, Hilmi Ziyâ Neşriyâtı, Ahmet Sait Tab’ı, 1940.
- ^ (Muhammed Ebû Zehra), İslâm’da Siyâsî ve İ’tikadî Mezhepler Tarihi, Ethem Ruhi Fığlalı ve Osman Eskicioğlu Tercümesi, Yağmur, İstanbul, 1970.
Dış bağlantılar
- Tausch, Arno (2023). Political Islam and Religiously Motivated Political Extremism. SpringerBriefs in Political Science. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-24854-2_2 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Published 16 February 2023, Print ; open access: https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-031-24854-2 23 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar